Tài liệu Skkn một số biện pháp quản lý của phó hiệu trưởng về đổi mới phương pháp dạy học ở trường ptdtnt tỉnh đồng nai

MỤC LỤC NỘI DUNG Trang Danh mục các chữ viết tắc 3 PHẦN MỞ ĐẦU 4 Chương I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT 7 1 Cơ sở lý luận 7 1.1 Một số khái niêm 7 1.2 Những yêu cầu về quản lý đổi mới PP nhằm nâng cao chất lượng DH của hiệu trưởng ở trường THPT: 2 Cơ sở pháp lý 9 12 ChươngII: THỰC TRẠNG QL ĐỔI MỚI PPDH VÀ ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƯỜNG PTDTNT TỈNH ĐỒNG NAI 14 1. Giới thiệu vài nét về trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai 14 1.1. Vài nét về nhân lực 14 1.2 Cơ sở vật chất phục vụ dạy- học 14 2.2. Thực trạng chất lượng dạy và học ở trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai 15 2.2.1. Thực trạng về đội ngũ GV và chất lượng giảng dạy 15 2.2.2. Thực trạng về HS và chất lượng học tập rèn luyện 17 3. Thực trạng đổi mới PPDH của trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai 19 3.1.Về biện pháp chỉ đạo của hiệu trưởng trong việc đổi mới PPDH 19 3.2. Về QL hoạt động đổi mới PPDH của tổ chuyên môn: 20 3.3. Về QL hoạt động giảng dạy của giáo viên 20 3.4 Về QL đổi mới PPDH thông qua hoạt động của GV chủ nhiệm, các đoàn thể trong trường 21 3.5. Về quản lý vấn đề học của học sinh 21 3.6. Về phối hợp hoạt động của Hội cha mẹ HS và các lực lượng khác 22 3.7. Nhận định chung về thực trạng QL đổi mới PPDH ở trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai 22 1 Chương III: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH VÀ KẾT QUẢ 24 I. MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PPDH 1 BIỆN PHÁP 1: Chỉ đạo thực hiện nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên và học sinh trong việc đổi mới PPDH 24 2. BIỆN PHÁP 2: Thực hiện chỉ đạo đổi mới PP nâng cao chất lượng DH theo qui trình 24 3. BIỆN PHÁP 3: Tăng cường chỉ đạo hoạt động QL của tổ chuyên môn trong việc đổi mới PPDH 25 4. BIỆN PHÁP 4: Tăng cường quản lý hoạt động của các GV chủ nhiệm và các Đoàn thể trong nhà trường 26 5. BIỆN PHÁP 5: Tăng cường QL hoạt động dạy học, bồi dưỡng PPDH cho đội ngũ GV 27 6 BIỆN PHÁP 6 : Tăng cường quản lý các hoạt động học tập của học sinh 28 7. BIỆN PHÁP 7: Chỉ đạo công tác phối hợp hoạt động của GV chủ nhiệm, Đoàn thanh niên, Hội cha mẹ HS và các lực lượng giáo dục khác 29 8. BIỆN PHÁP 8 : Tăng cường quản lý về CSVC – TBDH và kinh phí cho việc đổi mới PPDH. 30 II. KẾT QUẢ ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC 31 KẾT LUẬN 32 TÀI LIỆU THAM KHẢO 33 2 Danh mục các chữ viết tắc Học sinh HS Giáo viên GV Phương pháp PP Quản lý QL Phòng thí nghiệm P TN Phương pháp dạy học PPDH Phương pháp giáo duc PPGD Trung học phổ thông THPT Quản lý giáo dục QLGD Kế hoạch dạy học KHDH Công nghệ thông tin CNTT Cơ sở vật chất CSVC Thiết bị dạy học TBDH Phổ thông dân tộc nội trú PTDTN 3 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trước tốc độ phát triển quá nhanh của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin dẫn đến nền kinh tế trên thế giới cũng phát triển rất mạnh. Trong khi đó, Việt Nam, một quốc gia đang phát triển trên đà hội nhập kính tế quốc tế với rất nhiều thời cơ và thách thức. Muốn phát triển kinh tế nhanh, bền vững và giữ gìn được bản sắc văn bóa dân tộc thì cần có những con người Việt Nam có trình độ văn hóa, kỹ năng lao động, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, tâm thế sẵn sàng lao động vì lợi ích cá nhân, gia đình, xã hội, trình độ tổ chức, quản lý, tư duy kinh tế, tư duy kỹ thuật để có thể hợp tác lao động có hiệu quả, thích ứng kịp thời với sự thay yêu cầu lao động xã hội. Do vậy, chiến lượt phát triển Giáo dục-Đào tạo đến năm 2010, chỉ thị 40CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban chấp hành Trung ương Đảng, nghị quyết số 37/2004/QH11 ngày 3/12/2004 của Quốc hội, quyết định số 09/2005/QĐ-TTg ngày 11/1/2005 tất cả cũng nhằm mục tiêu xây dưng nguồn nhân lực của quốc gia đáp ứng được những yêu cầu trên. - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần IX - Đảng cộng sản Việt nam: “ Đổi mới PP dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học”. - Mục tiêu giáo dục đến năm 2010: “ Đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, chương trình giáo dục các cấp, bậc học và trình độ đào tạo; Phát triển đội ngũ nhà giáo, đáp ứng yêu cầu vừa tăng qui mô, vừa nâng cao chất lượng, hiệu quả và đổi mới PP dạy - học; Đổi mới quản lý giáo dục đào tạo, tạo cơ sở pháp lý và phát huy nội lực phát triển giáo dục”. - Chỉ thị 40 – CT/TƯ về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo va cán bộ quản lý giáo dục: Muốn thực hiện được mục tiêu xây dưng nguồn nhân lực của quốc gia đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế trong thời kỳ hội nhập thì cần phải đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục, phát triển đội ngũ nhà giáo, đổi mới phương pháp giáo dục, đổi mới quản lý giáo dục, tiếp tục hoàn chỉnh cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, phát triển mạng lưới trường, lớp, các cơ sở quản lý giáo dục, tăng cường nguồn tài chính, cơ sở vật chất cho giáo dục, đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, đẩy mạnh hợp tác quốc tế về giáo dục. Trong đó, phát triển đội ngũ nhà giáo, đổi mới phương pháp giáo dục là trọng tâm, đổi mới quản lý giáo dục là khâu đột phá. 4 Trong đổi mới phương pháp giáo dục để đạt dựoc mục tiêu nói trên thì đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) là quan trọng nhất và cấp bách nhất. Chính vì tầm quan trọng, ý nghĩa và tính cấp bách của việc đổi mới PPDH nên từ lâu và rất nhiều lần trong các văn kiện của Đảng, các văn bản của Nhà nước, của ngành Giáo dục đã đề cập và triển khai ở các cơ sở giáo dục, đào tào. Mặt khác, những cơ sở lý luận về PPDH phục vụ việc đổi mới phương pháp giáo dục (PPGD), nâng cao chất lượng đào tạo cũng đã được nghiên cứu hình thành những nền tảng cơ bản và tập huấn cho cán bộ quản lý, đội ngũ nhà giáo tiếp thu, vận dụng vào công cuộc đổi mới này. Cùng với các cơ sở giáo dục, đào tạo trên cả nước, những năm qua trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai cũng đã có nhiều nỗ lực đổi mới phương pháp, hình thức dạy học phù hợp cho riêng mình qua những kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo , kiểm tra mà nhà trường đã thực hiện. Những cố gắng ấy đã tạo ra những chuyển biến đáng kể trong phong trào thi đua dạy tốt, học tốt của toàn trường. Đặc biệt, trong các đợt thao giảng của giáo viên dạy giỏi đã vận dụng các phương pháp và hình thức dạy học mới, sử dụng phương tiện dạy học hiện đại trong các bài giảng của mình. Tuy vậy, theo thống kê sơ kết học kỳ I năm học 2010 – 2011 có khoảng 50% giáo viên (GV) trong trường vẫn tỏ ra lúng túng khi thực hiện PPDH mới và khoảng 70% tiết dạy vẫn còn dạy học chủ yếu theo kiểu truyền thụ áp đặt theo kiểu một chiều. Phong trào đổi mới phương pháp dạy học ở trường vẫn chưa đều khắp ở mọi môn học, ở mọi lớp học và ở mọi giáo viên. Nó mới chỉ dừng lại ở bề nổi của hình thức mà chưa đi vào chiều sâu của chất lượng và chưa được thường xuyên, liên tục, chưa trở thành nhu cầu tự thân của mỗi GV. Vì vây khi bước vào học kỳ II của năm học 2010 – 2011 với vai trò là phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, Tôi quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp quản lý của Phó Hiệu Trưởng về đổi mới phương pháp dạy học ở trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai” nhằm mục đích chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm trong việc thực hiện đổi mới PPDH trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích, đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu: 2.1 Mực đích nghiên cứu: - Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đổi mới PPDH. - Đề xuất một số việc cần làm của BGH trong quá trình đổi mới PPDH. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu: 5 - Phân tích từ cơ sở lý luận, cơ sở thực tế, so sánh, tìm ra nguyên nhân yếu kém để xác định một số biện pháp quản lý và đề xuất một số việc cần làm của hiệu trưởng về đổi mới PPDH sao cho mang tính khả thi và hiệu quả hơn. 2.3 Phạm vi nghiên cứu: 2.3.1 Nội dung nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH ở trường THPT. - Nghiên cứu thực trạng đổi mới PPDH và thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở trường PTDTNT Tỉnh Đồng Nai. 2.3.2 Không gian nghiên cứu: - Chủ yếu ở trường PTDTNT TỉnhĐồng Nai. 2.3.3 Thời gian nghiên cứu: - Từ tháng 1 năm 2011 đến nay. 2.4 Đối tượng và khách thể nghiên cứu: - Mối quan hệ, sự tương tác giữa các chức năng quản lý của BGH với cán bộ, GV, học sinh (HS), gia đình HS, đoàn thể và cộng đồng xã hội qua dổi mới PPDH ở trường PTDTNT. - Mối quan hệ, sự tương tác giữa GV, HS, các đoàn thể trong trường và cộng đồng xã hội qua dổi mới PPDH ở trường PTDTNT. 3. Phương pháp nghiên cứu: - PP quan sát sư phạm, PP phỏng vấn, PP điều tra, thu thập thông tin. - PP thống kê , đối chiếu, so sánh, tổng kết kinh nhiệm. - Phương pháp(PP) phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá, so sánh và đưa ra nhận xét. 6 PHẦN NỘI DUNG Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG PTDTNT 1 Cơ sở lý luận: 1.1 Một số khái niêm: 1.1.1 Quản lý: (QL)Quản lý là sự tác động có ý thức, hợp qui luật của chủ thể QL lên đối tượng QL nhằm đạt được mục đích đã đề ra. 1.1.2 Quá trình quản lý: Quá trình QL là quá trình hoạt động của chủ thể QL nhằm thực hiện hệ thống các chức năng QL: Kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra để đưa hệ QL tới mục tiêu đã dự kiến. 1.1.3 Quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là những tác động có hệ thống, có mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể QL đến hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu mong muốn. 1.1.4 Chức năng QL giáo dục: Chức năng quản lý giáo dục (QLGD) là một dạng hoạt động QL chuyên biệt thông qua đó chủ thể QL tác động vào đối tượng QL nhằm thực hiện mục tiêu QLGD dục nhất định. * Lưu ý: Vị trí vai trò của thông tin quản lý trong quá trình QLGD là dữ liệu, là cơ sở để đưa ra các quyết định QL phù hợp trong quá trình QLGD. Vậy, ngoài bốn chức năng cơ bản: Kế hoạch – Tổ chức – Chỉ đạo - Kiểm tra, quá trình QL còn 2 vấn đề quan trọng là: Thông tin QL và Quyết định QL 1.1.5 Những nguyên tắc cơ bản của QL GD ở cơ sở giáo dục-nhà trường: * Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng * Nguyên tắc tập trung dân chủ * Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa * Nguyên tắc phối hợp nhà trường, gia đình và xã hội * Nguyên tắc phối hợp với các tổ chức và đoàn thể. * Nguyên tắc tính khoa học * Nguyên tắc tính hiệu quả, thiết thực và cụ thể. * Nguyên tắc tính kế hoạch 7 Kết luận: Nguyên tắc QLGD là những tiêu chuẩn, qui tắc cơ bản đúc kết từ thực tiễn QLGD là chỗ dựa đáng tin cậy về lý luận giúp người quản lí định hướng đúng đắn trong mọi hoàn cảnh, giải quyết tốt các tình huống cụ thể, đa dạng, đồng thời biết tổ chức khoa học hoạt động quản lý để đạt được hiệu quả cao. Các nguyên tắc có sự liên hệ chặt chẽ, tác động và bổ sung cho nhau. Chất lượng và hiệu quả QLGD phụ thuộc vào việc thực hiện tốt các nguyên tắc QLGD. 1.1.6 Phương pháp quản lý giáo dục tại trườngTHPT: Phương pháp QLGD tại trường THPT là tổ hợp những cách thức tiến hành hoạt động QLGD của chủ thể QL tác động tới đối tượng QL: Cán bộ, GV, nhân viên, HS, cha mẹ HS và các tổ chức đoàn thể khác nhằm đạt được mục tiêu giáo dục mà trường đã đề ra. 1.1.7 Phương pháp dạy học: PPDH là tổ hợp các cách thức hoạt động của GV và HS trong quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo của giáo viên nhằm thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học. * Quá trình dạy học gồm 6 thành tố và kết quả quá trình dạy học là: Nội dung dạy học; Thiết bị dạy học (TBDH); Phương pháp dạy học; Giáo viên; Học sinh; Môi trường dạy học và kết quả. 1.1.8 Quản lý PPDH ở cơ sở GD: Quản lý PPDH ở cơ sở GD chính là quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của người quản lý đến cách thức làm việc của GV - HS trong quá trình dạy học. Quản lý PPDH là nội dung trọng tâm trong hệ thống QL của nhà trường, đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ với QLCSVC và TBDH, QLGV, QLHS, QL điều kiện và môi trường làm việc đến cơ chế hoạt động, tổ chức và điều hành, kiểm tra, đánh giá, phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường. 1.1.9 Đặc trưng của PPDH tích cực: Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của HS, HS là chủ thể của hoạt động thì phải chú ý đến các vấn đề sau: - Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học. - Tăng cường học tập cá thể với học tập hợp tác (nhóm). - Kết hợp đánh giá của GV với tự đánh giá của HS. - Coi trọng lợi ích của người học 8 * Tóm lại: Công tác QL của người quản lý quyết định thành công hay thất bại, phát triển hay tụt hậu của một cơ sở giáo dục. Muốn vậy, người quản lý cần có kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm QL. Đồng thời, phải có ý thức hết lòng vì sự nghiệp giáo dục, tận tình với cán bộ, GV, nhân viên, HS và phải thường xuyên có những chiến lược phù hợp theo yêu cầu của sự phát triển của xã hội, hay nói cách khác là người quản lý phải có “Tâm” có “Tài” và “Tầm”. 1.2 Những yêu cầu về quản lý đổi mới PP nhằm nâng cao chất lượng DH của hiệu trưởng ở trường THPT: 1.2.1 Yêu cầu định hướng đổi mới PPDH: - Đáp ứng nhu cầu lợi ích của người học, phát triển khả năng tự học - Sử dụng hệ thống các PPDH có chọn lọc. Kết hợp PPDH truyền thống với PPDH tích cực đúng mức. - Coi trọng tổ chức hoạt động học tập, tạo điều kiện cho HS tham gia hoạt động nhằm phát huy tính tích cực, tự giác của HS. - Đổi mới PPDH cùng với đổi mới kiểm tra đánh giá. - Vai trò của GV là người tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ. 1.2.2 Yêu cầu về công tác chỉ đạo đổi mới PPDH: a. Trách nhiệm của người quản lí: - Phải là người đi tiên phong - Hướng dẫn GV thực hiện đổi mới PPDH - Chăm lo các điều kiện, CSVC và TBDH phục vụ GV đổi mới PPDH. - Lấy ý kiến về chất lượng giảng dạy của GV - Đánh giá đúng trình độ, năng lực của GV trong thực hiện đổi mới PPDH. - Khen thưởng, tôn vinh GV thực hiện đổi mới PPDH đạt hiệu quả. b. Những yêu cầu trong chỉ đạo về trách nhiệm của tổ chuyên môn; - Hình thành GV cốt cán về đổi mới PPDH. - Thường xuyên tổ chức dự giờ và nghiêm túc rút kinh nghiệm. - Tổ chức sinh hoạt CM với nội dung phong phú, thiết thực. - Động viên GV tự bồi dưỡng, tích cực học hỏi và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp. 9 c. Những yêu cầu trong chỉ đạo đổi mới PPDH: - Bồi dưỡng tình cảm hứng thú, GD thái độ tích cực, tinh thần chủ động, sáng tạo trong học tập cho HS; phát huy vai trò chủ đạo của GV. - GV phải lập được kế hoạch dạy học(KHDH) khoa học, sắp xếp hợp lý hoạt động của GV và HS, thiết kế hệ thống câu hỏi hợp lý, vừa sức tiếp thu của HS; bồi dưỡng năng lực độc lập suy nghĩ, vận dụng sáng tạo kiến thức đã học, tránh thiên về ghi nhớ máy móc không nắm vững bản chất kiến thức. - Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT), sử dụng các phương tiện nghe nhìn, tăng cường thí nghiệm, thực hành, liên hệ thực tế. - GV sử dụng ngôn ngữ chuẩn xác, trong sáng, dễ hiểu, tác phong thân thiện, coi trọng việc khuyến khích, động viên HS học tập, tổ chức hợp lý cho HS làm việc cá nhân và theo nhóm. - Dạy học sát đối tượng, coi trọng bồi dưỡng HS khá giỏi và giúp đỡ HS học lực yếu kém. d. Những yêu cầu trong chỉ đạo xây dựng đội ngũ giáo viên: *Nâng cao nhận thức cho giáo viên về việc đổi mới PPDH : - Quán triệt mục tiêu, vai trò của việc đổi mới PPDH để nâng cao nhận thức GV. - Đề cao tinh thần trách nhiệm của GV. - Coi việc đổi mới PPDH là một nhu cầu của GV, HS và xã hội. *Tăng cường công tác bồi dưỡng GV: Nội dung bồi dưỡng: . Kiến thức chung về PPDH tích cực, kỹ năng sử dụng CSVC và TBDH. . Kinh nghiệm xây dựng KHDH và tổ chức hoạt động tích cực của HS. . Kinh nghiệm lựa chọn và sử dụng các PPDH. . Kinh nghiệm sử dụng thiết bị dạy học (TBDH) nhằm hỗ trợ việc đổi mới PPDH. . Kinh nghiệm kích thích tính hứng thú của HS trong quá trình tự học e. Những yêu cầu trong chỉ đạo xây dựng và nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học(TBDH): * Chỉ đạo xây dựng TBDH: 10 - Chỉ đạo xây dựng TBDH tối thiểu, đồng bộ với yêu cầu đổi mới của chương trình, sách giáo khoa theo các công văn chỉ đạo của Bộ và Sở GD và ĐT. - Chỉ đạo thực hiện xã hội hoá GD về CSVC và TBDH. - Phát động và duy trì phong trào thi đua làm đồ dùng dạy học * Chỉ đạo nâng cao hiệu quả sử dụng TBDH: - Yêu cầu tổ, nhóm trưởng chuyên môn, GV kiêm nhiệm PTN lập kế hoạch sủ dụng TBDH. - Sử dụng hiệu quả TBDH được coi là một tiêu chí đánh giá thi đua. - GV kiêm nhiệm PTN lập bảng theo dõi sử dụng TBDH g. Những yêu cầu trong chỉ đạo kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học : * Mục đích: Đánh giá thực trạng hoạt động dạy học, xác định mức độ đạt được làm căn cứ để điều chỉnh quá trình DH, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. * Hình thức: - Dự giờ - Kiểm tra chất lượng học tập của HS. - Đánh giá Giáo viên theo hướng dẫn đánh giá và xếp loại giờ dạy ở bậc trung học - Đánh giá Học sinh theo quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông (Ban hành kèm theo Thông tư số: 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12 tháng 12 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). h. Chỉ đạo đổi mới thiết kế KHDH theo hoạt động : * Thay đổi cách xác định và mục tiêu bài học: + Mục tiêu phải xác định rõ mức độ hoàn thành việc học tập của học sinh. + Mục tiêu không chỉ đơn thuần là chủ đề của bài học mà là cái đích bài học phải đạt tới. + Mục tiêu phải nói rõ kết quả của bài học chứ không phải là mô tả nội dung, tiến trình bài học. + Mỗi kết quả trong mục tiêu được diễn tả bằng một động từ hành động. * Thiết kế KHDH theo hoạt động: - Thiết kế KHDH sao cho HS là đối tượng của hoạt động dạy đồng thời là chủ thể của hoạt động học được cuốn hút vào các hoạt động học tập. 11 - Thiết kế KHDH theo hoạt động đặt HS vào những tình huống cụ thể sẽ giúp HS hiểu và vận dụng được những kiến thức… trên cơ sở tự giai quyết vấn đề. - GV không rập theo khuôn mẫu sẵn có mà hướng dẫn HS hoạt động, giúp HS giải quyết vấn đề theo cách suy nghĩ của minh. * Tóm lại: - Hoạt động đổi mới PPDH diễn ra lâu dài , là hoạt động sáng tạo hàng ngày của cả thầy và trò và vì vậy, để đảm bảo đổi mới PPDH có kết quả, người quản lý phải có định hướng đúng. - Nâng cao nhận thức về mục tiêu, vai trò, tầm quan trọng của việc đổi mới PPDH cho cán bộ, GV, HS, đoàn thể và cộng đồng. - Người quản lý phải hoàn thiện tốt 6 thành tố tốt của quả trình dạy học. - Người quản lý cần có nội dung kế hoạch hợp lý, tổ chức thực hiện khoa học, theo dõi hướng dẫn và kiểm tra đánh giá, rút kinh nghiệm kịp thời để điều chỉnh kế hoạch phù hợp theo những biến đổi của xã hội, mới có thể đạt mục tiêu đổi mới của cơ sở giáo dục. 2 Cơ sở pháp lý: - Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2010 -2011; 2011 – 2012; - Điều 28 Luật giáo dục qui định: Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. [3, tr. 22] - Điều lệ trường THPT qui định nhiệm vụ và quyền hạn của người quản lý( Hiệu trưởng): + Xây dựng và tổ chức bộ máy nhà trường : + Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học; + Quản lý giáo viên, nhân viên, học sinh, quản lý chuyên môn; phân công công tác, kiểm tra đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên theo qui định của nhà nước; quản lý hồ sơ tuyển dụng của giáo viên nhân viên; + Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét duyệt kết quả đáng giá ...theo qui đinh của Bộ Giáo dục và Đào tạo; 12 + Quản lý hành chính, tài chính, tài sản của nhà trường; + Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân viên, học sinh, tổ chức thực hiện qui chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường. - Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần IX - Đảng cộng sản Việt nam: “ Đổi mới PP dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học”. - Mục tiêu giáo dục đến năm 2010: “ Đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, chương trình giáo dục các cấp, bậc học và trình độ đào tạo; Phát triển đội ngũ nhà giáo, đáp ứng yêu cầu vừa tăng qui mô, vừa nâng cao chất lượng, hiệu quả và đổi mới PP dạy - học; Đổi mới quản lý giáo dục đào tạo, tạo cơ sở pháp lý và phát huy nội lực phát triển giáo dục”. - Chỉ thị 40 – CT/TƯ về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo va cán bộ quản lý giáo dục: Đặc biệt đổi mới mạnh mẽ và cơ bản PPGD nhằm khắc phục lối truyền thụ một chiều, nặng lý thuyết, ít khuyến khích tư duy sáng tạo; bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự giải quyết vấn đề, phát triển năng lực thực hành sáng tạo cho người học,…Tích cực áp dụng một cách sáng tạo phương pháp tiên tiến hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. - Mục tiêu đào tạo trường THPT - Chương trình giáo dục THPT - Sách giáo khoa và hướng dẫn các môn học. - Các quy chế: + Kế hoạch năm học; + Kế hoạch chuyên môn.... Tóm lại: Người quản lí muốn thực hiện một chu trình quản lý nào đó đều phải dựa trên cơ sở pháp lý, do đó cần phải biết tất cả các cơ sở pháp lý có liên quan đến chu trình quản lý cần tiến hành. 13 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG PTDTNT TỈNH ĐỒNG NAI 1. VÀI NÉT GIỚI THIỆU VỀ TRƯỜNG PTDTNT TỈNH ĐỒNG NAI 1.1. Vài nét về nhân lực - Số lớp học và Học sinh: 12 lớp với tổng số 362 em, Trong đó khối 10 có 121 em, khối 11 có 126 em, khối 12 có 115 em. - Đội ngũ CBGV – CNV: + Ban giám hiệu: 3 + Giáo viên: 31 + Nhân viên và lao động phục vụ : 29 - Cở cấu tổ chức của trường + Ban giám hiệu gồm 3 đồng chí: Hiệu trưởng phụ trách chung; 1 Phó hiệu trưởng: phụ trách chuyên môn, cơ sở vật chất, nội trú; 1 Phó hiệu trưởng: phụ trách công tác lao động sản xuất, hướng nghiệp. + Các tổ chuyên môn: tổ Tự Nhiên gồm 8 đồng chí , có các môn: Lí, Hóa, Sinh, Công nghệ; tổ Toán Tin gồm 6 đồng chí; tổ Tổng hợp ( Anh, GDCD, Thể dục và GDQP) gồm 8 đồng chí và tổ Xã Hội gồm 9 đồng chí, có các môn: Văn, Sử, Địa. + Một tổ Văn Phòng gồm 9 đồng chí. + Một tổ Giáo Vụ và quản lí học sinh gồm 4 đồng chí. + Tổ quản trị đời sống: 16 đồng chí - Các tổ chức khác: + Tổ chức Đảng CSVN: Chi bộ có 24 đảng viên (10 nam , 14 nữ), cấp ủy 5 đồng chí. + Tổ chức Công Đoàn: 63 đoàn viên (32 nữ, 10 nam), ban chấp hành 7 đồng chí. +Tổ chức Đoàn Thanh Niên: có 13 chi đoàn (12 chi đoàn HS và 1 chi đoàn GV) 1.2 Cơ sở vật chất phục vụ dạy- học Phòng học: 14 phòng, đầy đủ bàn , ghế, bảng, hệ thống chiếu sáng, quạt dùng để thực hiện học 3 ca sáng, chiều, tối (Mỗi lớp 1 phòng riêng có 012 phòng học có máy chiếu) Phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn của phòng học bộ môn (PHBM): 02 phòng. Gồm: PHBM Lý – Công nghệ 11,12; PHBM Hóa - Sinh-Công nghiệp 10 Phòng nghe nhìn: 02 phòng thiết bị trang bị cố định, bàn, ghế, ánh sáng đầy đủ.( Còn 02 máy chiếu lưu động) 14 Phòng thư viện: 01 phòng, phục vụ cơ bản cho vấn đề tự học của học sinh và dung để giáo viên mượn tài liệu giảng dạy hoặc vào Internet. Phòng máy vi tính: 01 phòng với 40 máy. Phòng hội đồng: 02 phòng dùng để hội họp và thư giãn sau mỗi tiết dạy. Ngoài ra còn một số phòng của lãnh đạo nhà trường và văn thư, kế toán, Đoàn thanh niên, Công đoàn, Y tế. 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC Ở TRƯỜNG PTDTNT TỈNH ĐỒNG NAI. 2.1 Thực trạng về đội ngũ giáo viên và chất lượng giảng dạy. - Thống kê xếp loại chuyên môn và danh hiệu thi đua của đội ngũ GV: Năm học Tổng số Xếp loại chuyên môn Xếp loại danh hiệu thi đua CBGV GVG cấp CSTĐ CSTĐ tỉnh cấp CS cấp tỉnh Giỏi Khá TB Yếu 2009-2010 22 7 13 2 0 3 0 2010-2011 24 7 15 2 0 3 1 2011-2012 31 9 20 2 0 - Cơ cấu CBGV về chuyên môn, trình độ đào tạo: Chuyên môn TS Tuổi Đảng nghề viên TB Cán bộ quản lí 3 2.2 3 Trình độ chuyên môn Thạc Đại Cao sĩ học đẳng 1 2 0 GV Toán 5 8.8 2 0 5 0 0 GV vật lý 3 11 0 1 2 0 0 GV hóa 3 7.5 2 0 3 0 0 GV Sinh 1 8 1 0 1 0 0 GV tin 0 0 0 0 0 0 0 GV Văn 5 5.8 2 0 5 0 0 GV Sử 2 11.5 0 0 2 0 0 GV Địa 2 24 1 1 1 0 0 Trung cấp 0 Ghi chú 15 GV Anh văn 4 GV Thể dục 2 và GDQP 18.6 2 0 4 0 0 6.5 1 0 2 0 0 *Đánh giá về đội ngũ GV và chất lượng giảng dạy: - Ưu điểm: + Đội ngũ GV cơ bản là đủ, 100% đạt chuẩn + Độ tuổi trung bình trẻ, có phẩm chất đạo đức tốt, tự trọng, tận tâm với công việc được giao, số đông đã quen với công tác đặc thù của trường. (trong đó có một số GV có năng lực và kinh nghiệm công tác khá tốt). + 100% GV được xếp loại chuyên môn - Hạn chế : + Số lượng GVG, chiến sĩ thi đua cấp cơ sở hàng năm còn hạn chế, khó đáp ứng tiêu chí của trường chuẩn quốc gia. Đặc biệt 3 năm gần đây CSTĐ tỉnh rất ít . + Cơ cấu GV theo môn rất ít (nhiều môn chỉ có 02 GV, cá biệt có 2 môn không có GV được đào tạo đúng chuyên nghành: Môn GDCDQP và công nghệ, môn Tin chưa có GV). + Tỷ lệ trên chuẩn còn rất thấp so với yêu cầu (02/31 GV), còn có nhóm bộ môn chưa có đồng chí nào là Đảng viên. + Việc học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn chưa thường xuyên, sự năng động và phối hợp trong công tác đôi khi còn hạn chế. Một số ít GV còn ngại khó, chưa yên tâm ở công tác ở trường PTDTNT. + Trong CBGV còn có sự phân hóa cao về mặt tư tưởng, thiếu sự thống nhất nội bộ. + Trình độ ngoại ngữ yếu, khả năng áp dụng công nghệ thông tin chưa cao và không đồng đều, khả năng sử dụng các thiết bị, phương tiện dạy học còn hạn chế. - Những hạn chế này có ảnh hưởng không nhỏ đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ (một trong những nhân tố đòn bảy quyết định chất lượng đào tạo của nhà trường): + Có sự thừa thiếu cục bộ gây khó khăn cho việc phân công lao động và tổ chức học hỏi, trao đổi chuyên môn. +Việc đổi mới PPDH còn gặp nhiều khó khăn. Việc xây dựng đội ngũ có trình độ và năng lực chuyên môn cao khó thực hiện đồng bộ và hiệu quả. + Việc tổ chức tự đào tạo và cho GV đi học tập đào tạo nâng cao còn gặp nhiều khó khăn. 16 2.2 Thực trạng về học sinh và chất lượng học tập rèn luyện. * Công tác tuyển sinh từ 2008 - 2012 - Nhà trường tuyển sinh theo hình thức xét tuyển ( Chỉ tiêu tuyển sinh được chia theo vùng tuyển và do cấp trên duyệt). - Chỉ tiêu không đồng đều, có sự chêch lệch quá xa giữa các huyện thị. 2008-2009 Số học sinh nạp hồ sơ xét tuyển Vào 10 Vào 11 3 4 4 2009-2010 Vào 12 Số học sinh nạp hồ sơ xét tuyển Vào 10 Vào 11 5 6 7 8 4 0 0 4 28 19 0 0 51 36 0 H. Cẩm Mỹ H. Long Thành TP. Biên Hòa H. Thống Nhất H. Trảng Bom TX. Long Khánh 26 16 18 H. Tân Phú Các huyện, TX Long Khánh 2 H. Vĩnh Cửu H. Xuân Lộc H. Định Quán Tổng 2010-2011 Vào 12 Số học sinh nạp hồ sơ xét tuyển Vào 10 Vào 11 9 10 11 12 13 4 0 0 8 4 23 21 2 0 22 0 27 25 0 0 0 30 21 2 8 0 0 22 9 0 0 0 0 0 19 15 0 0 19 14 1 17 9 57 239 2011-2012 Vào 12 Số học sinh nạp hồ sơ xét tuyển Vào 10 Vào 11 Vào 12 14 15 16 17 18 0 0 5 4 0 22 0 0 44 17 1 0 31 25 0 0 33 33 0 0 1 19 19 3 0 0 19 0 0 2 0 0 7 0 0 5 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 10 0 0 11 8 2 0 22 8 0 0 0 32 11 0 0 9 9 2 0 22 19 0 0 0 0 24 9 0 0 12 10 1 0 17 11 0 0 23 0 0 25 25 0 0 27 26 0 41 19 0 0 144 1 0 212 135 6 1 149 130 0 222 133 1 0 8 0 * Thống kế về chất lượng kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm. Tổng số HS Năm học Xếp loại hạnh kiểm Xếp loại lực học Tốt Khá TB 2008 -2009 402 62,7% 84,9% 12,4% 2009-2010 377 53,8% 31,3% 10,9% Yếu 0% Tỷ lệ Tỷ lệ tốt Giỏi Khá TB Yếu lên lớp nghiệp 1,2% 23,4% 59% 16,4% 96,3% 66,7% 3,2% 26,8% 51,2% 18,8% 97,8% 70,17% 4% - Chất lượng thấp so với yêu cầu, chỉ tiêu đưa ra của từng năm. * Chất lượng mũi nhọn: - Thống kế về HS đạt giải HSG cấp tỉnh Năm học Số lượng giải Chất lượng giải Môn thi đạt giải 17 03 2008-2009 2009-2010 03 giải KK 3 giải KK 03 Địa, văn Địa, Sinh, văn - Chất lượng giáo dục mũi nhọn còn thấp, chỉ tập trung ở một số ít môn, khả năng tăng trưởng chậm so với yêu cầu. - Thống kế HS thi đỗ vào đại học – cao đẳng. Năm học Học sinh thi đỗ Học sinh thi đỗ cao đẳng đại học Số HS lớp12 SL TL SL TL Tỷ lệ đỗ CĐ-ĐH 2008-2009 132 23 17,4% 11 8,3% 25,7% 2009-2010 123 18 14,6% 12 9,76% 24,36% - Tỉ lệ HS thi đỗ ĐH, CĐ đã sự có tăng trưởng, xong tỉ lệ đỗ ĐH vẫn không cao chỉ trên dưới 20% tổng số học sinh ra trường và chỉ tập trung vào những tốp trường có điểm chuẩn thấp (điểm thi đỗ ĐH trung bình chỉ đạt 11,3 điểm) * Đánh giá về học sinh và chất lượng học tập của học sinh: - Ưu điểm: + Học sinh có ý thức đạo đức tương đối tốt, có lòng tự trọng cao, sống thật thà, hồn nhiên, giản dị và khá chăm ngoan. + Phần lớn học sinh đều có ý thức phấn đấu vươn lên. + Các em sống khá đoàn kết, có tinh thần tập thể và tích cực trong lao động. - Hạn chế: + Ngôn ngữ phổ thông, cách diễn đạt còn hạn chế ảnh hưởng tới khả năng giao tiếp, khả năng nhận thức và tư duy. + Học sinh có tâm lí tự ti, ỷ lại, bảo thủ, tự ái, ít mạnh dạn và quen sống tự do, không thích sự gò bó. Kĩ năng sống chưa được rèn luyện, khả năng hội nhập hòa đồng còn hạn chế. + Khả năng tự học không cao, ít năng động, chưa có phương pháp học tập phù hợp. Khả năng nhận thức hạn chế, lao động trí óc không bền. Tính đồng đều không cao. Nhiều em bị hổng kiến thức, học yếu. - Ảnh hưởng của những hạn chế trên đến công tác quản lí quá trình dạy học: 18 + Công tác quản lý giờ tự học hiệu quả còn gặp nhiều khó khăn. + Giáo dục mũi nhọn, giáo dục theo chiều sâu ít hiệu quả, mất nhiều công sức, số HS giỏi bộ môn văn hóa hạn chế, khó phát triển. 3. THỰC TRẠNG VỀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC 3.1. Về biện pháp chỉ đạo của BGH trong việc đổi mới PPDH Những điều làm được: BGH đã tổ chức cho CBGV học tập đầy đủ các văn bản chỉ đạo của ngành về việc đổi mới PPDH để nâng cao nhận thức về tầm quan trong và cấp bách của đổi mới PPDH và đề ra chỉ tiêu thực hiện, kế hoạch thực hiện; Chỉ đạo thực hiện cụ thể cho tổ trưởng chuyên môn về nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn của tổ trưởng chuyên môn trong việc đổi mới PPDH. Những điều chưa làm được: Kế hoạch chưa cụ thể, chưa khoa học; tổ chức thực hiện và chỉ đạo chưa chặt chẽ, chưa có tính phối hợp; kiểm tra, đánh giá, tuyên dương, khen thưởng, nhân rộng điển hình thực hiện chưa tốt. Nhận thức về tầm quan trọng, cấp bách, tính chiến lược “đi tắt, đón đầu” của việc đổi mới PPDH trong đội ngũ cán bộ, GV, nhân viên chưa cao; chưa có biện pháp động viên chỉ đạo Kết quả: + Đa số GV trong trường (khoảng 50%) thành thạo kỹ năng soạn bài theo hướng phát huy tính độc lập, chủ động của HS. + Thực hiện quá trình dạy học, khoảng 20% tiết dạy GV phối hợp sử dụng các PP thuyết trình, vấn đáp,thực hành, đặt vấn đề, hợp tác theo nhóm và sư dụng PTDH học hiện đại. + Về thực trạng dạy trên lớp theo PPDH đổi mới của trường là chưa thường xuyên, chưa trở thành nhu cầu của GV và HS nên khoảng 70% các tiết dạy vẫn diễn ra theo cách cũ là phối hợp thuyết trình với vấn đáp. Nguyên nhân: - Một là nhà trường đã tạo điều kiện tương đối tốt về CSVC và TBDH cho quá trình dạy học - Hai là là để đảm bảo tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT nên GV phải dành nhiều thời gian cho việc củng cố lý thuyết hoặc tăng cường rèn luyện kỹ năng giải bài tập. 19 - Ba là tuyển sinh đầu vào của trường chủ yếu là HS có học lực yếu, nhà trường chưa tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn PP tự học, tự nghiên cứu. Do đó, dạy học theo hướng tích cực là rất khó khăn. - Bốn là BGH và các tổ trưởng bộ môn chưa thực hiện tốt hết các chức năng quản lý. 3.2. Về QL hoạt động đổi mới PPDH của tổ chuyên môn: Những điều làm được: Đã giao nhiệm vụ, quyền hạn cho tổ trưởng CM tự lên kế hoạch, chỉ đạo thực hiện, kiểm tra, đánh giá báo cáo nhằm đạt mục tiêu đổỉ mới PPDH mà nhà trường đề ra ở đầu năm học. BGH đã kiểm tra và dự họp tổ chuyên môn của các tổ để đánh giá tổ trưởng ở các khâu : tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra các thành viên trong tổ chuyên môn, Những điều chưa làm được: Việc QL hoạt động của hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn trong quá trình đổỉ mới PPDH theo kế hoạch chưa sâu sát trong chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra. Kết quả việc tổ chuyên môn triển khai thiết kế KHDH theo nhóm chưa thật sự hiệu quả, việc tổng kết rút kinh nghiệm giảng dạy và hoàn thiện thiết kế KHDH đê lưu trữ, nhân rộng chưa được như mong muốn. Các đề tài sáng kiến kinh nghiệm về đổi mới PPDH chưa tập trung đủ thành sáng kiến kinh nghiệm theo môn học như đã đề ra trong mục tiêu. * Nguyên nhân: - QL của BGH đối với tổ chuyên môn là chưa liên tục ở các khâu tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra. - Các tổ trưởng bộ môn chưa thực hiện hết chức năng nhiệm vụ của mình trong việc quản lí việc đổi mới PPDH. 3.3. Về QL hoạt động giảng dạy của giáo viên: Những điều làm được: BGH đã qui định và hướng dẫn việc thực hiện nề nếp, kỷ cương dạy học từ khâu chuẩn bị bài, lên lớp, đánh giá kết quả học tập của HS cũng như các hoạt động giáo dục khác bằng các qui trình công việc trên bảng thông báo. Đã phân cấp QL cho các tổ trưởng chuyên môn theo dõi, kiểm tra, đôn đốc về việc đổi mới PPDH. Nhà trường đã tạo điều kiện để 100% GV cốt cán được tham gia đầy đủ các đợt tập huấn về đổi mới PPDH, dạy học theo chuẩn KTKN…. 20