Tài liệu Skkn “một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường tiểu học

SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” I. PHẦN MỞ ĐẦU 1 . LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI : Trong hệ thống Giáo dục quốc dân thì giáo dục phổ thông là nền tảng, là động lực cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam; đồng thời giáo dục cũng là động lực thúc đẩy xã hội phát triển . Chính vì vậy mà văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã khẳng định: “Cùng với khoa học công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Coi trọng cả ba mặt: mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và phát huy hiệu quả”. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định: “Giáo dục và đào tạo phải có sự đổi mới và nâng cao chất lượng toàn diện về nội dung, phương pháp dạy và học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lí giáo dục”. Nhiều văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc các lần tiếp theo của Đảng cũng tiếp tục khẳng định và coi trọng việc nâng cao chất lượng giáo dục. Ngành Giáo dục và Đào tạo giữ một vai trò quan trọng, trong đó tiểu học là cấp học nền tảng cho sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách con người, đặt nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông. Vì vậy, việc đảm bảo chất lượng học tập cho học sinh tiểu học là yêu cầu cấp bách đối với nhà quản lý giáo dục. Thực tế những năm gần đây chất lượng giáo dục vẫn còn nhiều bất cập. Nghị quyết TW II khoá VIII của Đảng đã chỉ rõ: “Giáo dục - Đào tạo nước ta còn nhiều yếu kém, bất cập cả về quy mô, cơ cấu, chất lượng và hiệu quả, chưa đáp ứng những đòi hỏi lớn ngày càng cao về nhân lực của công cuộc đổi mới kinh tế - xã hội , xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Trong đó một trong những nguyên nhân đã được chỉ rõ là: “Công tác quản lí đào tạo còn những mặt yếu kém bất cập. Cơ chế quản lí của ngành giáo dục đào tạo chưa hợp lí, thiếu những biện pháp hữu hiệu để kiểm tra đánh giá chất lượng đào tạo”. Gần đây Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013) nhấn mạnh về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nghị Quyết có đoạn viết: “Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp”. Trong trang www.tieuhoc.injo có nhận định về chất lượng giáo dục tiểu học qua 7 năm thay sách: Trong bức tranh toàn cảnh kết quả học tập của học sinh lớp 5 trên toàn quốc, khu vực Đồng bằng sông Hồng: 95,3 % đạt chuẩn và cận chuẩn môn Toán; Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 1 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” 91,4% đạt chuẩn và cận chuẩn môn Tiếng Việt; khu vực “u ám” nhất là vùng Tây Bắc khi chỉ có trên 60% đạt chuẩn và cận chuẩn môn Toán; 62,9 % đạt chuẩn và cận chuẩn môn Tiếng Việt. Như vậy chất lượng giáo dục tiểu học của nước ta chưa cao, còn có sự phân hoá giữa nông thôn và thành thị, giữa đồng bằng và miền núi. Qua đó nói lên thực trạng chất lượng giáo dục của Tỉnh Quảng Ngãi nói chung, của huyện Bình Sơn nói riêng cũng cần quan tâm vì chất lượng còn thấp, ở huyện Bình Sơn trong những năm qua không còn trường hợp học sinh ngồi nhầm lớp. Thực tế tại Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, nơi tôi trực tiếp làm công tác quản lí, năm học 2013- 2014 vừa qua chất lượng môn Toán và môn Tiếng Việt có kết quả như sau: + Môn Tiếng Việt: Giỏi: 28.8% ; Khá: 31.7% ; Trung bình: 37.4 % ; Yếu : 2.1% Khá: 32.3% ; Trung bình: 36.3 % ; Yếu: 1.6% + Môn Toán : Giỏi : 29.8% ; Điều đó cho thấy chất lượng giáo dục của Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh vẫn còn hạn chế so với yêu cầu. Thế nên người cán bộ quản lí cần có những giải pháp thiết thực để đưa chất lượng giáo dục của trường ngày càng được nâng lên. Bản thân tôi là Hiệu Trưởng, làm công tác quản lí ở Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, huyện Bình Sơn. Với thực tiễn tại đơn vị, tôi nhận thấy chất lượng dạy và học hiện nay có những chuyển biến, song vẫn chưa đáp ứng theo yêu cầu giáo dục trong giai đoạn mới. Vì vậy, người cán bộ quản lí cần có cách nghĩ, cách làm nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học của trường nói riêng và của toàn ngành nói chung. Năm học 2014 – 2015 được xác định là “ Năm học tiếp tục đẩy mạnh đổi mới quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục”. Tiếp tục triển khai các cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, “ Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”, “ Mỗi thầy giáo, cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” và tiếp tục thực hiện phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông. Đây cũng là năm đầu tiên, toàn ngành giáo dục áp dụng phương pháp đánh giá học sinh theo Thông tư 30 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Từ đây đặt ra cho người cán bộ quản lí trong trường tiểu học một nhiệm vụ hết sức to lớn, từ đó đẩy mạnh các hoạt động của nhà trường nhằm giáo dục con người phát triển toàn diện. Trong các hoạt động đó thì hoạt động dạy và học là trọng tâm mà người cán bộ quản lí trường tiểu học cần phải tập trung chỉ đạo, quan tâm; từ đó có kế hoạch và có những giải pháp, biện pháp hữu hiệu, thường xuyên nâng cao chất lượng dạy học để đáp ứng với yêu cầu mới. Xuất phát từ những lí do nêu trên đã thôi thúc tôi tìm hiểu, nghiên cứu và thực hiện sáng kiến kinh nghiệm: “ Biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 2 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” lượng giáo dục ở trường Tiểu học ”. Sáng kiến kinh nghiệm thành công là cơ sở để tôi áp dụng trong quá trình làm công tác quản lí ở địa phương mình, nhằm góp phần giải quyết những khó khăn, bất cập, đem lại chất lượng và hiệu quả dạy học ngày càng cao. Đồng thời cũng là một dịp để tôi trao đổi kinh nghiệm quản lí giáo dục trong công tác chuyên môn với các đơn vị trường bạn. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU : Thông qua việc nghiên cứu , đánh giá thực trạng nhằm xây dựng hệ thống các giải pháp và biện pháp chỉ đạo và quản lí để nâng cao chất lượng dạy và học ở trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, huyện Bình Sơn. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU: 3.1 . Đối tượng Các biện pháp quản lí của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. 3.2. Khách thể: Hoạt động dạy học của tất cả Hội đồng sư phạm ở trường tiểu học số 2 Bình Chánh, các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy và học ở trường tiểu học. 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU: Biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường Tiểu học hiện nay đã có một số kết quả nhất định. Nếu chúng ta lựa chọn các biện pháp đúng thì chất lượng dạy học ở trường Tiểu học sẽ ngày càng nâng cao hơn. 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: Sáng kiến kinh nghiệm tập trung nghiên cứu giải quyết 3 nhiệm vụ sau: - Nhiệm vụ 1 : Tìm hiểu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động dạy học. - Nhiệm vụ 2 : Điều tra khảo sát thực trạng và nguyên nhân về quản lí chất lượng dạy học ở một trường tiểu học trên địa bàn huyện Bình Sơn. - Nhiệm vụ 3 : Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề xuất xây dựng biện pháp quản lí nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, huyện Bình Sơn. 6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài tôi đã sử dụng các phương pháp sau: 6.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu văn bản có liên quan đến vấn đề nâng cao chất lượng dạy học để phục vụ cho đề tài. 6.2 Phương pháp quan sát: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 3 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Theo dõi kết quả dạy học của mỗi năm và thực tiễn dạy học của giáo viên ,học tập của học sinh , dự giờ trên lớp, kiểm tra hồ sơ giảng dạy, kiểm tra kết quả bài làm của học sinh và quan sát tổng thể các hoạt động hỗ trợ việc dạy và học . 6.3 Phương pháp điều tra : Dùng phiếu điều tra thăm dò , phỏng vấn giáo viên, học sinh nhằm tìm hiểu thực trạng và nguyên nhân dẫn đến chất lượng dạy - học. 6.4 Phưong pháp nghiên cứu sản phẩm của đối tượng: Thông qua việc nghiên cứu giáo án , hồ sơ giảng dạy, đồ dùng dạy học, tiến hành lên lớp của giáo viên, chất lượng học tập của học sinh để kiểm nghiệm sản phẩm đối tượng. 6.5 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục tiên tiến : Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục tiên tiến là phương pháp nghiên cứu , xem xét lại những thành quả của hoạt động thực tiễn trong quá khứ để rút ra những kết luận bổ ích cho thực tiễn và khoa học . 6.6 Phương pháp phân tích các nhân tố: Tiến hành phân tích các nhân tố than gia vào quản lí để tìm ra biện pháp quản lí phù hợp. 6.7 Phương pháp thống kê, phân tích số liệu: - Thống kê tình hình đội ngũ giáo viên, - Thống kê hoạt động dạy học của thầy giáo, cô giáo, - Thống kê hoạt động của trò 7 . PHẠM VI NGHIÊN CỨU: - Do điều kiện thời gian và khả năng nghiên cứu có hạn, nên sáng kiến kinh nghiệm chủ yếu nghiên cứu công tác xây dựng biện pháp nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. - Sáng kiến kinh nghiệm được nghiên cứu trong phạm vi hoạt động dạy học và công tác quản lí hoạt động dạy học ở Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, huyện Bình Sơn. Thời gian: Năm học 2012 – 2013 và năm học 2013 – 2014. II.PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề . 1.1a Hoạt động Dạy học : Hoạt động dạy - học gồm có : Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 4 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” - Học : Là hoạt động mà trong đó chủ thể là học sinh , khách thể là bài học .Là tự điều khiển tối ưu quá trình chiếm lĩnh bài học : - Dạy : Là hoạt động mà chủ thể hoạt động là giáo viên , khách thể là học sinh .Là sự điều khiển tối ưu quá trình học sinh chiếm lĩnh khái niệm khoa học, bằng cách đó phát triển và hình thành nhân cách cho học sinh . 1.1b Mối liên hệ giữa dạy và học : Dạy và học có những mục đích khác nhau, nếu học nhằm mục đích chiếm lĩnh khái niệm khoa học thì dạy là điều khiển sự học tập. Tuy nhiên dạy và học xen kẽ nhau, các chức năng kép của chúng thường xuyên tương tác nhau, thâm nhập vào nhau sinh ra nhau. Sự thống nhất giữa dạy và học biểu hiện ở sự tác động qua lại lẫn nhau giữa chủ thể và đối tượng, đó chính là hoạt động cộng đồng và hợp tác giữa dạy và học.Dạy học là hoạt động cộng tác ( cộng đồng và hợp tác ), biểu hiện ở sự tác động qua lại giữa chủ thể và khách thể. Bản chất của hoạt động dạy học là sự thống nhất biện chứng giữa dạy và học. Đó là sự tương tác theo kiểu cộng đồng, hợp tác giữa dạy và học, tạo nên một hệ toàn vẹn của hoạt động dạy học, mang lại chất lượng dạy học. Vì vậy, nếu không có sự cộng tác thì không mang lại chất lượng . Dạy học trong nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin thì theo quan niệm của Giáo sư Lâm Quang Thiệp: Học là quá trình tự biến đổi mình và làm phong phú mình bằng cách chọn nhập và xử lý thông tin từ môi trường xung quanh. Dạy là việc giúp cho người học tự mình chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng , hình thành và tăng cường tình cảm thái độ . Mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học theo sơ đồ sau: HỌC SINH BÀI HỌC GIÁO VIÊN ĐK MÔI TRƯỜNG Sơ đồ trên giúp ta hiểu rằng : Người học: Là người đi học chứ không phải là người được dạy: Là người chủ động, tích cực chiếm lĩnh kiến thức . Người dạy: Là người giúp đỡ người khác học để làm nảy sinh tri thức ở người học. Môi trường: Là môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh và bên trong người học . Môi trường này là một tác nhân quan trọng ảnh hưởng đến dạy học. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 5 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” SƠ ĐỒ BIỂU DIỄN CẤU TRÚC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC KHÁI NIỆM KHOA HỌC DẠY HỌC TRUYỀN ĐẠT LĨNH HỘI HOẠT ĐỘNG CỘNG TÁC ĐIỀU KHIỂN TỰ ĐIỀU KHIỂN Theo lý luận dạy học cộng tác của giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: Bản chất của quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng giữa dạy và học, giữa truyền đạt và điều khiển trong dạy, giữa lĩnh hội với tự điều khiển trong học, tạo nên một hệ toàn vẹn, sự tương tác theo kiểu cộng đồng hợp tác giữa dạy và học, là yếu tố duy trì và phát triển thống nhất toàn vẹn của quá trình dạy học, có nghĩa là chất lượng dạy học. 1.2. Các khái niệm cơ bản: *Khái niệm về Quản lí: Quản lí là quá trình kế, tổ, đạo, kiểm trên cơ sở thông tin ( kế: kế hoạch; tổ: tổ chức; đạo: chỉ ( lãnh ) đạo; kiểm: kiểm tra ). SƠ ĐỒ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH KIỂM TRA THÔNG TIN TỔ CHỨC CHỈ (LÃNH) ĐẠO Quản lí : Là quá trình tác động có tổ chức,có hướng đích của chủ thể quản lí nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, các cơ hội hệ thống để đạt mục tiêu đề ra trong điều kiện của môi trường. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 6 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” SƠ ĐỒ CẤU TRÚC QUÁ TRÌNH QUẢN LÝ CHỦ THỂ QUẢN LÝ MỤC TIÊU QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG ĐỐI TƯỢNG QUẢN LÝ *Khái niệm về quản lí hoạt động dạy học: Quản lí hoạt động dạy học là quản lí hoạt động dạy của thầy và quản lí hoạt động học của trò cùng với những điều kiện cơ sở vật chất và những phương tiện, thiết bị, dụng cụ dạy học. Quản lí hoạt động dạy học cũng là quản lí quá trình dạy học về những mục đích, nhiệm vụ dạy học, được thực hiện đồng thời, thống nhất với nhau trong quá trình dạy của thầy và quá trình học của trò. Quản lí quá trình dạy học là một hệ thống cân bằng gồm nhiều thành tố tác động qua lại lẫn nhau, chế ước lẫn nhau với đời sống xã hội và môi trường giáo dục theo những quy luật và nguyên tắc nhất định, nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học để đạt chất lượng và hiệu quả dạy học. Quản lí hoạt động dạy học là cách làm cho các thành tố của quá trình dạy học : Giáo viên, học sinh, các điều kiện dạy học, nội dung dạy học ( chương trình, kế hoạch, giáo án, tài liệu tham khảo), phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, mục tiêu dạy học vận động và kết hợp với nhau một cách chặt chẽ, để mang lại chất lượng và hiệu quả dạy học. Mối quan hệ giữa các thành tố trên được biểu thị qua sơ đồ sau: SƠ ĐỒ QUẢN LÍ QUÁ TRÌNH DẠY HỌC MỤC ĐÍCH NỘI DUNG PP HTTC GIÁO VIÊN HỌC SINH ĐK DẠY HỌC Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 7 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Chất lượng dạy học là kết quả thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ dạy học. Hiệu quả dạy học là đáp ứng đúng và kịp thời các yêu cầu của xã hội, của giáo dục; đồng thời chi phí sử dụng thời gian, sức lực, tài chính là tối ưu. Sơ đồ trên giúp ta hiểu được bản chất lôgic cấu trúc của quá trình dạy học, hiểu được quản lí hoạt động dạy học và làm theo hệ thống các thành tố: mục đích,nội dung , phương pháp, điều kiện dạy học…. vận dụng và kết hợp chặt chẽ với nhau thông qua hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò nhằm biến đầu vào ( trình độ ban đầu của học sinh) thành đầu ra ( sản phẩm dạy học) . Sản phẩm dạy học ở đây là do xã hội, ngành giáo dục “ đặt hàng” cho nên đòi hỏi mục đích, nhiệm vụ dạy học đặt ra phải đáp ứng. Sản phẩm ấy luôn tăng lên về số lượng và chất lượng theo yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển kinh tế - xã hội, của công cuộc đổi mới và phát triển Giáo dục và Đào tạo. *Khái niệm về quản lý chất lượng dạy học: Quản lý chất lượng dạy học là tập hợp những hành động của chức năng quản lý chung, xác định chính sách quản lý, mục đích, trách nhiệm và thực hiện chúng thông qua các biện pháp như: Lập kế hoạch chất lượng, điều khiển và kiểm tra chất lượng, đảm bảo chất lượng và cải tiến chất lượng dạy học trong khuôn khổ hệ thống chất lượng dạy học. Như vậy quan niệm về quản lí chất lượng dạy học được thể hiện ở các tiêu chí sau. - Quản lý chất lượng dạy học bao gồm hệ thống các phương pháp, biện pháp nhằm đảm bảo chất lượng dạy học, thoả mãn yêu cầu của xã hội đề ra ( đáp ứng mục đích giáo dục, mục tiêu đào tạo). - Quản lý chất lượng dạy học được tiến hành ở tất cả các giai đoạn của quá trình hình thành sản phẩm giáo dục. - Quản lý chất lượng dạy học là trách nhiệm của tất cả các cấp từ cán bộ quản lí đến từng giáo viên trong nhà trường. - Quan niệm về quản lí chất lượng dạy học như trên khác với quan niệm như lâu nay chúng ta vẫn thường nghỉ, đó là những hình thức cải tiến, đổi mới đơn giản, chắp vá thiếu đồng bộ. 1.3:Các đặc điểm cơ bản của đối tượng và khách thể nghiên cứu a) Đặc điểm cơ bản của đối tượng nghiên cứu là các biện pháp quản lí của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. Vì đối tượng nghiên cứu là các biện pháp quản lí nên nó có các đặc điểm: Nghiên cứu tài liệu; quan sát các hoạt động dạy - học của giáo viên và học sinh; điều tra chất lượng học tập; nghiên cứu sản phẩm của đối tượng và kiểm nghiệm kết quả; tổng kết kinh nghiệm quản lí giáo dục; phân tích các nhân tố dẫn đến kết quả và cuối cùng là thống kê, phân tích số liệu. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 8 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” - Do điều kiện thời gian và khả năng nghiên cứu có hạn, nên các biện pháp quản lí của tôi chủ yếu nghiên cứu công tác xây dựng biện pháp nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. b) Đặc điểm cơ bản của khách thể nghiên cứu là các điều kiện: Kinh tế-xã hội của địa phương; cơ sở vật chất của đơn vị; năng lực đội ngũ giáo viên của trường; năng lực học tập của học sinh, sự quan tâm của các cấp và chính quyền địa phương; … Tất cả tạo nên mối quan hệ chặt chẽ và thúc đẩy chất lượng giáo dục trong đơn vị. Chính vì thế, những điều trên là mắt xích quang trọng trong chuỗi sản phẩm giáo dục mà bản thân tôi trình bày, nghiên cứu tại Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh trong thời điểm hiện nay. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNGVÀ GIẢI PHÁP CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 2.1. Khảo sát thực trạng: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh có 01 điểm trường,cơ sở vật chất của trường tương đối đảm bảo,trường có 21/23 giáo viên đạt giáo viên dạy giỏi cấp huyện. Có 01 giáo viên giỏi cấp tỉnh.Song có một số ít giáo viên đã lớn tuổi nên lúng túng trong việc tiếp cận với công nghệ thông tin, tỉ lệ giáo viên nữ chiếm 73,9% nên có phần hạn chế trong các hoạt động của trường . * Về học sinh: Trường có 430 học sinh, được chia thành 15 lớp từ khối 1 đến khối 5 Khối Số lớp Số học sinh Nữ Khối 1 03 82 41 Khối 2 03 90 43 Khối 3 03 77 38 Khối 4 03 93 38 Khối 5 03 88 38 Tổng số 15 430 198 Hầu hết học sinh là con em của những gia đình nông dân thuần tuý,cuộc sống tuy khó khăn thu nhập thấp nhưng học sinh ngoan, chăm học, có ý thức kỷ luật tốt. Bên cạnh đó vẫn còn có học sinh lơ là trong học tập vì có một bộ phận phụ huynh do mãi làm ăn xa chưa quan tâm đến việc học tập của con cái, còn khoán trắng cho nhà trường. *Về cơ sở vật chất: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 9 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Trường có khuôn viên riêng biệt, cổng trường, hàng rào bảo vệ, sân chơi bãi tập phù hợp với điều kiện của địa phương. Có đủ phòng học, đảm bảo đúng quy cách theo quy định, đảm bảo cho học sinh học 2 buổi/ngày đối với khối lớp 1,2&3 và trên 5 buổi /tuần. Có phòng làm việc cho Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, phòng hội đồng giáo dục, y tế học đường và các phòng chức năng theo quy định. Trường có thư viện chuẩn 01, các tài liệu trong thư viện có đủ nhu cầu sử dụng cho giáo viên và học sinh. Có đủ thiết bị giáo dục, đồ dùng dạy học đáp ứng hoạt động giáo dục trong nhà trường. Ngoài ra hàng năm giáo viên tự làm thêm đồ dùng dạy học (mỗi năm học 1đồ dùng dạy học/ giáo viên có chất lượng giá thành rẻ). 2 .KẾT QUẢ ĐIỀU TRA KHẢO SÁT VẤN ĐỀ : 2.1 Tình hình đội ngũ : - Tổng số cán bộ- giáo viên : 23 / 17 nữ - Ban giám hiệu: 02/01 nữ, - Tuổi đời cao nhất: 55 tuổi ; tuổi đời trẻ nhất : 25 tuổi; - Tuổi đời trung bình : 41 tuổi, - Trình độ chuyên môn, trình độ chuẩn, giáo viên giỏi các cấp đạt như sau: Trường tiểu học TS CBGV Số 2 Bình Chánh 23 Trình độ Chuyên môn Đại Cao TH học Đẳng Sư SP SP Phạm 6 16 01 Trình độ chuẩn SL 01 TL 4.3 Trình độ trên chuẩn GVDGiỏi cấp Huyện SL SL 22 TL 95.7 21 TL Ghi chú 91.3 - Có 03 tổ khối chuyên môn (tổ khối 1, tổ khối 2&3, tổ khối 4&5). Đội ngũ cán bộ quản lý nhiệt tình có năng lực lãnh đạo tốt. Qua bảng thống kê ta thấy đội ngũ cán bộ giáo viên trường Tiểu học số 2 Bình Chánh tỉ lệ giáo viên trên chuẩn : đạt 95.7%, giáo viên dạy giỏi cấp Huyện đạt 91.3%, có 01giáo viên giỏi cấp Tỉnh. 2.2 Về hoạt động dạy học của thầy: 2.2.1 Về soạn bài chuẩn bị bài lên lớp: Qua điều tra và phân tích các số liệu thu thập được trong quá trình kiểm tra việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên trong năm học 2012 – 2013 và năm học 2013 – 2014 với kết quả như sau: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 10 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Năm học Tổng số 2012-2013 2013-2014 TỐT 24 SL 18 TL 75.0 23 22 95.7 KHÁ SL TL 6 25.0 1 T.BÌNH SL TL YẾU SL TL 4.3 2.2.2 Kiểm tra giờ lên lớp tay nghề của giáo viên: Thực hiện kế hoạch kiểm tra, dự giờ thăm lớp để nắm bắt tình hình dạy và học là việc làm thường xuyên của lãnh đạo nhà trường. Qua thực tế kết quả được thể hiện trong hai năm học cụ thể như sau: TỐT Năm học Tổng số 2012-2013 24 19 2013-2014 23 22 SL KHÁ T.BÌNH TL SL TL 79.2 5 20.8 2 8.7 91.3 SL TL YẾU SL TL Để thực hiện chương trình được đảm bảo, hàng năm người cán bộ quản lí phải luôn chỉ đạo chặt chẽ về công tác này. Sau mỗi lần kiểm tra giáo án của giáo viên , xem vở học sinh chúng tôi nhận thấy 100% giáo viên đều dạy đủ 9 môn bắt buộc theo quy định của bộ Giáo dục và Đào tạo, thực hiện đầy đủ chương trình học của học sinh về lý thuyết cũng như luyện tập thực hành. Bên cạnh đó cũng còn một số giáo viên chưa thực hiện tốt các bài tập thực hành của những môn Mĩ thuật, Kĩ thuật. Trong chương trình từng môn học có tiết dành cho địa phương hiệu quả giảng dạy chưa cao, do tài liệu phục vụ cho việc giảng dạy những tiết địa phương còn thiếu, nhiều khi giáo viên không tự tìm tòi, nghiên cứu để giảng dạy. 2.2.4 Việc sử dụng đồ dùng dạy học: Giáo viên có đủ thiết bị, đồ dùng dạy học được nhà trường cho mượn ngay từ đầu năm học. Mỗi giáo viên đều có tủ để hồ sơ, thiết bị dạy học dưới lớp nên việc sử dụng thuận tiện có hiệu quả. Hàng năm mỗi giáo viên tự làm 01 một đồ dùng dạy học có chất lượng để dự thi cấp trường và chọn dự thi cấp huyện, tỉnh. Những đồ dùng đó được bổ sung hoặc thay thế những đồ dùng có trong thiết bị đã hỏng không sử dụng được. Tồn tại: Dụng cụ thực hành còn thiếu. Bảo quản các thiết bị dạy học đôi lúc chưa tốt còn để hư hỏng. Điều này cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả và chất lượng giờ lên lớp. 2.3 Về hoạt động của trò : Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 11 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Hoạt động của trò là kết quả điểm kiểm chứng hoạt động dạy học của thầy. Thông qua việc kiểm tra vở ghi chép, vở bài tập, sổ điểm, phiếu liên lạc, bài kiểm tra của học sinh…., trong đó việc đánh giá bằng điểm số của các kì kiểm tra định kì môn Tiếng việt, Toán qua các lần kiểm tra thì thấy rằng chất lượng học tập của học sinh có kết quả như sau: 2.3.1 Chất lượng đầu năm hai môn Tiếng Việt, Toán : * Môn Tiếng Việt: 2012-2013 2013-2014 Tổng số 436 430 GIỎI SL TL 102 23.4 115 26.7 KHÁ SL TL 106 24.3 109 25.3 T.BÌNH SL TL 171 39.2 177 41.1 YẾU SL TL 57 13.1 34 7.9 * Môn Toán: Năm học Tổng số 2012-2013 436 107 430 2013-2014 GIỎI SL TL 24.5 112 115 26.7 KHÁ SL TL 25.8 168 125 29.0 T.BÌNH SL TL 38.5 49 158 36.7 YẾU SL TL 11.2 32 7.4 2.3.2 Chất lượng cả năm 2 môn Tiếng Việt và Toán: * Môn: Tiếng Việt : Năm học 2013-2014 436 2012-2013 Tổng số 430 GIỎI SL TL 124 28.8 KHÁ SL TL 136 31.7 T.BÌNH SL TL 161 37.4 YẾU SL TL 09 2.1 * Môn Toán: Năm học Tổng số 2012-2013 2013-2014 436 430 GIỎI SL TL 135 31.0 128 29.8 139 KHÁ SL TL 146 33.5 32.3 156 T.BÌNH SL TL 140 32.1 36.3 07 YẾU SL TL 15 3.4 1.6 Qua thống kê khảo sát chất lượng đầu năm và cuối năm của năm học 2012 – 2013; 2013 – 2014 tôi nhận thấy: So sánh kết quả học tập theo từng năm thì chất lượng học tập của học sinh cuối năm cao hơn đầu năm, năm sau cao hơn năm trước, số học sinh khá giỏi có tăng, Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 12 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Chứng tỏ rằng khi có sự quan tâm chỉ đạo, nhắc nhở thường xuyên kiểm tra theo dõi hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh thì chất lượng dạy học cũng được nâng cao. Bên cạnh đó vẫn còn vài giáo viên thờ ơ với việc giảng dạy, chưa đem hết khả năng để nâng cao hiệu quả giảng dạy, chưa thật sự quan tâm đến học sinh. Chính vì vậy chất lượng của học sinh không cao tỉ lệ học sinh yếu, học sinh lưu ban vẫn còn. * Kết quả học sinh giỏi , Toán trên mạng cấp huyện: Năm học 2012-2013 2013-2014 TSHS dự thi 11 26 Kết quả đạt HSG cấp huyện Số lượng Tỉ lệ 5 45,5 18 69,2 Ghi chú Qua bảng thống kê ta thấy số lượng học sinh thi đạt còn ở mức thấp so với tổng số học sinh dự thi. Như vậy hiệu quả thấp chứng tỏ chất lượng bồi dưỡng chưa đáp ứng yêu cầu về chuẩn kiến thức của chất lượng đối với học sinh giỏi . 2.2/Nguyên nhân thực trạng: Qua nghiên cứu, điều tra, khảo sát, thu thập số liệu, so sánh kết quả đạt được về hoạt động dạy học qua 2 năm học ở trường Tiểu học số 2 Bình Chánh, tôi nhận thấy có những nguyên nhân sau ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. * Về công tác quản lí hoạt động dạy học: - Những việc đã làm được: + Hằng năm Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch cụ thể : Năm học, học kì, tháng, tuần và có bổ sung, điều chỉnh, sơ kết, tổng kết để từng bước đổi mới công tác quản lý trường học. + Thường xuyên kiểm tra hồ sơ, giáo án định kỳ: Mỗi học kỳ 2 lần, bên cạnh đó còn tăng cường kiểm tra đột xuất. Vì vậy việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên đảm bảo, tránh được sự hình thức, qua loa, đối phó. + Hiệu trưởng chỉ đạo cho toàn bộ Hội đồng giáo viên dự giờ theo chỉ tiêu đề ra trong năm học. Tổ trưởng chuyên môn có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ,dự giờ để rút kinh nghiệm giờ dạy tốt trong tổ. + Tổ chức thao giảng, hội giảng các môn Tự nhiên xã hội, Hát nhạc, Tập làm văn, Mĩ thuật…..các tiết thao giảng, hội giảng được đánh giá tốt. + Hàng năm Trường kiểm tra toàn diện 1/3 giáo viên. Trong năm còn dự giờ giáo viên theo quyết định 14 để đánh giá chất lượng dạy học. + Tham mưu với hội cha mẹ học sinh và chính quyền địa phương để từng bước cũng cố và khắc phục tình trạng xuống cấp của cơ sở trường lớp. - Những tồn tại yếu kém : Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 13 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” + Chưa phát huy hết khả năng đội ngũ giáo viên giỏi làm nòng cốt để xây dựng đội ngũ giáo viên mạnh về năng lực chuyên môn. + Các hoạt động chuyên môn, hội thảo chuyên đề chưa thực sự đi vào chiều sâu. Phụ đạo học sinh yếu kém chưa đạt hiệu quả cao, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi mới thực hiện được ở khối 4&5. * Về hoạt động giảng dạy của giáo viên: - Những việc đã làm được: + Hầu hết giáo viên nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, có nghiệp vụ tay nghề vững vàng, vận dụng tốt các phương pháp dạy học mới nhằm phát huy tính tích cực của học sinh. + Giáo viên dự thi giáo viên dạy giỏi các cấp và thi sử dụng đồ dùng dạy học đạt kết quả cao qua các kì thi do ngành tổ chức. + Giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm từ đó chất lượng ngày một đi lên. - Những tồn tại yếu kém: + Một vài giáo viên tuổi lớn, nên việc tiếp cận với ứng dụng công nghệ thông tin vào trong việc giảng dạy còn hạn chế, việc dạy của giáo viên thường bó hẹp trong phạm vi sách vở có sẵn mà ít chịu khó tìm tòi, nghiên cứu những thông tin mới để đáp ứng nhu cầu đổi mới đang đặt ra. * Về hoạt động học của học sinh: - Những việc đã làm được: + Học sinh chăm ngoan, thực hiện tốt 5điều Bác Hồ dạy, thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ đạo đức của người học sinh. + Đi học chuyên cần, học thuộc bài và làm bài đầy đủ trước khi đến lớp, trong giờ học phát biểu xây dựng bài tích cực , có ý thức học tập nhằm chiếm lĩnh kiến thức. + Nhiều học sinh tham dự các kỳ thi do ngành tổ chức như: thi học sinh giỏi, thi vở sạch chữ đẹp, điền kinh, kể chuyện theo sách, đá cầu, cờ vua, bóng đá mi ni các cấp đạt hiệu quả cao. - Những tồn tại yếu kém: + Nhà trường chưa quản lí việc học ở nhà của học sinh. Có nêu lên việc hướng dẫn học ở nhà nhưng chưa sâu sát. + Điều kiện học tập của các em chưa đảm bảo. Đa số học sinh chưa có góc học tập đúng quy định, một số học sinh chưa xác định động cơ học tập đúng đắn, ngại cố gắng , thiếu tự tin, thái độ học tập thụ động, chưa có phương pháp tự học ở nhà. * Về phía phụ huynh học sinh: - Một số phụ huynh thiếu quan tâm đến việc học tập ở nhà của con em, còn phó mặc mọi việc cho nhà trường. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 14 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” - Một số phụ huynh học sinh tuy rất quan tâm đến việc giúp đỡ con cái học tập nhưng không nắm được phương pháp sư phạm, chương trình học. - Gia đình học sinh gặp khó khăn về kinh tế hoặc đời sống tình cảm khiến trẻ không chú tâm vào việc học tập. * Về cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học: Cơ sở vật chất còn hạn chế, phòng học chưa đủ dạy ngày ở tất cả các lớp nên chỉ thực hiện ở lớp 1,2&3. Thiết bị đồ dùng dạy học một số giáo viên chưa biết sử dụng như kèn, đàn…( vì không có giáo viên chuyên biệt), thiếu dụng cụ thực hành nên ảnh hưởng đến chất lượng học tập của học sinh. Tóm lại: Thực trạng về chất lượng của Trường Tiểu học số 2 Bình Chánh còn hạn chế so với yêu cầu đặt ra. Tất cả những nguyên nhân trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng và hiệu quả giáo dục của trường. Việc nâng cao chất lượng dạy và học là việc làm cấp thiết của lãnh đạo nhà trường trong tình hình hiện nay.Để làm được vấn đề đó người cán bộ quản lí cần có những giải pháp, biện pháp quản lí hữu hiệu không chỉ cho hoạt động dạy học mà còn cho tất cả các hoạt động trong nhà trường. 2.3 Giải pháp thực hiện: * GIẢI PHÁP CHUNG: Để quản lí nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường Tiểu học hiện nay người cán bộ quản lí cần tiến hành các giải pháp với những nội dung sau: - Xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, giáo viên công nhân viên trong nhà trường về mặt nhận thức để họ nhận thức đầy đủ, đúng đắn ý nghĩa, tầm quan trọng của chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng ở trường tiểu học nói riêng trong thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước; làm cho họ nhận thức thực sự và có trách nhiệm về chất lượng dạy học. - Từng bước hình thành hệ thống quản lí chất lượng dạy học trong nhà trường. Đây là yếu tố đảm bảo cơ bản cho chất lượng dạy học phát triển. - Chọn lọc vận dụng các tri thức khoa học quản lí chất lượng để xây dựng và tổ chức thực hiện quy trình cơ chế quản lí chất lượng trong nhà trường.Có hai quy trình đảm bảo chất lượng cần được chú trọng là: Quy trình cải tiến nâng cao chất lượng và quy trình đánh giá chất lượng. - Coi nhiệm vụ quản lí và phát triển đội ngũ là nhiệm vụ quan trọng trong công tác quản lí. Nó có tác dụng quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường . - Kết hợp với các lực lượng giáo dục, huy động cộng đồng trong công tác xã hội hoá giáo dục để có điều kiện thiết thực phục vụ cho việc xây dựng và phát triển nhà trường, đặc biệt là công tác chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học số 2 Bình Chánh. * NHỮNG GIẢI PHÁP CỤ THỂ: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 15 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” 2.3.1 Thiết lập và thực hiện kế hoạch về công tác giảng dạy: Kế hoạch đặt cơ sở cho toàn bộ hoạt động của nhà trường nhằm hoàn thành tốt nhiệm vụ đặt ra trong năm học, hạn chế những thiếu sót, rủi ro có thể xảy ra trong quá trình thực thi nhiệm vụ, việc lập kế hoạch theo đúng các yêu cầu sau: - Kế hoạch phải sát, đúng, cụ thể, khoa học và đó chính là những yếu tố cơ bản ban đầu quyết định cho sự thành công. - Việc lập kế hoạch năm học phải căn cứ vào các chỉ thị, biên chế, kế hoạch của ngành cấp trên, từ kế hoạch chung của phòng Giáo dục và Đào tạo,qua việc phân tích những điều kiện thực tế của trường mà người cán bộ quản lí xây dựng kế hoạch cho sát đúng với tình hình đặc điểm của trường. Kế hoạch cần nên rõ các biện pháp, chỉ tiêu của từng mảng công việc cụ thể để tập thể sư phạm thực hiện. - Khi xây dựng kế hoạch đầu năm học, Hiệu trưởng cần phải chú ý dựa trên các nguyên tắc: bình đẳng, khoa học, thực tiễn, tập trung dân chủ, pháp lệnh và linh hoạt. Người cán bộ quản lí lấy ý kiến của chi bộ, các đoàn thể trong nhà trường để đi đến thống nhất kế hoạch. - Thông qua kế hoạch cần có những chỉ tiêu cụ thể để phấn đấu trong năm học đối với từng thành viên, từng bộ phận để có quyết tâm thực hiện. - Hiệu trưởng cũng cần có các hoạt động ngoại khoá trong kế hoạch của mình để có tác động tốt đến phong trào dạy học. - Kế họach phải được công khai trước hôị đồng sư phạm, đồng thời người cán bộ quản lí yêu cầu các tổ chuyên môn phải có kế hoạch riêng của từng tổ, của từng cá nhân. Trong quá trình thực hiện phải có kiểm tra,đánh giá việc thực hiện kế hoạch của cá nhân, các tổ chức trong nhà tường. 2.3.2. Biện pháp xây dựng đội ngũ giáo viên: Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục. Vì vậy, để đáp ứng được yêu cầu của người học và phù hợp với mục tiêu nâng cao chất lượng dạy học, người cán bộ quản lí cần xây dựng tập thể nhà trường phải hợp lí về số lượng và có chiều sâu về chất lượng. - Đối với việc phân công giáo viên: Hiệu trưởng cần phải nắm vững trình độ chuyên môn, tay nghề của từng giáo viên để phân công phù hợp với năng lực, sở trường của từng người. Khi bố trí giáo viên vào các tổ khối cần phải rải đều để tổ khối nào cũng có giáo viên dạy giỏi, khá, trung bình tạo điều kiện giúp đỡ nhau trong giảng dạy cũng như nâng cao tay nghề. Bố trí giáo viên có năng lực chuyên môn, nhiệt tình, năng nỗ trong các hoạt động làm tổ khối trưởng chuyên môn và chịu trách nhiệm trước BGH về mọi hoạt động của tổ khối mình. - Đối với việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ: Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 16 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Tất cả các giáo viên đều phải tham gia các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ theo quy định. Ngay từ đầu năm học Hiệu trưởng tổ chức cho giáo viên nghiên cứu nắm vững mục tiêu cấp học, các công văn, chỉ thị có liên quan đến giáo dục đã ban hành, những đổi mới về nội dung chương trình, đổi mới phương pháp dạy học. Học tập quy chế chuyên môn. Tổ chức các chuyên đề về chuyên môn, chuyên đề về công tác chủ nhiệm lớp, giáo dục đạo đức cho học sinh… Mỗi giáo viên đều viết sáng kiến kinh nghiệm có liên quan đến các hoạt động giáo dục để báo cáo cho tổ khối hoặc hội đồng sư phạm tích luỹ kinh nghiệm và triển khai thực hiện các đề tài có hiệu quả. Tạo điều kiện cho giáo viên đạt chuẩn học tiếp để giúp cho việc giảng dạy tốt hơn, đôn đốc giáo viên tham gia đầy đủ các đợt bồi dưỡng chuyên môn do ngành tổ chức. 2.3.3. Chỉ đạo việc thực hiện chương trình: Chương trình dạy học là pháp lệnh của nhà nước do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Người quản lí phải nắm vững và làm cho toàn thể giáo viên cùng nắm vững. Với tư cách là người lãnh đạo và chịu trách nhiệm cao nhất về chuyên môn trong nhà trường, người quản lí phải chỉ đạo hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò nhằm thực hiện tốt chương trình dạy học theo yêu cầu quy định. Muốn được như vậy, ngay từ đầu năm học Hiệu trưởng cần phổ biến những thay đổi (nếu có) về nội dung, phương pháp giảng dạy bộ môn của Bộ Giáo dục và Đào tạo tới đội ngũ giáo viên. Hằng tháng, hết học kỳ và cuối năm học, Ban giám hiệu nhà trường cần kiểm điểm, đánh giá tình hình thực hiện chương trình dạy học từng bộ môn, từng khối, từng lớp, thông qua sổ báo giảng, kế hoạch dạy học của từng giáo viên, kể cả giáo viên dạy môn cơ bản. Từ đó Hiệu trưởng nhận xét, đánh giá phát hiện những vấn đề cần uốn nắn. Nghiêm cấm việc cắt xén, dồn bài, bớt tiết của bất cứ môn học nào một cách tuỳ tiện. Chỉ có thực hiện đúng đủ chương trình dạy học thì những cơ sở khoa học, tính chất giáo dục toàn diện mới mang lại hiệu quả. Muốn thực hiện tốt việc này Hiệu trưởng cùng với Phó Hiệu trưởng, các tổ khối trưởng chuyên môn phân công theo dõi nắm bắt tình hình thực hiện chương trình dạy học hàng tuần, hàng tháng, học kỳ. Sử dụng các biểu bảng, lịch kiểm tra học tập, sổ thăm lớp, dự giờ … để nắm tình hình có liên quan đến việc thực hiện chương trình dạy học. Ban giám hiệu phải biết dùng thời khoá biểu để điều khiển và kiểm soát tiến độ thực hiện chương trình dạy học của tất cả các môn, các lớp sao cho đồng đều, cân đối. Nếu chương trình dạy học là “bản thiết kế” của công trình thì hoạt động dạy học của thầy là sự “thi công” mà Hiệu trưởng là “tổng công trình sư” phải điều khiển “thi công” đúng “thiết kế”. Với biện pháp đó, việc thực hiện chương trình đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảng dạy các bộ môn. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 17 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” 2.3.4.. Chỉ đạo việc soạn bài: Giáo án là công cụ làm việc của giáo viên trên lớp(cùng đồ dùng dạy học).Được coi là bản thiết kế xác định rõ mục tiêu ( về kiến thức, kĩ năng, thái độ).Đồng thời vạch ra con đường dẫn dắt người học bao gồm phương pháp, hình thức tổ chức,đồ dùng dạy học để người học chiếm lĩnh nội dung bài học với kết quả cao nhất. * Để quản lý tốt công việc này Hiệu trưởng cần tiến hành một số biện pháp sau: - Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch soạn bài trên cơ sở phân phối chương trình và những yêu cầu mới đề ra cho bài soạn. - Thống nhất về nội dung và hình thức thể hiện các loại bài soạn. Bài soạn phải có nội dung phù hợp với mục tiêu, yêu cầu bài dạy. Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng cùng các tổ khối trưởng chuyên môn phân công kiểm tra, theo dõi, nắm bắt tình hình soạn bài của giáo viên như: + Ban giám hiệu trực tiếp dự các buổi sinh hoạt của tổ khối chuyên môn để trao đổi bài soạn khó. + Xác định nội dung, phương pháp giảng dạy đối với giáo viên, yêu cầu cần học đối với từng đối tượng học sinh. + Giáo viên phải nắm được khả năng học tập của học sinh để xác định nội dung cụ thể của bài học trong chương trình cần hướng dẫn cho từng nhóm đối tượng học sinh. Việc xác định nội dung dạy học phải đảm bảo tính hệ thống và đáp ứng yêu cầu nội dung dạy học mới dựa trên kiến thức kỹ năng của học sinh đạt được trong bài học trước và đảm bảo kiến thức cơ bản trong chương trình. + Kiểm tra giáo án của giáo viên các tổ khối qua các đợt giữa học kỳ I, cuối kỳ I, giữa kỳ II và cuối năm. Sau mỗi đợt kiểm tra có nhận xét, khen chê kịp thời, đánh giá xếp loại cụ thể, chính xác, công bằng, tuyên dương hoặc phê bình công khai mang tính xây dựng. - Để đảm bảo có tương đối đủ các điều kiện vật chất, kỹ thuật cho giờ dạy, Hiệu trưởng cùng tổ khối trưởng chuyên môn căn cứ vào chương trình giảng dạy để mua sắm những đồ dùng còn thiếu và đề ra những quy định về sử dụng, bảo quản. Có như vậy giáo viên mới thực hiện nghiêm túc việc soạn bài, chất lượng bài soạn được nâng cao và có ảnh hưởng tốt đến hiệu quả của tiết dạy. Bài soạn sẽ đi sâu vào đổi mới phương pháp dạy học và đi vào trọng tâm chính của bài nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học. 2.3.5. Quản lí giờ lên lớp: Giờ lên lớp: Là quá trình tổ chức nhận thức cho học sinh, quá trình đó là một tập hợp gắn bó chặt chẽ nội dung ,phương pháp, phương tiện dạy học giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức. Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 18 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Giờ lên lớp giữ vai trò quyết định chất lượng dạy học. Quản lí giờ lên lớp là biện pháp quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học của người giáo viên.Vì vậy, người cán bộ quản lí cần có những biện pháp quản lí thiết thực, cụ thể: - Người cán bộ quản lí phải làm cho giáo viênnhận thức được tầm quan trọng của giờ lên lớp. Có những biện pháp tạo ra khả năng điều kiện cho giáo viên lên lớp có chất lượng ( đủ điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện dạy học thiết yếu). Chú ý các hoạt động làm phong phú thêm tinh thần và vật chất cho giáo viên như đời sống , bầu không khí tâm lí sư phạm… vừa mang tính khách quan vừa mang tính chủ quan tuỳ theo tình hình thực tiễn của địa phương. - Phải xây dựng giờ chuẩn lên lớp: Giỏi, khá, trung bình.Căn cứ vào chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo nhưng phải tuỳ theo đặc điểm của vùng, miền. * Yêu cầu của một giờ lên lớp: - Giáo viên đảm bảo yêu cầu chuẩn kiến thức- kĩ năng cơ bản, chính xác. - Phương pháp phù hợp với bài dạy. - Sử dụng đồ dùng dạy học khoa học, hợp lý và có hiệu quả cao nhất. - Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, hứng thú học tập của học sinh ở tất cả các đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu. - Tuỳ bài mà học sinh được: Tự rút ra bài học, được hướng dẫn kỹ năng thực hành, được liên hệ thực tế cuộc sống, được mở rộng kiến thức … Để làm tốt việc này, ngay từ đầu năm học, trong các buổi sinh hoạt chuyên môn Hiệu trưởng phải phổ biến yêu cầu chung về giảng dạy và những yêu cầu đặc trưng riêng của từng bộ môn tới từng giáo viên. Ví dụ: Môn khoa học chú trọng việc cho học sinh thực hành bằng thí nghiệm, quan sát vật chất để từ đó rút ra kết luận về các hiện tượng tự nhiên … Hoặc có bài giảng lại cho học sinh học ở vườn sinh vật, ngoài trời. Môn Địa lý: kỹ năng sử dụng bản đồ. Tập làm văn: kỹ năng viết, nói … - Tiến hành kiểm tra giờ lên lớp bằng nhiều hình thức: Kiểm tra theo kế hoạch, kiểm tra báo trước, kiểm tra đột xuất. Đối với giờ lên lớp, vai trò của người lãnh đạo là gián tiếp nhưng phải tạo điều kiện cho giáo viên giảng bài có hiệu quả. Mặt khác Ban giám hiệu cùng với tổ khối trưởng chuyên môn có những góp ý cụ thể cho những tiết dạy giỏi, những giáo viên mới ra trường … Đó là tư tưởng chỉ đạo hoạt động quản lý giờ lên lớp. 2.3.6.Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học: Một trong những yêu cầu đòi hỏi cấp bách của thực tiễn dạy và học của nước ta hiện nay là phải đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học. Vì vậy, Hiệu trưởng phải có trách nhiệm chỉ đạo tốt công tác này trong nhà trường, mà trước tiên là đội ngũ giáo viên (phương pháp dạy của thầy). Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 19 Nguyễn Thị Dũng SKKN: “Một số biện pháp quản lí chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học” Để đổi mới phương pháp dạy học cần phải thực hiện một loạt các giải pháp đồng bộ, tác động làm thay đổi các thành tố của quá trình dạy học. Do đó Hiệu trưởng chỉ đạo tốt các biện pháp cụ thể sau: - Đổi mới về nhận thức của đội ngũ giáo viên: Hiệu trưởng cần quán triệt sâu sắc trong đội ngũ giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học của Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục: “Phương pháp dạy học phải phát huy tính tích cực tự giác chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Coi đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu bắt buộc đối với mỗi giáo viên và cần phải quyết tâm thực hiện. Giáo viên phải nắm chắc phương pháp dạy học của từng bộ môn, biết phát huy cao độ tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập gắn liền với hoạt động dạy với các hoạt động tự nghiên cứu, tự học. Xây dựng và sử dụng một cách có hiệu quả điều kiện và phương tiện dạy học. - Các hình thức dạy học: + Dạy học cá nhân. + Dạy học theo nhóm, lớp. + Dạy học ngoài hiện trường. - Xây dựng môi trường học tập: + Cảnh quang trường lớp. + Cơ sở thiết bị dạy học. - Đổi mới phương tiện dạy học: + Ưu tiên cho người học về phương tiện nghe nhìn. + Sưu tầm nghiên cứu. - Đổi mới đánh giá: + Một số môn đánh giá bằng định tính. + Đánh giá về hiệu quả kỹ năng. + Kết hợp giữa hình thức tự luận ngắn và trắc nghiệm. + Thực hiện đánh giá theo nhiều chiều: giáo viên đánh giá học sinh, học sinh đánh giá học sinh … 2.3.7 Xây dựng và bảo quản đồ dùng dạy học: Trình bày đồ dùng dạy học ở phòng thiết bị thật khoa học. Giáo viên khi sử dụng đồ dùng dạy học chỉ cần nhìn vào danh mục đồ dùng theo từng khối lớp thuộc môn nào, tuần nào và chọn lấy ngay một cách nhanh chóng. Khi sử dụng xong ghi vào sổ ngày sử dụng, loại đồ dùng để tiện cho việc theo dõi. Phát động và tổ chức phong trào thi sử dụng đồ dùng dạy học tự làm theo khối lớp và rải đều ở các môn. Mỗi đợt thi đua phải có tổng kết khen thưởng, rút kinh nghiệm kịp thời; khuyến khích thu hút giáo viên tự làm đồ dùng dạy học và sử dụng Trường Tiểu học Số 2 Bình Chánh 20 Nguyễn Thị Dũng