Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Công nghệ Skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn công nghệ 9...

Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn công nghệ 9

.PDF
51
451
84

Mô tả:

Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC HÀNH MÔN CÔNG NGHỆ 9 A. ĐẶT VẤN ĐỀ B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN II. MỤC ĐÍCH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM III. ĐỐI TƯỢNG – PHẠM VI NGHIÊN CỨU IV. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU V. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ. 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC HÀNH 3. GIÁO ÁN GIẢNG DẠY 4. KẾT QUẢ - ĐỐI CHIẾU KẾT QUẢ. 5. ĐIỂM TỒN TẠI – HẠN CHẾ 6. ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM VI. ĐỀ XUẤT C. KẾT LUẬN --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 1 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- A. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục và đào tạo là một vấn đề hết sức quan trọng trong đời sống chính trị của mỗi nước, là biểu hiện trình độ phát triển của mỗi quốc gia. Vì vậy, ngay từ khi giành được chính quyền, Hồ Chủ Tịch đã chỉ rõ “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Do đó xác định Giáo dục và đào tạo là một nhiệm vụ quan trọng của cách mạng Việt Nam. Bắt đầu từ Nghị quyết của Đại hội lần thứ IV của Đảng (1979) đã ra quyết định số 14-NQTƯ về cải cách giáo dục với tư tưởng: Xem giáo dục là bộ phận quan trọng của cuộc cách mạng tư tưởng; thực thi nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục thế hệ trẻ từ nhỏ đến lúc trưởng thành; thực hiện tốt nguyên lý giáo dục học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội. Tư tưởng chỉ đạo trên được phát triển bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp với yêu cầu thực tế qua các kỳ Đại hội VII, VIII, IX, X của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Đại hội Đảng lần thứ X tiếp tục khẳng định: "Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước" ; “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội dung, phương pháp dạy và học”; thực hiện "chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa", chấn hưng nền giáo dục Việt Nam; Chuyển dần mô hình giáo dục hiện nay sang mô hình giáo dục mở - mô hình xã hội học tập với hệ thống học tập suốt đời, đào tạo liên tục, liên thông giữa các bậc học, ngành học; xây dựng và phát triển hệ thống học tập cho mọi người và những hình thức học tập, thực hành linh hoạt, đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên; tạo nhiều khả năng, cơ hội khác nhau cho người học, bảo đảm sự công bằng xã hội trong giáo dục.” Nhằm thực hiện tốt đường lối chủ trương đó, những năm học qua, ngành Giáo dục đã tích cực tham gia công cuộc đổi mới toàn diện. Một trong những biện pháp đó là việc giáo dục cơ bản – toàn diện các khoa học cơ bản và thực hành kỹ thuật cơ bản nhằm bổ sung kiến thức và bổ trợ cho công tác hướng nghiệp cuối bậc Trung học cơ sở và sau bậc Trung học phổ thông. Đây cũng là một trong những quan điểm giáo dục “Học đi đôi với Hành” mà ngành giáo dục chúng ta được kế thừa từ tư tưởng --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 2 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- của Hồ Chủ Tịch và được các kì Đại hội Đảng nêu lên. Và thực sự vậy, các bộ môn giảng dạy trong nhà trường phổ thông đều lồng ghép, tích hợp hoặc dành hẳn những thời lượng lớn để giúp học sinh có áp dụng thực hành những kiến thức học tập được. Qua đó, củng cố khắc sâu kiến thức lý thuyết đồng thời cũng nâng cao chất lượng thực hành, áp dụng vào đời sống thực tế. Tổng kết kết quả thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010 của Chính Phủ có chỉ ra: “Nội dung chương trình, phương pháp dạy và học, công tác thi, kiểm tra, đánh giá chậm đổi mới. Nội dung chương trình còn nặng về lý thuyết, phương pháp dạy học lạc hậu, chưa phù hợp với đặc thù khác nhau của các loại hình cơ sở giáo dục, vùng miền và các đối tượng người học; nhà trường chưa gắn chặt với đời sống kinh tế, xã hội; chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu xã hội; chưa chú trọng giáo dục kỹ năng sống, phát huy tính sáng tạo, năng lực thực hành của học sinh, sinh viên” Đây là một tồn tại chung của các bậc học, ngành học trên toàn quốc, còn thực tế tại cơ sở giáo dục thì: Ở trường THCS, môn Công nghệ 9 là môn học mới được thiết kế theo mô-đun nghề nên thời lượng thực hành khá cao, môn học mang tính thực tế, rất thiết thực cho việc chọn nghề, hướng nghiệp cho học sinh. Trong thời kỳ kinh tế mở cửa thì việc học tập của học sinh ngày càng được nâng cao, từ cơ sở vật chất đến nội dung kiến thức bài học. Trong những năm gần đây, chương trình đổi mới của sách giáo khoa nói chung và môn Công nghệ nói riêng là một bước ngoặt về sự đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, trong thực tế, môn Công nghệ hiện nay vẫn chưa thực sự là môn học thế mạnh ở nhiều nhà trường, nhiều nơi – nhiều lúc còn coi đây là môn bổ trợ kiến thức về đời sống, mới mang tính thường thức xã hội chứ chưa là tiền đề, cơ sở trong việc đào luyện học sinh có hiểu biết cơ bản về một số nghề hoặc áp dụng trong đời sống, trong hướng nghiệp. Tâm lý của học sinh, nhất là học sinh nữ thường ngại thực hành các bài thực hành của bộ môn. Điều này làm cho các em chưa có hứng thú trong học lý thuyết, chưa để ý từng bước cơ bản trong thực hành, dẫn đến những lỗi kỹ thuật, lỗi mỹ thuật trong thực --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 3 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- hành. Cũng phải nhắc đến chất lượng của giáo viên khi hướng dẫn thực hành, một phần do e ngại sự mới mẻ của bộ môn, một phần do tính chất nghề đặc thù của việc làm nên đôi khi giáo viên cũng xem nhẹ phần thực hành hoặc hướng dẫn thực hành qua loa, có lúc còn thực hiện mang tính giới thiệu hàn lâm, giới thiệu trên tranh vẽ, trình chiếu máy tính, … thiếu tính chuyên môn nghề. Đồng thời, một lý do rất thực tế nữa là đồ dùng dạy học cho phân môn qua các năm học đều đã cũ, xuống cấp, thiếu – mất mát, … cần bổ sung liên tục. Chính vì vậy, khi được nhà trường giao giảng dạy bộ môn Công nghệ, tôi xác định cần nâng cao chất lượng dạy học, chuẩn bị tiết giảng chu đáo giúp HS có lý thuyết vững chắc và có thực hành hiệu quả. Qua mỗi tiết học thì học sinh tăng cường thói quen chủ động trong việc học, thuần thục và sáng tạo trong thực hành. Có tâm lý vững vàng để tự mình thực hành tại lớp và làm thực tế tại gia đình. Với mong muốn đó, trong thời gian được giảng dạy Công nghệ 9, tôi đã mạnh dạn nêu sáng kiến và áp dụng trực tiếp vào thực tế với sáng kiến “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành Công Nghệ 9” – Công nghệ 9 – Mô đun Lắp đặt mạch điện gia đình --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 4 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN Tâm lý học lứa tuổi THCS có ghi nhận: Học sinh lứa tuổi THCS có bước nhảy vọt về thể chất lẫn tinh thần, các em đang tách dần thời thơ ấu để tiến sang giai đoạn phát triển cao hơn tạo nên nội dung cơ bản và sự khác biệt trong mọi mặt: thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng xử lí tình huống, … Đây là lứa tuổi có vị trí quan trọng trong sự hình thành quan điểm xã hội và đạo đức nhân cách, những cơ sở này là tiềm tàng để hình thành rõ nét trong thời kì thanh niên tiếp theo. Như vậy, nếu như gia đình, nhà trường và xã hội chăm lo cho các em học sinh ở giai đoạn này thì sẽ có tác dụng to lớn cho sự phát triển tài năng, tạo tiền đề cho các tài năng, làm cơ sở cho các bậc học cao hơn. Trong quá trình giáo dục, bồi dưỡng, phát triển nhân lực nhân tài thì mắt xích Nhà trường có vai trò rất quan trọng, mà trong đó mối liên hệ hữu cơ giữa thầy – trò – kiến thức là điều chủ yếu. Ở lứa tuổi THCS, học sinh được học nhiều môn học với nhiều thầy cô giáo do vậy các em được tiếp xúc với hệ thống kiến thức, kĩ năng phong phú và với các tác phong sư phạm đa dạng. Bên cạnh đó các em cũng có những tâm lý coi trọng môn học này, thích “cách dạy” của thầy cô kia, … Nắm bắt được điều này thì mỗi thầy cô giáo đều hết lòng yêu nghề, đầu tư công sức vào bài soạn, bài giảng để giúp các em có kiến thức đầy đủ, kĩ năng thành thạo và áp dụng được vào môi trường sống. Với các môn học có giờ học thực hành nói chung và với môn Công nghệ với mô đun Lắp đặt mạch điện trong nhà thì học sinh có cơ hội học lý thuyết và thực hành ngay các kiến thức, kĩ năng đó. Đây là một điểm mạnh của môn học mà nếu thầy cô giáo phát huy được thì học sinh sẽ ít nhàm chán, lo ngại. Tuy nhiên, với quan điểm giáo dục trọng nhân văn, hướng đến người học làm trung tâm thì việc người thầy “diễn giảng” --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 5 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- một tiết học hay chưa quý bằng việc giúp học sinh làm tốt các yêu cầu của mục tiêu bài học. Mà khẩu hiệu chúng ta vẫn nhắc đến đó là “Học đi đôi với Hành” nếu được áp dụng vào các bài học của môn Công nghệ thì luôn luôn đúng đắn; tuy nhiên để có được tiết thực hành đầy đủ, đúng mục tiêu, thành công thì công sức chuẩn bị của thầy và trò là rất lớn. Hiện nay, với sự phát triển như vũ bão của nền khoa học kĩ thuật và kinh tế xã hội, những đòi hỏi đặt ra cho thầy những nhiệm vụ giáo dục vô cùng to lớn trong công cuộc giáo dục nhân cách, bồi dưỡng nhân tài. Để hoàn thành nhiệm vụ thì người thầy không chỉ là người có năng lực chuyên môn cao mà còn cần có năng lực sư phạm vững vàng, kinh nghiệm. Càng tham gia vào sâu quá trình giáo dục thì người thầy càng tìm thấy được những biện pháp giáo dục nhằm giúp HS của mình phát triển năng lực nhận thức, kĩ năng – thái độ thực hành. Việc tìm hiểu, áp dụng, đối chiếu, điều chỉnh các biện pháp này cần diễn ra thường xuyên, không mệt mỏi để hướng đến kết quả giáo dục cao nhất. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN Trong quá trình giảng dạy bộ môn Công nghệ 9 – mô đun Lắp đặt mạch điện trong nhà. Tôi nhận thấy tâm lý học và khả năng thực hành của một số em khá tốt; các em được coi như những “cột trụ” trong nhóm/lớp, có khả năng giúp đỡ các bạn khác thực hành. Tuy nhiên, đa số các em có tâm lý e ngại, rụt rè khi học, nhất là các em nữ; mặt khác chất lượng thực hành của các em cũng chưa cao; nhiều bài thực hành mới đáp ứng được việc đảm bảo an toàn điện, đủ các bước kĩ thuật mà chưa có nhiều bài đáp ứng các yêu cầu về trình bày, mĩ thuật, thời gian hoàn thành, độ bền cơ học, … Đây là một trong những trăn trở của GV trong giảng dạy thực hành. Trong những năm gần đây, ngành Giáo dục đang tích cực cải cách chương trình SGK, đổi mới phương pháp dạy học, phương thức kiểm tra đánh giá, … cũng nhằm một mục đích chung là nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng từng bộ môn nói riêng. Với quan điểm coi trọng và dành sự chăm lo nhiều nhất cho giáo dục của toàn Đảng, toàn Dân ta thì mỗi GV cần tích cực, chủ động nắm bắt các cơ --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 6 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- hội này trong việc triển khai công tác giáo dục của mình. Công việc này cần được GV tìm hiểu, áp dụng và tổng hợp kết quả qua mỗi năm học để không ứng đáp ứng nhu cầu mới của bộ môn và thời đại. Một thực tế cụ thể nữa ở trường THCS là số lượng, chất lượng các đồ dùng – thiết bị - vật liệu để thực hành đều giảm dần theo số lượng tiết học; mặc dù được bổ sung hàng năm nhưng với sĩ số học sinh luôn luôn cao cùng với tâm lý ai cũng muốn được thực hành một lần nên đồ dùng qua các tiết học đều cần chỉnh sửa, bổ sung thêm. Đồng thời, với sự phân hóa môn học nên học sinh đã bước đầu coi trọng môn học này, xem nhẹ môn học khác; học sinh phải chăm lo nhiều bài tập của nhiều bộ môn nên việc tham gia chuẩn bị đồ dùng thực hành nhất là tham gia theo nhóm còn rất hạn chế. Nếu như giáo viên không chú ý hướng dẫn thì học sinh khó có thể chuẩn bị đúng đồ dùng theo yêu cầu của bảng dự trù vật liệu mà các em vẫn thường lập được. II. MỤC ĐÍCH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Mục đích thứ nhất: Khi suy nghĩ, nêu và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, bản thân tôi mong muốn được một lần nữa tôi và các đồng nghiệp, các em học sinh xác định vai trò quan trọng của tiết học thực hành trong nhà trường, đặc biệt là trong bộ môn Công nghệ với mô-đun nghề cụ thể. Với quan điểm không xem nhẹ khả năng của học sinh và rất quan tâm đến tính thực tiễn của phân môn đồng thời qua đó giáo dục lòng yêu lao động và tâm lý vững vàng cho học sinh khi thao tác nghề; thì tôi tin chắc giáo viên và học sinh đều hứng thú và thực hành tốt; vai trò bộ môn Công nghệ được nâng cao đúng tầm của nó. Khi xác định như vậy thì cả giáo viên và học sinh cần chuẩn bị tốt cho mỗi bài học, điều này được đáp ứng bởi nhiều yếu tố trong đó cần có sự chủ động của người thầy trong việc tìm tòi, áp dụng các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hành của mỗi bài học. Thứ hai: Bước đầu có những cơ sở lý luận, bước làm thực tế cho từng biện pháp cơ bản trong việc tìm hiểu, áp dụng các biện pháp giáo dục đặc thù cho phân môn; những bước đi tiêu chuẩn trong thực hành trên lớp cho đến khi thực tế ở hộ gia đình mình, bởi sai sót nhỏ cũng có thể gây hư hỏng mạng điện, thiệt hại kinh tế và --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 7 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- nguy hiểm đến tính mạng con người. Thứ ba: Giúp học sinh thực hành tốt nội dung yêu cầu của bài thực hành. Có tâm lý vững vàng khi làm việc, yêu thích lao động và tự giác áp dụng vào cuộc sống. Vì khi học sinh được học tập, rèn luyện tốt thì các em có kĩ năng thuần thục hơn, có tính tiết kiệm, lao động tập thể, … Thứ tư: Rèn luyện phương pháp nghiên cứu khoa học của người giáo viên đồng thời góp phần nhỏ bé làm tài liệu tham khảo cho đồng nghiệp và góp phần thực hiện phong trào thi đua “Hai Tốt” và “Trường học thân thiện – Học sinh tích cực” của ngành Giáo dục. III. ĐỐI TƯỢNG – PHẠM VI NGHIÊN CỨU Sáng kiến này được tìm hiểu, nghiên cứu và áp dụng đối với học sinh khối 9 của trường THCS Nhật Tân (Tiên Lữ - Hưng Yên) từ năm học 2010 -2011 đến năm học 2011 – 2012 Trong năm học 2010 – 2011 được áp dụng ở lớp 9C đối chứng với kết quả thực hành của lớp 9A, 9B không áp dụng sáng kiến. Trong năm học 2011 – 2012 áp dụng ở lớp 9A, 9C đối chứng với kết quả thực hành của lớp 9B không áp dụng sáng kiến. IV. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU Năm học 2009 – 2010, nghiên cứu SGK, SGV, Sách Thiết kế bài giảng, Phân phối chương trình để áp dụng vào soạn giáo án, chuẩn bị đồ dùng thực hành. Bước đầu cập nhật và tìm hiểu quan điểm hiện nay của Đảng và Nhà nước về giáo dục và giáo dục hướng nghiệp nghề. Thống kê, kiểm tra số lượng, chất lượng các vật liệu – dụng cụ - thiết bị có trong các hộp đồ dùng dạy học của nhà trường. Thu nhận những ý kiến góp ý của đồng nghiệp về giờ giảng, giờ thực hành thông qua các buổi hội giảng, dự giờ; thu nhận ý kiến phản hồi từ các em học sinh thông qua các bài kiểm tra lý thuyết, kiểm tra thực hành và cả trong vấn đáp trực tiếp. Viết sáng kiến và lên kế hoạch áp dụng vào năm học tiếp. --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 8 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- Năm học 2010 – 2011 và 2011 – 2012 bắt đầu áp dụng dần dần mở rộng từ lớp chọn đến lớp đại trà. Từng bước đối chiếu kết quả hiểu lý thuyết và thái độ trong chuẩn bị đồ dùng thực hành; nhẫn tới kết quả thực hành của từng tiết học. Thang điểm chấm không có sự phân biệt giữa lớp chọn và lớp đại trà, mà đánh giá công bằng kết quả học và thực hành của các lớp. Trên cơ sở kết quả đó, giáo viên chỉnh sửa sáng kiến và lần lượt tổng kết kết quả qua mỗi kỳ học, mỗi năm học. Sau đó, Sáng kiến được viết và trình bày với hội đồng khoa học chấm sáng kiến kinh nghiệm của nhà trường để được đóng góp ý kiến xây dựng cho hoàn thiện. Trong quá trình nghiên cứu, ngoài các tài liệu cơ bản trong thư viện và trong phòng thí nghiệm của nhà trường thì giáo viên và học sinh tìm thêm kiến thức trên các phương tiện thông tin khác nữa, đồng thời tự làm đồ dùng thực hành cho mỗi tiết học để làm gương động viên khích lệ học sinh. Khuyến khích học sinh chuẩn bị đồ dùng thực hành theo nhóm, với chú ý các đồ dùng đó không thử trực tiếp với bất cứ nguồn điện nào nếu chưa được giáo viên kiểm tra. V. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ Sau năm học 2008 – 2009, qua khảo sát thống kê, kiểm tra số lượng, chất lượng đồ dùng dạy học của bộ môn Công nghệ của học sinh khối 9 trường THCS Nhật Tân nhận thấy: STT TÊN ĐỒ DÙNG SỐ LƯỢNG CHẤT LƯỢNG 1 Bút thử điện 04 Sử dụng tốt 2 Kìm điện 04 Sử dụng tốt 3 Kìm tuốt dây 04 Sử dụng tốt 4 Máy khoan cầm tay 04 Hỏng 1 máy khoan 5 Mỏ hàn điện 04 Hỏng 6 Tuốc nơ vít điện loại dẹt và 4 04 Sử dụng tốt cạnh 7 Ổ cắm điện + phích điện 04 Hỏng kẹp ổ cắm --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên 9 Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- 8 Cầu chì 04 Hỏng dây chì 9 Công tắc (2 cực + 3 cực) 04 Hỏng 2 công tắc 10 Bóng đèn huỳnh quang 14 Một số bị cháy và compact đui ngạnh và đui vỡ. xoáy 11 Bóng sợi đốt đui ngạnh và đui 14 Một số bị cháy và xoáy vỡ. 12 Attomat 7 Sử dụng tốt 13 Cầu dao 7 Sử dụng tốt 14 Vôn kế 7 Sử dụng tốt 15 Ampe kế 7 Sử dụng tốt 16 Đồng hồ vạn năng 7 Sử dụng tốt 17 Băng cách điện 0 Đã sử dụng hết 18 Giấy ráp 0 Đã sử dụng hết 19 Thiếc hàn + nhựa thông 0 Đã sử dụng hết 20 Dây điện đơn 0 Đã sử dụng hết 21 Dây điện đôi 0 Đã sử dụng hết 22 Mũi khoan 20 Một số bị gãy 23 Bảng điện 0 Đã sử dụng hết Như vậy, các thiết bị đo điện, dụng cụ cơ khí và một số thiết bị khác thì tái sử dụng được nhiều lần; còn các thiết bị - vật liệu: bóng điện, dây điện, giấy ráp, bảng điện, … thì tỷ lệ cháy, hỏng, hao hụt khá nhiều, không tái sử dụng được. Hàng năm, nhà trường đều dành một khoản kinh phí khá lớn đầu tư cho trang bị thiết bị dạy học, đồ dùng – thiết bị cho các phòng chức năng, thực hành, bộ môn; tuy nhiên vì có nhiều mục cần đầu tư nên thực tế việc tu sửa, mua sắm đồ dùng – thiết bị cho thực hành của nhiều bộ môn còn hạn chế, trong khi đó mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà lại tiêu tốn và làm hư hao thiết bị rất nhiều. Ví dụ: sau tiết học Lắp đặt mạch điện bảng điện, học sinh thao tác đánh dấu vị trí rồi khoan lỗ bảng điện xong thì bảng điện không đáp 10 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- ứng cho yêu cầu bài học của tiết sau được nữa; muốn tái sử dụng thì giáo viên dùng giấy dán qua lỗ đinh vít – để học sinh thực hành đánh dấu vị trí; hoặc dùng sáp nến để bít lỗ đinh vít để học sinh thực hành khoan lỗ bảng điện. Cả hai cách xử lí này đều không giúp bài thực hành đạt được mục tiêu về kĩ năng như mong muốn. Về chất lượng học của học sinh, qua thống kê chúng tôi nhận thấy: Lớp Sĩ số Điểm lý thuyết >8 6,0 – < 6 Điểm thực hành >8 7,9 6,0 – < 6 Điểm tổng kết >8 7,9 6,0 – < 6 7,9 9A 37 7 25 5 4 20 17 0 30 7 9B 35 7 22 6 2 18 15 0 33 2 9C 37 12 22 3 7 25 5 7 28 2 Như vậy, điểm thực hành của học sinh thấp hơn nhiều so với điểm lý thuyết của các em. Điểm tổng kết cả năm cũng chưa cao, ở các lớp đại trà thì không có HS đạt điểm tổng kết giỏi và ở lớp chọn thì vẫn còn HS đạt điểm tổng kết dưới trung bình. Qua trao đổi với các bậc phụ huynh thì tôi được nghe phản ánh: các em có giới thiệu với gia đình về môn học Công nghệ 9 – mô đun Lắp đặt mạch điện trong nhà nhưng ở nhà các em chưa mạnh dạn tham gia học tập và giúp đỡ người lớn sửa chữa, lắp đặt mạch điện gia đình. Cá biệt có em còn chưa biết cách thay dây chì khi bị đứt hoặc chưa biết dùng băng cách điện để băng mối nối, chưa biết cách sử dụng các thiết bị tiết kiệm điện: công tắc tự động, thay đèn tròn sợi đốt bằng đèn compart hoặc đèn ống huỳnh quang… Như vậy kỹ năng vận dụng vào đời sống chưa được các em phát huy và làm thường xuyên. Về tâm lý chung thì học sinh chưa coi trọng bộ môn Công nghệ, chưa có ý thức thực hành nghiêm túc, sáng tạo trong công việc. Qua theo dõi thực hành tôi còn nhận thấy các em bỏ qua nhiều thao tác kỹ thuật, bỏ bước trong quy trình, … Đôi khi có học sinh làm bài vở của môn khác trong giờ Công nghệ. Qua thăm hỏi học sinh, tôi nhận thấy đa số các em chưa thực hành hoặc tham gia thực hành cùng người thân để 11 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- lắp đặt mạng điện, lắp đặt bảng điện hoặc đấu nối dây điện ở gia đình. Đây là việc cần hướng dẫn và khích lệ các em thực hành trên lớp tốt và tự tin thực hành ở thực địa gia đình. 2. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC HÀNH Qua quá trình giảng dạy và tìm hiểu các tài liệu tham khảo, áp dụng các hướng dẫn của ngành về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, … tôi có áp dụng một số biện pháp cụ thể sau để nâng cao chất lượng thực hành của học sinh : a. Chuẩn bị soạn giáo án. b. Chuẩn bị tư liệu mẫu. c. Hướng dẫn học sinh làm đồ dùng thực hành. d. Áp dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy. e. Tích hợp kiến thức liên môn vào môn Công nghệ g. Kiểm tra, nhận xét – đánh giá, động viên học sinh h. Thu thập kết quả thực hành của học sinh để đối chiếu và điều chỉnh phương pháp. a. Chuẩn bị giáo án Để thực hiện tốt việc giảng dạy nói chung và áp dụng sáng kiến vào giảng dạy nói riêng thì tôi xác định mình cần chuẩn bị tâm thế chủ động tích cực hoạt động giảng dạy ngay từ phần việc soạn giáo án, chuẩn bị đồ dùng thực hành, tổ chức phân công chia nhóm học, phân công chuẩn bị đồ dùng, thực hiện buổi học nghiêm túc – khoa học, tổ chức thực hành đúng quy trình, đảm bảo thời gian, tiến độ cũng như chất lượng của bài thực hành. Đồng thời có kế hoạch đôn đốc, kiểm tra, động viên khích lệ các em trước – trong và sau khi chuẩn bị đồ dùng. Cụ thể: Khi soạn giáo án cho mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà thì tôi xác định cần soạn hai loại giáo án là giáo án dành cho tiết lý thuyết và giáo án dành cho tiết thực hành. Đối với giáo án lý thuyết thì chi tiết từng hoạt động, cụ thể hóa các thiết bị bằng 12 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- thiết bị thực tế hoặc tranh vẽ minh họa – nhất là những chi tiết cần sử dụng lát cắt kỹ thuật. Trong giờ lý thuyết cần nhắc nhở học sinh liên tục chú ý sơ đồ nguyên lý và vẽ sơ đồ lắp đặt trước khi đi dây thực tế, để làm điều này thì chính giáo viên khi thực hành cũng tự vẽ lại sơ đồ mạch điện trên bảng. Khi giảng lý thuyết, giáo viên cũng động viên và hướng dẫn học sinh tìm hiểu kỹ nguyên lý hoạt động của từng thiết bị cơ bản, khi hiểu nguyên lý hoạt động hơn thì các em thao tác đỡ nhầm lẫn, đôi khi các em có thêm ý tưởng sáng tạo. Ví dụ: khi các em hiểu cấu tạo, tác dụng, nguyên lý hoạt động của cầu chì thì các em sẽ có ý thức lắp cầu chì trên mỗi bảng điện – nhánh điện, chú ý chọn dây chì phù hợp với điện năng tiêu thụ của toàn đoạn mạnh đó. Với giáo án tiết thực hành, thì trong phân phối chương trình mô đun Lắp đặt mạng điện trong nhà đều dành từ 2 đến 4 tiết thực hành cho một phần việc. Do vậy, khi soạn giáo án và giảng dạy thực tế tôi đều dành tiết thứ nhất của thực hành để hướng dẫn lý thuyết, giới thiệu thiết bị, dụng cụ để thực hành: hình dáng ngoài, cấu tạo trong, nguyên tắc hoạt động, vị trí lắp đặt trong mạch điện, vị trí lắp đặt trong bảng điện, nêu yêu cầu thực hành và yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ lắp đặt (cần thiết thì yêu cầu vẽ lại sơ đồ nguyên lý nữa). Đồng thời lên kế hoạch dự trù vật liệu, dụng cụ, thiết bị cho công việc của tiết thực hành thứ 2 trở đi. Sau khi có kế hoạch dự trù vật liệu, dụng cụ, thiết bị cho công việc thì tôi hướng dẫn học sinh chuẩn bị các vật liệu đó thông qua hai phương án: chuẩn bị theo cá nhân, chuẩn bị theo nhóm. Dù phương án nào thì tôi vẫn tôn trọng ý kiến xung phong hoặc tự ghép nhóm của các em. Điều căn dặn luôn luôn nhớ là: các vật liệu, dụng cụ, thiết bị điện mà các em chuẩn bị hoặc tự làm không được đấu nối với nguồn điện khi chưa có sự kiểm tra, giám sát của thầy giáo. Đối với giáo án thực hành tiết thứ 2 trở đi thì bắt đầu cho học sinh thực hành theo nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Việc soạn giáo án được tôi ứng dụng soạn trên văn bản MicrosoftWord hoặc/và trình chiếu MicrosoftPowerPoint. Ngoài ra tôi còn tìm hiểu trên mạng các tư liệu bài giảng, các hình ảnh, video, … để đưa vào giảng dạy. Tuy nhiên, việc trình chiếu PowerPoint được xác định là công cụ hỗ trợ cho mục tiêu: hướng dẫn và phát huy học sinh tích cực học tập; nên các Slide trình diễn đều đơn giản, không quá màu 13 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- sắc rườm rà hoặc hiệu ứng lạ kì để tránh sự phân tán của học trò. Trong quá trình soạn giáo án, tôi cũng chú ý chỉnh sửa giáo án cho phù hợp với trình độ của học sinh, đảm bảo các em không nhàm chán, không thấy giáo án là bản sao y hệt của sách giáo khoa, lời giảng của thầy là đọc thuộc lòng từng trang SGK. Đối với giáo án PowerPoint thì có trình chiếu một số ảnh chụp các kết quả tự làm của học sinh các khóa trước, để làm mẫu và để khích lệ các em hiện tại làm đồ dùng; hoặc các video về bước làm cụ thể để các em có kinh nghiệm, đôi khi tôi sử dụng một đoạn video có sai sót kĩ thuật để các em phát hiện sai sót đó. Để hướng dẫn học sinh làm đồ dùng thì trong lúc soạn giáo án tôi cũng cân nhắc chọn các đồ dùng cụ thể cần thiết để giao cho các em tự làm, điều này giúp các em vừa có thời gian học môn học khác, vừa làm tốt yêu cầu của môn Công nghệ; tiếp theo là việc hướng dẫn các em làm ở nhà. Ví dụ: chuẩn bị dây dẫn điện thì xác định qua các câu hỏi: để dẫn điện từ nguồn vào bảng điện hay từ bảng điện ra thiết bị điện? cần dây điện lõi một sợi hay lõi nhiều sợi? Kích thước dây như thế nào? Để nối dây thì cần thêm dụng cụ gì?... và thực tế, mẹo đặt câu hỏi ở đây xuất phát từ yêu cầu của bài thực hành: mục đích làm gì? Làm như thế nào? Có thể cải tiến gì không?... Chính trong quá trình đàm thoại hoặc vấn đáp thầy – trò thì người thầy có thêm điều kiện tích hợp một số kiến thức, kĩ năng liên môn; đặc biệt là kiến thức của môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Giáo dục công dân, … và các kiến thức về bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng. Một điều không được thể hiện thành văn trong các giáo án nhưng lại luôn được tôi tâm niệm trong giảng dạy đó là: học sinh là trung tâm, hiểu biết và thực hành của các em là thành quả lao động của thầy; do vậy, dù các em làm tốt rồi hay chưa tốt thì tôi luôn động viên, khuyến khích các em. Nhờ vậy, trong quá trình chuẩn bị ở nhà và làm ở lớp, các em có tâm lý tự tin, thoải mái, nhiệt tình xây dựng bài. Điều này cùng với việc giáo dục theo hướng dẫn chuẩn kiến thức, kĩ năng sẽ giúp nhà trường đào tạo được những học sinh có đủ kiến thức, kĩ năng, có tác phong lao động gương mẫu; đồng thời cũng giúp cho các em có liên hệ với kiến thức, kĩ năng của các môn học khác khi học môn Công nghệ. 14 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- b. Chuẩn bị tư liệu mẫu: Khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, ngoài việc chuẩn bị soạn giáo án theo đúng quy định chuyên môn của ngành với việc chuẩn bị đồ dùng – thiết bị - vật liệu theo yêu cầu của từng bài thực hành - các đồ dùng này đã có sẵn như trong danh mục đồ dùng của phân môn; tôi còn chuẩn bị tư liệu mẫu. Gọi là tư liệu mẫu đó là các tư liệu như: hình ảnh, video, mô hình, … do giáo viên và học sinh chuẩn bị cho tiết học. Các tư liệu này do tôi thu thập qua các năm học, tiết học để học sinh có đồ dùng trực quan trong học tập. Có cả các ảnh chụp đồ dùng sai quy cách, kỹ thuật để các em đối chiếu, so sánh rút kinh nghiệm cho mình. Tư liệu mẫu cần phản ánh được mong muốn: trên cơ sở đồ dùng trực quan do chính thầy cô và bạn bè khóa trước đã làm thì học sinh cũng sẽ có kế hoạch làm tốt yêu cầu tự làm đồ dùng và khích lệ bản thân làm tốt hơn. Về tâm lý mà nói, việc được quan sát thành quả của các bạn học sinh khóa trước, cùng với khích lệ của thầy cô thì học sinh rất hào hứng tham gia chuẩn bị đồ dùng thực hành ở nhà và tích cực chủ động thực hành tốt, đúng yêu cầu kĩ thuật ở trên lớp. Do vậy, qua mỗi năm học tôi đều chọn một số kết quả thực hành ưng ý nhất để làm tư liệu mẫu cho các năm học tiếp theo. Trong quá trình chuẩn bị tư liệu mẫu, tôi có một số kinh nghiệm: đối với các đồ dùng có chi tiết giản đơn: dây dẫn, cầu chì, bóng đèn, … thì có thể phân công chuẩn bị theo cá nhân; các đồ dùng có chi tiết phức tạp hơn: bộ bóng đèn, ghép mối các mối nối, … thì phân công chuẩn bị theo nhóm. Các đồ dùng sau khi chuẩn bị được đặt vào các túi đựng riêng biệt, tránh để lẫn, hư hỏng, sai số liệu, … Đối với tư liệu mẫu là hình ảnh, đoạn video, bài giảng mẫu,… thì tôi lưu trữ trên máy tính cá nhân, hòm thư cá nhân, USB, … để đảm bảo không bị mất dữ liệu do lỗi máy tính hoặc “virut”. Sau một thời gian áp dụng sáng kiến, mỗi bài học tôi đều có bộ thực hành mẫu do tôi và các em học sinh cùng làm. Đây là một khích lệ nho nhỏ cho thầy và trò trong quá trình tìm hiểu và thực hành các bài tiếp theo. 15 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- c. Hướng dẫn học sinh làm đồ dùng thực hành. Bản thân mỗi tiết học thực hành đều có bộ đồ dùng của nhà trường, nhưng qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy số lượng, chất lượng, … các đồ dùng ngày một giảm; cần bổ sung liên tục qua các năm học. Chính trong lúc chuẩn bị đồ dùng cho học sinh tôi đã mạnh dạn cùng các em chuẩn bị rồi giao một số công việc chuẩn bị đồ dùng thực hành cho các em, đây được coi là công việc chuẩn bị đương nhiên của các em trước mỗi bài học. nhưng nếu người thầy quan tâm, hướng dẫn chu đáo các em chuẩn bị thì các em có cơ hội tìm hiểu kĩ các đồ dùng, bước đầu có những thao tác kĩ thuật với đồ dùng đó, … khi tham gia thực hành các em không bỡ ngỡ và bắt kịp hoạt động thực hành trên lớp. Vì vậy, tôi coi việc hướng dẫn học sinh làm đồ dùng là một trong những biện pháp giúp nâng cao chất lượng giờ thực hành. Mặc dù luôn ý thức bản thân mình soạn bài, chuẩn bị tư liệu mẫu, … cho sáng kiến kinh nghiệm của mình nhưng tôi cũng luôn ý thức mỗi tiết thực giảng trên lớp của tôi không phải là tiết học hướng dẫn làm đồ dùng – chệch hướng nghiêm trọng mục tiêu bài học. Tôi chỉ coi đây là một trong các phương pháp, phương tiện dạy học để khích lệ học sinh chủ động trong học tập và có được đồ dùng thực hành đầy đủ, đảm bảo mục tiêu bài học. Vì vậy, trong phần này tôi xác định mình lồng ghép việc hướng dẫn làm đồ dùng trong nội dung bài giảng cần đảm bảo sự tôn trọng tính giáo khoa của bài học, đảm bảo sự đầy đủ không bớt xén các kiến thức – kĩ năng của bài, đảm bảo sự lồng ghép sáng kiến này là để phục vụ bài giảng được thành công. Trong thực tế giảng dạy, ngoài việc đảm bảo trình tự của một tiết học tôi còn đưa nội dung sáng kiến của mình vào bài giảng với các yêu cầu cụ thể và cũng là trình tự sau: * Đối với tiết lý thuyết hoặc thực hành tiết 1: - Giới thiệu mục tiêu bài học, phân bố thời gian cho các tiết học. - Giới thiệu tranh ảnh, mô hình hoặc sản phẩm kết quả của bài học; trên cơ sở đó học sinh phát hiện ra tên các loại thiết bị, vật liệu, số lượng, yêu cầu kĩ thuật, … qua đó các em xây dựng được bảng dự trù vật liệu. 16 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- - Giáo viên tiếp tục hướng dẫn học sinh quan sát sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt; với các kiến thức mở rộng và thực tế thì giáo viên giới thiệu qua trình chiếu PowerPoint hoặc qua tranh ảnh, mô hình hoặc sản phẩm cụ thể. Từ đó, hướng dẫn học sinh chuẩn bị từng thiết bị - đồ dùng cụ thể như thế nào. Đây là khâu rất quan trọng, bởi học sinh nắm chắc sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp đặt, hiểu được cấu tạo, chức năng, cách dùng thì sẽ thao tác thực hành được (phục vụ lợi ích của bài học) và chuẩn bị ở nhà các đồ dùng này được. Ví dụ: Khi học bài 5: Thực hành nối dây dẫn điện. Giáo viên chuẩn bị bảng phụ là ảnh các mối nối như SGK, các mối nối thực tế do học sinh khóa trước đã làm và ảnh các mối nối trong thực tế lắp đặt. Sau khi học sinh quan sát thì giáo viên hỏi học sinh: + Tên của mối nối (Học sinh tham khảo qua SGK nếu chưa biết) + Em thường thấy kiểu mối nối này ở đâu trong thực tế? + Với loại mối nối (ví dụ chỉ vào mối nối nhánh của dây một lõi) này thì em cần chuẩn bị dây như thế nào? + Theo em, vì sao phải vòng dây nhánh qua dây chính rồi quay qua chính dây nhánh của mình ngược 1 vòng? + Để mối nối chặt hơn thì em cần làm như thế nào? + Em thấy bước nào khó nhất? dễ nhất? + Em có sáng kiến gì cho việc nối dây này không? Song song với việc học sinh trả lời thì giáo viên có thể chiếu video công đoạn nối dây hoặc tự giáo viên làm. Sau đó, giáo viên mở rộng thêm với các loại mối nối khác. Cùng với bảng dự trù vật liệu các em đã lập, yêu cầu các em phân công nhau chuẩn bị đồ dùng cho tiết thực hành tiếp theo. Nếu các em chưa biết phân công thì giáo viên giúp đỡ. Ở bước này, các câu hỏi tôi thường dùng là: + Tên của đồ dùng – vật liệu – thiết bị, … này là gì? + Em gặp chúng ở đâu trong thực tế ? + Em cần chuẩn bị gì để hoàn thành yêu cầu này? 17 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- + Em thấy bước nào khó nhất? dễ nhất? + Em có sáng kiến nào để làm tốt yêu cầu này không? Các hoạt động tôi thường làm là: + Giới thiệu đồ dùng trực quan: tranh ảnh, video, mô hình, vật thật, … + Giới thiệu nguyên lý làm việc, nguyên tắc lắp đặt hoặc đặc điểm kĩ thuật của các đồ dùng trực quan trên. + Thao tác mẫu hoặc trình chiếu thao tác mẫu. + Lắng nghe, tiếp nhận các ý kiến của các em để giải đáp hoặc đánh giá nhận xét các ý tưởng của các em. * Đối với tiết thực hành thứ 2 trở đi: - Kiểm tra việc chuẩn bị của học sinh. - Tổ chức cho học sinh quan sát một hình ảnh hoặc 1 sản phẩm thực hành cụ thể (quan sát tư liệu mẫu) : bảng điện trong lớp học, một mối nối cụ thể hoặc ảnh chụp một sơ đồ lắp đặt, … - Học sinh trình bày đồ dùng thực hành mình đã chuẩn bị dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Giáo viên kiểm tra đồ dùng, nếu đảm bảo yêu cầu nhất là yêu cầu an toàn điện thì động viên, khen ngợi học sinh và đồng ý cho các nhóm thực hành với đồ dùng này. Ngược lại, nếu kiểm tra thấy chưa đảm bảo các yêu cầu thì phân tích cho học sinh các lỗi đấy; động viên các em đã có tinh thần chuẩn bị đồ dùng và yêu cầu các em tham gia thực hành với các nhóm khác hoặc sử dụng đồ dùng của phòng thiết bị đồ dùng. Để giảm thiểu các lỗi sai sót thì ngay từ tiết học trước, giáo viên lưu ý cho học sinh một số thao tác có thể nhầm lẫn trong khi chuẩn bị. - Học sinh thực hành theo nhóm đã phân công. Giáo viên theo dõi sát sao từng nhóm. Bước đầu chú ý việc chọn thiết bị điện phù hợp, quy trình nối dây, an toàn điện rồi mới đến vấn đề kỹ thuật, mỹ thuật. - Cho các nhóm chấm chéo kết quả của nhau, nêu các ưu điểm – nhược điểm của từng kết quả thực hành sau đó giáo viên chấm kết quả các nhóm, rút kinh nghiệm chung và đưa ra yêu cầu tiếp theo. 18 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- Để tiết thực hành được thành công, giáo viên cần chia nhóm hợp lý: cân đối nam nữ, trình độ hiểu biết, … hoặc phân công phần việc phù hợp: vẽ sơ đồ, tách vỏ dây, nối dây, đánh dấu, khoan – vít, đi dây, … Tuy nhiên, cũng cần tôn trọng tính tự quyết của học sinh khi mong muốn ghép nhóm để phát huy hết sở trường của các em. Đối với thiết bị, dụng cụ thực hành thì giáo viên cần chú ý: thiết bị, dụng cụ của giáo viên cần đạt chuẩn và có tính gương mẫu trong chuẩn bị. Đối với thiết bị, dụng cụ của học sinh thì yêu cầu đơn giản hơn nhưng vẫn phải đảm bảo tính khoa học, an toàn, đúng mục đích sử dụng; trong trường hợp các thiết bị phức tạp có thể chia nhỏ yêu cầu chuẩn bị cho các em, ví dụ: chuẩn bị cho lắp đặt bảng điện thì chia nhỏ công việc: chuẩn bị khoan và các đinh vít – chuẩn bị công tắc và đi dây công tắc – chuẩn bị cầu chì và đi dây cầu chì, … Đối với các thao tác thực hành khó: khoan lỗ, lắp đặt thiết bị điện tử trong máng điện, … thì giáo viên cần làm mẫu và hướng dẫn tỉ mỉ. Có thể yêu cầu 1 – 2 học sinh thực hành thử rồi mới yêu cầu các nhóm làm đại trà. Đặt ra các tình huống có thể xảy ra để học sinh có thêm kĩ năng giải quyết trong thực tế: đèn không sáng, thiết bị không hoạt động, đèn sáng yếu, mối nối bị rò điện, … để học sinh suy tư, tìm hiểu trong thực tế, tham khảo kiến thức ở người thân. Nhờ quá trình học trên lớp, học ngoài nhà trường như vậy, khả năng thực hành và xử lí tình huống của các em sẽ được nâng cao dần. Động viên học sinh mạnh dạn thực hành tại gia đình nhưng phải nhắc nhở các em cần làm dưới sự quản lý giám sát của bố mẹ hoặc người có kiến thức nghề điện. d. Áp dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy. Trong các năm học gần đây, ngành Giáo dục đã có nhiều cải cách quan trọng, từ hệ thống SGK, chuẩn kiến thức – kỹ năng, … đến đổi mới phương pháp dạy học. Đây thực sự là một cơ hội tốt cho các thầy cô giáo được tìm hiểu, tiếp cận, áp dụng các phương pháp dạy học tiên tiến, hiệu quả vào giảng dạy. Tuy nhiên, với đặc trưng riêng của mỗi bộ môn và căn cứ vào tình hình điều kiện cơ sở vật chất của cơ sở giáo dục mà người thầy chọn lọc và áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, phù hợp với học 19 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên Sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng thực hành môn Công Nghệ 9” ------------------------------------------------- sinh của mình và góp phần nâng cao chất lượng môn học. Với sự hướng dẫn, chỉ đạo chuyên môn của tổ chuyên môn, nhà trường và các cấp, qua thực tế giảng dạy tôi thấy mình tâm đắc và áp dụng một số phương pháp dạy học tích cực sau: Phương pháp vấn đáp: đây là phương pháp được sử dụng khá nhiều trong các công việc: đặt vấn đề để vào bài, kiểm tra nhận thức – kĩ năng của HS/ nhóm HS, ghi nhận các thông tin phản hồi từ phía các em học sinh. Trong quá trình giảng dạy, tôi thường sử dụng vấn đáp giải thích – minh họa nhằm làm sáng tỏ nội dung của yêu cầu thực hành, cách vấn đáp này sử dụng cùng với đồ dùng trực quan rất có ích cho việc nghe – nhìn – hiểu – làm của các em. Ví dụ: khi dạy bài 5 Thực hành: Nối dây dẫn điện, tôi áp dụng phương pháp vấn đáp trong việc đặt vấn đề vào bài: GV: Mạng điện trong mỗi gia đình chỉ có 1 đường nhánh duy nhất từ bảng điện đến thiết bị điện hay không? HS: không, trên đường đi của dây nguồn, có thể phân nhiều nhánh. GV: Có thể ghép một số thiết bị điện vào chung một đường dây không? Cách mắc thế nào? HS: có thể mắc nhiều thiết bị vào chung một đường dây, bằng cách mắc song song. GV: Khi mắc như vậy, thì sẽ có nhiều đoạn mạch ta phải thực hiện các mối nối: nối thẳng, nối phân nhánh, … trong thực tế việc nối dây dẫn điện là việc làm thường gặp nên chúng ta sẽ tìm hiểu và thực hành nối dây dẫn điện. Khi áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong bộ môn thì tôi ghi nhớ một nhận xét rất quý: “Nói cho tôi nghe – tôi sẽ quên Chỉ cho tôi thấy – tôi sẽ nhớ Cho tôi tham gia – tôi sẽ hiểu” bởi vì: “Ta nghe – ta sẽ quên. Ta nhìn – ta sẽ nhớ. Ta làm – Ta sẽ học được” 20 --------------------------------------------------------------------------GV: Vũ Thành Vương Trường THCS Nhật Tân – Tiên Lữ - Hưng Yên
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan