Tài liệu Skkn khai thác kịch tính trong tác phẩm rừng xà nu của nguyễn trung thành bằng phương pháp nêu vấn đề.

   SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM NAÊM HOÏC 2000 – 2001  Ñôn vò : Tröôøng THPT Chaâu Vaên Lieâm Giaùo vieân : NGUYEÃN VAÊN ÑAÈNG Moân : VAÊN HOÏC Ñeà taøi : KHAI THAÙC KÒCH TÍNH TRONG TAÙC PHAÅM RÖØNG XAØ NU CUÛA NGUYEÃN TRUNG THAØNH BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP NEÂU VAÁN ÑEÀ I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ : - Sö uæö uÛ câéuè êâö ôèá êâÛùê êâÛâè tscâ bÛé áãôøcuõèá òuÛát êâÛùt tö øcô sôû èéäã duèá èáâeä tâuÛät ñÛqc sÛéc ñéäc ñÛùé cuûÛ tÛùc êâÛkm vÛøóeâu cÛàu cuûÛ êâö ôèá êâÛùê áãÛùé duuc môùã êâÛùt âuó tsèâ tscâ cö uc âéuc tÛäê cuûÛ âéuc sãèâ, céù sö ùc æéâã cuéáè âéuc sãèâ tâÛm áãÛ vÛø é quÛù tììèâ tìm âãeku, kâÛùm êâÛù cÛùã âÛó cÛùã ñeuê cuûÛ tÛùc êâÛkm. Sö uæö uÛ câéuè êâö ôèá êâÛùê ìãeâèá câé tö ø èá bÛø ã áãÛûèá vÛêè cuõèá áéùê êâÛàè æÛø m câé áãôøâéuc tâeâm sãèâ ñéäèá, ñÛ dÛuèá, tìÛùèâ sö uæÛäê æÛuã èâÛø m câÛùè. - Tö øsuó èáâóñéù, kâã dÛuó tÛùc êâÛkm Rö ø èá òÛøèu cuûÛ Náuóeãè Tìuèá TâÛø èâ tìéèá câö ôèá tììèâ vÛêè âéuc æôùê 12, câuùèá téâã ñã sÛâu kâÛã tâÛùc kâsÛ cÛuèâ kòcâ tsèâ tìéèá tÛùc êâÛkm bÛèèá êâö ôèá êâÛùê èeâu vÛáè ñeà. II. CÔ SÔÛ CUÛA VAÁN ÑEÀ : - Rö ø èá XÛøèu cuûÛ Náuóeãè Tìuèá TâÛø èâ æÛøméät tìuóeäè èáÛéè tö ôèá ñéáã dÛø ã (15 tìÛèá SGK vÛêè âéuc 12 NXBGD 2000) vÛøæÛøméät tÛùc êâÛkm âÛó vôùã èâãeàu áãÛù tìò èéäã duèá tö tö ôûèá èáâeä tâuÛät, ñÛqc sÛéc. Dé ñéù cÛàè êâÛûã òÛùc ñòèâ kãeáè tâö ùc tìéuèá tÛâm ñektìÛùèâ dÛø è tìÛûã bÛø ã âéuc vÛøñekáãÛûèá tìéèá méät tâôø ã æö ôuèá céù âÛuè. PâÛàè èÛø é cÛàè êâÛâè tscâ sÛâu, êâÛàè èÛø é æö ôùt quÛ âéÛqc áôuã óù ñekâéuc sãèâ tö utìm æÛáó kãeáè tâö ùc. - TÛùc êâÛkm ñÛäm câÛát sö û tâã. Néù dö uèá æeâè méät bö ùc tìÛèâ tâÛät âéÛø èâ tìÛùèá vÛøâÛø é âuø èá veàcuéäc ñÛáu tìÛèâ vì ñéäc æÛäê tö udé cuûÛ æuõæÛø èá XéâmÛè dÛâè téäc TÛâó Náuóeâè bÛát kâuÛát câéáèá æÛuã sö uñÛø è Ûùê tÛø è bÛué cuûÛ keû tâuøvôùã èâãeàu âìèâ tö ôuèá èâÛâè vÛät Ûèâ âuø èá mÛøtìuèá tÛâm æÛøTèuù, céè èáö ôø ã tãeâu bãeku câé séáêâÛäè vÛø êâÛkm câÛát cuûÛ céäèá ñéàèá. NâÛøvÛêè ñÛõñÛqt èâÛâè vÛät cuûÛ mìèâ vÛø é âéÛø è cÛûèâ cuûÛ cuéäc câãeáè ñÛáu cö uc kóøkâéác æãeät, ñÛàó mÛùu vÛøèö ôùc mÛét, êâÛûã áãÛûã quóeát cÛùc méáã mÛâu tâuÛkè òuèá ñéät cÛêèá tâÛúèá téät cuø èá vÛøtìéèá tâö û tâÛùcâ ñÛáu tìÛèâ ñéù mÛø -1- béäc æéäveû ñeuê cÛé cÛû Ûèâ âuø èá. CÛùcâ òÛâó dö uèá tìèâ âuéáèá kòcâ tsèâ vÛøcÛùcâ áãÛûã quóeát vÛáè ñeàcuûÛ èâÛøvÛêè cuõèá ñéàèá tâôø ã bÛät ìÛ câãeàu sÛâu tö tö ôûèá tÛùc êâÛkm. - ÑéÛuè Tèuù òéâèá ìÛ áãÛûã cö ùu câé vôucéè ìéàã bò áãÛqc bÛét ñéát 10 ñÛàu èáéùè tÛó ôû cuéáã tÛùc êâÛkm æÛøméät tìéèá èâö õèá ñéÛuè tìéuèá tÛâm céù èâãeàu kòcâ tsèâ vÛø ñÛäm câÛát sö û tâã èâÛát. ÔÛñÛâó sö ùc èÛqèá èéäã duèá tö tö ôûèá cuûÛ tÛùc êâÛkm ñö ôuc déàè èeùè vÛøèâö õèá bãeku âãeäè áãÛù tìò èáâeä tâuÛät ñÛqc sÛéc. Dé ñéù cÛàè ñö ôuc kâÛã tâÛùc sÛâu. - Pâö ôèá êâÛùê èeâu vÛáè ñeà céù ö u tâeátìéèá vãeäc vÛäè duuèá ñekkâÛã tâÛùc ñéÛuè vÛêè céù èâãeàu tìèâ âuéáèá céù vÛáè ñeà, tÛué ñãeàu kãeäè câé âéuc sãèâ tâÛm áãÛ òÛâó dö uèá bÛø ã âéuc méät cÛùcâ câuû ñéäèá, âö ùèá tâuù vÛøtãeáê èâÛäè kãeáè tâö ùc tscâ cö uc êâuøâôuê vôùã êâö ôèá êâÛùê áãÛùé duuc môùã æÛáó âéuc sãèâ æÛø m tìuèá tÛâm. III. CAÙC BÖÔÙC LEÂN LÔÙP : BÛø ã âéuc tìéèá 3 tãeát, tãeát 1 ñö ôuc sö û duuèá ñekáãÛûã quóeát méät séávÛáè ñeàveà tÛùc áãÛû, âéÛø è cÛûèâ, sÛùèá tÛùc, téùm tÛét tìuóeäè, óù èáâóÛ bãeku tö ôuèá cuûÛ cÛâó òÛøèu. * Heä thoáng caâu hoûi : + Xuaát phaùt töø ñaâu maø daãn ñeán vieäc vôï con Tnuù bò baét ? + YÙ ñoà cuûa giaëc khi tìm baét Tnuù ? + Haønh ñoäng vaø yù ñoà cuûa ñòch ñaët Tnuù vaø moät tình theá? - Ra cöùu vôï con - Troán traùnh, aån maët. + Phaân tích tính caùch quyeát lieät cuûa cuoäc ñaáu tranh giöõa hai xung ñoä maâu thuaån - Tieát 2,3 : Câuû óeáu êâÛâè tscâ tsèâ cÛùcâ èâÛâè vÛät Tèuù tâéâèá quÛ kâÛã tâÛùc bã kòcâ cuéäc ñôø ã cuûÛ Ûèâ, tö tö ôûèá câuû ñeà tÛùc êâÛkm vÛøâìèâ tö ôuèá méät séáèâÛâè vÛät kâÛùc 1/ Tình huoáng daãn tôùi bi kòch : Tèuù tâö uc âãeäè æôø ã dÛuó cuûÛ Ûèâ Quóeát, cuø èá béuè tâÛèâ èãeâè tìéèá æÛø èá mÛø ã dÛé câuÛkè bò câãeáè ñÛáu. Tèuù, èáö ôø ã æÛõèâ ñÛué æuõ æÛø èá, tìôû tâÛø èâ cÛùã áÛã èâéuè, cÛàè êâÛûã tãeâu dãeät “céè céuê ñéù… ” kâéâèá bÛét ñö ôuc Tèuù, tâÛèèá Duuc quÛó ìÛ bÛét vôucéè Tèuù ñekuó âãeáê Tèuù ìÛ mÛqt “BÛét ñö ôuc céuê cÛùã vÛøcéuê céè tÛát seõduuñö ôuc céè céuê ñö uc tìôû veà” 2/ Nuùt kòch 1 : Tnuù vaø vieäc vôï con bò baét ÑÛqt Tèuù tìéèá méät tìèâ tâeákâéù òö û : êâÛûã áãÛûã quóeát òuèá ñéät méät beâè æÛøvãeäc cö ùu vôucéè vÛøvãeäc Ûkè mÛqt. Ñéù æÛømÛâu tâuÛkè ñéáã kâÛùèá, áãö õÛ tìèâ óeâu vÛøæóù tö ôûèá câãeáè ñÛáu. * Phaùt trieån kòch tính : - Tèuù bãeát ñö ôuc Ûâm mö u cuûÛ keû tâuø(èáâe ìéõ cÛâu èéùã cuûÛ tâÛèèá Duuc) èâö èá tÛäè mÛét èâìè -2- trong Tnuù. Chöùng minh ? + Trong tình theá naøy, theo em neân ñeå Tnuù ra cöùu vôï con hay khoâng ? Lyù do ? + Nhaän xeùt vaø caùch giaûi quyeát nuùt kòch cuûa taùc giaû. + Lai lòch Tnuù vaø tính caùch nhaân vaät tröôùc vaø sau. + Tình caûm thieâng lieâng vôùi ngöôøi vôï (gaén boù saâu saéc. +Keát quaû haønh ñoäng cuûa Tnuù ? Nguyeân nhaân thaát baïi? Baøi hoïc + Nhaän xeùt veà yù ñoà cuûa giaëc khi haønh haï Tnuù ? + Tính caùch quyeát lieät cuûa tâÛáó âÛø èâ ñéäèá tÛø è bÛué cuûÛ keû tâuøñéáã vôùã vôu céè. Câã tãeát MÛã æÛáó tâÛâè mìèâ câe câôû câé céè vÛøâö ùèá tìÛàè ñéø è cÛâó sÛét méät cÛùcâ ñÛu kâék tuóeät véuèá câé tâÛáó sö utÛø è bÛué tâÛâm ñéäc cuûÛ keû tâuø … - Cuéäc ñÛáu tìÛèâ quóeát æãeät tìéèá tö utâÛâè Tèuù “béû áéùc cÛâó vÛû … bö ùt âÛø èá câuuc tìÛùã vÛû … Ûèâ câéàm dÛäó … céè mÛét bÛâó áãôøæÛø2 cuuc æö ûÛ … ” Ñéù câsèâ æÛøcuéäc ñÛáu tìÛèâ áãö õÛ æóù tìs vÛøtìèâ cÛûm cÛêèá tâÛúèá. * Gôõ nuùt : - Tìèâ óeâu tâö ôèá vôucéè êâÛùt tìãekè ñeáè téät ñæèâ æÛáè Ûùt æóù tìs sÛùèá suéát, Tèuù ñÛõèâÛûó ìÛ áãÛûã cö ùu vôucéè. - HÛø èâ ñéäèá cuûÛ Tèuù âôuê æóù, êâuøâôuê vôùã sö u êâÛùt tìãekè æéáãc tìèâ cÛûm vÛøèâÛát quÛùè vôùã tsèâ cÛùcâ èâÛâè vÛät. Tèuù méät céè èáö ôø ã duõèá cÛûm vÛø áãÛø u tìèâ èáâóÛ. * Keát quaû : TâÛèèá ñòcâ èÛèm èáö õÛ ìÛ áãö õÛ sÛâè, Tèuù éâm vôucéè vÛø é æéø èá. Nâö èá vôuÛèâ ñÛõcâeát vÛøÛèâ æéut vÛø é tÛó áãÛqc. * Nguyeân nhaân vaø yù nghóa :(quÛ æôø ã cuûÛ cuu Meát) Tèuù tÛó kâéâèá áãö õÛ quÛâè áãÛqc ñÛàó vuõkâs, câæ céù sö uduõèá cÛûm, câs cÛêm tâuø , vÛøsö uæãeàu æóèâ muøquÛùèá tâì câö Û ñuû sö ùc mÛuèâ ñekcâãeáè tâÛéèá quÛâè tâuø . * Baøi hoïc ruùt ra : “Câuùèá èéù ñÛõ cÛàm suùèá mìèâ êâÛûã cÛàm áãÛùé” (èeáu kâéâèá muéáè cuùã ñÛàu èéâæeä) 3/ Nuùt kòch 2 : Tnuù bò giaëc ñoát 10 ngoùn tay - YÙñéàcuûÛ béuè áãÛqc : Kâéâèá áãeát Tèuù èáÛó mÛøñéát 2 bÛø è tÛó Tèuù ñekìÛêè ñe dÛâè æÛø èá tâuû tãeâu tãèâ tâÛàè ñÛáu tìÛèâ (ñö ùÛ èÛø é muéáè cÛàm ìö uÛ, cÛàm áãÛùé tâì céã bÛø è tÛó tâÛèèá Tèuù) -3- cuoäc chieán ñaáu ? Nhöõng - Tâuû ñéÛuè tÛø è bÛué tâÛâm ñéäc… maâu thuaån xung ñoät ñoái vôùi - Tsèâ cÛùcâ kòcâ tsèâ æÛàè èÛø ó quóeát æãeät âôè, Tnuù ? (Trôøi ôi) Tèuù êâÛûã câéáèá câéuã æÛuã vôùã èéãã ñÛu tâekòÛùc, vö ø Û êâÛûã bÛûé veä æóù tö ôûèá cÛùcâ mÛuèá cuûÛ mìèâ + Ñoïc ñoaïn trích vaø giaù trò áÛéè æãeàè vôùã vÛáè ñeàséáèá céø è cuûÛ bÛûè tâÛâè. ngheä thuaät ñoaïn trích. - Cuéäc câãeáè ñÛáu dãeãè ìÛ quóeát æãeät tìéèá tö u tâÛâè Tèuù ñö ôuc mãeâu tÛû tìéèá méät ñéÛuè vÛêè ñÛàó èáâeä tâuÛät “tìôø ã ôã, câÛ meuôã … kâéâèá” tâek âãeäè séáèá ñéäèá cuéäc vÛät æéäè vôùã èéãã ñÛu tâek òÛùc ñekáãö õvö õèá êâÛkm câÛát èáö ôø ã câãeáè só céäèá sÛûè. - Theo em, nuùt kòch naøy neân * Gôõ nuùt : giaûi quyeát nhö theá naøo ? - Tèuù ñö ôuc æuõæÛø èá òéâèá ìÛ áãÛûã cö ùu vÛøbéuè - Tnuù cheát ? áãÛqc bòáãeát câeát. - Keû thuø thay ñoåi thaùi ñoä ? - MÛâu tâuÛkè ñö ôuc áãÛûã quóeát âôuê æóù, ñuùèá - Caùch giaûi quyeát cuûa NTT æuùc kâã òuèá ñéät êâÛùt tìãekè ñeáè ñæèâ cÛé èâÛát hôïp lyù ? (Tèuù sÛéê câeát) æéø èá cÛêm tâuøtéät ñéä, kâã keû tâuø ñÛéc tâÛéèá … - CÛùcâ áãÛûã quóeát êâuøâôuê æéáãc êâÛùt tìãekè cuûÛ tìuóeäè : Tèuù, èáö ôø ã céè cuûÛ æuõ æÛø èá XéâmÛè, èéãã ñÛu cuûÛ Tèuù céù sö uñéàèá cÛûm cuûÛ æuõæÛø èá, câuóeäè mÛø ã dÛé cuûÛ æuõæÛø èá ñÛõcâuÛkè bòtìö ôùc. - Vì sao cuï Meát hieäu leänh ? - Méät keát cuuc tâéûÛ ñÛùèá, âôuê æóù êâuøâôuê vôùã - Phaåm chaát Tnuù qua ñoaïn quó æuÛät cuûÛ cuéäc séáèá, èâö õèá keû áÛâó téäã Ûùc ñÛõ trích ? êâÛûã ñeàè téäã, êâÛkm câÛát èáö ôø ã Ûèâ âuø èá ñö ôuc kâÛúèá ñòèâ. - Baøi hoïc kinh nghieäm ruùt * Baøi hoïc ruùt ra : CÛàm vuõkâs ñö ùèá æeâè câãeáè ñÛáu môùã câãeáè ra? tâÛéèá, æôø ã Ûèâ Bìéâã, æôø ã âãeäu æeäèâ cuûÛ cuuMeát vÛø êâéèá tìÛø é ñéàèá kâôûã. - Qua ñoaïn vaên ñaày kòch * Tö töôûng chuû ñeà taùc phaåm : - Câö ùèá mãèâ sö uñuùèá ñÛéè cuûÛ câÛâè æóù. tính vaø caùch giaûi quyeát vaán - Bãeku dö ôèá tãèâ tâÛàè quÛät cö ôø èá, bÛát kâuÛát ñeà, em hieåu gì veà thaùi ñoä cuûa nhaø vaên khi mieâu taû vaø cuûÛ cÛùc dÛâè téäc TÛâó Náuóeâè. - KâÛúèá ñòèâ céè ñö ôø èá vuõtìÛèá câãeáè ñÛáu ñieàu gì nhaø vaên muoán ñaët ra -4- trong hoaøn caûnh cuoäc chieán æÛøcéè ñö ôø èá séáèá céø è cuûÛ dÛâè téäc (êâÛûã duø èá ñaáu cuûa daân toäc ta ? bÛué æö uc cÛùcâ mÛuèá ñekcâéáèá æÛuã bÛué æö uc êâÛûè cÛùcâ mÛuèá. IV. KEÁT QUAÛ HOÏC TAÄP : - VÛäè duuèá êâö ôèá êâÛùê èeâu tìeâè vÛáè ñeà vÛøkâÛã tâÛùc kâsÛ cÛuèâ kòcâ tsèâ tìéèá vãeäc êâÛâè tscâ tÛùc êâÛkm tö usö uñÛut ñö ôuc âãeäu quÛû : - Héuc sãèâ bò æéâã cuéáè vÛø é cÛùc tìèâ âuéáèá céù vÛáè ñeà. Dé ñéù kâôã dÛäó ñö ôuc âö ùèá tâuù âéuc tÛäê, tìéèá suó èáâó, tìm téø ã, áãÛûã quóeát vÛáè ñeà. Tö øñéù tãeáê tâu kãeáè tâö ùc méät cÛùcâ câuû ñéäèá, èâÛäè ìÛ ñö ôuc èâö õèá âÛuè câeátâãeáu séùt tìéèá cÛùcâ áãÛûã quóeát cuûÛ mìèâ vÛøtâÛáó ñö ôuc tÛø ã èÛêèá ñéäc ñÛùé cuûÛ èâÛøvÛêè. - Tãeát âéuc tìôû èeâè sãèâ ñéäèá âôè, kâÛéc êâuuc ñö ôuc sö udÛø è tìÛûã bÛø ã âéuc méät cÛùcâ ñôè ñãeäu tìéèá êâö ôèá êâÛùê tâuóeát áãÛûèá, tâuuñéäèá. V. KINH NGHIEÄM RUÙT RA : - Pâö ôèá êâÛùê tscâ cö uc bÛé áãôøcuõèá ñéø ã âéûã âéuc sãèâ céù sö uèáâãeâm tuùc tìéèá tâÛùã ñéä âéuc tÛäê. Céù sö ucâuÛkè bò bÛø ã tìö ôùc méät bö ôùc, ñÛqc bãeät æÛøñéáã vôùã vãeäc êâÛâè tscâ tÛùc êâÛkm tö usö udÛø ã èâö ñéuc, téùm tÛét céát tìuóeäè, câuÛkè bò, êâÛàè âö ôùèá dÛãè âéuc tÛäê tìéèá sÛùcâ áãÛùé kâéÛ. - Méät vÛø ã êâÛàè èéäã duèá câæ dÛuó æö ôùt quÛ, âéÛqc áãôùã tâãeäu câé âéuc sãèâ ñek dÛø èâ tâôø ã áãÛè ñã sÛâu vÛø é tìéuèá tÛâm bÛø ã âéuc, kâéâèá dÛø è ñeàu … - Sö û duuèá êâö ôèá êâÛùê èeâu vÛáè ñeà kâÛã tâÛùc tìèâ âuéáèá céù æö uÛ câéuè tìéèá vãeäc êâÛâè tscâ èâö õèá tìscâ ñéÛuè tö usö ucéù kòcâ tsèâ, céù tâekvÛäè duuèá ôû tÛùc êâÛkm kâÛùc èâö âéàã tìéáèá céktâÛø èâ (TÛm quéác dãeãè èáâóÛ) vÛêè âéuc æôùê 10. NGÖÔØI VIEÁT NGUYEÃN VAÊN ÑAÈNG -5-