Tài liệu Skkn giúp học sinh thực hiện tốt tiết 44 bài tập lịch sử lớp 8

Së gi¸o dôc & ®µo t¹o nghÖ an Phßng gi¸o dôc & ®µo t¹o diÔn ch©u ------------------o0o-------------------- S¸ng kiÕn kinh nghiÖm §Ò tµi: Gióp häc sinh thùc hiªn tèt tiÕt 44: bµi tËp lÞch sö - líp 8 : NguyÔn ThÞ Oanh Ng­êi thùc hÞªn - gv Tæ: X· héi Tr­êng thcs diÔn tr­êng - diÔn ch©u - nghÖ an DiÔn ch©u, th¸ng 06 n¨m 2008 1 SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 MỞ ĐẦU …Để phát triển tư duy độc lập sáng tạo cho học sinh trong học tập Lịch Sử, điều quan trọng trước hết là bồi dưỡng niềm hứng thú say mê tự giác trong học tập và nghiên cứu. Ngành giáo dục nước ta đã và đang có nhiều chuyển biến mạnh mẽ trong công cuộc đổi mới. Không chỉ đổi mới phương pháp dạy học mà ngành còn chú trọng công tác quản lý, kiểm tra, thi cử nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Từ năm học 2006 – 2007, Bộ giáo dục phát động phong trào chống tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, chúng tôi cho rằng đây là một chủ trương đúng đắn và là một việc làm có ý nghĩa thực tế để nền giáo dục nước nhà có bước phát triển vững chắc hơn. Muốn vậy thầy và trò ở các cấp học cần phải có sự nỗ lực lớn: Thầy trăn trở tìm tòi những những phương pháp tối ưu để hướng dẫn học sinh học tập tốt; trò phải say mê hào hứng học bài, làm bài đạt kết quả cao. Học sinh học tập tiếp thu kiến thức có sôi nổi hay không là nhờ vào cách tổ chức hướng dẫn của người thầy. Với mong muốn được giúp cho các em ngày càng có nhiều tiết học hay hấp dẫn và đạt hiệu quả cao, tôi dã chọn lọc nội dung và tìm tòi những phương pháp phù hợp nhất để hướng dẫn các em thực hiện tôt một tiết bài tập trong chương trình Lịch sử Việt Nam - Lớp 8. A. nhËn thøc cò - t×nh tr¹ng cò. I. nhËn thøc cò: Tr­íc ®©y chóng ta quan niÖm m«n lÞch sö chØ lµ m«n häc thuéc lßng, kh«ng cÇn ph¶i t­ duy, kh«ng cã bµi tËp. V× vËy, gi¸o viªn gi¶ng d¹y theo lèi thuyÕt tr×nh chø kh«ng cã c¸c d¹ng bµi tËp ®­a ra ®Ó cñng cè kiÕn thøc cho häc sinh. Cßn häc sinh th× chØ häc mét c¸ch hêi hît theo néi dung vë ghi, Ýt khi sö dông SGK. KÕt qu¶ lµ khi kiÓm tra, häc sinh rÊt thô ®éng kh«ng n¾m b¾t ®­îc kiÕn thøc vµ ph¶i nhê vµo sù "hç trî nguån" tõ bªn ngoµi. Mét lèi häc nh­ vËy, thi cö nh­ vËy kÐo dµi suèt hµng chôc n¨m nay. Häc sinh rÊt Ýt høng thó häc, kh¶ n¨ng ghi nhí sù kiÖn rÊt thÊp, kh«ng liªn hÖ ®­îc víi thùc tÕ, kh«ng hiÓu râ vÒ lÞch sö n­íc nhµ. Nguy h¹i h¬n lµ ®Ó l¹i cho häc sinh nh÷ng nhËn thøc lÖch l¹c vÒ mét bé m«n khoa häc ch©n chÝnh, ®­îc xem lµ "khoa häc cña mäi khoa häc". II. t×nh tr¹ng cò: GV: NguyÔn ThÞ Oanh 2 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 §iÓm thi tèt nghiÖp THPT vµ §¹i häc m«n LÞch sö trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ph¶n ¸nh râ lèi nhËn thøc cò ®ã. Tæng sè ®iÓm 0 cña m«n thi lÞch sö nhiÒu h¬n tæng sè ®iÓm 0 cña c¸c m«n thi kh¸c. Nh÷ng con sè ®ã khiÕn cho chóng ta,nh÷ng gi¸o viªn d¹y lÞch sö vµ x· héi ph¶i b¨n kho¨n suy nghÜ. Häc sinh kh«ng häc m«n sö hoÆc häc hêi hît qua chuyÖn, ®ång nghÜa víi viÖc c¸c em sÏ quªn dÇn c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng d©n téc. Trong ch­¬ng tr×nh cò do kh«ng cã tiÕt bµi tËp riªng nªn gi¸o viªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó h­íng dÉn c¸c em lµm bµi, rÌn luyÖn kü n¨ng. V× vËy, ®é nhí cña c¸c em kh«ng ®­îc l©u, nhËn biÕt sù kiÖn kh«ng s©u s¾c. C¸c em chØ tr¶ lêi mét sè c©u hái cuèi s¸ch lµ xong hoÆc vÏ mét vµi b¶n ®å khëi nghÜa. ChÝnh v× vËy häc sinh häc rÊt nhµm ch¸n. B. nhËn thøc míi - gi¶i ph¸p míi. I. nhËn thøc míi: §æi míi vÒ ph­¬ng ph¸p d¹y häc, vÒ nhËn thøc, quan niÖm ë c¸c bé m«n khoa häc nãi chung vµ m«n lÞch sö nãi riªng lµ xu thÕ cña thêi ®¹i, lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc ta trong thêi kú c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. Hoµn c¶nh lÞch sö ë mçi thêi kú cã thÓ kh¸c nhau nh­ng nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ lÞch sö th× lóc nµo còng cßn nguyªn gi¸ trÞ. Häc sö kh«ng chØ hiÓu biÕt vÒ sù viÖc ®· qua, hiÓu vÒ con ng­êi trong qu¸ khø mµ cßn ph¶i båi d­ìng vÒ t­ t­ëng, t×nh c¶m, th¸i ®é ®èi víi cuéc sèng hiÖn ®¹i. Häc tËp lÞch sö cÇn cã trÝ nhí nh­ng ph¶i s¸ng t¹o, cho nªn gi¸o viªn cÇn cã ph­¬ng ph¸p ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸c em. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p s­ ph¹m ®Ó hiÓu biÕt lÞch sö lµ tiÕn hµnh c¸c d¹ng bµi tËp, ®©y còng lµ ®iÒu kh¾c phôc quan niÖm l©u nay lÞch sö kh«ng cã bµi tËp. TiÕn hµnh lµm bµi tËp lÞch sö gióp gi¸o viªn cã sù say mª t×m tßi, ®óc kÕt ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm, t×nh huèng trong gi¶ng d¹y. Cßn häc sinh sÏ hiÓu râ vµ nhí l©u h¬n nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, tù båi d­ìng ph­¬ng ph¸p, ph¸t triÓn t­ duy n¨ng lùc nhËn thøc, kiÓm tra søc nhí cña chÝnh m×nh ®èi víi kiÕn thøc c¬ b¶n. Thùc tÕ qua mÊy n¨m ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, t«i thÊy häc sinh rÊt thÝch tiÕt bµi tËp. Bëi ë giê häc nµy c¸c em ®­îc kh¸m ph¸, ®­îc thÓ hiÖn n¨ng lùc nhËn thøc cña m×nh. RÊt nhiÒu GV: NguyÔn ThÞ Oanh 3 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 em muèn lªn b¶ng lµm bµi, lµm cho kh«ng khÝ líp häc s«i næi h¼n lªn. TiÕt bµi tËp ®· trë thµnh mét tiÕt häc bæ Ých, kÝch thÝch tinh thÇn häc tËp cña c¸c em vµ sù n¨ng ®éng cña gi¸o viªn. II. gi¶i ph¸p míi: 1. Ph¹m vi ®Ò tµi: Cã nhiÒu d¹ng bµi tËp kh¸c nhau (tr¾c nghiÖm, tù luËn, häc theo b¶n ®å, lËp b¶ng biÓu tæng hîp, so s¸nh ) tïy vµo tr×nh ®é cña tõng líp mµ gi¸o viªn chän c¸c d¹ng bµi tËp phï hîp ®Ó ph¸t triÓn t­ duy vµ rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh. Trong ®Ò tµi nµy, t«i thiÕt kÕ mét tiÕt bµi tËp thuéc ch­¬ng tr×nh líp 8 - LÞch sö ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1858 ®Õn cuèi thÕ kû XIX. Tõ ®ã gióp häc sinh hiÓu râ h¬n vÒ mét thêi kú ®en tèi trong LÞch sö n­íc ta - thêi kú bÞ thùc d©n Ph¸p ®« hé. 2. Môc tiªu cña tiÕt häc: * VÒ kiÕn thøc: Ghi nhí ®­îc nh÷ng sù kiÖn c¬ b¶n cña giai ®o¹n lÞch sö tõ khi thùc d©n Ph¸p næ sóng x©m l­îc n­íc ta (1858) ®Õn cuéc khëi nghÜa trong phong trµo CÇn V­¬ng chÊm døt vµ khëi nghÜa Yªn ThÕ (cuèi thÕ kû XIX). *VÒ t­ t­ëng: Lµm cho häc sinh cã th¸i ®é c¨m thï qu©n x©m l­îc ®· giµy xÐo m¶nh ®Êt quª h­¬ng, tõ ®ã n©ng cao lßng yªu n­íc, truyÒn thèng chèng ngo¹i x©m cña d©n téc. *RÌn luyÖn kü n¨ng: §¸nh gi¸ sù kiÖn, häc theo b¶n ®å, nhËn diÖn nh©n vËt lÞh sö, lËp b¶ng tæng hîp, tr×nh bµy mét vÊn ®Ò. 3. Ph­¬ng ph¸p chÝnh : Tæng hîp - So s¸nh - Minh häa - T¸i hiÖn. 4. ChuÈn bÞ: * Gi¸o viªn: - B¶ng phô ghi c¸c d¹ng bµi tËp - B¶n ®å ViÖt Nam (d¹ng trèng)+ Mét sè ký hiÖu - ¶nh ch©n dung c¸c nh©n vËt LÞch sö + Tê b×a lín + Nam ch©m. - PhiÕu ho¹t ®éng nhãm. * Häc sinh: Ghi nhí vµ n¾m v÷ng c¸c sù kiÖn, c¸c l­îc ®å vµ h×nh ¶nh nh©n vËt trong c¸c bµi (tõ bµi 24 ®Õn bµi 27). 5. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß: a. Gi¸o viªn giíi thiÖu néi dung, yªu cÇu cña tiÕt häc Sau ®©y lµ 5 d¹ng bµi tËp mµ trong giê häc chóng ta sÏ tiÕn hµnh: GV: NguyÔn ThÞ Oanh 4 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 1. Tr¾c nghiÖm. 2. X¸c ®Þnh ®Þa danh LÞch sö. 3. NhËn diÖn nh©n vËt LÞch sö. 4. LËp b¶ng tæng hîp vÒ c¸c cuéc khëi nghÜa lín. 5. Bµi tËp tù luËn. b. H­íng dÉn häc sinh lµm bµi tËp . Kh¸c víi tiÕt häc bµi míi hoÆc tiÕt «n tËp, tiÕt bµi tËp nµy kh«ng cã trong s¸ch gi¸o viªn hoÆc s¸ch gi¸o khoa. Gi¸o viªn tù chän mét sè bµi trong s¸ch bµi tËp tham kh¶o hoÆc tù thiÕt kÕ c¸c d¹ng cho phï hîp víi tõng líp, tõng ®èi t­îng häc sinh. Tõ 5 d¹ng c¬ b¶n trªn, t«i ¸p dông ë hai ®èi t­îng: Häc sinh kh¸ giái (ë líp 8G) vµ häc sinh trung b×nh, yÕu (c¸c líp 8C,D,E). §èi víi HS trung b×nh, yªu cÇu c¸c em ghi nhí ®­îc sù kiÖn vµ hiÓu kh¸i qu¸t néi dung cña ch­¬ng, bµi; kü n¨ng sö dông b¶n ®å, tranh ¶nh; chØ ®óng vÞ trÝ ®Þa danh, ®äc ®óng tªn nh©n vËt §èi víi HS kh¸ giái, ph¶i biÕt ph©n tÝch vµ tæng hîp sù kiÖn thµnh mét vÊn ®Ò; kü n¨ng sö dông b¶n ®å, tranh ¶nh ph¶i chÝnh x¸c, thuÇn thôc vµ tr×nh bµy tr«i ch¶y.  Bµi tËp 1 (Tr¾c nghiÖm) *Yªu cÇu: - §èi víi d¹ng tr¾c nghiÖm ghÐp ®«i ( nèi thêi gian - sù kiÖn), häc sinh ghi nhí ®­îc mét sè sù kiÖn c¬ b¶n nhÊt cña thêi kú lÞch sö tõ 1858 ®Õn cuèi thÕ kØ XIX vµ s¾p xÕp hÖ thèng sù kiÖn theo tr×nh tù thêi gian diÔn ra. Néi dung sù kiÖn ph¶i ®­îc ghi ®Çy ®ñ, ®óng, gän, râ - §èi víi d¹ng tr¾c nghiÖm ®iÒn ®óng - sai, häc sinh cÇn ph¶i ®äc kü bµi tËp vµ n¾m ch¾c néi dung vÊn ®Ò lÞch sö ®Ó x¸c ®Þnh ®óng. *Néi dung: 1.1.- Nèi cét I (Thêi gian) víi cét II (néi dung sù kiÖn) sao cho phï hîp: Cét I Cét II - 1- 9- 1858 Thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm B¾c kú lÇn thø nhÊt. - 5 -6 -1862 TriÒu ®×nh ký víi Ph¸p ®iÒu ­íc Nh©m tuÊt - 20 - 11- 1873 Thùc d©n Ph¸p x©m l­îc n­íc ta. - 25 - 04 - 1882 Cuéc ph¶n c«ng ë Kinh thµnh HuÕ - 6 - 6 - 1884 TriÒu ®×nh ký víi Ph¸p ®iÒu ­íc Patonot - 5 - 7 - 1885 Thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm B¾c Kú lÇn thø hai - 13 - 7 - 1885 Vua Hµm Nghi h¹ chiÕu CÇn V­¬ng. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 5 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 1.2. Trong nh÷ng c©u sau, c©u nµo ®óng c©u nµo sai? (®iÒn §; S vµo « trèng): a. Nguyªn nh©n c¬ b¶n cña viÖc thùc d©n Ph¸p ®em qu©n x©m l­îc ViÖt Nam lµ b¶o vÖ ®¹o Gia T«. b. Trong qu¸ tr×nh Ph¸p x©m l­îc ViÖt Nam th¸i ®é cña triÒu ®×nh nhµ NguyÔn lµ ®Çu hµng tõng b­íc ®i ®Õn ®Çu hµng hoµn toµn. c. VÒ ph¸p lý, n­íc ta bÞ mÊt vµo tay thùc d©n Ph¸p sau 36 n¨m. d. Nguyªn nh©n s©u xa næ ra phong trµo CÇn V­¬ng lµ do cã chiÕu CÇnV­¬ng * Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: §èi víi bµi tËp 1.1: Gi¸o viªn viÕt s½n bµi tËp lªn b¶ng phô, cho häc sinh ®äc qua yªu cÇu cña bµi vµ suy nghÜ trong 2 phót. Sau ®ã cho ba em lªn b¶ng nèi.. TiÕp ®Õn cho c¸c em kh¸c ë d­íi líp nhËn xÐt kÕt qu¶. Gi¸o viªn bæ sung ch÷a hoµn chØnh ®Ó c¸c em ghi vµo vë. §èi víi líp kh¸, thay cho viÖc nèi sù kiÖn, t«i chØ viÕt thêi gian ë cét I vµ cho häc sinh lªn b¶ng ®iÒn néi dung sù kiÖn vµo cét II. Yªu cÇu cao h¬n ë chç häc sinh ph¶i nhí chÝnh x¸c sù kiÖn míi ®iÒn ®óng ®­îc. Bµi tËp nµy, chóng ta còng cã thÓ ra d­íi mét d¹ng kh¸c ®ã lµ tr¾c nghiÖm kÕt hîp víi tù luËn: Em h·y x¸c ®Þnh néi dung c¸c sù kiÖn lÞch sö: 1- 9 - 1858; 5 - 8 - 1862; 20 - 11 - 1873; 25- 4 - 1882; 6 - 6 - 1884; 5 - 7 - 1885; 13 - 7 - 1885 Sau ®ã diÔn ®¹t b»ng mét bµi luËn lÞch sö thÓ hiÖn th¸i ®é, hµnh ®éng cña nh©n d©n ta vµ cña triÒu ®×nh phong kiÕn tr­íc cuéc x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p. §èi víi bµi tËp 1.2: Sau khi c¸c em lµm, gi¸o viªn ch÷a vµ gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n vÒ mét vÊn ®Ò lÞch sö. VÝ dô ë c©u a: Trong SGK lÞch sö líp 8 - Bµi 24 viÕt" Sau nhiÒu lÇn khiªu khÝch, lÊy cí b¶o vÖ ®¹o Gia T«, thùc d©n Ph¸p næ sóng x©m l­îc n­íc ta." NÕu gi¸o viªn kh«ng lµm râ nguyªn nh©n s©u xa cña viÖc Ph¸p x©m l­îc ViÖt Nam mµ chØ nãi theo SGK th× khi häc sinh lµm bµi tËp nµy sÏ x¸c ®Þnh ®©y lµ c©u ®óng. Nh­ vËy khi ch÷a bµi gi¸o viªn ph¶i ph©n biÖt cho häc sinh râ nguyªn nh©n s©u xa Ph¸p x©m l­îc ViÖt Nam lµ do nhu cÇu vÒ thÞ tr­êng, thuéc ®Þa Cßn viÖc b¶o vÖ ®¹o Gia T« chØ lµ c¸i cí ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh x©m l­îc cña Ph¸p nhanh h¬n mµ th«i. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 6 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 T­¬ng tù ë c©u d, häc sinh cã thÓ sÏ nhÇm t­ëng do cã chiÕu CÇn V­¬ng nªn míi næ ra phong trµo CÇn V­¬ng mµ kh«ng hiÓu ®­îc r»ng lßng yªu n­íc, ý thøc chiÕn ®Êu dµnh ®éc lËp, lµ gèc cña mäi phong trµo yªu n­íc cña nh©n d©n ta.  Bµi tËp 2: X¸c ®Þnh ®Þa danh lÞch sö *Môc ®Ých: Häc sinh nhí c¸c ®Þa danh lÞch sö g¾n víi néi dung bµi häc nh­ng ph¶i biÕt vÞ trÝ cña c¸c ®Þa danh ®ã n»m ë vïng nµo, miÒn nµo. Së dÜ t«i ®­a ra d¹ng bµi tËp nµy lµ v× trong thùc tÕ, häc sinh nhí ®Þa danh lÞch sö nh­ng khi yªu cÇu chØ trªn b¶n ®å th× c¸c em l¹i rÊt lóng tóng. MÆt kh¸c t«i còng muèn cung cÊp thªm cho c¸c em biÕt cïng mét ®Þa danh lÞch sö nh­ng ý nghÜa ph¶n ¸nh l¹i kh¸c nhau. * VÝ dô: Ba §×nh (Thanh Hãa) lµ n¬i diÔn ra cuéc khëi nghÜa Ba §×nh do Ph¹m Bµnh, §inh C«ng Tr¸ng l·nh ®¹o. NghÜa qu©n Ba §×nh ®· chiÕn ®Êu m­u trÝ dòng c¶m lµm cho thùc d©n Ph¸p ph¶i vÊt v¶ ®èi phã. V× vËy chóng quyÕt t©m xãa tªn Ba §×nh trªn b¶n ®å ViÖt Nam. Nh­ng Ba §×nh kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ xãa tªn mµ sau nµy nã cßn ®­îc ®Æt tªn cho Qu¶ng tr­êng Ba §×nh (Hµ Néi) - n¬i B¸c Hå ®äc Tuyªn ng«n ®éc lËp ngµy 02 th¸ng 09 n¨m 1945. Nh­ vËy häc sinh sÏ nhí l©u vµ hiÓu s©u h¬n vÒ sù kiÖn lÞch sö ( khëi nghÜa Ba §×nh) vµ ®Þa danh lÞch sö ( Ba §×nh). *Néi dung: X¸c ®Þnh ®Þa danh LÞch sö, bao gåm c¸c ®Þa danh sau: HuÕ, §µ N½ng,Gia §Þnh, Hµ Néi,T©n Së, Biªn Hßa, VÜnh Long,Hµ Tiªn. C¸c ®Þa danh liªn quan ®Õn ba cuéc khëi nghÜa CÇn V­¬ng, Ba §×nh, B·i SËy, H­¬ng Khª, vµ cuéc khëi nghÜa Yªn ThÕ. * Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: - Gi¸o viªn treo b¶n ®å trèng lªn b¶ng. Trªn b¶n ®å ®· cã s½n c¸c ký hiÖu: GV: NguyÔn ThÞ Oanh 7 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8  §Þa danh tØnh - thµnh phè. §Þa danh cã cuéc khëi nghÜa. - Häc sinh quan s¸t kü b¶n ®å, ký hiÖu ë tõng vïng trong 2 phót. Sau ®ã cho c¸c em lªn b¶ng viÕt tªn ®Þa danh vµo c¸c ký hiÖu (mçi em viÕt 4 ®Þa danh)  Bµi tËp 3: NhËn diÖn nh©n vËt LÞch sö: * Yªu cÇu: Häc sinh nhí tªn c¸c nh©n vËt lÞch sö, h×nh ¶nh ®Æc ®iÓm nhËn d¹ng tÝnh c¸ch nh©n vËt vµ ®ãng gãp cña hä ®èi víi ®Êt n­íc. * Néi dung: Trong giíi h¹n bµi tËp t«i chØ ®­a ra c¸c nh©n vËt ®· cã ¶nh trong s¸ch gi¸o khoa : Hoµng DiÖu, Vua Hµm Nghi, T«n ThÊt ThuyÕt, NguyÔn ThiÖn ThuËt, Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m. Cßn mét sè nh©n vËt kh¸c th× yªu cÇu häc sinh vÒ nhµ s­u tÇm ¶nh (Tr­¬ng §Þnh, NguyÔn Trung Trùc, Phan Thanh Gi¶n, vua Tù §øc). * Ph­¬ng ph¸p: - Gi¸o viªn phãng to c¸c ¶nh ch©n dung c¸c nh©n vËt lÞch sö (NVLS) trong SGK thuéc thêi kú nµy vµ chuÈn bÞ mét sè nam ch©m nhá ®Ó ®Ýnh ¶nh vµo tê b×a lín. Hoµng DiÖu ( 1829 - 1882) NguyÔn thiÖn thuËt (1844 -1926) Hµm nghi (1872 - 1943) T«nthÊt thuyÕt ( 1835 -1913) phan ®×nh phïng (1847 -1895) hoµng hoa th¸m ( 1858 -1913) - §Ýnh c¸c ¶nh vµo tê b×a lín. MÆt kh¸c viÕt s½n tªn nh©n vËt lÞch sö vµo mét tê giÊy nhá (VÝ dô: Hµm Nghi - Cho häc sinh b¾t th¨m, ®­îc ®óng nh©n vËt nµo th× ®Õn g¾n tªn vµo d­íi ¶nh nh©n vËt ®ã (theo vÞ trÝ dÊu (?) ë h×nh minh häa bªn): vµ tr×nh bµy hiÓu biÕt vÒ nh©n vËt ®ã. Cã thÓ cho 3 - 4 em lªn tr×nh bµy, cßn NVLS nµo n÷a th× h­íng dÉn ¶nh NVLS ¶nh NVLS ¶nh NVLS ? ? ? ¶nh NVLS ¶nh NVLS ¶nh NVLS ? ? ? c¸c em vÒ nhµ lµm tiÕp. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 8 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 Gi¸o viªn c¨n cø vµo phÇn tr×nh bµy cña häc sinh ®Ó bæ sung thªm hoÆc kÓ chuyÖn minh häa vÒ nh©n vËt ®ã. * Bµi tËp nµy còng cã thÓ chuyÓn sang d¹ng kh¸c, ®ã lµ gi¸o viªn ®äc mét vµi th«ng tin næi bËt giíi thiÖu vÒ NVLS vµ yªu cÇu häc sinh cho biÕt "«ng lµ ai?". VÝ dô: VÒ nh©n vËt Phan §×nh Phïng. * Th«ng tin chÝnh: - Quª «ng ë §øc Thä, Hµ TÜnh. Thi ®ç tiÕn sü, lµm quan. - ¤ng cã tÝnh c­¬ng trùc, kh¶ng kh¸i; bÞ c¸ch chøc ®uæi vÒ quª; «ng ®· h­ëng øng phong trµo CÇn V­¬ng, mé qu©n khëi nghÜa vµ trë thµnh ng­êi l·nh ®¹o tèi cao cña khëi nghÜa H­¬ng Khª. - ¤ng næi tiÕng lµ ng­êi nh©n hËu víi nghÜa qu©n vµ nh©n ®¹o víi qu©n giÆc. - ¤ng mÊt cuèi n¨m 1895. * C©u hái: ¤ng lµ ai? §¸p ¸n: Phan §×nh Phïng T­¬ng tù nh­ vËy víi c¸c nh©n vËt lÞch sö kh¸c, gi¸o viªn còng b»ng c¸ch cho c¸c em biÕt th«ng tin chÝnh - ®Æt c©u hái: ¤ng lµ ai? Häc sinh tù tr¶ lêi.  Bµi tËp 4: LËp b¶ng tæng hîp. * Môc ®Ých: Gióp häc sinh ghi nhí nh÷ng nÐt c¬ b¶n nhÊt vÒ c¸c cuéc khëi nghÜa vµ dÔ so s¸nh c¸c cuéc khëi nghÜa víi nhau, kh«ng nhí lÉn lén cuéc khëi nghÜa nµy víi c¸c cuéc khëi nghÜa kh¸c. * Néi dung: LËp b¶ng tãm t¾t vÒ c¸c cuéc khëi nghÜa lín trong phong trµo CÇn V­¬ng vµ phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ. *Ph­¬ng ph¸p: H­íng dÉn häc sinh kÎ b¶ng theo mÉu sau, tù ®iÒn th«ng tin vµo. Gi¸o viªn h­íng dÉn mÉu mét cuéc khëi nghÜa: * VÝ dô: Khëi nghÜa Ba §×nh - Thêi gian: 1886 - 1887/ C¨n cø: Nga S¬n - Thanh Hãa/ Ng­êi L·nh ®¹o: Ph¹m Bµnh, §inh C«ng Tr¸ng/ C¸ch ®¸nh chñ yÕu: Phßng thñ. Sau ®ã cho häc sinh lªn b¶ng ®iÒn th«ng tin ®· lµm vµo chç trèng ( ) trong mÉu sau: Tªn cuéc Khëi nghÜa Thêi gian C¨n cø Ng­êi L·nh ®¹o C¸ch ®¸nh chñ yÕu Ba §×nh B·i SËy .. .. .. .. H­¬ng Khª .. .. .. .. 9 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng GV: NguyÔn ThÞ Oanh SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 Yªn ThÕ .. .. .. ..  Bµi tËp 5: Tù luËn vÒ mét vÊn ®Ò LÞch sö: * Môc ®Ých: - Gióp häc sinh kü n¨ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ gi¶i thÝch sù kiÖn lÞch sö, rÌn luyÖn kü n¨ng diÔn ®¹t, lËp luËn, so s¸nh. *Néi dung: 5.1. C¨n cø vµo ®©u ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng víi hiÖp ­íc Pat¬not - (6.6.1884), n­íc ta ®· trë thµnh n­íc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn?. 5.2. V× sao cuéc khëi nghÜa Yªn ThÕ (1885 - 1913) l¹i tån t¹i l©u h¬n c¸c cuéc khëi nghÜa cïng thêi?. * Ph­¬ng ph¸p: Gi¸o viªn chia líp thµnh 4 nhãm ®Ó th¶o luËn: + Nhãm 1 + 3: lµm c©u 5.1 + Nhãm 2 + 4: lµm c©u 5.2 Sau ®ã cho ®¹i diÖn c¸c nhãm ®øng dËy tr×nh bµy, hoÆc gi¸o viªn thu phiÕu vµ chÊm nhanh kÕt qu¶. * KiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi tËp nµy lµ: 5.1: - ViÖt Nam mÊt quyÒn tù chñ trªn ph¹m vi toµn quèc. - TriÒu ®×nh HuÕ chÝnh thøc thõa nhËn sù b¶o hé cña Ph¸p. - Mäi c«ng viÖc chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao cña ViÖt Nam ®Òu do Ph¸p n¾m, thùc chÊt triÒu HuÕ chØ lµ bï nh×n. 5.2: - Thµnh phÇn l·nh ®¹o lµ n«ng d©n. - §¸nh giÆc b»ng nhiÒu c¸ch: Du kÝch, vËn ®éng, hßa ho·n, b¾t cãc con tin. - Dùa vµo d©n, ®­îc d©n ñng hé. * Dùa vµo néi dung bµi tËp nµy, gi¸o viªn b×nh ng¾n: Tõ mét n­íc phong kiÕn ®éc lËp, do th¸i ®é ®Çu hµng tõng b­íc ®i tíi ®Çu hµng hoµn toµn cña TriÒu NguyÔn mµ n­íc ta ®· trë thµnh mét n­íc thuéc ®Þa nöa phong kiÕn, bÞ thùc d©n Ph¸p ®Æt ¸ch cai trÞ, ®« hé. Tuy nhiªn nh©n d©n ta ®· kiªn quyÕt ®øng lªn kh¸ng chiÕn liªn tôc, bÒn bØ, kÐo dµi ®Ó b¶o vÖ quª h­¬ng ®Êt n­íc, lµm chËm qu¸ tr×nh x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p. C¸c cuéc khëi nghÜa trong phong trµo CÇn V­¬ng vµ phong trµo n«ng d©n Yªn ThÕ ®· chøng minh ®iÒu ®ã.  Liªn hÖ lÞch sö ®Þa ph­¬ng DiÔn Ch©u: Thêi kú nµy cã tiÕn sü NguyÔn Xu©n ¤n quª ë DiÔn Th¸i lµ nhµ nho yªu n­íc ®· h­ëng øng chiÕu CÇn V­¬ng tËp hîp lùc l­îng kh¸ng chiÕn l©u GV: NguyÔn ThÞ Oanh 10 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 dµi. NghÜa qu©n ®¸nh nhiÒu trËn ë Yªn Lý, DiÔn Ch©u, X· §oµi BÞ giÆc mua chuéc nh­ng «ng vÉn kh«ng chÞu khuÊt phôc  Cuèi cïng, gi¸o viªn ra bµi tËp vÒ nhµ(...) vµ h­íng dÉn chuÈn bÞ bµi sau(...) c. kÕt qu¶ sau khi ¸p dông skkn. Víi nh÷ng cè g¾ng vµ sù chuÈn bÞ chu ®¸o cña gi¸o viªn vµ tinh thÇn häc tËp cña häc sinh, t«i thÊy mét tiÕt bµi tËp rÊt s«i næi, hµo høng víi c¸c em. C¸c em vÉn muèn lµm tiÕp nhiÒu bµi n÷a. Nh×n vµo kh«ng khÝ líp häc, t«i hiÓu r»ng giê häc ®· ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh, kh«ng gß bã ®­îc c¸c em ®ãn nhËn nhÑ nhµng tho¶i m¸i.KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l­îng n¨m häc 2006 -2007: 8C SÜ sè: 45 Líp §iÓm Sè l­îng TØ lÖ % 8D SÜ sè 45 Sèl­îng 8E SÜ sè: 45 8G SÜ sè: 49 Tû lÖ % Sè l­îng TûlÖ % Sè l­îng TûlÖ% 9 10 2 4,4 3 6,6 5 11 10 20,4 78 14 30,8 12 26,4 10 22 25 51 56 21 46,2 20 44 23 50,6 13 26,6 < 5. 17 37,4 10 22 7 15,4 1 2,0 KÕt qu¶ trªn ®· cao h¬n nhiÒu (75% ®iÓm TB trë lªn) so víi n¨m häc 2005 - 2006 khi ch­a ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm (53% ®iÓm trung b×nh trë lªn) N¨m häc 2007 - 2008, tiÕp tôc ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy nh­ng thay ®æi h×nh thøc cho häc sinh ch¬i trß ch¬i: "§i t×m ®Þa chØ ®á" (Bµi tËp 2); "Gi¶i mËt m· lÞch sö" (Bµi tËp 3), t«i thÊy häc sinh cµng hµo høng, s«i næi h¬n vµ nhiÒu em ®­îc tham gia lµm bµi tËp h¬n. KÕt qu¶ thi kh¶o s¸t cuèi n¨m, sè häc sinh ®¹t ®iÓm kh¸ giái t¨ng lªn lµ 95 em - §¹t tû lÖ 52% ( So víi n¨m tr­íc lµ 43%); §iÓm d­íi trung b×nh cã 20 em - chiÕm 11% ( so víi n¨m tr­íc lµ 21%) d - bµi häc kinh nghiÖm: * Néi dung: ®Çy ®ñ, bao qu¸t; c¸c d¹ng bµi tËp phong phó; Tõ ®ã cã thÓ triÓn khai vµ n©ng cao ë c¸c d¹ng kh¸c. Gi¸o viªn kh«ng trùc tiÕp d¹y LÞch sö khèi 8 vÉn cã thÓ vËn dông dÔ dµng. TiÕt bµi tËp nµy cã thÓ xem nh­ mét tiÕt «n tËp v× qua ch÷a bµi, gi¸o viªn ®· gióp häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc, hiÓu s©u h¬n mét sè kh¸i niÖm, néi dung LÞch sö. * Ph­¬ng ph¸p: -Trong tiÕt bµi tËp, gi¸o viªn kh«ng ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p t­êng thuËt, miªu t¶ sù kiÖn nh­ tiÕt d¹y häc bµi míi nh­ng l¹i ph¶i cã ph­¬ng ph¸p h­íng dÉn häc sinh c¸ch lµm, c¸ch gi¶i, tõ ®ã häc sinh sÏ nhí ®­îc l©u vµ cã kü n¨ng nhuÇn nhuyÔn h¬n. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 11 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 Trong ph¹m vi thêi gian 45 phót, kh«ng thÓ ®­a ra c¸c d¹ng bµi tËp nh­ng chóng ta cÇn ph¶i biÕt chän d¹ng nµo cho phï hîp víi dung l­îng kiÕn thøc cña ch­¬ng tr×nh. §Ó cho tiÕt bµi tËp ®­îc thµnh c«ng, t«i ®· chuÈn bÞ chu ®¸o ®å dïng trùc quan. Nh÷ng ®å dïng nµy ®¬n gi¶n mµ sö dông ®­îc nhiÒu lÇn, rÊt thuËn tiÖn. Ch¼ng h¹n ë bµi tËp "x¸c ®Þnh ®Þa danh LÞch sö ” : chóng ta ®· cã s½n b¶n ®å ViÖt Nam ( d¹ng trèng); gi¸o viªn chuÈn bÞ thªm c¸c kÝ hiÖu ( chÊm trßn ®en, l¸ cê ®á) ®­îc c¾t tõ giÊy mµu cã keo dÝnh 2 líp. Khi sö dông chØ cÇn bãc líp keo d¸n lªn theo vÞ trÝ ®Þnh s½n lµ ®­îc. ë bµi tËp "nhËn diÖn nh©n vËt LÞch sö ": t«i ph« t« vµ phãng to c¸c ¶nh nh©n vËt; dïng mét sè nam ch©m nhá; khi sö dông th× ®Ýnh vµo b×a, khi kh«ng sö dông n÷a th× cÊt ¶nh vµo hå s¬ lÇn sau dïng l¹i. Th­êng xuyªn n©ng cao nh©n thøc cho häc sinh vÒ tÇm quan träng cña häc tËp bé m«n, thùc hiÖn nguyªn t¾c " Häc kÕt hîp víi hµnh", bµi tËp ph¶i ®­îc lµm th­êng xuyªn sau mçi bµi häc, chø kh«ng ph¶i chØ lµm trong tiÕt bµi tËp. T«i ®· ®Æt tªn cho c¸c bµi tËp ( nhËn diÖn nh©n vËt lÞch sö; ®i t×m ®Þa chØ ®á; h¸i hoa tri thøc lÞch sö) vµ giíi thiÖu ngay tõ ®Çu tiÕt häc nh»m kÝch thÝch trÝ tß mß cña häc sinh muèn hiÓu biÕt kh¸m ph¸ lÞch sö, g©y sù chó ý, cuèn hót ®èi víi c¸c em trong suèt c¶ tiÕt häc. * Båi d­ìng t­ t­ëng t×nh c¶m: Mçi bµi häc lÞch sö ®Òu h­íng tíi viÖc båi d­ìng t­ t­ëng t×nh c¶m, th¸i ®é tr¸ch nhiÖm cña con ng­êi ®èi víi d©n téc. Qua tiÕt bµi tËp nµy, häc sinh cµng hiÓu râ ®­îc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña triÒu NguyÔn trong viÖc ®Ó mÊt n­íc: Ký hiÖp ­íc, c¾t ®Êt, cÇu hßa, triÖt tho¸i lùc l­îng kh¸ng chiÕn ra khái c¸c tØnh, ®µn ¸p phong trµo n«ng d©n( lµm mÊt chç dùa v÷ng ch¾c). MÆt kh¸c còng thÊy ®­îc khÝ thÕ, truyÒn thèng chèng giÆc ngo¹i x©m cña «ng cha chóng ta: " BÊt tu©n lÖnh" triÒu ®×nh, kiªn quyÕt kh¸ng chiÕn ®Õn cïng. C¸c cuéc khëi nghÜa tuy thÊt b¹i nh­ng nh÷ng tÊm g­¬ng yªu n­íc nh­ Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m m·i m·i lµ niÒm tù hµo d©n téc vÒ tinh thÇn kiªn tr×, bÒn bØ kh«ng chÞu khuÊt phôc tr­íc kÎ thï. TruyÒn thèng yªu n­íc ®· gióp cho nh©n d©n ta giµnh th¾ng lîi hoµn toµn trong sù nghiÖp giµnh ®éc lËp d©n téc vµ b¶o vÖ tæ quèc. kÕt luËn Trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc nãi chung vµ ®æi míi cña ngµnh gi¸o dôc nãi riªng, c¬ héi cho gi¸o viªn tù rÌn luyÖn, trau dåi chuyªn m«n - nghiÖp vô ngµy cµng nhiÒu, c¬ héi cho häc sinh häc tËp còng ngµy cµng ®­îc më réng. §iÒu ®ã ®Æt ra cho mçi thÇy gi¸o, c« gi¸o ph¶i thËt sù yªu nghÒ, tr¨n trë, t×m tßi s¸ng t¹o, ph¶i n¾m v÷ng kiÕn thøc, tri thøc khoa häc ®Ó vËn dông linh ho¹t nhuÇn nhuyÔn trong tõng tiÕt häc, tõng líp häc, tõng ®èi t­îng häc sinh. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 12 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng SKKN Thùc hiÖn tèt tiÕt 44: Bµi tËp lÞch sö - Líp 8 Häc sinh cµng ®­îc lµm nhiÒu bµi tËp víi sù h­íng dÉn cña thÇy, c« gi¸o, c¸c em cµng cã kü n¨ng hiÓu vµ nhí l©u kiÕn thøc bé m«n. Tõ ®ã chÊt l­îng häc tËp vµ kiÓm tra cao h¬n, tr¸nh nh÷ng tiªu cùc trong thi cö. §ã còng lµ môc tiªu cña cuéc vËn ®éng "2 kh«ng" cña Bé gi¸o dôc ®ang ph¸t ®éng hiÖn nay. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n, vµ ®ãn nhËn nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c anh chÞ vµ ®ång nghiÖp ®Ó gi¸o ¸n, tiÕt d¹y cña mçi chóng ta ngµy cµng hoµn chØnh, cã chÊt l­îng cao! DiÔn Tr­êng, ngµy 10 th¸ng 6 n¨m 2008 Ng­êi viÕt NguyÔn ThÞ Oanh. GV: NguyÔn ThÞ Oanh 13 Tr­êng THCS DiÔn Tr­êng