Lêi c¶m ¬n
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c tËp thÓ, c¸ nh©n ®· gióp ®ì nhiÖt t×nh ®Ó t«i hoµn
thµnh bµi tËp”Gióp häc sinh líp 4,5 häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n”.
T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn Ban gi¸m hiÖu, tËp thÓ gi¸o viªn vµ häc sinh trêng
tiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng« - ®Æc biÖt lµ c« gi¸o hiÖu trëng §ç ThÞ HuÖ ®· t¹o ®iÒu kiÖn
gióp ®ì ®Ó t«i nghiªn cøu, kiÓm chøng vµ thùc hiÖn bµi tËp nghiªn cøu khoa häc nµy.
Do thêi gian h¹n hÑp, do tr×nh dé b¶n th©n Ýt nhiÌu cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. RÊt
mong sù ®ãng gãp ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp, c¸c ®éc gi¶
®Ó ®Ò tµi nµy hoµn h¶o h¬n.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
§åi Ng«, th¸ng 4 n¨m 2005.
PhÇn më ®Çu.
1
I-Lý do chän ®Ò tµi.
Môc tiªu gi¸o dôc cña §¶ng ta chØ râ “Gi¸o dôc ®µo t¹o nh»m ®µo t¹o con ngêi
toµn diÖn” Sù nghiÖp gi¸o dôc hiÖn nay ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc nhÊt, tr¨n trë nhÊt cña
toµn x· héi, gi¸o dôc lµ nhiÖm vô then chèt.
NghÞ quyÕt trung ¬ng 2 – kho¸ VIII còng nªu râ:”Gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch
hµng ®Çu nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi”. Lµ ngêi gi¸o viªn
tiÓu häc mçi chóng ta ai còng ph¶i suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh thÕ nµo ®Ó ®a sù nghiÖp
gi¸o dôc níc nhµ cã nh÷ng bíc chuyÓn biÕn míi, ®¸p øng thêi c¬ vµ th¸ch thøc hiÖn nay
cña toµn x· héi. ThÕ kû 21, thÕ kû cña khoa häc – kü thuËt hiÖn ®¹i. Thùc tr¹ng gi¸o
dôc hiÖn nay ®Ó gi¸o dôc ph¸t triÓn ®ång ®Òu, cã chÊt lîng, ®ã lµ vÊn ®Ò nan gi¶i, lµ bµi
to¸n cha t×m ra ®¸p sè tèi u.
BËc tiÓu häc lµ bËc häc nÒn t¶ng, c¸c ho¹t ®éng häc tËp trªn líp, ho¹t ®éng gi¸o
dôc ngoµi giê lªn líp còng nh c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc kh¸c gióp häc sinh ph¸t triÓn toµn
diÖn. Ph©n m«n TËp lµm v¨n cña m«n TiÕng viÖt ë tiÓu häc nhiÒu n¨m qua chÊt lîng cha cao. Qua thùc tÕ nhiÒu n¨m gi¶ng d¹y ë líp 4,5 t«i thÊy häc sinh viÕt cßn kh« khan,
lñng cñng, cha s¸t yªu cÇu cña ®Ò, ch÷ th× xÊu vµ cßn sai lçi vÒ nhiÒu ph¬ng diÖn, bè côc
cha ®óng, c©u sai ng÷ ph¸p, diÔn ®¹t rêm..., viÖc sö dông kiÕn thøc tiÕng ViÖt cßn h¹n
chÕ... Häc sinh phÇn nhiÒu cßn ng¹i häc tËp lµm v¨n, mÆc dï häc tèt c¸c m«n kh¸c.
ChÊt lîng häc tËp lµm v¨n cha cao cã cßn ph¶i do häc sinh viÕt bµi qu¸ ng¾n?
Kh«ng ph¶i nh vËy, «ng cha ta tõ xa ®· tõng nãi “V¨n hay cha lo lµ dµi”. VËy ®Ó gióp
häc sinh häc tèt m«n tËp lµm v¨n ph¶i lµ c¶ qu¸ tr×nh vµ ph¶i dùa trªn nhiÒu c¬ së: Ph¶i
n¾m b¾t ®îc t©m sinh lý häc sinh tiÓu häc: HiÕu ®éng, dÔ ch¸n n¶n, sù chó ý cha cao, t
duy trõu tîng cßn h¹n chÕ... ®Ó tõ ®ã kÞp thêi ®iÒu chØnh, uèn n¾n...
TËp lµm v¨n lµ sù thª rhiÑn kiÕn thøc tæng hîp cña c¸c em: Nghe, nãi, ®äc, viÕt.
Gióp c¸c em ph¸t triÓn n¨ng lùc trÝ tuÖ vµ t duy s¸ng t¹o... nÕu ph©n m«n nµy chØ ®îc
xem nhÑ vÒ néi dung h×nh thøc, bè côc bµi, ch÷ viÕt... mµ kh«ng chó ý mét c¸ch toµn
diÖn th× sÏ t¹o cho c¸c em mét chç trèng v« cïng to lín. ®©y còng chÝnh lµ ®iÒu mµ t«i
tr¨n trë vµ nung nÊu nhiÒu n¨m, qua nh÷ng n¨m trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë líp 4,5. §ã chÝnh
lµ lý do ®Ó t«i chän ®Ò tµi “Giúp học sinh lớp 4, 5 học tốt phân môn Tập làm văn” ë
mét sè thÓ lo¹i: Miªu t¶, KÓ chuyÖn...
2-Môc ®Ých nghiªn cøu:
-Gãp phÇn gióp häc sinh líp 4,5 häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n.
-C¸c em thÝch thó, høng thó häc tËp. T¹o ®µ ®Ó häc tèt m«n TiÕng ViÖt vµ c¸c
m«n häc kh¸c còng nh häc ë c¸c cÊp häc trªn vµ trong cuéc sèng.
2
3-§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu:
Do ®iÒu kiÖn vµ th¬i gian cã h¹n nªn t«i chØ ®Ì cËp ®Õn vÊn ®Ò “Gióp häc sinh líp
4,5 häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n” ë mét sè thÓ lo¹i t¹i trêng TiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng« Lôc Nam – B¾c gIang.
4-NhiÖm vô nghiªn cøu:
+Gãp phÇn lµm râ nh÷ng c¬ së lý luËn gi¸o dôc liªn quan ®Õn ph©n m«n tËp lµm
v¨n ë tiÓu häc nãi chung vµ líp 4,5 nãi riªng.
+T×m hiÓu, ph©n tÝch thùc tr¹ng viÖc häc ph©n m«n tËp lµm v¨n cña häc sinh líp
4,5 trêng TiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng« - Lôc Nam – B¾c Giang.
+Rót ra nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p, chó ý c¸c kh©u quan
träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ häc ph©n m«n tËp lµm v¨n ë líp 4,5.
5-C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
+§iÒu tra, quan s¸t, pháng vÊn, ph©n tÝch.
+§èi chiÕu, so s¸nh.
+§äc tµi liÖu.
PhÇn Néi dung
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn.
1-Lý luËn chung:
3
Trong m«n TiÕng ViÖt ph©n m«n TËp lµm v¨n ë tiÓu häc häc sinh ®îc häc tõ líp 2
®Õn líp 5 víi h×nh thøc, néi dung, thÓ lo¹i tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ cô
thÓ ®Õn trõu tîng. §©y lµ c¬ së nÒn mãng cho viÖc hcä tËp bé m«n nµy c¸c líp häc trªn.
§èi víi häc sinh tiÓu häc nãi chung vµ häc sinh líp 4,5 nãi riªng häc tËp lµm v¨n
häc sinh ph¶i biÕt sö dông ng«n ng÷ (nãi, viÕt) ®Ó x©y dùng v¨n b¶n trªn c¬ së thõa hëng c¸c kiÕn thøc cña m«n TiÕng ViÖt nh»m ®¶m b¶o ®îc: N¾m b¾t thÓ lo¹i, néi dung,
nghÖ thuËt viÕt, sö dông tõ, s¾p xÕp ý, bè côc, tr×nh bµy vµ lµ kÕt qu¶ cña sù quan s¸t,
liªn tëng thÓ hiÖn t×nh c¶m, xóc c¶m... häc sinh thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n (bµi tËp lµm
v¨n); gióp c¸c em h×nh thµnh 2 kü n¨ng c¬ b¶n: Nãi – viÕt. Khi hai kü n¨ng nµy thùc
hiÖn hiÖu qu¶ cao th× t¹o bíc ®Öm v÷ng ch¾c cho sù høng thó, say mª, s¸ng t¹o, t¹o kh¶
n¨ng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷, lµ c¬ së ®Ó häc tèt c¸c m«n häc kh¸c, kh«ng cã t×nh tr¹ng
häc lÖch. TËp lµm v¨n còng lµ viÖc thÓ hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp c¸c ph©n m«n:
tËp ®äc, tõ ng÷ - ng÷ ph¸p, chÝnh t¶, kÓ chuyÖn... h×nh thµnh cho c¸c em kh¶ n¨ng giao
tiÕp, t duy b»ng ng«n ng÷, kü n¨ng viÕt, s¶n sinh v¨n b¶n, tr×nh bµy v¨n b¶n (nãi –
viÕt).
Ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn gi¸o dôc c¸c em lßng tù tin, tù kh¼ng ®Þnh vµ thÓ hiÖn
kh¶ n¨ng giao tiÕp tríc mäi ngêi. Gi¸o dôc t tëng, t×nh c¶m yeu thiªn nhiªn, yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ gãp phÇn gi¸o dôc nh©n c¸ch trÎ.
2-Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc kü n¨ng:
Häc sinh cã nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu mét c¸ch t¬ng ®èi cã hÖ thèng vÒ c¸c thÓ
lo¹i th«ng thêng; gÇn gòi víi cuéc sèng; miªu t¶ (t¶ ®å vËt, c©y cèi, loµi vËt, phong
c¶nh, t¶ ngêi, t¶ c¶nh sinh ho¹t); kÓ chuyÖn, têng thuËt, viÕt th, ®¬n tõ.
Häc sinh h×nh thµnh hai kü n¨ng c¬ b¶n: Nãi – viÕt th«gn qua thùc hµnh c¸c thÓ
laäi tËp lµm v¨n, häc sinh cã kh¶ n¨ng x©y dùng mét v¨n b¶n (bµi nãi hoÆc viÕt) hoµn
chØnh gåm 3 phÇn: Më bµi – th©n bµi – kÕt luËn vµ rÌn luyÖn kü n¨ng quan s¸t t×m ý,
s¾p xÕp ý – lËp dµn bµi, diÔn d¹t (nãi – viÕt) vµ rót kinh nghiÖm hoµn thiÖn bµi tËp
lµm v¨n ®· lµm.
Cã th¸i ®é yªu thÝch m«n häc, yªu thiªn nhiªn, con ngêi, yªu cuéc sèng.
3-TÝnh chÊt cña tËp lµm v¨n.
TËp lµm v¨n cã tÝnh chÊt toµn diÖn, tæng hîp vµ s¸ng t¹o.
Sau qu¸ tr×nh luyÖn tËp c©u dµi vµ cã ý thøc, dÇn dÇn c¸c em n¾m ®îc c¸ch viÕt
vµ c¸ch nãi c¸c bµi tËp lµm v¨n theo nhiÒu lo¹i phong c¸ch kh¸c nhau.
Gãp phÇn bæ sung kiÕn thøc, rÌn luyÖn t duy vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch trÎ.
4
4-Néi dung tËp lµm v¨n ë líp 4,5.
Líp 4 cã c¸c kiÓu bµi: Miªu t¶ (®å vËt, loµi vËt, c©y cèi hoÆc phong c¶nh), t¶ l¹i
viÖc tèt (®· lµm hay chøng kiÕn), kÓ chuyÖn, thuËt chuyÖn.
Líp 5 cã c¸c kiÓu bµi: Miªu t¶ (t¶ ngêi, t¶ c¶nh sinh ho¹t), têng thuËt viÖc (t¬ng
®èi phøc t¹p) ®· lµm, kÓ chuyÖn cã s¸ng t¹o, viÕt th, ®¬n tõ.
ë cuèi líp 4 häc sinh viÕt ®îc bµi v¨n kho¶ng 20 dßng cã bè côc m¹ch l¹c, dïng
tõ chÝnh x¸c, ®Æt c©u dóng ng÷ ph¸p. Bµi v¨n ë líp 5 cã yªu cÇu cao h¬n líp 4 vÒ mäi
mÆt.
Nh vËy kÕt thóc bËc tiÓu häc ph©n m«n tËp lµm v¨n ®ßi hái bµi v¨n kh«ng dµi nhng cã chÊt lîng cao (m¹ch l¹c, trong s¸ng, chÝnh x¸c, hån nhiªn).
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng viÖc d¹y – häc tËp lµm v¨n ë líp 4,
5 trêng tiÓu häc TT §åi Ng« - Lôc Nam- B¾c Giang.
1-Thùc hiÖn ch¬ng tr×nh:
§¶m b¶o kÕ ho¹ch, ph©n phèi ch¬ng tr×nh ,kh«ng c¾t xÐn néi dung:
Líp 4: 1 tiÕt/tuÇn (häc kú I); tiÕt/tuÇn (häc kú 2).
Líp 5: 2 tiÕt/tuÇn.
2-VÒ phÝa gi¸o viªn:
Khi ®îc hái vÒ tÇm quan träng cña ph©n m«n tËp lµm v¨n ë líp 4,5 còng nh viÖc
nhËn xÐt thùc tr¹ng cña häc sinh th«ng qua phiÕu ®iÒu tra gi¸o viªn thu ®îc kÕt qu¶ nh
sau:
+Th«ng thêng c¸c em thÝch häc c¸c m«n häc kh¸c h¬n, trong sè ®ã cã mét sè c¸c
em rÊt ng¹i.
+Ph©n m«n tËp lµm v¨n rÊt quan träng, cÇn thiÕt, ph¶i chó ý cho häc sinh trau dåi
ë tÊt c¶ c¸c tiÕt: quan s¸t, t×m ý, lËp dµn bµi, lµm miÖng,
Lµm viÕt, tr¶ bµi. §óng: 87%, sai: 13%.
ViÖc ®¸nh gi¸ bµi viÕt cña häc sinh: §¸nh gi¸ - nhËn xÐt v« t, kh¸ch quan, chi tiÕt,
râ rµng. Song vÉn tån t¹i: ViÖc chÊm ch÷a bµi cßn mét sè kh©u qua loa, cha híng dÉn
cho häc sinh c¸ch ch÷a vµ kh¾c phôc lçi sai mét c¸ch cô thÓ.
3-VÒ phÝa häc sinh:
Kh¶o s¸t kÕt qu¶ cñabµi thi cuèi kú I (n¨m häc 2004-2005)
Líp
S.lîng
Giái
Kh¸
Trung b×nh
YÕu
Ghi
5
4A
5A
bµi
36
32
SL
%
SL
%
SL
%
SL
9
9
25
28.1
10
11
27.7
34.4
15
11
41.8
34.4
chó
%
2
1
5.5
3.1
Kh¶o s¸t ®ét xuÊt vë häc sinh (ngµy 10/3/2005)
Líp
S.lîng
bµi
Giái
SL
Kh¸
%
SL
%
Trung b×nh
YÕu
SL
S
%
2
1
5.5
3.1
%
Ghi
chó
L
4A
5A
36
32
11
11
30.6 13
34.20 12
36.2
37.5
10
8
27.7
25
§¸nh gi¸ cô thÓ nh sau:
Líp SL
bµi
HiÓu ®Ò
SL
%
Bµi
®ñ
ý, Bè côc râ C©u v¨n cã Tr×nh bµy ®Ñp, ViÕt Ýt sai
diÔn ®¹t gän
rµng
SL
SL
%
%
h×nh ¶nh
khoa häc
lçi
SL
SL
SL
%
%
%
4A
36
32 88.8
28
77.7
26
72.2
12
33.3
25
69.4
17
47.2
5A
32
30 93.7
27
84.3
25
78.1
12
37.5
24
75
17
53.1
Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn vÊn ®Ò lµ do ®©u? §ã lµ hÖ thèng cña mét vÊn ®Ò: Bµi
lµm cña häc sinh chÊt lîng cha cao, c¸c em kh«ng thÝch häc tËp lµm v¨n, cã nhiÒu em ë
líp 4 cßn thÊy khã v× ë líp 2,3 c¸c em míi chØ häc d¹ng ®¬n gi¶n... lªn líp 4,5 møc ®é
cao h¬n, trõu tîng h¬n. Bµi lµm cña c¸c em cßn m¾c lçi lµ do c¸c em n¾m yªu cÇu träng
t©m ®Ò bµi cha ®óng (vÉn cã em l¹c ®Ò); bµi v¨n ý nghÌo, c©u v¨n kh« khan, diÔn ®¹t rêm, dïng tõ cha chÝnh x¸c, c©u v¨n cha cã c¶m xóc, h×nh ¶nh, bè côc vµ tr×nh bµy cha
cã khoa häc...
4-Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra:
MÆc dï ®· ®¶m b¶o vÒ kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh... céng víi sù nç lùc, cè g¾ng cña
thÇy vµ trß song kÕt qu¶ cha cao. ChÝnh v× vËy mµ viÖc t×m mét sè gi¶i ph¸p gióp häc
sinh líp 4,5 häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n lµ mét viÖc lµm cÊp thiÕt.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p gióp häc sinh líp 4,5 häc tèt
ph©n m«n tËp lµm v¨n ë trêng tiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng« Lôc Nam – B¾c Giang.
6
1-§éi ngò gi¸o viªn:
+Thêng xuyªn trao ®æi kinh nghiÖm.
Trong qu¸ tr×nh trao ®æi cïng kinh nghiÖm cïng ®ång nghiÖp, qua c¸c buæi sinh
ho¹t chuyªn m«n, m¹nh d¹n ®Ò nghÞ, trao ®æi, gãp ý víi nhau trong c¸ch chÊm ch÷a bµi,
gãp ý tiÕt d¹y mét c¸ch th¼ng th¾n, cïng nhau t×m tßi nh÷ng bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn vai trß,
vÞ trÝ, c¸ch thøc, h×nh thøc d¹y – häc nh ë c¸c chuyªn san gi¸o dôc tiÓu häc...
+Trong qu¸ tr×nh d¹y – häc ph¶i coi d©y thùc sù lµ qu¸ tr×nh thÇy tæ chøc, trß
tÝch cùc ho¹t ®éng.
+Gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn tù häc, tù båi dìng vµ trau ®åi chuyªn m«n nghiÖp
vô.
2-Qu¸ tr×nh d¹y häc:
Chóng ta ®· biÕt tËp lµm v¨n kh«ng ph¶i tu©n theo mét c¸ch m¸y mãc theo c«ng
thíc cã s½n nh to¸n häc mµ ph¶i linh ho¹t, s¸ng t¹o. Trong qu¸ tr×nh häc tËp hcä sinh
ph¶i chñ ®éng díi sù híng dÉn, tæ chøc cña thÇy ®Ó thùc hiÖn tèt c¸c kh©u: T×m hiÓu ®Ò,
quan s¸t t×m ý, xay dùng ý, lËp dµn bµi, bè côc, diÔn ®¹t (ng«n ng÷ nãi – viÕt)... §ång
thêi ph¶i biÕt vËn dông nghÖ thuËt miªu t¶, kÓ... so s¸nh, nh©n ho¸, dïng tõ l¸y, phÐp
liªn tëng mét c¸ch kheo lÐo, cã hiÖu qu¶ ®Ó n©ng cao chÊt lîng tËp lµm v¨n. Gi¸o viªn
chó ý ph©n lo¹i ®èi tîng häc sinh ®Ó ph¸t huy mÆt m¹nh, kh¾c phôc mÆt yÕu, cÇn chó
träng mét sè kh©u c¬ b¶n sau:
2.1: T×m hiÓu ®Ò, quan s¸t t×m ý, x©y dùng néi dung:
§©y lµ kh©u rÊt quan träng. Häc sinh ph¶i ®äc vµ hiÓu ®Ò (n¾m thÓ lo¹i, kiÓu bµi,
yªu cÇu träng t©m). PhÇn nµy cã em vÉn cßn m¾c sai lÇm (l¹c ®Ò) chñ yÕu lµ häc sinh
yÕu. Gi¸o viªn kh«ng ®îc xem nhÑ, qua loa, s¬ sµi, cÇn chó ý tæ chøc ho¹t ®éng ®èi víi
®èi tîng: Giái – kh¸, trung b×nh, yÕu ®Ó híng cho c¸c em x©y dùng dµn ý c«ng phu vµ
chi tiÕt kh©u t×m hiÓu ®Ò cÇn:
+Häc sinh ®äc kü ®Ò (®äc thÇm, nhÈm, ®äc thµnh tiÕng), häc sinh yÕu ph¶i ®äc
nhiÒu lÇn. Häc sinh ®äc, x¸c ®Þnh vµ nªu ®îc: §Ò thuéc thÓ lo¹i nµo? Yªu cÇu träng t©m
lµ g×? (nhÊt lµ ®èi víi häc sinh líp 4 ë ®Çu n¨m häc).
+Häc sinh b¸m s¸t yªu cÇu ®Ò, huy ®éng vèn thùc tÕ ®Ó t×m ý, x©y dùng dµn bµi
chi tiÕt.
ViÖc n¾m ch¾c ®Ò ®ãng gãp nhiÒu vµo kÕt qu¶ lµm bµi v× c¸c em rÊt hiÕu ®éng, dÔ
quªn, sù chó ý cha cao cã mét sè ®Ò c¸c em hay nhÇm lÉn.
VÝ dô: Cuèi kú 2 líp 4 cã ®Ò sau:
7
§Ò 1: Em h·y thuËt l¹i mét viÖc tèt mµ em ®· lµm ë gia ®×nh.
§Ò 2: Em h·y thuËt l¹i mét viÖc tèt mµ em ®· lµm hoÆc ®· chøng kiÕn t¹i n¬i em
ë (hoÆc ë trêng, ë líp).
Gi¸o viªn ph¶i cho häc sinh so s¸nh ®èi chiÕu sù kh¸c nhau:
§Ò
1
Yªu cÇu thuËt chuyÖn
ThuËt l¹i mét viÖc tèt mµ em ®· lµm
2
ThuËt l¹i mét viÖc tèt mµ em ®· lµm hay
chøng kiÕn
N¬i x¶y ra
Gia ®×nh
T¹i n¬i em ë (hoÆc ë trêng, ë
líp)
Mét sè ®Ò bµi (ë c¸c tiÕt kh¸c nhau) thuéc thÓ lo¹i: KÓ chuyÖn líp 4, viÕt th líp
5...CÇn cho häc sinh x¸c ®Þnh râ ý träng t©m.
VÝ dô: ë líp 4: - Mîn lêi c« bÐ kÓ l¹i truyÖn “C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n”.
-H·y kÓ l¹i truyÖn” C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n”.
*Häc sinh hiÓu ®Ò, gi¸o viªn tæ chøc ®Ó c¸c em x©y dùng néi dung chÝnh.
VÝ dô: T¶ c¶nh buæi lÔ chµo cê ®Çu tuÇn ë trêng em (líp 5).
PhÇn th©n bµi gåm 3 ý chÝnh:
-T¶ quang c¶nh tríc lóc chµo cê.
-C¸ch thøc tiÕn hµnh nghi thøc chµo cê.
-Sau buæi lÔ chµo cê.
+Sau khi häc sinh nªu bËt ®îc 3 ý chÝnh gi¸o viªn nªu c©u hái:
-Gi¸o viªn: C¶nh nµo lµ träng t©m?
-Häc sinh: C¶nh tiÕn hµnh nghi thøc chµo cê.
+Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ph¸t biÓu ý trong mçi c¶nh chó ý c¶nh träng t©m.
-Gi¸o viªn: C¶nh tríc lóc chµo cê gåm nh÷ng g×? Em sÏ t¶ c¶nh g× trong c¶nh
nµy?
+PhÇn nµy gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn cÆp ®«i hoÆc theo bµn.
+Gi¸o viªn chèt ý:
-C¶nh häc sinh tËp trung trªn s©n trêng vµ tiÕn hµnh vµo lÔ ®µi.
-C¸c thÇy c« cã mÆt ®«ng ®ñ, chØnh tÒ.
*Khi ®· x©y dùng ®îc c¶nh s©n trêng tríc lóc chµo cê, gi¸o viªn tæ chøc cho c¸c
em x©y dùng c¶nh chÝnh. C¸ch lµm còng t¬ng tù (hoÆc cã thÓ thay ®æi) nh trªn nhng ë
®©y cÇn chó ý sö dông kÕt qu¶ quan s¸t b»ng c¸c gi¸c quan xen kÏ c¶nh, vËt, ©m thanh.
+LÔ chµo cê b¾t ®Çu (hiÖu lÖnh, h¸t Quèc ca, th¸i ®é, t thÕ cña mäi ngêi lóc chµo
cê); l¸ cê ®îc tõ tõ kÐo lªn ®Ønh cét cê.
8
+Trong lóc chµo cê: ©m thanh khung c¶nh thiªn nhiªn cã g× chó ý.
*Sau lÔ “chµo cê” cã nh÷ng ®iÒu g× x¶y ra.
+NhËn xÐt cña líp trùc, lêi nhËn xÐt cña ban gi¸m hiÖu, liªn ®éi trëng c«ng bè
kÕt qu¶ thi ®ua tuÇn tríc vµ ph¸t ®éng thi ®ua tuÇn.
+Häc sinh vµo líp, s©n trêng lóc nµy nh thÕ nµo? Em nghe ®îc ©m thanh g×?
Song song víi bíc chuÈn bÞ x©y dùng néi dung ®iÒu cÇn thiÕt lµ lµm cho häc sinh
quan s¸t thùc tÕ, ë líp 4, 5 chØ cã mét sè thÓ lo¹i: T¶ ®å vËt, t¶ c©y cèi, t¶ ng êi, t¶ c¶nh
sinh ho¹t, t¶ c¶nh. Gi¸o viªn chó ý rÌn kü n¨ng quan s¸t. Häc sinh gÇn gòi víi thiªn
nhiªn, b»ng c¸c gi¸c quan vµ vËn dông vµo bµi lµm phï hîp víi quy luËt nhËn thøc “tõ
trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng vµ tõ ®ã ®Õn thùc tiÔn”.
Mçi c¸ nh©n tù kh¸m ph¸ nh÷ng nÐt ®éc ®¸o, ®Æc biÖt cña ®èi tîng vÒ h×nh ¶nh,
mµu s¾c, ©m thanh... g¾n víi c¶m xóc, kû niÖm, víi cuéc sèng c¸ nh©n cña mçi häc
sinh. Tõ dã g¾n chÆt víi ho¹t ®éng liªn tëng, so s¸nh, tëng tîng... Gióp c¸c em t×m tõ
ng÷ diÔn t¶ ®óng vµ sinh ®éng. C¸c em biÐt lùa chän tr×nh tù (tr×nh tù kh«ng gian, thêi
gian, t©m lý). Tæ chøc tèt tiÕt quan s¸t, t×m ý th× c¸c em sÏ cã vÊn h×nh ¶nh cña c¶nh ®Ó
t¶.
2.2: Híng dÉn häc sinh viÐt diÔn d¹t nh÷ng c©u v¨n hay, cã h×nh ¶nh nghÖ
thuËt.
Tõ thùc tÕ, yªu cÇu nµy chØ ®¹t 33,3% (líp 4, 37,5% (líp 5). VËy ®Ó n©ng cao chÊt
lîng, gióp c¸c em häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n th× gi¸o viªn ph¶i lµm thÕ nµo? Lµm sao
®Ó c©u v¨n hay, cã h×nh ¶nh, kh«ng gß bã, kh«ng rËp khu«n, tù nhiªn? Cã lµ gi¸o viªn
®äc cho häc sinh chÐp vµ vËn dông? Kh«ng thÓ lµm nh vËy v – v× nh thÕ häc sinh sÏ thô
®éng, mÊt tÝnh s¸ng t¹o, tëng tîng, mai mét ®i ý thøc liªn tëng. Ta cã thÓ chó ý rÌn
trong tiÕt quan s¸t – t×m ý, lµm miÖng, tiÕt tr¶ bµi. Qua c¸c tiÕt nµy kh«ng nh÷ng c¸c
em tù söa cho m×nh mµ cßn häc tËp nhiÒu tõ b¹n...
2.2.1-LuyÖn c¸ch viÕt më bµi – kÕt luËn:
a-Më bµi:
Th«ng thêng c¸c em cã nhiÒu c¸ch më bµi, cã thÓ trùc tiÕp, cã thÓ gi¸n tiÕp,
kh«ng nªn gß bã, b¾t buéc c¸c em, cã thÓ më bµi b»ng c©u v¨n hay ®o¹n v¨n.
VÝ dô (ë líp 4) ®Ò bµi: Mîn lêi c« bÐ kÓ l¹i truyÖn “C« chñ kh«ng biÕt quý t×nh
b¹n”.
Em Hoµng viÕt:”T«i lµ mét c« bÐ kh«ng biÕt quý t×nh b¹n. T«i xin kÓ l¹i c©u
chuyÖn buån cña t«i”.
9
Em TuÊn Anh viÕt:”Giê ®©y ngåi trong c¨n phßng l¹nh lÏo mét m×nh t«i míi hèi
hËn vÒ viÖc m×nh ®· lµm. Mét c©u chuyÖn buån t«i sÏ kÓ cïng c¸c b¹n”.
Nh vËy qua c¸ch më bµi: hoc sinh, gi¸o viªn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, lùa chän c¸ch më
bµi kh«ng kh« khan, tõ c¸ch gîi më khuyÕn khÝch ®ã häc sinh lµm bµi s¸ng t¹o, rÌn
ng«n ng÷, ph¸t triÓn t duy vµ c¸c em ®· më bµi mét c¸ch tho¶i m¸i, hån nhiªn.
b-KÕt luËn:
§©y lµ phÇn kÕt luËn cña bµi tËp lµm v¨n, th©u tãm toµn b é vÊn ®Ò ®· ®Ò ra vµ cÇn
gi¶i quyÕt. §ång thêi qua ®ã béc lé suy nghÜ hµnh ®éng cña mçi em.
Giäng v¨n ph¶i ch©n thµnh, tù nhiªn, kh«ng gîng Ðp th« thiÓn, h« khÈu hiÖu nh
“em ph¶i” hay “em sÏ”. Gi¸o viªn cÇn gîi më, ®Þnh híng cho c¸c em viÕt, cã thÓ theo
nhiÒu c¸ch: mét ®o¹n v¨n, mét c©u th¬, ®o¹n th¬... Qu¸ tr×nh viÕt ph¶i viÕt ®óng ng÷
ph¸p, biÕt viÕt c©u theo môc ®Ých nãi.
VÝ dô: Bµi t¶ mÑ (líp 5) em Mü Linh viÕt :”MÑ ¬i! Lßng mÑ bao la vÜ ®¹i nh biÓn
lín, con muèn t¾m m×nh trong ®ã ngµn n¨m”.
2.2.2-LuyÖn c¸ch viÕt, diÔn ®¹t c©u v¨n cã h×nh ¶nh gîi më cho c¸c em suy tëng, tëng tîng, t©m hån nh¹y c¶m, giµu c¶m xóc.
Lµm mét bµi v¨n c¸c em béc lé t×nh c¶m yªu ghÐt con ®êng tõ nhµ ®Õn trêng,
quyÓn lÞch, c©y cã bãng m¸t, c¶nh dÑp quª h¬ng... Bµi tËp lµm v¨n nµo còng lµ sù thÓ
hiÖn tr¹ng th¸i t×nh c¶m cña häc sinh. ChØ cã nh÷ng t×nh c¶m trong s¸ng, ®Ñp ®Ï, hån
nhiªn míi t¹o ra nh÷ng bµi v¨n, ®o¹n v¨n hay vµ ®¹t kÕt qu¶ cao. V× thÕ chóng ta ph¶i
biÕt gióp ®ì c¸c em tù båi dìng t×nh c¶m, c¶m xóc, d¹y cho c¸c em biÕt yªu quý thiÕt
tha bè mÑ, anh chÞ em, con ®êng ®i häc, con vËt nu«i... d¹y t«n träng tõng quyÓn s¸ch,
c¸i bót, nh÷ng ®å vËt gÇn gòi hµng ngµy; d¹y c¸c em cã tinh thÇn hµo hiÖp gióp ®ì c¸c
b¹n bÞ tµn tËt, nh÷ng ngêi gÆp khã kh¨n. ChÝnh nh÷ng t×nh c¶m ®ã sÏ t¹o nªn m¹ch
ngÇm lµm cho bµi v¨n cña c¸c em sinh ®éng, l«i cuèn, hÊp dÉn ngêi ®äc. Nh÷ng bµi v¨n
bÞ chª lµ kh« ng ngãi, kh«ng truyÒn c¶m... v× ngêilµm thiÕu c¸i m¹ch ngÇm Êy.
Trong qu¸ trnh d¹y häc, gi¸o viªn chó ý gîi më cho häc sinh tëng tîng lèi nh©n
ho¸ giµu c¶m xóc, lèi so s¸nh...
VÝ dô: Khi häc sinh tr×nh bµy sù quan s¸t thùc tÕ c©y hoa, vên rau (líp 4 h×nh ¶nh
bµ, c¶nh s©n trêng v¾ng vÎ (líp 5 cã thÓ dïng c¸ch gîi më sau:
Häc sinh nªu
Gi¸o viªn gîi më
KÕt qu¶ häc sinh nªu ®îc
”Nh÷ng luèng b¾p Em tëng tîng ®iÒu Khi dßng níc m¸t vç vÒ lªn lµn da mÞn mµng
10
c¶i trßn xoe xanh
tèt, dßng níc m¸t
lµm nã bõng tØnh”.
“Bíc ch©n em xa
dÇn chØ cßn thÊy
thÊp tho¸ng c¸nh
hoa rung rinh tríc
giã”
“Lng bµ ®· cßng
gÇn khoÐ m¾t lµ
nh÷ng vÕt ch©n
chim h»n s©u”
g× khi tíi níc m¸t cña nã, hµng b¾p c¶i trßn xoe m¾t nh×n em,
cho rau?
chóng h¸ miÖng thËt réng d® cêi, ®Ó tËn hëng sù ngät ngµo mµ em ®· ban tÆng
Em h×nh dung xem Díi ¸nh n¾ng xu©n Êm ¸p, bíc ch©n em nh
hoa ®ang lµm g× vui h¬n khi nh÷ng c¸nh hoa nhá xÝu vÉy
vËy?
chµo em, thÇm c¶m ¬n c« chñ tèt bông
Nh×n d¸ng lng
cßng cña bµ em cã
suy nghÜ t¹i sao
kh«ng? C¶m tëng
cña em nh thÕ nµo?
Thêi con g¸i cña bµ ngµy xa còng ®Ñp l¾m
– em nghe «ng néi thêng nãi- ®«i vai gÇy
Êy ®· g¸nh v¸c bao nçi chu©n chuyªn, d·i
®Çu qua bao vÊt v¶ n¾ng ma.§Ó giê ®©y ®«i
m¾t ®¨m chiªu mê ®ôc díi lµn da nh¨n heo
cña bµ nh ®ang lôc l¹i ký øc ngµy xa
Cã nh vËy t«i ®· ¸p dông cho häc sinh c¸ch tëng tîng, t duy ®Ó viÕt dîc nh÷ng
dßng v¨n ®Çy c¶m xóc lµm cho ngêi ®äc, ngêi nghe thÊy ®îc h×nh ¶nh, ©m thanh s«i
®éng, nh÷ng t×nh c¶m s©u l¾ng thiÕt tha.
VÝ dô: S©n trêng trë nªn v¾ng lÆng l¹ lïng. Cø nh mÊy phót tríc ®©y cha hÒ cã
mét kh«ng khÝ nhén nhÞp, ån ·. Nh÷ng chiÕc l¸ kh« xµo x¹c cä nhau trong kh«ng gian
ªm ¶. Nh÷ng chó chim n·y giê ®øng m¶i mª xem c¸c trß ch¬i b©y giê míi ng¬ ng¸c hái
nhau: T¹i sao c¸i huyªn n¸o lóc n·y phót chèc biÕn mÊt? Chóng c·i nhau rén c¶ lªn. S©n
trêng giê ®©y míi thùc sù yªn tÜnh ®Ó l¾ng nghe tiÕng gi¶ng bµi cña c¸c thÇy c« ®ang
thÊp tho¸ng ë nh÷ng vßm cöa réng.
(PhÇn kÕt luËn – TËp lµm v¨n 5 – T¶ trêng em trong giê ra ch¬i).
HoÆc ®o¹n trong bµi “T¶ c¶nh quª em vµo mïa xu©n” (líp 4) em Hµ Thu viÕt:
Mïa xu©n ®Õn lµm cho ai còng trÎ ra, c©y cèi dêng nh s¾p ®îc mÑ mÆc cho chiÕc ¸o
míi. Trªn th©n h×nh th« kÖch, xï x× kia cã ai biÕt trong lßng lµ c¶ bÇu nhùa sèng trµn trÒ
®ang s¾p tu«n trµo. MÇm sèng ®ang ©m Ø, trçi dËy tõng ngµy, tõng giê hÐ nh÷ng léc non
li ti ®Ó ®ãn chµo ¸nh n¾ng xu©n Êm ¸p.
ViÖc s¸ng t¹o viÕt sö dông nghÖ thuËt lµ rÊt cÇn thiªt. Díi tÇm m¾t cña t×nh yªu
quª h¬ng ®Êt níc, t×nh c¶m gia ®×nh b¹n bÌ...
2.3: CÇn phèi hîp hµi hoµ nh÷ng kiÕn thøc cña m«n TiÕng ViÖt, tÝch luü vèn
sèng.
11
*Muèn thùc hiÖn tèt yªu cÇu nµy th× còng cã khã kh¨n song l¹i dÔ thùc hiÖn
trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn. §Ó häc sinh häc tËp tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n,
høng thó, say mª, s¸ng t¹o th× gi¸o viªn ph¶i biÕt kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¸c ph©n m«n: Tõ
ng÷, ng÷ ph¸p, tËp ®äc, chÝnh t¶, kÓ chuyÖn...
Híng thùc thi ®ã lµ:
+Híng dÉn cho c¸c em ®äc tèt, ®äc hiÓu (qua tËp däc) cho c¸c em nhËn xÐt vµ
t×m ra dîc: c¶m thô néi dung, häc tËp nghÖ thuËt viÕt cña t¸c gi¶.
VÝ dô:
“Nói dùng cheo leo hå lÆng im
L¸ rõng víi giã ng©n se sÏ”
(Trªn hå Ba BÓ – TiÕng viÖt 4)
“§ång chiªm ph¶ n¾ng lªn kh«ng
C¸nh cß dÉn giã qua thung lóa vµng
Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang
Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi”
(TiÕng h¸t mïa gÆt – TV5 – NguyÔn Duy)
............
+RÌn cho häc sinh viÕt ®óng c©u, viÕt c©u ®ñ thµnh phÇn, c¸ch dïng tõ, diÔn ®¹t
– ph¶i hiÓu ®îc nghÜa cña tõ ®Ó sö dông. Trong ph©n m«n tõ ng÷, ng÷ ph¸p híng dÉn
cho häc sinh t¹o vèn tõ hay, phong phó, ch¼ng h¹n “gÇy” cã nhiÒu tõ gÇn nghÜa nh: kh«
®Ðt, x¬ng xÈu, hom hem, lÐp kÑp... Tõ “®Ñp”: Tr«ng dÔ mÕn, xinh x¾n, xinh xÎo...
Dïng dÊu c©u phï hîp, theo môc ®Ých ph¸t ng«n.
+Qu¸ tr×nh d¹y häc híng cho c¸c em tù nªu ra, c¶m thô ®o¹n v¨n hay, tõ hay. LËp
sæ tay tÝch luü v¨n häc.
VÝ dô: Trong bµi “Mïa th¶o qu¶”- TiÕng viÖt 5 – häc c¸ch miªu t¶ h¬ng th¬m
cña th¶o qu¶:”quÖn vµo nÕp kh¨n, nÕp ¸o”.
Bµi “Nh÷ng chó gµ xãm t«i” – TV 4 – häc c¸ch t¶ con gµ trèng “bé giß cao, cæ
ng¾n, má bóp chuèi, mµo cê, øc ìn ra ®»ng tríc”.
HoÆc”§«i bê s«ng Vonga ®îc mïa thu thªu lªn mét mµu vµng ãng ¶ nh hai d¶i
lôa” (§i tµu trªn s«ng Von ga – TV4)
“¸nh tr¨ng trong ch¶y kh¾p cµnh c©y, kÏ l¸”
(§ªm tr¨ng ®Ñp - TV5)
“¤i con s«ng nh dßng s÷a mÑ
12
Chë t×nh th¬ng trang tr¶i ®ªm ngµy”
HoÆc häc c¸ch t¶ ngêi (t¶ vÒ bµ) trong bµi “Bµ t«i” TV5 cña M¸c xim Goocky.
*Cho häc sinh tݪp cËn nh÷ng ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ hay, c©u qu¸n ng÷, ca dao...
“T«i giang tay «m níc vµo lßng
S«ng më níc «m t«i vµo d¹”
(Nhí con s«ng quª h¬ng – TÕ Hanh)
+KhuyÕn khÝch c¸c em ®äc c¸c t¸c phÈm, ®äc truyÖn, ®äc b¸o...
+Häc sinh biÕt biÕn ®å vËt, c©y cèi, c¶nh vËt còng cã c¶m gi¸c, suy nghÜ nh ngêi.
Cã t×nh c¶m gÇn gòi, t©m sù cïng víi ®å vËt, con vËt ®îc t¶, têng thuËt trong bµi. C¸c
em biÕt dïng ®¹i tõ chØ ng«i thay thÕ danh tõ ®Ó tr¸nh lÆp tõ (nã, chó lîn, c« gµ, cËu
trèng choai, anh ngçng...)
+CÇn tæ chøc cho häc sinh biÕt quan s¸t, ghi nhí c¶nh vËt, häc sinh tham gia c¸c
ho¹t déng nh: tham quan danh lam th¾ng c¶nh... c¸c em sÏ cã hiÓu biÕt chi tiÕt sèng
®éng cã thÓ lµm tèt kiÓu bµi têng thuËt buæi tham quan, kÓ l¹i mÈu chuyÖn ngêi tèt, t¶
c¶nh ®Ñp quª h¬ng.
Vèn hiÓu biÕt, vèn sèng cña c¸c em ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån: Tõ ho¹t ®éng
hµng ngµy, qua s¸ch b¸o, truyÒn thanh, truyÒn h×nh, ®ã lµ vèn sèng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.
Qua c¸c ph¬ng tiÖn nghe nh×n c¸c em cã vèn sèng gi¸n tiÕp phong phó: trë l¹i víi kû
niÖm xa xa, biÕt c¶nh sinh ho¹t cña c¸c vïng vµ c¸c níc kh¸c. Tuy nhiªn mét sè trêng
hîp kh«ng cã ®iÒu kiÖn th× vèn sèng, vèn hiÓu biÕt cßn nghÌo nµn. Gi¸o viªn kh«ng thÓ
bá qua chuyÖn nµy, ngêi gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn quan t©m vµ cã biÖn ph¸p båi dìng
häc sinh kh¸ giái, phô ®¹o häc sinh yÕu ®Ó n©ng cao chÊt lîng.
Con ngêi ta cã tr¶i qua míi hiÓu, míi biÕt, míi c¶m nhËn ®îc mét c¸ch s©u s¾c vµ
còng chÝnh sù hiÓu biÕt vµ rung ®éng m¹nh mÏ Êy sÏ t¹o ra m¹ch ngÇm cña bµi v¨n.
2.4-Bè côc tr×nh bµy bµi luyÖn tËp lµm v¨n nãi – viÕt:
2.4.1: Bè côc vµ tr×nh bµy bµi v¨n.
§®©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu nhng lçi vÒ bè côc mµ
häc sinh hay m¾c nhÊt lµ ®èi víi häc sinh líp 4 (c¸c em ë líp 3 ch a thµnh th¹o víi viÖc
lùa chän bè côc bµi), nªn bè côc cha tèt (ë ®Çu n¨m häc )... Tríc khi x©y dùng dµn bµi
còng nh tríc khi lµm bµi híng ®Ó c¸c em bè côc bµi theo 3 phÇn: Më bµi, th©n bµi, kÕt
luËn; c¸ch sö dông dÊu c©u, rÌn ch÷ viÕt, c¸ch tr×nh bµy. Thêng xuyªn lu ý c¸ch tr×nh
bµy nh sau (bµi viÕt):
§iÓm
Lêi phª cña thÇy c« gi¸o
13
LÒ gi¶ ghi lçi Bµi lµm
sai, lçi ch÷a
2.4.2: LuyÖn tËp lµm v¨n nãi, viÕt (lµm miÖng, lµm viÕt)
*TËp lµm v¨n miÖng:
Häc sinh ®îc luyÖn tËp c¶ ®éc tho¹i vµ héi tho¹i, ë líp 4,5 dµnh thêi gian h¬n
cho ®éc tho¹i. ë tiÓu häc, ch¬ng tr×nh chñ yÕu híng vµo c¸c cuéc ®éc tho¹i hµi hoµ, c¸c
cuéc ®éc tho¹i ®¬n gi¶n vµ tÝnh chÊt nghi thøc.
TËp lµm v¨n nãi ®ßi hái ph¶i cho häc sinh luyÖn tËp nhiÒu kü n¨ng ®a d¹ng. Muèn
nãi tèt th× cÇn ph¶i biÕt nghe tèt, lóc nghe ph¶i biÕt tæng hîp ý ngh·i lêi nãi vµ s¾c th¸i
t×nh c¶m, c¶m xóc, ng÷ ®iÖu, nÐt mÆt, d¸ng ®iÖu cña ngêi nãi. ®Ó nãi tèt häc sinh cã thÓ
tr×nh bµy theo c¸c c¸ch:
-Nãi mét ®o¹n, nãi mét phÊn.
-Nãi mét ý, hai ý, ba ý.
-Nãi c¶ bµi (®èi víi häc sinh kh¸ giái)
CÇn t¹o cho c¸c em kü n¨ng nãi lu lo¸t, tù tin, söa lçi tho¶i m¸i, kh«ng g©y hôt
hÉng... Häc sinh ®îc nhËn xÐt bµi nãi lÉn nhau vÒ ý, lêi, c¸ch diÔn ®¹t vµ c¸ch dïng tõ.
*TËp lµm v¨n viÕt:
C¸c kü n¨ng vÒ ng÷ ©m, ch÷ viÕt, dïng tõ, viÕt c©u do c¸c ph©n m«n: tËp viÕt,
chÝnh t¶, tËp ®äc, ng÷ ph¸p, tõ ng÷ rÌn luyÖn c¸c em chÞu khã viÕt, tËp dïng tõ, ®Æt c©u,
viÕt ®o¹n nhiÒu lÇn, kh«ng ng¹i tËp ®i tËp l¹i nhiÒu lÇn c©u, ®o¹n ®· viÕt. B¶n th©n gi¸o
viªn còng kiªn tr× híng dÉn c¸c em luyÖn tËp vµ ch÷a sai sãt. Mét c©u ch©m ng«n ®·
nãi:”Tµi n¨ng mét phÇn mêi lµ bÈm sinh, chÝn phÇn mêi lµ do kiªn tr× mµ nªn”.
2.5: Chó träng tiÕt tr¶ bµi:
TiÕt tr¶ bµi kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ häc sinh biÕt ®iÓm sè cña m×nh, ®äc ®îc lêi
nhËn xÐt cña gi¸o viªn mµ quan träng lµ gi¸o viªn cÇn rÌn cho häc sinh kü n¨ng tù söa
lçi, rót kinh nghiÖm nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n. NÕu kh«ng thùc hiÖn tèt th× v« h×nh häc
sinh sÏ ®i theo con ®êng mßn cña sù h¹n chÕ (®èi víi bµi cha ®¹t yªu cÇu); c¸c em cha
hiÓu ®îc kÕt qu¶ cña sù s¸ng t¹o (®èi víi bµi kh¸ giái) ®Ó rót kinh nghiÖm hay ph¸t huy
ë bµi sau.
C¸ch ch÷a bµi (trong tiÕt tr¶ bµi) cã thÓ tiÕn hµnh nh sau:
§¸nh gi¸ chung vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (cã dÉn chøng)
14
+ViÖc hiÓu ®Ò.
+PhÇn u – nhîc ®iÓm thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (cã dÉn chøng)
NhËn xÐt ch÷a lçi vÒ dµn bµi: NhËn xÐt bµi lµm cña häc sinh vÒ c¸ch bè côc (chó
träng nhiÒu h¬n ë ®Çu n¨m häc cña líp 4), ch÷a vÒ c¸ch chän ý, s¾p xÕp ý, lçi sai vÒ
chÝnh t¶...
NhËn xÐt vµ ch÷a lçi sai vÒ dïng tõ, ®Æt c©u.
+nªu u – nhîc ®iÓm vÒ dïng tõ, ®Æt c©u.
+C¸ch ch÷a vÒ lçi sai, s¸ch dïng tõ, c¸ch dïng dÊu c©u...
*Ch¼ng h¹n: ë líp 5 cã em viÕt”da c« tr¾ng nh v«i”. Häc sinh söa sai lµ”Da c«
tr¾ng mÞn mµng”.
Häc sinh tù ch÷a lçi sai trong bµi: C¸c em tù ho¹t ®éng theo sù tæ chøc cña thÇy:
c¸ nh©n, cÆp ®«i...
NhËn xÐt vÒ c¸ch tr×nh bµy ch÷ viÕt:
®Ó ®Êp øng tèt yªu cÇu tiÕt tr¶ bµi th× gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ c«ng phu tõ lóc
chÊm bµi, thèng kª lçi, nhËn xÐt kh¸i qu¸t vÒ bµi lµm, chuÈn bÞ kü dÉn chøng minh ho¹.
Trªn líp gi¸o viªn ph¶i biÕt gîi më khÐo lÐo ®Ó tr¸nh tù ti, tù cao tù ®¹i vµ tho¶ m·n víi
thµnh tÝch...
3-KÕt qu¶:
“Gióp häc sinh líp 4,5 häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n” lµ c¶ mét qu¸ tr×nh ngêi
gi¸o viªn ph¶i thùc sù chó träng, chÞu khã, ®Çu t¬ ®óng møc vµo viÖc gi¶ng d¹y, nhÊt lµ
®èi víi m«n TiÕng ViÖt. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc t«i ®· chó ý tÝch cùc ho¸ qu¸ tr×nh häc
tËp cña häc sinh, kh«ng khÝ häc tËp trong líp thùc sù tho¶i m¸i, häc sinh kh«ng cßn ng¹i
häc n÷a, sè lîng bµi lµm yÕu gi¶m, sè bµi kh¸ giái t¨ng lªn nhiÒu, c¸c em viÕt bµi hay,
cã c¶m xóc vµ giµu h×nh ¶nh...
KÕt qu¶ thi ®Þnh kú lÇn 3 (22/3/2005) ë líp 4A, 5A ®¹t nh sau:
Líp
S.lîng
bµi
Giái
SL
Kh¸
%
SL
%
Trung b×nh
YÕu
SL
S
%
1
1
2.7
3.1
%
Ghi
chó
L
4A
5A
36
32
11
11
33.3
37.5
15
14
41.8
43.8
5
8
22.2
15.6
Cô thÓ nh sau:
HiÓu ®Ò
Bµi
®ñ
ý, Bè côc râ C©u v¨n cã Tr×nh bµy ®Ñp, ViÕt Ýt sai lçi
15
Líp SL
diÔn ®¹t gän
rµng
SL
%
SL
h×nh ¶nh
khoa häc
%
SL
%
SL
%
SL
%
bµi
SL
%
4A
36
34
94.4 30
83.3
31
86.1
17
47.2
27
75
25
69.4
5A
32
32
100
93.7
31
96.8
20
62.5
27
87.5
26
81.3
30
Qu¸ tr×nh d¹y – häc ph©n m«n TËp lµm v¨n ®· trë thµnh c¸c m«n häc yªu thÝch
®èi víi häc sinh còng nh gi¸o viªn. Kinh nghiÖm nµy ®· ®îc ¸p dông vµ phæ biÕn réng
r·i ®èi víi gi¸o viªn (®Æc biÖt ®èi víi gi¸o viªn líp 4, 5), trêng tiÓu häc TT §åi Ng« Lôc Nam vµ ®îc nhiÒu ngêi nhiÖt liÖt ñng hé.
PhÇn kÕt luËn.
Häc sinh líp 4,5 häc tèt ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ sù ph¶n ¶nh kÕt qu¶ thùc tÕ cña
viÖc häc m«n TiÕng ViÖt “Gióp häc sinh häc tèt ph©n m«n tËp lµm v¨n” lµ viÖc lµm cÊp
b¸ch. Nã ®ßi hái ngêi thÇy ph¶i ®ãng vai trß ngêi tæ chøc, híng dÉn trß chñ ®éng häc
tËp. Tuy nhiªn víi møc ®é häc sinh iÓu häc chóng ta còng cÇn chó ý kh«ng nªn ®ßi hái
häc sinh ë møc ®é qu¸ cao ®Ó gãp phÇn ®¶m b¶o sù hµi hoµ trong viÖc d¹y vµ häc ë
trong trêng tiÓu häc.
§Ó thùc hti qu¸ tr×nh nµy cÇn tæ chøc híng dÉn, chØ ®¹o lµm tèy c¸c kh©u sau:
16
+T×m hiÓu ®Ò, quan s¸t – t×m ý , x©y dùng néi dung.
+Híng dÉn häc sinh viÕt, diÔn ®¹t nh÷ng c©u v¨n hay, cã h×nh ¶nh nghÖ thuËt.
+CÇn phèi hîp hµi hoµ nh÷ng kiÕn thøc cña m«n TiÕng ViÖt, tÝch luü vèn sèng.
+C¸ch bè côc tr×nh bµy bµi, luyÖn tËp lµm v¨n nãi – viÕt.
+Chó träng tiÕt tr¶ bµi.
V× ®iÒu kiÖn, thêi gian vµ ph¹m vi kh«ng cho phÐp nªn dÒ tµi cha thÓ ®Ò cËp hÕt
c¸c biÖn ph¸p còng nh ®a thÓ lo¹i, kiÓu bµi...
Mong r»ng tËp lµm v¨n lµ ph©n m«n ®Çy lý thó, gi¸o dôc cho c¸c em mét c¸ch
toµn diÖn. ®©y chÝnh lµ c¬ së, lµ nÒn mãng cho nh÷ng mÇm non v¨n häc v¬n lªn xanh
tèt.
ý kiÕn ®Ò xuÊt:
1-§èi víi gi¸o viªn:
Thùc sù coi träng ®Çu t vµ quan t©m h¬n n÷a vµo viÖc gi¶ng d¹y vµ tÝch cùc ho¸
ho¹t ®éng cña ngêi häc. Thêng xuyªn tù häc, tù båi dìng vµ tham kh¶o tµi liÖu, s¸ch
b¸o, chuyªn san, t¹p san...
2-§èi víi trêng tiÓu häc:
X©y dùng tñ s¸ch “Kim §ång”, ®Æt mua b¸o, truyÖn cho c¸c em vµ c¸c lo¹i s¸ch
b¸o kh¸c phï hîp víi häc sinh tiÓu häc.
Tæ chøc c¸c ®ît ngo¹i kho¸ theo c¸c chñ ®Ò”quª h¬ng”, “m¸i trêng thÇy vµ
c«”,”anh bé ®éi Cô Hå”, “B¸c Hå - §¶ng kÝnh yªu”; “H¸i hoa v¨n häc”...
3-§èi víi Phßng, Së Gi¸o dôc:
Hµng n¨m tæ chøc tr¹i s¸ng t¸c th¬ v¨n (vµo dÞp hÌ) cho häc sinh tiÓu häc.
Phô lôc
(PhiÕu ®iÒu tra gi¸o viªn)
Xin ®ång chÝ vui lßng cho biÕt:
1-T×nh h×nh häc ph©n m«n tËp lµm v¨n ë líp häc cña ®ång chÝ gi¶ng d¹y nh thÕ
nµo?
-ThÝch:............%;
Kh«ng thÝch:................%; B×nh thêng:...........................%.
17
2-H·y ®iÒn dÊu x vµo « trèng t¬ng øng mµ ®ång chÝ cho lµ §óng hoÆc Sai cho ý
kiÕn sau:
“Ph©n m«n tËp lµm v¨n rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt v× thÕ ph¶i chó ý cho häc sinh
trau dåi ë tÊt c¶ c¸c tiÕt: quan s¸t, t×m ý, lËp dµn bµi, lµm miÖng, lµm viÕt, tr¶ bµi”
§óng:
Sai:
“ChØ cÇn häc sinh viÕt ®îc mét bµi v¨n hoµn chØnh theo 3 phÇn vµ cã ®ñ néi
dung”.
§óng:
Sai:
“CÇn thiÕt ph¶i trau dåi cho häc sinh c¸ch viÕt v¨n cã h×nh ¶nh, c¶m xóc”.
CÇn thiÕt:
Kh«ng cÇn thiÕt:
3-§ång chÝ cho biÕt ph©n phèi ch¬ng tr×nh cña ph©n m«n tËp lµm v¨n ë líp 4,5
nh thÕ nµo?
Líp 4:...............tiÕt/tuÇn.
Líp 5:...............tiÕt/tuÇn.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®ång chÝ!
Ngµy 29 th¸ng 2 n¨m 2005.
(Lu ý: Kh«ng cÇn ghi tªn ngêi ®îc hái)
Tµi liÖu tham kh¶o
1-TiÕng ViÖt líp 5 tËp 1, 2 – NXB Gi¸o dôc.
2-TiÕng ViÖt líp 4 tËp 1, 2 – NXB Gi¸o dôc.
3- D¹y tËp lµm v¨n ë TiÓu häc – NguyÔn TrÝ – NXBGD 2002.
4-Bµi gi¶ng ph¬ng ph¸p d¹y TiÕng ViÖt – Trêng §HSP Hµ néi.
18
5-Chuyen ®Ò d¹y tËp lµm v¨n líp 4, 5 – NXB Gi¸o dôc
Môc lôc
PhÇn Më ®Çu
1-Lý do chän ®Ò tµi
2-Môc ®Ých nghiªn cøu
3-§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
4-NhiÖm vô nghiªn cøu
5-C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
PhÇn Néi dung
Trang
2
2
3
3
3
19
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn
1-Lý luËn chung
2-Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng
3-TÝnh chÊt cña TËp lµm v¨n
4-Néi dung tËp lµm v¨n ë líp 4,5
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng viÖc d¹y – häc tËp lµm v¨n ë líp 4, 5 trêng tiÓu
häc thÞ trÊn §åi Ng« - Lôc Nam – B¾c Giang
1-Thùc hiÖn ch¬ng tr×nh
2-VÒ phÝa gi¸o viªn
3-VÒ phÝa häc sinh
4- VÊn ®Ò ®Æt ra
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p gióp häc sinh líp 4, 5 häc tèt ph©n m«n
tËp lµm v¨n ë trêng tiÓu häc thÞ trÊn §åi Ng«
1-§éi ngò gi¸o viªn
2-Qu¸ tr×nh d¹y häc
2.1: T×m hiÓu ®Ò, quan s¸t t×m ý, x©y dùng néi dung
2.2: Híng dÉn häc sinh viÕt diÔn ®¹t nh÷ng c©u v¨n hay, cã h×nh ¶nh nghÖ
thuËt.
2.2.1: LuyÖn c¸ch viÕt më bµi – kÕt luËn.
2.2.2: LuyÖn c¸ch viÕt, diÔn ®¹t c©u v¨n cã h×nh ¶nh gîi më cho c¸c em suy tëng, tëng tîng, t©m hån nh¹y c¶m, giµu xóc c¶m.
2.3: CÇn phèi hîp hµi hoµ nh÷ng kiÕn thøc cña m«n TiÕng ViÖt, tÝch luü vèn sèng.
2.4 – LuyÖn tËp lµm v¨n nãi, viÕt (lµm miÖng, lµm viÕt)
2.5- Chó träng tiÕt tr¶ bµi
3-KÕt qu¶
*PhÇn kÕt luËn.
*ý kiÕn ®Ò xuÊt.
*Phô lôc.
*Tµi liÖu tham kh¶o
4
4
5
5
5
5
6
7
7
7
7
9
10
10
12
14
15
15
17
17
18
19
20
- Xem thêm -
.DOC 
20 
88 
113 
