Tài liệu Skkn giải toán có lời văn ở lớp 1

1 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 I. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI : M«n To¸n líp 1 më ®êng cho trÎ ®i vµo thÕ giíi kú diÖu cña to¸n häc, råi mai ®©y c¸c em lín lªn trë thµnh anh hïng, nhµ gi¸o, nhµ khoa häc, nhµ th¬, trë thµnh nh÷ng ngêi lao ®éng s¸ng t¹o trªn mäi lÜnh vùc ®êi sèng vµ s¶n xuÊt, trªn tay cã m¸y tÝnh x¸ch tay, nhng kh«ng bao giê c¸c em quªn ®îc nh÷ng ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng häc ®Õm vµ tËp viÕt 1,2,3 häc c¸c phÐp tÝnh céng,trõ c¸c em kh«ng thÓ quªn ®îc v× ®ã lµ kØ niÖm ®Ñp ®Ï nhÊt cña ®êi ngêi vµ h¬n thÕ n÷a nh÷ng con sè, nh÷ng phÐp tÝnh ®¬n gi¶n Êy cÇn thiÕt cho suèt cuéc ®êi cña c¸c em. §ã còng lµ vinh dù vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi gi¸o viªn nãi chung vµ gi¸o viªn líp 1 nãi riªng. Ngêi thÇy gi¸o tõ khi chuÈn bÞ cho tiÕt d¹y ®Çu tiªn ®Õn khi nghØ hu kh«ng lóc nµo døt næi tr¨n trë vÒ nh÷ng ®iÒu m×nh d¹y vµ nhÊt lµ m«n To¸n líp 1 lµ mét bé phËn cña ch¬ng tr×nh m«n To¸n ë tiÓu häc. Ch¬ng tr×nh nã kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng thµnh tùu vÒ d¹y To¸n líp 1, nªn nã cã vai trß v« cïng quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong mçi cÊp häc. D¹y häc m«n To¸n ë líp 1 nh»m gióp häc sinh: a. Bíc ®Çu cã mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n, thiÕt thùc vÒ phÐp ®Õm, vÒ c¸c sè tù nhiªn trong ph¹m vi 100, vÒ ®é dµi vµ ®o ®é dµi trong ph¹m vi 20, vÒ tuÇn lÔ vµ ngµy trong tuÇn, vÒ giê ®óng trªn mÆt ®ång hå; vÒ mét sè h×nh häc (§o¹n th¼ng, ®iÓm, h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn); vÒ bµi to¸n cã lêi v¨n. b. H×nh thµnh vµ rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng thùc hµnh ®äc, viÕt, ®Õm, so s¸nh c¸c sè trong ph¹m vi 100; céng trõ vµ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100; ®o vµ íc lîng ®é dµi ®o¹n th¼ng( víi c¸c sè ®o lµ sè tù nhiªn trong ph¹m vi 20 cm). NhËn biÕt h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn, ®o¹n th¼ng, ®iÓm, vÏ ®iÓm, ®o¹n th¼ng).Gi¶i mét sè d¹ng bµi to¸n ®¬n vÒ céng trõ bíc ®Çu biÕt biÓu ®¹t b»ng lêi, b»ng kÝ hiÖu mét sè néi dung ®¬n gi¶n cña bµi häc vµ bµi thùc hµnh, tËp so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, trõu tîng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ trong ph¹m vi cña nh÷ng néi dung cã nhiÒu quan hÖ víi ®êi sèng thùc tÕ cña häc sinh. c. Ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn ham hiÓu biÕt vµ häc sinh cã høng thó häc to¸n. d. Xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu vaø thöïc teá hoïc sinh toâi ñang daïy laø hoïc sinh daân toäc, toâi hieåu phaûi laøm gì ? Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 2 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 Lµ mét ngêi gi¸o viªn trùc tiÕp d¹y líp 1 vµ ®Æc biÖt lµ d¹y m«n to¸n, Thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi gi¸o dôc to¸n häc líp 1 nãi riªng ë tiÓu häc nãi chung. T«i rÊt tr¨n trë vµ suy nghÜ nhiÒu ®Ó häc sinh lµm sao lµm ®îc c¸c phÐp tÝnh céng, trõ mµ viÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n th× cµng khã h¬n ®èi víi häc sinh líp 1 nªn t«i ®i s©u vÒ nghiªn cøu d¹y “ gi¶i to¸n cã lêi v¨n” ë líp 1. II. NOÄI DUNG SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM : 1.C¬ së lý luËn: Kh¶ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n chÝnh lµ ph¶n ¸nh n¨ng lùc vËn dông kiÕn thøc cña häc sinh. Häc sinh hiÓu vÒ mÆt néi dung kiÕn thøc to¸n häc vËn dông vµo gi¶i to¸n kÕt hîp víi kݪn thøc TiÕng ViÖt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong to¸n häc. Tõ ng«n ng÷ th«ng thêng trong c¸c ®Ò to¸n ®a ra cho häc sinh ®äc - hiÓu - biÕt híng gi¶i ®a ra phÐp tÝnh kÌm c©u tr¶ lêi vµ ®¸p sè cña bµi to¸n. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n gãp phÇn cñng cè kiÕn thøc to¸n, rÌn luyÖn kü n¨ng diÔn ®¹t, tÝch cùc gãp phÇn ph¸t triÓn t duy cho häc sinh tiÓu häc. §ã lµ nguyªn nh©n chÝnh mµ t«i chän ®Ò tµi nghiªn cøu: Ph¬ng ph¸p d¹y to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1. 2.C¬ së thùc tiÔn §èi víi trÎ lµ häc sinh líp 1, m«n to¸n tuy cã dÔ nhng ®Ó häc sinh ®äc-hiÓu bµi to¸n cã lêi v¨n qu¶ kh«ng dÔ dµng, v¶ l¹i viÖc viÕt lªn mét c©u lêi gi¶i phï hîp víi c©u hái cña bµi to¸n còng lµ vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n. Bëi vËy nçi b¨n kho¨n cña gi¸o viªn lµ hoµn toµn chÝnh ®¸ng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó gi¸o viªn nãi - häc sinh hiÓu , häc sinh thùc hµnh - diÔn ®¹t ®óng yªu cÇu cña bµi to¸n. §ã lµ môc ®Ých chÝnh cña ®Ò tµi nµy. III. THÖÏC TRAÏNG VAØ NGUYEÂN NHAÂN : 1. Thùc tr¹ng: Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë TiÓu häc, ®Æc biÖt d¹y líp 1, t«i nhËn thÊy hÇu nh gi¸o viªn nµo còng phµn nµn khi d¹y ®Õn phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1. HS rÊt lóng tóng khi nªu c©u lêi gi¶i, thËm chÝ nªu sai c©u lêi gi¶i, viÕt sai phÐp tÝnh, viÕt sai ®¸p sè. Nh÷ng tiÕt ®Çu tiªn cña gi¶i to¸n cã lêi v¨n mçi líp chØ cã kho¶ng 20% sè HS biÕt nªu lêi gi¶i, viÕt ®óng phps tÝnh vµ ®¸p sè. Sè cßn l¹i lµ rÊt m¬ hå, c¸c em chØ nªu theo qu¸n tÝnh hoÆc nªu miÖng th× ®îc nhng khi viÕt c¸c em l¹i rÊt lung tóng, lµm sai, mét sè em lµm ®óng nhng khi c« hái l¹i l¹i kh«ng biÕt ®Ó tr¶ lêi . Chøng tá c¸c em cha Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 3 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 n¾m ®îc mét c¸ch ch¾c ch¾n c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. GV ph¶i mÊt rÊt nhiÒu c«ng søc khi d¹y ®Õn phÇn nµy. 2. Nh÷ng nguyªn nh©n : a. Nguyªn nh©n tõ phÝa GV: - GV cha chuÈn bÞ tèt cho c¸c em khi d¹y nh÷ng bµi tríc. Nh÷ng bµi nh×n h×nh vÏ viÕt phÐp tÝnh thÝch hîp, ®èi víi nh÷ng bµi nµy hÇu nh HS ®Òu lµm ®îc nªn GV tá ra chñ quan, Ýt nhÊn m¹nh hoÆc kh«ng chó ý l¾m mµ chØ tËp trung vµo d¹y kÜ n¨ng ®Æt tÝnh, tÝnh to¸n cña HS mµ quªn mÊt r»ng ®ã lµ nh÷ng bµi to¸n lµm bíc ®Öm , bíc khëi ®Çu cña d¹ng to¸n cã lêi v¨n sau nµy. §èi víi GV d¹y líp 1 khi d¹y d¹ng bµi nh×n h×nh vÏ viÕt phÐp tÝnh thÝch hîp, cÇn cho HS quan s¸t tranh tËp nªu bµi to¸n vµ thêng xuyªn rÌn cho HS thãi quen nh×n h×nh vÏ nªu bµi to¸n . Cã thÓ tËp cho nh÷ng em HS giái tËp nªu c©u tr¶ lêi cø nh vËy trong mét kho¶ng thêi gian chuÈn bÞ nh thÕ th× ®Õn lóc häc ®Õn phÇn bµi to¸n cã lêi v¨n HS sÏ kh«ng ngì ngµng vµ c¸c em sÏ dÔ dµng tiÕp thu, hiÓu vµ gi¶i ®óng . b. Nguyªn nh©n tõ phÝa HS: Do HS míi b¾t ®Çu lµm quen víi d¹ng to¸n nµy lÇn ®Çu, t duy cña c¸c em cßn mang tÝnh trùc quan lµ chñ yÕu. MÆt kh¸c ë giai ®o¹n nµy c¸c em cha ®äc th«ng viÕt th¹o, c¸c em ®äc cßn ®¸nh vÇn nªn khi ®äc xong bµi to¸n råi nhng c¸c em kh«ng hiÓu bµi to¸n nãi g×, thËm chÝ cã nh÷ng em ®äc ®i ®äc l¹i nhiÒu lÇn nhng vÉn cha hiÓu bµi to¸n . V× vËy HS kh«ng lµm ®óng còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu . VËy lµm thÕ nµo ®Ó HS n¾m ®îc c¸ch gi¶i mét c¸ch ch¾c ch¾n chÝnh x¸c? IV. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THÖÏC HIEÄN : Møc ®é 1: Ngay tõ ®Çu häc kú I c¸c bµi to¸n ®îc giíi thiÖu ë møc ®é nh×n h×nh vÏ- viÕt phÐp tÝnh. Môc ®Ých cho häc sinh hiÓu bµi to¸n qua h×nh vÏ, suy nghÜ chän phÐp tÝnh thÝch hîp. Th«ng thêng sau mçi phÐp tÝnh ë phÇn luyÖn tËp cã mét h×nh vÏ gåm 5 « vu«ng cho häc sinh chän ghi phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ phï hîp víi h×nh vÏ. Ban ®Çu ®Ó gióp häc sinh dÔ thùc hiÖn s¸ch gi¸o khoa ghi s½n c¸c sè vµ kÕt qu¶ : VD: Bµi 5 trang 46 a) 1 Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - 2 = 3 Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 4 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 ChØ yªu cÇu häc sinh viÕt dÊu céng vµo « trèng ®Ó cã : 1 + 2 = 3 b) §Õn c©u nµy n©ng dÇn møc ®é - häc sinh ph¶i viÕt c¶ phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ 1 + 1 = 2 Vµ yªu cÇu t¨ng dÇn, häc sinh cã thÓ nh×n tõ mét tranh vÏ bµi 4 trang 77 diÔn ®¹t theo 2 c¸ch . C¸ch 1: Cã 8 hép thªm 1 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép. 8 + 1 = 9 C¸ch 2: Cã 1 hép ®a vµo chç 8 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép. 1 + 8 = 9 T¬ng tù c©u b : Cã 7 b¹n vµ 2 b¹n ®ang ®i tíi. TÊt c¶ lµ 9 b¹n. C¸ch 1: 7 + 2 + 2 = 9 C¸ch 2: 7 = 9 §Õn bµi 3 trang 85 Häc sinh quan s¸t vµ cÇn hiÓu ®îc: Lóc ®Çu trªn cµnh cã 10 qu¶. Sau ®ã rông 2 qu¶ . Cßn l¹i trªn cµnh 8 qu¶. 10 2 = 8 ë ®©y gi¸o viªn cÇn ®éng viªn c¸c em diÔn d¹t _ tr×nh bµy miÖng ghi ®óng phÐp tÝnh . T duy to¸n häc ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së t duy ng«n ng÷ cña häc sinh. Khi d¹y bµi nµy cÇn híng dÉn häc sinh diÔn ®¹t tr×nh bµy ®éng viªn c¸c em viÕt ®îc nhiÒu phÐp tÝnh ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cho häc sinh. Møc ®é 2: §Õn cuèi häc k× I häc sinh ®· ®îc lµm quen víi tãm t¾t b»ng lêi: Bµi 3 trang 87 B, Cã : 10 qu¶ bãng Cho : 3 qu¶ bãng Cßn :.... qu¶ bãng? Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 5 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 10 - 3 = 7 Häc sinh tõng bíc lµm quen víi lêi thay cho h×nh vÏ, häc sinh dÇn dÇn tho¸t ly khái h×nh ¶nh trùc quan tõng bíc tiÕp cËn ®Ò bµi to¸n. Yªu cÇu häc sinh ph¶i ®äc vµ hiÓu ®îc tãm t¾t, biÕt diÔn ®¹t ®Ò bµi vµ lêi gi¶i bµi to¸n b»ng lêi, chän phÐp tÝnh thÝch hîp nhng cha cÇn viÕt lêi gi¶i. Tuy kh«ng yªu cÇu cao,tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i víi häc sinh, nhng cã thÓ ®éng viªn häc sinh kh¸ giái lµm nhiÒu c¸ch , cã nhiÒu c¸ch diÔn ®¹t tõ mét h×nh vÏ hay mét t×nh huèng s¸ch gi¸o khoa. Møc ®é 3: Giíi thiÖu bµi to¸n cã lêi v¨n b»ng c¸ch cho häc sinh tiÕp cËn víi mét ®Ò bµi to¸n cha hoµn chØnh kÌm theo h×nh vÏ vµ yªu cÇu hoµn thiÖn ( tiÕt 81- bµi to¸n cã lêi v¨n ). T duy HS tõ h×nh ¶nh ph¸t triÓn thµnh ng«n ng÷, thµnh ch÷ viÕt. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ban ®Çu ®îc thùc hiÖn b»ng phÐp tÝnh céng lµ phï hîp víi t duy cña HS. CÊu tróc mét ®Ò to¸n gåm 2 phÇn: phÇn cho biÕt vµ phÇn hái, phÇn cho biÕt gåm cã 2 yÕu tè. Møc ®é 4: §Ó h×nh thµnh c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n, s¸ch gi¸o khoa ®· nªu mét bµi to¸n , phÇn tãm t¾t ®Ò to¸n vµ gi¶i bµi to¸n hoµn chØnh ®Ó häc sinh lµm quen.( Bµi to¸n- trang 117) Gi¸o viªn cÇn cho häc sinh n¾m v÷ng ®Ò to¸n, th«ng qua viÖc tãm t¾t ®Ò to¸n. BiÕt tãm t¾t ®Ò to¸n lµ yªu cÇu ®Çu tiªn dÓ gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. Bµi gi¶i gåm 3 phÇn : c©u lêi gi¶i, phÐp tÝnh vµ ®¸p sè. Chó ý r»ng tãm t¾t kh«ng n»m trong lêi gi¶i cña bµi to¸n, nhng phÇn tãm t¾t cÇn ®îc luyÖn kü ®Ó häc sinh n¾m ®îc bµi to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c. C©u lêi gi¶i trong bµi gi¶i kh«ng yªu cÇu mäi häc sinh ph¶i theo mÉu nh nhau, t¹o diÒu kiÖn cho HS diÔn ®¹t c©u tr¶ lêi theo ý hiÓu cña m×nh. Quy íc viÕt ®¬n vÞ cña phÐp tÝnh trong bµi gi¶i HS cÇn nhí ®Ó thùc hiÖn khi tr×nh bµy bµi gi¶i. Bµi to¸n gi¶i b»ng phÐp tÝnh trõ ®îc giíi thiÖu khi HS ®· thµnh th¹o gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n b»ng phÐp tÝnh céng.GV chØ híng dÉn c¸ch lµm t¬ng tù,thay thÕ phÐp tÝnh cho phï hîp víi bµi to¸n. ë líp 1,HS chØ gi¶i to¸n vÒ thªm,bít víi 1 phÐp tÝnh céng hoÆc trõ,mäi HS b×nh thêng ®Òu cã thÓ hoµn thµnh nhiÖm vô häc tËp mét c¸ch nhÑ nhµng nÕu ®îc gi¸o viªn híng dÉn cô thÓ. GV d¹y cho Hs gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n cÇn thùc hiÖn tèt c¸c bíc sau: - §äc kÜ ®Ò bµi:§Ò to¸n cho biÕt nh÷ng g×?§Ò to¸n yªu cÇu g×? - Tãm t¾t ®Ò bµi - T×m ®îc c¸ch gi¶ibµi to¸n Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 6 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 - Tr×nh bµy bµi gi¶i - KiÓm tra lêi gi¶i vµ ®¸p sè Khi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n GV lu ý cho HS hiÓu râ nh÷ng ®iÒu ®· cho,yªu cÇu ph¶i t×m,biÕt chuyÓn dÞch ng«n ng÷ th«ng thêng thµnh ng«n ng÷ to¸n häc,®ã lµ phÐp tÝnh thÝch hîp. VÝ dô,cã mét sè qu¶ cam,khi ®îc cho thªm hoÆc mua thªm nghÜa lµ thªm vµo,ph¶i lµm tÝnh céng; nÕu ®em cho hay ®em b¸n th× ph¶i lµm tÝnh trõ,... Gv h·y cho HS tËp ra ®Ò to¸n phï hîp víi mét phÐp tÝnh ®· cho,®Ó c¸c em tËp t duy ngîc,tËp ph¸t triÓn ng«n ng÷,tËp øng dông kiÕn thøc vµo c¸c t×nh huèng thùc tiÔn. VÝ dô,víi phÐp tÝnh 3 + 2 = 5.Cã thÓ cã c¸c bµi to¸n sau: - B¹n Hµ cã 3 chiÕc kÑo,chÞ An cho Hµ 2 chiÕc n÷a.Hái b¹n Hµ cã mÊy chiÕc kÑo? - Nhµ Nam cã 3 con gµ mÑ Nam mua thªm 2 con gµ. Hái nhµ Nam cã tÊt c¶ mÊy con gµ? - Cã 3 con vÞt b¬i díi ao,cã thªm 2 con vÞt xuèng ao.Hái cã mÊy con vÞt díi ao? - H«m qua líp em cã 3 b¹n ®îc khen.H«m nay cã 2 b¹n ®îc khen.Hái trong hai ngµy líp em cã mÊy b¹n ®îc khen? Cã nhiÒu ®Ò bµi to¸n HS cã thÓ nªu ®îc tõ mét phÐp tÝnh.BiÕt nªu ®Ò bµi to¸n tõ mét phÐp tÝnh ®· cho,HS sÏ hiÓu vÊn ®Ò s©u s¾c h¬n,ch¾c ch¾n h¬n,t duy vµ ng«n ng÷ cña HS sÏ ph¸t triÓn h¬n. * T×m ra ®iÓm yÕu cña häc sinh:  Häc sinh biÕt gi¶i to¸n cã lêi v¨n nhng kÕt qu¶ cha cao.  Sè häc sinh viÕt ®óng c©u lêi gi¶i ®¹t tû lÖ thÊp.  Lêi gi¶i cña bµi to¸n cha s¸t víi c©u hái cña bµi to¸n. * Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm: Trong ph¹m vi 27 tiÕt d¹y tõ tiÕt 81 ®Õn tiÕt 108 t«i ®Æc biÖt chó ý vµo 1 sè tiÕt chÝnh sau ®©y: TiÕt 81 Bµi to¸n cã lêi v¨n Cã ...b¹n, cã thªm ... b¹n ®ang ®i tíi. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu b¹n? HS quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái §iÒn vµo chç chÊm sè 1 vµ sè 3. - Bµi 2 t¬ng tù. Qua t×m hiÓu bµi to¸n gióp cho häc sinh x¸c ®Þnh ®îc bµi cã lêi v¨n gåm 2 phÇn: - Th«ng tin ®· biÕt gåm 2 yÕu tè. - C©u hái ( th«ng tin cÇn t×m ) Tõ ®ã häc sinh x¸c ®Þnh ®îc phÇn cßn thiÕu trong bµi tËp ë trang116: Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 7 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 Cã 1 con gµ mÑ vµ 7con gµ con. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu con gµ? KÕt hîp gi÷a viÖc quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái gîi ý cña gi¸o viªn, häc sinh hoµn thµnh bµi to¸n 4 trang 116: Cã 4 con chim ®Ëu trªn cµnh , cã thªm 2 con chim bay ®Õn. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu con chim? TiÕt 82 Gi¶i to¸n cã lêi v¨n. Gi¸o viªn nªu bµi to¸n . Häc sinh ®äc bµi to¸n - §©y lµ bµi to¸n g×? Bµi to¸n cã lêi v¨n. -Th«ng tin cho biÕt lµ g× ? Cã 5 con gµ , mua thªm 4 con gµ. - C©u hái lµ g× ? Hái nhµ An cã tÊt c¶ mÊy con gµ ? Dùa vµo tranh vÏ vµ tãm t¾t mÉu, G ®a ra c¸ch gi¶i bµi to¸n mÉu: Bµi gi¶i Nhµ An cã tÊt c¶ lµ: 5 + 4 = 9 ( con gµ ) §¸p sè: 9 con gµ Bµi 1 trang117 Häc sinh ®äc bµi to¸n- ph©n tÝch ®Ò bµi- ®iÒn vµo tãm t¾t Vµ gi¶i bµi to¸n . Tãm t¾t: An cã : 4 qu¶ bãng B×nh cã : 3 qu¶ bãng C¶ hai b¹n cã :....qu¶ bãng? Bµi gi¶i C¶ hai b¹n cã lµ: 4+3=7( qu¶ bãng ) §¸p sè: 7 qu¶ bãng Bµi 2 trang 118 Tãm t¾t: Cã : 6 b¹n Thªm: 3 b¹n Cã tÊt c¶ :... b¹n? Bµi gi¶i Cã tÊt c¶ lµ : 6+3=9( b¹n ) §¸p sè: 9 b¹n Qua 2 bµi to¸n trªn t«i rót ra c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i nh sau: LÊy dßng thø 3 cña phÇn tãm t¾t + thªm ch÷ lµ: Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 8 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 VD - C¶ hai b¹n cã lµ: - Cã tÊt c¶ lµ: T¬ng tù bµi 3 trang118 c©u lêi gi¶i sÏ lµ: - Cã tÊt c¶ lµ: TiÕt 84 LuyÖn tËp Bµi 1 vµ bµi 2 trang 121 t¬ng tù bµi 1,2,3 trang117.Nhng c©u lêi gi¶i ®îc më réng h¬n b»ng c¸ch thªm côm tõ chØ vÞ trÝ vµo tríc côm tõ cã tÊt c¶ lµ Cô thÓ lµ -Bµi 1 tr 121 Trong vên cã tÊt c¶ lµ: -Bµi 2 tr 121 Trªn têng cã tÊt c¶ lµ: TiÕt 85 LuyÖn tËp Bµi 1 trang 122 HS ®äc ®Ò to¸n – ph©n tÝch bµi to¸n ( nh trªn ) §iÒn sè vµo tãm t¾t Vµi ba häc sinh nªu c©u lêi gi¶i kh¸c nhau GV chèt l¹i mét c¸ch tr¶ lêi mÉu: -Sè qu¶ bãng cña An cã tÊt c¶ lµ: T¬ng tù Bµi 2 trang122 - Sè b¹n cña tæ em cã lµ: Bµi 3 trang122 - Sè gµ cã tÊt c¶ lµ: VËy qua 3 bµi tËp trªn häc sinh ®· më réng ®îc nhiÒu c¸ch viªt c©u lêi gi¶i kh¸c nhau ,song GV chèt l¹i c¸ch viÕt lêi gi¶i nh sau: Thªm ch÷ Sè+ ®¬n vÞ tÝnh cña bµi to¸n tríc côm tõ cã tÊt c¶ lµ nh ë tiÕt 82 ®· lµm . Riªng víi lo¹i bµi mµ ®¬n vÞ tÝnh lµ ®¬n vÞ ®o ®é dµi( cm) cÇn thªm ch÷ dµi vµo tríc ch÷ lµ VD cô thÓ Tãm t¾t §o¹n th¼ng AB : 5cm §o¹n th¼ng BC : 3cm C¶ hai ®o¹n th¼ng : ... cm? Bµi gi¶i C¶ hai ®o¹n th¼ng dµi lµ: 5+ 3 = 8 ( cm) §¸p sè : 8 cm Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 9 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 TiÕt 86 TiÕt 104 HÇu hÕt ®Òu cã bµi to¸n cã lêi v¨n vËn dông kiÕn thøc to¸n ®îc cung cÊp theo ph©n phèi ch¬ng tr×nh . Tuy nhiªn, viÖc ph©n tÝch ®Ò- tãm t¾t- gi¶i bµi to¸n ph¶i lu«n lu«n ®îc cñng cè duy tr× vµ n©ng dÇn møc ®é. Song c¬ b¶n vÉn lµ c¸c mÉu lêi gi¶i cho c¸c bµi to¸n thªm lµ: - Cã tÊt c¶ lµ: - Sè ( ®¬n vÞ tÝnh ) + cã tÊt c¶ lµ: - VÞ trÝ ( trong, ngoµi, trªn, díi, ...)+ cã tÊt c¶ lµ: - ... ®o¹n th¼ng....+ dµi lµ: TiÕt 105: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n(tiÕp theo) Bµi to¸n: Nhµ An cã 9 con gµ, mÑ ®em b¸n 3 con gµ. Hái nhµ An cßn l¹i mÊy con gµ? HS ®äc – ph©n tÝch bµi to¸n : +Th«ng tin cho biÕt lµ g×? Cã 9 con gµ. B¸n 3 con gµ. +C©u hái lµ g× ? Cßn l¹i mÊy con gµ? GV híng dÉn HS ®äc tãm t¾t- bµi gi¶i mÉu .GV gióp HS nhËn thÊy c©u lêi gi¶i ë lo¹i to¸n bít nµy còng nh c¸ch viÕt cña lo¹i to¸n thªm ®· nªu ë trªn chØ kh¸c ë chç côm tõ cã tÊt c¶ ®îc thay thÕ b»ng côm tõ cßn l¹i mµ th«i.Cô thÓ lµ : Bµi gi¶i Sè gµ cßn l¹i lµ: 9-3=6( con gµ) §¸p sè: 6 con gµ. Bµi 1 trang148 Tãm t¾t Cã :8 con chim Bay ®i : 2 con chim Cßn l¹i :... con chim? Bµi gi¶i Sè chim cßn l¹i lµ: 8 - 2 = 6( con chim) §¸p sè : 6 con chim. Bµi 2 trang 149 Tãm t¾t Cã : 8 qu¶ bãng §· th¶ :3 qu¶ bãng Cßn l¹i:....qu¶ bãng? Bµi gi¶i Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 10 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 Sè bãng cßn l¹i lµ : 8 - 3 = 5( qu¶ bãng) §¸p sè: 5 qu¶ bãng Bµi 3 trang 149 Tãm t¾t §µn vÞt cã : 8 con ë díi ao : 5 con Trªn bê: ... con? TiÕt 106 TiÕt 107 Bµi gi¶i Trªn bê cã lµ: 8 -5=3 ( con vÞt ) §¸p sè: 3 con vÞt . LuyÖn tËp Bµi 1,2 ( T¬ng tù tiÕt 105 ) LuyÖn tËp Bµi 1,2 ( t¬ng tù nh trªn ) Nhng bµi 4 trang 150 vµ bµi 4 trang151 th× lêi gi¶i dùa vµo dßng thø 3 cña phÇn tãm t¾t bµi to¸n: Sè h×nh tam gi¸c kh«ng t« mµu lµ : Sè h×nh trßn kh«ng t« mµu lµ: 8 - 4 = 4( h×nh ) 15 - 4 = 11( h×nh ) §¸p sè: 4 h×nh tam gi¸c §¸p sè: 11 h×nh trßn.  Bµi 3 trang 151 Tãm t¾t b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng ? cm 2cm 13cm Bµi gi¶i Sîi d©y cßn l¹i dµi lµ: 13 – 2 = 11( cm) §¸p sè : 11cm TiÕt 108 LuyÖn tËp chung §©y lµ phÇn tæng hîp chèt kiÕn thøc cña c¶ 2 d¹ng to¸n ®¬n thªm vµ bít ë líp 1 Bµi 1 trang 152 A, Bµi to¸n : Trong bÕn cã .....« t«, cã thªm....« t« vµo bÕn. Hái................................................................? Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 11 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 HS quan s¸t tranhvµ hoµn thiÖn bµi to¸n thªm råi gi¶i bµi to¸n víi c©u lêi gi¶i cã côm tõ cã tÊt c¶ B, Bµi to¸n : Lóc ®Çu trªn cµnh cã 6 con chim, cã ....con bay ®i. Hái .............................................? HS quan s¸t tranh råi hoµn thiÖn bµi to¸n bít vµ gi¶i bµi to¸n víi c©u lêi gi¶i cã côm tõ cßn l¹i Lóc nµy HS ®· qu¸ quen víi gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n nªn híng dÉn cho HS chän c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i gÇn víi c©u hái nhÊt ®ã lµ: - §äc kÜ c©u hái. - Bá ch÷ Hái ®Çu c©u hái. - Thay ch÷ bao nhiªu b»ng ch÷ sè. - Thªm vµo cuèi c©u ch÷ lµ vµ dÊu hai chÊm Cô thÓ Bµi 1 trang 152 A,C©u hái lµ: Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu « t«? C©u lêi gi¶i lµ: Cã tÊt c¶ sè « t« lµ : B, C©u hái lµ: Hái trªn cµnh cßn l¹i bao nhiªu con chim? C©u lêi gi¶i lµ: Trªn cµnh cßn l¹i sè con chim lµ : VD kh¸c:  C©u hái lµ: Hái hai líp trång ®îc tÊt c¶ bao nhiªu c©y ? C©u lêi gi¶i lµ: Hai líp trång ®îc tÊt c¶ sè c©y lµ:  C©u hái lµ: Hái con sªn bß ®îc tÊt c¶ bao nhiªu x¨ng-ti-mÐt? C©u lêi gi¶i lµ: Con sªn bß ®îc tÊt c¶ sè x¨ng-ti-mÐt lµ?  C©u hái lµ: Hái Lan cßn ph¶i ®äc bao nhiªu trang n÷a th× hÕt quyÓn s¸ch? C©u lêi gi¶i lµ: Lan cßn ph¶i ®äc sè trang n÷a ...lµ: ............................................ Trªn ®©y lµ 2 mÉu to¸n ®¬n ®iÓn h×nh cña phÇn gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1.T«i ®· ®a ra ph¬ng ph¸p d¹y tõ dÔ ®Õn khã ®Ó HS cã thÓ gi¶i to¸n mµ kh«ng gÆp khã kh¨n ë bíc viÕt c©u lêi gi¶i.Tèi thiÓu HS cã lùc häc trung b×nh yÕu còng cã thÓ chän cho m×nh 1 c¸ch viÕt ®¬n gi¶n nhÊt b»ng côm tõ: Cã tÊt c¶ lµ: HoÆc : Cßn l¹i lµ: Cßn HS kh¸ giái c¸c em cã thÓ chän cho m×nh ®îc nhiÒu c©u lêi gi¶i kh¸c nhau n©ng dÇn ®é khã th× lêi gi¶i cµng hay vµ s¸t víi c©u hái h¬n. Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 12 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 V. KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC TRONG 3 NAÊM GAÀN ÑAÂY : STT Năm học Lớp Sĩ HS viÕt ®óng phÐp số lời giải HS viÕt HS viết ®óng phép đúng đáp số 25 em HS viÕt ®óng c¶ 3 bíc trªn 1 2008-2009 1D 29 17 em tính 24 em 2 2009-2010 1D 29 19 em 25 em 26 em 24 em 3 2010-2011 1D 29 24 em 27 em 28 em 28 em 20 em VI. NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM, KEÁT LUAÄN : 1. Bµi häc kinh nghiÖm : Qua viÖc nghiªn cøu vµ ¸p dông ph¬ng ph¸p d¹y to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1 cho thÊy gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 1 kh«ng khã ë viÖc viÕt phÐp tÝnh vµ ®¸p sè mµ chØ m¾c ë c©u lêi gi¶i cña bµi to¸n. Sau qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ ¸p dông kinh nghiÖm s¸ng kiÕn th× HS biÕt viÕt c©u lêi gi¶i ®· ®¹t kÕt qu¶ rÊt cao,dÉn tíi viÖc HS ®¹t tØ lÖ cao vÒ hoµn thiÖn bµi to¸n cã lêi v¨n .V× vËy theo chñ quan cña b¶n th©n t«i th× kinh nghiÖm s¸ng kiÕn nµy cã thÓ ¸p dông vµ phæ biÕn nh»m n©ng cao chÊt lîng cho HS vÒ viÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n. 2. KÕt luËn : Ph¬ng ph¸p d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1 gióp häc sinh hoµn thiÖn mét bµi gi¶i ®ñ 3 bíc: c©u lêi gi¶i + phÐp tÝnh + ®¸p sè lµ vÊn ®Ò ®ang ®îc c¸c thÇyy c« trùc tiÕp d¹y líp 1 rÊt quan t©m. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ gióp häc sinh líp 1 viÕt c©u lêi gi¶i cña bµi to¸n sao cho s¸t víi yªu cÇu mµ c©u hái cña bµi to¸n ®a ra . ChÝnh v× vËy nªn t«i m¹nh d¹n ®a ra kinh nghiÖm s¸ng kiÕn mµ b¶n th©n t«i ®· vËn dông vµo trong qu¸ tr×nh d¹y vµ ®¹t kÕt qu¶ t¬ng ®èi kh¶ quan. Trªn ®©y lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu , ¸p dông kinh nghiÖm s¸ng kiÕn vµo ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung vµ ph¬ng ph¸p d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1 nãi riªng. T«i hy väng sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu thµnh c«ng vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y To¸n vµ n©ng cao hiÓu biÕt cho b¶n th©n trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë TiÓu häc. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! NHAÄN XEÙT CUÛA HOÄI ÑOÀNG SKKN Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh Như Bình , ngµy 15 th¸ng 11 n¨m 2011 Ngêi viÕt SKKN - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình 13 Saùng kieán kinh nghieäm - Lôùp 1 TRÖÔØNG TIEÅU HOÏC NHÖ BÌNH CHUÛ TÒCH ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Giaùo vieân : Quaûng Thò Myõ Oanh Quaûng Thò Myõ Oanh - Tröôøng tieåu hoïc Nhö Bình