Tài liệu Skkn giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương tam giác trong hình học lớp 7 ở trường ptdtbt-thcs mù cả

Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài : * Khái quát về lí luận : Qua thực tế giảng dạy bộ môn Toán ở các khối lớp trong những năm học vừa qua, tôi thấy rằng học sinh ở khối lớp 7 thường rất vất vả trong học tập và tìm hiểu về phần Hình Học, đặc biệt là chương Tam Giác. Dù chúng ta đã có những đổi mới phương pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng giảng dạy nhưng đó cũng là vấn đề cần bàn đối với các trường THCS vùng khó nói chung và trường PTDTBT-THCS Mù Cả nói riêng. Được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp cùng chuyên ngành, các đợt sinh hoạt chuyên đề định kỳ của nhóm chuyên môn , môn Toán lớp 7 đặc biệt là phần Hình Học có vai trò rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề, phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, sáng tạo. Khi học tập Hình Học lớp 7 các em được rèn luyện về những kỹ năng cơ bản nhất, đơn giản nhất nhưng cũng phức tạp nhất bởi xuất phát từ Hình Học lớp 7 các em có thể hình thành được các kỹ năng trình bày một bài toán Hình Học từ việc tóm tắt đề bài, vẽ hình theo đề bài, hay lập luận dựa vào các định nghĩa, định lý đã học vào chứng minh một vấn đề của bài toán. Nếu nắm chắc các kỹ năng trình bày bài toán Hình Học từ lớp 7 các em sẽ có rất nhiều thuận lợi trong học tập môn Toán ở các lớp tiếp theo. * Về mặt thực tiễn : Qua thực tiễn giảng dạy các em ở các lớp 7, 8, 9 tôi thấy các em ngày càng giảm sút lực học môn toán và cảm thấy chán nản, nhút nhát khi ở trên lớp vào tiết học môn Toán. Đặc biệt Hình Học lớp 7 là nền tảng, cơ sở quan trọng nhất để các em có thể tiếp tục học tập cho các lớp tiếp theo. Cho dù là học mảng kiến thức nào của môn Toán đi nữa, thì kĩ năng tìm hiểu đề bài đến thực hiện giải một bài toán Hình Học đều phải có những nền tảng nhất định, hay chính là xây dựng phương pháp học tập đối với Hình Học. Về vấn đề này theo tôi cái gốc đó là phải hiểu rõ về bản chất, phương pháp, cách suy luận ngay từ chương Tam Giác của Hình Học lớp 7. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 1 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Nhìn thẳng vào vấn đề tôi nhận thấy rằng phải làm thế nào để các em nắm rõ được kiến thức, các cách giải quyết vấn đề trong chương Tam Giác để qua đó các em thấy học tập môn Toán không còn quá nhiều áp lực như trước nữa và các em đủ tự tin, hành trang khám phá về Toán Học một cách chủ động, sáng tạo. Tuy rằng chương Tam Giác của Hình Học lớp 7 là một vấn đề nhỏ của môn Toán THCS nhưng nó thực sự rất quan trọng trong sự phát triển trí tuệ và thay đổi quan điểm nhìn nhận về môn học được coi là “khô, khó, khổ “ này. Vì vậy, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7 ở trường PTDTBT-THCS Mù Cả” để làm sáng kiến kinh nghiệm của mình. 2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu của đề tài: - Phạm vi : Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá công tác giảng dạy môn toán ở trường PTDTBT – THCS Mù Cả, tìm tòi tham khảo tại các đơn vị trường bạn có cùng điều kiện, tìm hiểu nguyên nhân của những hạn chế trong giảng dạy môn Toán. - Đối tượng : Đề tài được nghiên cứu và tiến hành áp dụng đối với học sinh lớp 7 và các học sinh yếu, trung bình và được thực hiện trong các giờ luyện tập, ôn tập, ôn thi. 3. Mục đích của đề tài: - Đề tài “Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7 ở trường PTDTBT-THCS Mù Cả” là một cánh cửa giúp giáo viên có thể đạt hiệu quả hơn trong giảng dạy, học sinh từ nắm bắt cơ bản thế nào là Tam Giác, tổng số đo 3 góc của nó, rồi vẽ được hình, ghi GT/KL và dần xây dựng được phương pháp giải toán về Tam Giác cũng như phần Hình Học ở các chương khác, lớp học khác. Qua những điều đạt được nêu trên học sinh khi học tập môn toán sẽ mạnh dạn hơn, chủ động hơn trong việc lĩnh hội kiến thức và nâng cao ý thức hợp tác với Thầy,Cô giáo. Học sinh từ chỗ rụt dè, im lặng và chỉ chờ Thầy chữa bài để chép, thay vào đó các em có thể tự mình trình bày bài giải chủ động hơn.Với những nội dung kiến thức gọn gàng, liền mạch và lo gic, có tính liên hệ thực tế cao giúp các em không chỉ nâng cao thành tích học tập của bản thân mà qua Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 2 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... đó còn có thể áp dụng vào tìm tòi các môn khoa học tự nhiên khác một cách hiệu quả hơn. - Đề tài còn là tài liệu tham khảo cho các đồng nghiệp vùng khó, từ đề tài có thể giúp chúng ta nhìn nhận chính xác và đưa ra những giải pháp mang tính ứng dụng thực tế. 4. Những điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu một nội dung trong phạm vi hẹp nhưng nó có vai trò rất quan trọng trong phát triển trí tuệ học sinh từ vấn đề đơn giản, nhỏ hẹp mà quyết định sự phát triển trong lĩnh hội kiến thức của học sinh trong các năm học cao hơn cũng như trong cuộc sống sau này. Đề tài đưa ra những vướng mắc và cách khắc phục rất thực tế và mang tính nhân rộng trong phương pháp giảng dạy môn Toán ở trường THCS vùng khó khăn, vùng dân tộc ít người. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 3 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... PHẦN NỘI DUNG Chương I ( Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7 tại trường PTDTBT-THCS Mù Cả ) 1.1 Định nghĩa, khái niệm có liên quan : Nếu chúng ta – những người thầy giáo, cô giáo đứng ở góc độ, vị trí của người học sinh vậy chúng ta sẽ nghĩ gì về vấn đề học tập ? Chắc chắn mỗi chúng ta đều đã từng một thời là học sinh trên ghế nhà trường và điều này vẫn chưa bao giờ là kết thúc. Toán học là một môn học có tầm ảnh hưởng rất lớn đối với chúng ta, nó có một vị trí rất quan trọng trong sự phát triển trí tuệ của mỗi con người, trong quan niệm quen thuộc chúng ta vẫn thường coi môn Toán là môn học chính so với các môn học khác. Toán học gắn liền với chúng ta từ khi chúng ta biết rằng mình đã, đang được sinh ra và lớn lên trên thế giới này. Nhắc đến môn Toán trong chương trình cấp THCS qua những năm giảng dạy các khối lớp 6,7,8,9 tại trường PTBTBT-THCS Mù Cả tôi thấy rằng học sinh có thể học khá tốt ở giai đoạn học kỳ I của lớp 7 nhưng dần về sau lực học của các em rất khó duy trì ở mức khả quan. Mỗi giáo viên có một phương pháp giảng dạy riêng, mỗi lứa học sinh có cách học khác nhau và hiệu quả của việc học khác nhau, nhưng để các em có được phương pháp học hiệu quả, ít căng thẳng mà hiệu quả lại cao đó là phương châm trong vấn đề mà tôi muốn nêu ra để chia sẻ cùng các đồng chí, đồng nghiệp trong và ngoài đơn vị có cùng điều kiện. Vấn đề được quan tâm và nhắc đến ở đây đó là làm thế nào để học sinh học môn Toán – môn học “ khô , khó , khổ “ mà không còn cảm giác đó nữa, đặc biệt hơn đó là học sinh sẽ không lúng túng trước bài toán Hình Học đặc biệt là về nội dung ở chương Tam Giác. Vậy để học sinh có thể làm được điều trên chúng ta phải làm những gì ? Như thế nào ? Dù đề tài tôi nghiên cứu vẫn còn tồn tại những hạn chế nhưng dưới góc độ cá nhân luôn tâm huyết với nghề, luôn tìm tòi những phương pháp giúp học sinh học tốt môn Toán tôi đã mạnh dạn đưa ra những phương pháp mà theo tôi là hiệu quả khi giảng dạy phần Hình Học trong bộ môn Toán lớp 7 ở trường PTDTBTTHCS Mù Cả. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 4 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... 1.2 Các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện : Nghị quyết Đại hội ĐCSVN lần IX ghi: “Cần phải tiếp tục nâng cao giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy - học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, phát huy tính độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh để nâng cao năng lực, tự hoàn hiện học vấn.” Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam năm 1992, Điều 35 ghi: “ Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nhà nước phải phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo, bồi dưỡng nhân tài”. Luật giáo dục năm 2005, nước CHXHCN Việt nam, Điều 2 ghi: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện có đạo đức, trí thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và CNXH, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ năm học 2002-2003, ngành GD tiến hành thay SGK, đổi mới phương pháp. Trọng tâm là lấy học sinh làm trung tâm; thầy chủ đạo, trò chủ động. Từ khi bước chân vào ngành giáo dục huyện Mường Tè ( năm 2008 ) tôi đã thường xuyên được biết đến sự chỉ đạo sát sao của phòng giáo dục huyện nhà về tăng cường đổi mới và nâng cao chất lượng dạy và học nhưng năm 2012 tôi mới có đủ điều kiện để góp một phần nhỏ bé của mình vào sự phát triển của giáo dục Mường Tè. Chương 2 ( Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7 tại trường PTDTBT-THCS Mù Cả ) 2.1 Vài nét về địa bàn thực hiện sáng kiến: Trường PTDTBT THCS Mù Cả đóng tại địa bàn thuộc xã Mù Cả Gồm 6 lớp với số cán bộ, giáo viên là 23, đối tượng học sinh ở đây là 100% người dân tộc thiểu số, hầu hết giáo viên là người ngoại tỉnh. Mù Cả là một xã mà kinh tế còn khó khăn so với thị trấn và các xã khác, cuộc sống của người dân chủ yếu là làm Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 5 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... nương và dựa vào tài nguyên có sẵn của rừng. Chính vì những khó khăn trên nên vẫn còn tồn tại học sinh bỏ học hay đi học không đều. Mặc dù với những khó khăn nhất định nhưng người dân tại địa bàn xã vốn chăm chỉ, có truyền thống về học tập khá tốt so với các xã khác. Cơ sở vật chất của nhà trường đã bước đầu đảm bảo về số lượng và chất lượng. Sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp, chính quyền địa phương đã ngày cáng sát sao hơn đối với giáo dục xã nhà. 2.2 Thực trạng vấn đề được nghiên cứu trong sáng kiến : 2.2.1 Thuận lợi: Là một giáo viên dạy bộ môn toán tại trường PTDTBT-THCS Mù Cả đến nay đã được 6 năm học nên bản thân đã có sự ổn định về công tác và khá thuận tiện trong việc tìm hiểu hoàn cảnh sống và chủ động trong các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. Đa số học sinh tại trường là rất ngoan và có ý thức trong học tập, bên cạnh đó các bậc phụ huynh ngày càng quan tâm nhiều hơn đến việc học tập của con em mình. Cơ sở hạ tầng, thiết bị học tập đã và đang được bổ sung phục vụ cho việc dạy và học, các chế độ ưu đãi thu hút học sinh được đẩy mạnh về nhiều mặt. Sự quan tâm của chính quyền địa phương tới giáo dục ngày càng sát sao và hỗ trợ rất nhiều trong việc dạy và học của thầy và trò. 2.2.2 Khó khăn : Bên cạnh những thuận lợi nêu trên cũng còn rất nhiều khó khăn trong việc dạy học tại địa phương. Đối tượng học sinh tại địa bàn đa số là học sinh có lực học trung bình và yếu, một số học sinh khá, giỏi thường có xu thế thi vào trường Nội Trú huyện để học tập. Địa bàn xã trải dài và giáp gianh với các trường THCS khác nên việc quản lý, hỗ trợ, vận động học sinh ra lớp còn nhiều vất vả. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 6 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Đa số học sinh có ý thức học tập và vươn lên là con em của cán bộ trong xã, phần nhiều các gia đình vẫn chưa có sự quan tâm cần thiết đối với con em mình. Thiết bị dạy học, dụng cụ học tập đặc biệt là sách giáo khoa môn Toán chưa đảm bảo về số lượng, chất lượng. Kiến thức môn Toán ở các lớp dưới học sinh bị hổng nhiều chủ yếu các em duy trì được lực học ở giới hạn phép tính cộng, trừ, nhân, chia đơn giản. Là vùng nông thôn, học sinh ngoài giờ học chính khóa trên lớp các em phải phụ giúp gia đình, tâm lí không phải là buổi học chính khóa nên không tham gia đầy đủ các tiết học phụ đạo hàng tuần. Do thời gian của tiết dạy có hạn, đối tượng học sinh yếu kém lại đông. Việc kèm cặp học sinh của giáo viên còn hạn chế. Năm học 2013-2014 này tôi lại tiếp tục được nhà trường phân công giảng dạy khối lớp 7. Trước thực trạng nêu trên của học sinh tôi đã khảo sát về chất lượng đầu năm của học sinh lớp 8 hàng năm sau khi học xong phần Tam Giác và kết quả đạt được như sau: ĐỀ BÀI : ( Kiểm tra 30 phút) Cho tam giác ABC cân tại A với góc A = 700, kẻ BH vuông góc với AC, kẻ CK vuông góc với AB. a) Vẽ hình, ghi GT/KL b) Tính số đo của góc HBC c) Chứng minh rằng : ∆ AHB=∆ AKC . Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 7 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Kết quả khảo sát như sau: Tổng số HS Năm học tham gia khảo Dưới 5 Trên 5 sát điểm Tỉ lệ % điểm Tỉ lệ % 2011 35 25 71,4% 10 28,6% 2012 37 23 65,7% 14 34,3% 2013 27 15 55,6% 12 44,4% 2.3 Nguyên nhân : 2.3.1 Nguyên nhân từ giáo viên : Giáo viên giảng dạy phần lớn là người nằm ngoài địa bàn đến công tác nên sự nắm bắt tình hình địa phương còn hạn chế. Một số giáo viên mới vào ngành nên kinh nghiệm giảng dạy còn ít, phương pháp giảng dạy còn dập khuôn, máy móc, yêu cầu quá cao so với đối tượng học sinh. Quá trình tìm hiểu về đối tượng học sinh, phong tục tập quán của người dân địa phương vẫn chưa nắm rõ nắm bắt chưa sâu sắc. Đối với giáo viên công tác lâu năm tại vùng khó vẫn chưa có sự ổn định nhất định tại một đơn vị cụ thể để có thể xây dựng và nêu ra những sáng kiến áp dụng thực tế mang tính “chiến lược lâu dài” cho nền giáo dục tại đơn vị. (giáo viên chuyển trường nhiều về đơn vị thuận lợi, giáo viên nhận công tác mới do được bổ nhiệm…) 2.3.2 Nguyên nhân từ học sinh : Nhìn từ thực tế, địa bàn huyện Mường Tè nói chung và xã Mù Cả nói riêng thì đây được xếp vào khu vực khó khăn về nhiều mặt, trình độ dân trí vẫn còn hạn chế. Việc giáo viên phải thường xuyên đi vận động các em ra lớp là có, bên cạnh đó các cấp chính quyền cũng đã phải có những biện pháp nhằm thu hút, động viên các em trong học tập. Một số các em có tâm lý ngại, lo lắng khi học môn toán nên rụt dè, ngại không dám hỏi bài hay có những thắc mắc gì, chỉ biết rằng thầy giảng thì trò nghe, thầy chữa bài thì trò ghi chép…. 2.3.3 Nguyên nhân từ đặc thù môn học: Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 8 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Chúng ta có thể khẳng định rằng môn Toán là môn học rất quan trọng , có tầm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển, hình thành nhân cách, trí tuệ của người học. Nhìn từ góc độ trên ta không thể phủ nhận rằng có nhiều người quan niệm môn Toán là môn học “khô khan, khó khăn, khổ sở”. Cũng chính vì vậy đã tạo nên tâm lý lo lắng, mất chủ động khi tiếp cận những kiến thức mới của môn Toán. Đặc biệt hơn nữa, phần Tam Giác của hình học lớp 7 là phần có kiến thức tổng hợp với nhiều nội dung và bên cạnh đó là bước ngoặt quan trọng đối với học sinh khi tìm hiểu về Hình Học bởi nó xây dựng kỹ năng, phương pháp học tập và giải quyết một bài toán Hình Học nói chung cho cả các lớp học sau này. Chương 3 ( Các biện pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7 tại trường PTDTBT-THCS Mù Cả ) 3.1 Các biện pháp : 3.1.1 Biện pháp 1: Trú trọng củng cố kiến thức cũ ngay từ đầu năm học trong thời gian ôn tập, bổ trợ đầu năm học. a) Mục tiêu : Củng cố và khắc sâu cho học sinh các khái niệm, tính chất về Đoạn thẳng, Góc. Vì kiến thức trong chương trình môn Toán, đặc biệt là phần hình học là một hệ thống hoàn chỉnh có tính kế thừa và là nền tảng từ lớp này đến lớp tiếp theo cho nên để học tốt, dạy tốt phần hình học lớp 7 cần nắm bắt trắc về mảng kiến thức cũ. Để thực hiện tốt điều này mà không làm tăng áp lực học tập cho học sinh về tăng số tiết, tăng số buổi phụ đạo ta cần có sự chủ động và kế hoạch dạy học cho học sinh mang tính liên tục từ năm học này sang năm học sau. b) Nội dung: Trong các tiết học bổ trợ cho học sinh giáo viên chủ động lên kế hoạch dạy học ( có sự phê duyệt của Chuyên môn nhà trường, Tổ- nhóm chuyên môn). Trong quá trình giảng dạy giáo viên kết hợp hệ thống hóa lại kiến thức đã học và giải các bài tập củng cố cho các mảng kiến thức tương ứng. c) Cách thực hiện : Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 9 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Đối với bộ môn toán thông thường được bố trí dạy học bổ trợ đầu năm với số lượng là 4tiết/tuần trong thời gian 3 tuần. Vậy với 12 tiết dạy này giáo viên phải lựa chọn số lượng bài, dạng bài tập sao cho phù hợp, chủ yếu là bài tập cơ bản. Theo tôi trong thời gian này tôi đã xây dựng một vài bài tập ( dành cho 6 tiết Hình Học) với nội dung tương tự như sau: Bài tập 1: Cho đoạn thẳng EF dài 5 cm . Trên tia EF lấy điểm I sao cho EI = 2,5 cm a/ Điểm I có nằm giữa hai điểm E và F không ? Vì sao ? b/ So sánh EI và IF. I có là trung điểm của EF không ? Bài tập 2: Vẽ tia Ox.Vẽ 3 điểm A; B; C trên tia Ox sao cho OA = 4cm; OB = 6cm; OC = 8cm. a) Tính độ dài các đoạn thẳng AB; BC ? b) Điểm B có là trung điểm của đoạn thẳng AC không? Vì sao? Bài tập 3: Trên nửa mặt phẳng bờ chứa tia Ox vẽ hai tia Oy và Oz sao cho góc xOy = 1000, góc xOz = 200. a) Trong ba tia Ox, Oy, Oz tia nào nằm giữa hai tia còn lại? Vì sao? b)Vẽ Om là tia phân giác của góc yOz. Tính góc xOm. Bài tập 4: Trên cùng một nửa mặt phẳng bờ chứa tia Ox vẽ hai tia Oy và Ot sao cho góc xOy có số đo 300, góc xOt có số đo 700 . a) Tính số đo góc yOt ? Tia Ot có là tia phân giác của góc xOy không ? vì sao ? b) Gọi tia Om là tia đối vủa tia Ox . Tính số đo góc mOt c) Gọi tia Oa là tia phân giác của góc mOt, Tính số đo góc aOy ? 3.1.2 Biện pháp 2: Dạy học kết hợp thực hành giải toán và củng cố về cách đọc và phân tích đề bài. ( vẽ hình, ghi GT/KL) a) Mục tiêu : Duy trì tính liên tục trong quá trình dạy và học, đồng thời từng bước củng cố các nội dung cơ bản làm nền tảng cho nội dung kiến thức tiếp theo. b) Nội dung : Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 10 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Nội dung trọng tâm cần khắc sâu và củng cố đó là xây dựng cho học sinh về cách đọc, phân tích được yêu cầu của một đề bài cụ thể, từ đó học sinh áp dụng vào vẽ hình, tập quan sát, nhận dạng hình để tóm tắt đề bài bằng cách ghi được GT/KL. c) Cách thực hiện : Đây là giai đoạn trong năm học chính khóa vì vậy giáo viên cần kết hợp giữa giảng dạy chính khóa và giảng dạy phụ đạo nhằm nâng cao tính hiệu quả trong truyền tải kiến thức cho học sinh. Trong các bài tập giáo viên cần hướng dẫn cụ thể và khắc sâu, tạo và hình thành kĩ năng cho học sinh theo yêu cầu với mỗi nội dung cụ thể. ( tóm tắt, vẽ hình, đọc hình, ghi GT/KL ) 3.1.3 Biện pháp 3 : Dạy học nâng cao trọng tâm về nhận dạng tam giác và tính toán các yếu tố trong tam giác. a) Mục tiêu : Học sinh nắm chắc mối quan hệ giữa các góc, các cạnh, các tam giác và giải được các bài toán về tính toán cơ bản. b) Nội dung : Để đạt được hiệu quả trong vấn đề nêu trên, giáo viên cần phải giúp cho học sinh nắm chắc về : Tên các loại tam giác; tên - vị trí và độ lớn của góc, cạnh của tam giác, dựa vào định nghĩa, định lí chỉ ra được mối quan hệ giữa các cạnh, các góc và độ lớn của chúng. c) Cách thực hiện : Để mục tiêu đặt ra có hiệu quả theo tôi cần thực hiện 2 vấn đề : * Một là : Chủ động xây dựng kế hoạch dạy học trong tiết dạy tự chọn, tiết dạy phụ đạo bám sát chương trình chính khóa nhằm củng cố kịp thời cho học sinh về lí thuyết lẫn bài tập. * Hai là : Xây dựng ngân hàng bài tập ôn tập theo từng dạng bài tập cụ thể nhằm khắc sâu kiến thức và rèn kỹ năng tính toán, nhận dạng Tam Giác của học sinh. 3.1.4 Biện pháp 4 : Xây dựng kỹ năng chứng minh một vài vấn đề cơ bản về Tam Giác. a) Mục tiêu : Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 11 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... Hình thành kỹ năng từ phân tích, suy luận, tổng hợp kiến thức và vận dụng vào giải quyết bài toán hình học nói chung và về Tam Giác nói riêng. b) Nội dung : Giúp học sinh có kỹ năng giải bài toán với dạng câu hỏi như: chứng minh hai yếu tố bằng nhau, chứng minh một tam giác là tam giác cân, đều, vuông.... c) Cách thực hiện : Theo tôi có thể thực hiện biện pháp xây dựng kỹ năng chứng minh một vài vấn đề cơ bản về Tam Giác ta cần thực hiện: * Một là : Dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài toán với các câu hỏi gợi mở dạng như : - Đề bài yêu cầu ta làm gì ? Tìm ra vấn đề nào ? Định lí, định nghĩa liên quan đến nội dung câu hỏi ? - Đề bài cho ta biết điều gì ? Nếu hai góc của 1 tam giác bằng nhau thì nó là tam giác gì, dựa vào đâu ? ..... * Hai là : Xây dựng cấu trúc, kỹ năng, hình thức trình bày trong lời giải một bài toán chứng minh. Ví dụ : Hai tam giác bằng nhau * Về kiến thức: học sinh nắm được các bước chứng minh hai tam giác bằng nhau * Về kỹ năng giải bài tập: Trường hợp: c.c.c - Hình thành cho các em nhận biết được các cạnh tương ứng bằng nhau (có các ký hiệu giống nhau); nếu các em không xác định được các cạnh tương ứng bằng nhau thì không thể chứng minh được. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 12 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... * Nếu hình hai tam giác nằm ở vị trì bất kỳ : Trường hợp c.g.c : Điều quan trọng là các em xác định được đúng góc cạnh tương ứng để chúng minh. Cần khắc sâu là Định lý: “Nếu hai cạnh và góc xen giữa của tam giác này bằng hai cạnh và góc xen giữa của tam giác kia thì hai tam giác đó bằng nhau.” C' AB = A’B’; Â = Â’ ; AC = A’C’ Trường hợp g.c.g: điều quan trong là học sinh xác định đúng được 1 cạnh và hai góc kề tương ứng * Tóm lại Rèn luyện cho học sinh tính tư duy xác định được đúng các cạnh góc tương ứng, các ký hiệu bằng nhau. Các bước chứng minh, dùng các lập luận có lý , một cách chặt chẽ, logic phù hợp với đặc trưng của từng bài. Để bài toán chứng minh tốt hơn thì giáo viên cho các em phân tích đề bài, từ đó ghi giả thiết, kết luận. Kết hợp tốt các kiết thức, lập luận , tỉ mỹ, cẩn thận để hình thành kỹ năng. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 13 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... 3.2 Hiệu quả của sáng kiến : Sau một thời gian nghiên cứu, tìm tòi và không ngừng học hỏi từ các đồng nghiệp khác tôi đã chủ động hiện thực hóa kết quả tìm hiểu đề tài qua việc khảo sát lại chất lượng học sinh ở khối lớp 7 và kết quả đạt được như sau : Năm học Xếp loại Số HS tham gia Đạt điểm Đạt điểm Đạt điểm Đạt điểm khảo sát 9;10 Sl % 7;8 5;6 Sl % Sl % dưới 5 Sl % Tỉ lệ % HS đạt ≥5điểm 2012 37 3 8,2 8 21,6 10 27,0 16 43,2 56,8 % 2013 27 3 11,1 6 22,2 7 25,9 11 40,8 59,2 % 2014 48 6 12,5 % 10 20,8 % 18 37,5 % 14 29,2 % 70,8 % Qua kết quả các cuộc khảo sát nêu trên cho thấy rằng khi chúng ta quan tâm và tìm hiểu vấn đề vướng mắc trong giảng dạy, cùng đồng nghiệp tìm tòi, đưa ra giải pháp và thực hiện một cách nghiêm túc sẽ đem lại hiệu quả nhất định. Từ những nghiên cứu có thể linh hoạt áp dụng vào thực tế tại đơn vị và các đơn vị khác. 3.3 Ứng dụng vào thực tiễn : 3.3.1 Bài học kinh nghiệm: Trong việc nghiên cứu đề tài cần có sư chủ động tìm hiểu về đối tượng nghiên cứu và phải thực sự liên tục, tỉ mỉ, số liệu điều tra phải khách quan như vậy tính chất nghiên cứu mới thể hiện được sự hiệu quả. Trong áp dụng vào thực tiễn phải mang tính khả thi, có thể áp dụng mở rộng đối với các địa bàn lân cận có hoàn cảnh, điều kiện tuong tự. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 14 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... 3.3.2 Ý nghĩa : Việc nâng cao chất lượng giáo dục là nhiệm vụ rất quan trọng và phương pháp giảng dạy cho các em sao cho tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả và hứng thú đó là điều mà mỗi giáo viên cần rèn luyện và hoàn thiện chuyên môn nghiệp vụ của mình. Tôi nghĩ rằng khi thực hiện công tác giảng dạy mỗi chúng ta cần phải trả lời được các câu hỏi như : Dạy cho học sinh những kiến thức gì? Học sinh tiếp thu ở mức độ nào? Học sinh có hứng thú trong tiết học hay không? Quan trọng nhất là phương pháp truyền đạt kiến thức đến học sinh đã hiệu quả hay chưa? 3.3.3 Tính khả thi và khả năng áp dụng, triển khai sáng kiến : Đề tài là sự nhìn nhận khách quan, có sự trải nghiệm thực tế trong thời gian dài và liên tục về thực tế giáo dục tại một đơn vị trường vùng khó nói riêng và trong khu vực huyện vùng khó nói chung. Đề tài thể hiện tính thực tế và khả thi trong áp dụng vào giảng dạy tại đơn vị và các đơn vị khác có cùng điều kiện. Tôi hy vọng đề tài của mình góp nên một tiếng nói và góc nhìn đúng đắn của giáo dục vùng khó khăn. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 15 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... PHẦN KẾT LUẬN 1. Kết luận : Đề tài là sự nghiên cứu dựa trên cơ sở thực tế, đi sâu vào tìm tòi, phân tích đối tượng. Qua áp dụng vào thực tế, đề tài đã đạt được những thành công nhất định, bước đầu cho thấy sự khả thi trong áp dụng vào thực tiễn. Nếu áp dụng triệt để, đồng bộ, linh hoạt, phù hợp các giải pháp mà đề tài nêu ra sẽ mang lại kết quả khả quan cho việc giảng dạy, học tập 2. Kiến nghị : 1. Cần có sự quan tâm hơn nữa của các cấp, các ngành quản lý giáo dục (bộ giáo dục,sở giáo dục…) 2. Sự quan tâm, định hướng phát triển của giáo dục vùng khó khăn nói chung và khu vực Mường Tè nói riêng. 3. Sự chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục của lãnh đạo ngànhphòng đối với các trường thuộc xã khó khăn nhất như Mù Cả. 4. Tổ chức tăng cường các đợt, buổi sinh hoạt chuyên đề về chuyên môn, phương pháp giảng dạy trong trường, cụm trường, trong huyện. 5. Sự chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ giáo dục hàng năm đặc biệt là công tác bồi dưỡng giáo viên mới vào ngành của ban giám hiệu nhà trường. Cuối cùng, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô để đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn. Mong sao góp được một phần nhỏ bé của mình trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Xác nhận của lãnh đạo đơn vị Mường Tè, ngày 05 tháng 3 năm 2014 Tác giả SKKN Lưu Mạnh Phức MỤC LỤC. Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 16 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... PHẦN ĐỀ MỤC TRANG PHẦN MỞ ĐẦU 1 Lí do chọn đề tài 1 2 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 2 3 Mục đích của đề tài 2 4 Những điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu 3 PHẦN NỘI DUNG 1.1 Định nghĩa, khái niệm có liên quan 4 1.2 Các văn bản chỉ đạo thực hiện 5 2.1 Vài nét về địa bàn nghiên cứu 5 2.2 Thực trạng vấn đề được nghiên cứu trong sáng kiến 6 2.3 Nguyên nhân của thực trạng 8 3.1 Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề 9 3.2 Hiệu quả của quá trình nghiên cứu 14 3.3 Khả năng ứng dụng, triển khai 14 PHẦN KẾT LUẬN 1 Kết luận 16 2 Những kiến nghị, đề xuất 16 Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 17 Giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy chương Tam Giác trong Hình Học lớp 7....... TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sách giáo viên Toán học lớp 6. ( NXBGD) 2. Sách giáo khoa Toán học lớp 6. ( NXBGD) 3. Sách giáo viên Toán học lớp 7. ( NXBGD) 4. Sách giáo khoa Toán học lớp 7. ( NXBGD) 5. Những bài tập cơ bản và nâng cao Toán 6. ( NXBGD) 6. Hướng dẫn dạy học toán 7 (NXBGD) – Vũ Đình Ruyệt Lưu Mạnh Phức - Trường PTDTT-THCS Mù Cả 18