BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM HAØ NOÄI 2
BAØI TAÄP NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC
Teân ñeà taøi
CUNG CAÁP KÓ NAÊNG GIAÛI BAØI TAÄP
HOAÙ HOÏC CHO HOÏC SINH
Giaùo vieân höôùng daãn:
Giaùo sinh thöïc hieän:
Lôùp: Hoaù K5
PHAÏM THÒ VIEÄT ANH
NGUYEÃN THEÁ LAÂM
Khoa: TÖÏ NHIEÂN
Thöïc hieän taïi tröôøng THCS Lieân Baõo – Huyeän Tieân Du – Tænh Baéc Ninh
Lieân Baõo, ngaøy 02 thaùng 11 naêm 2008
I/ PHAÀN MÔÛ ÑAÀU:
1. Lyù do choïn ñeà taøi :
Qu¸n triÖt tinh thÇn néi dung luËt gi¸o dôc n¨m 2008; C¨n cø chØ thÞ sè 33-2008/CT – Bé GD &
§T cña bé trëng Bé GD & §T vÒ nhiÖm vô n¨m häc 2008-2009, “Đẩy mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học
thân thiện, học sinh tích cực" ” do Bé GD & §T ph¸t ®éng
Giaùo duïc laø moät vaán ñeà raát quan troïng vaø caàn thieát cho ñaát nöôùc, vieäc hoïc laø raát quan
troïng vì vaäy cho neân ngheà giaùo vieân raát caàn, ngöôøi thaày giaùo coøn goïi laø thaày cuûa ngöôøi thaày. Ñaát
nöôùc coù phaùt trieån ñöôïc hay khoâng thì phuï thuoäc vaøo giaùo duïc, giaùo duïc coù phaùt trieån thì ñaát
nöôùc môùi phaùt trieån ñöôïc. Nhö Baùc Hoà ñaõ noùi: “ Daân toäc Vieät Nam coù theå trôû neân veû vang hay
khoâng, coù theå saùnh vai cuøng vôùi cöôøng quoác naêm chaâu hay khoâng thì nhôø ôû coâng hoïc taäp cuûa caùc
chaùu”
Moân hoaù hoïc khoâng nhöõng truyeàn thuï kieán thöùc phoå thoâng cô baûn maø coøn giaùo duïc chuû
nghóa Coäng Saûn (nhö giaùo ducï theá giôùi quan duy vaät bieän chöùng, giaùo duïc quan ñieåm voâ thaàn
hoïc, giaùo duïc loøng yeâu nöôùc vaø tinh thaàn quoác teá chaân chính), reøn luyeän kyõ naêng, kyõ xaûo thöïc
haønh cho hoïc sinh. Moân Hoaù hoïc ngaøy caøng coù vai troø quan troïng trong ñôøi soáng vaø saûn xuaát vì
vaäy maø toâi laø moät ngöôøi thaày giaùo ñang giaûng daïy moân hoaù tröôøng trung hoïc cô sôû. Toâi khoâng
ngöøng tham khaûo taøi lieäu, theo hoïc caùc lôùp boài döôõng, hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa ñoàng nghieäp
ñeå khoâng ngöøng naâng cao kieán thöùc cuõng nhö trình ñoä. Trong quaù trình hoïc hoûi tìm toøi toâi ñaõ
nghó ra moät saùng kieán giuùp cho hoïc sinh coù theå giaûi caùc baøi toaùn tính theo phöông trình hoaù hoïc
moät caùch deã daøng, keå caû baøi khoù laãn baøi deã.
2. Muïc ñích nghieân cöùu :
Nhaèm laøm cho hoïc sinh coù nhöõng kó naêng giaûi baøi taäp hoaù hoïc, phöông phaùp phuø hôïp suy
luaän moät caùch logic, coù höôùng ñi cuï theå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoïc sinh giaûi baøi taäp khoù
cuõng nhö baøi taäp deã thuaän lôïi hôn.
3. Ñoái töôïng phaïm vi nghieân cöùu :
Hoïc sinh khoái 9 tröôøng trung hoïc cô sôû Lieân Baõo huyeän Tieân Du tænh Baéc Ninh.
4. Nhieäm vuï nghieân cöùu :
Laøm cho hoïc sinh coù höùng thuù, yeâu thích moân hoaù hôn. Coù thaønh tích cao trong hoïc taäp,
vöôït qua caùc kì thi maø khoâng gaëp khoù khaên gì veà baøi taäp tính theo phöông trình hoaù hoïc cuûa moân
hoaù.
5. Phöông phaùp nghieân cöùu :
Chuû yeáu söû duïng nhoùm phöông phaùp duøng lôøi (nhö vaán ñaùp, ñaøm thoaïi, thuyeát trình…).
Suy luaän logic, suy luaän daät luøi laøm cho hoïc sinh coù höôùng ñi cuï theå ñeå töï giaûi quyeát caùc baøi toaùn
maø khoâng caàn söï trôï giuùp cuûa giaùo vieân. Qua ñoù hoïc sinh coù theå khaéc saâu kieán thöùc veà giaûi baøi
taäp cuõng nhö lí thuyeát vì qua moãi baøi taäp thì hoïc sinh oân laïi lí thuyeát vaø höôùng giaûi quyeát baøi
toaùn.
6. Noäi dung ñeà taøi :
Thu thaäp caùc coâng thöùc hoaù hoïc, ñònh luaät vaø tính chaát cuûa caùc chaát coù lieân quan, duøng
phöông phaùp suy luaän daät luøi ñeå giuùp hoïc sinh deã hieåu khaéc saâu kieán thöùc vaø döïa vaøo ñoù coù theå
giaûi quyeát ñöôïc caùc baøi toaùn deã cuõng nhö caùc baøi toaùn khoù toát hôn.
II/ NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI
Chöông 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU
1. Cô sôû phaùp lyù :
Saùng kieán kinh nghieäm thöïc hieän chuû yeáu döïa treân saùch giaùo khoa hoaù hoïc 9, laáy saùch
giaùo khoahoaù hoïc 9 laøm neàn taûng, vì vaäy saùch giaùo khoa laø cô sôû phaùp lyù ñeå xaây döïng ñeà taøi.
Ngoaøi ra coøn tham khaûo saùch giaùo vieân hoaù hoïc 9, saùch baøi taäp hoaù hoïc 9, caùc saùch tham khaûo vaø
caùc taøi lieäu coù lieân quan laø cô sôû cho saùng kieán kinh nghieäm.
2. Cô sôû lyù luaän :
Ñeà taøi coù vai troø quan troïng trong vieäc giaûi baøi taäp hoaù hoïc cuûa hoïc sinh goùp phaàn laøm
cho hoïc sinh tieáp thu ñöôïc phöông phaùp hay, coù höùng thuù trong vieäc giaûi baøi taäp töø ñoù khaéc saâu
cho hoïc sinh caùch giaûi quyeát baøi taäp taêng khaû naêng suy luaän logic cho hoïc sinh laøm cho hoïc sinh
coù höùng thuù trong hoïc taäp. Trong quaù trình giaûi baøi taäp theo höôùng giaûi quyeát naøy giuùp cho hoïc
sinh coù theå oân laïi caùc kieán thöùc lieân quan taïo ñieàu kieän khaéc saâu kieán thöùc. Vôùi noäi dung cuûa ñeà
taøi goùp moät phaàn vaøo phöông phaùp giaûi baøi taäp hoaù hoïc moät caùch tích cöïc.
Ñeà taøi coù moät vò trí quan troïng trong vieäc giaûi baøi taäp cuûa hoïc sinh,vì tröôùc ñaây hoïc sinh
giaûi baøi taäp ñaët buùt vaøo laø giaûi chöù chöa coù höôùng ñi cuï theå. Vì vaäy thöôøng daãn ñeán sai maø khoâng
xaùc ñònh ñöôïc sai nôi naøo ñeå khaéc phuïc. Neáu chuùng ta aùp duïng phöông phaùp naøy thì seõ thaáy ñöôïc
ñöôøng ñi cuûa baøi toaùn roài sau ñoù döïa vaøo ñöôøng ñi ñoù ñeå giaûi quyeát vaán ñeà.
Giuùp cho hoïc sinh khaéc saâu phöông phaùp giaûi baøi taäp suy luaän hôïp lí coù ñöôøng ñi ñuùng ñaén
trong vieät giaûi baøi taäp laøm cho hoïc sinh coù theå tieáp thu moät caùch deã daøng.
3. Cô sôû thöïc tieån :
Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoïc sinh coù theå giaûi quyeát caùc baøi taäp tính theo phöông trình
hoaù hoïc moät caùch logic maø khoâng sôï sai. Giuùp hoïc sinh vöôït qua caùc kì thi veà moân hoaù, höùng thuù
hôn trong hoïc taäp vaø ñaït thaønh tích cao.
Chöông 2 : THÖÏC TRAÏNG CUÛA ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU
1. Khaùi quaùt phaïm vi:
Hoïc sinh tröôøng trung hoïc cô sôû Lieân Baõo huyeän Tieân Du tænh Baéc Ninh. Phaïm vi nghieân
cöùu cuûa ñeà taøi töông ñoái heïp vì chæ aùp duïng cho hoïc sinh khoái 9 tröôøng trung hoïc cô sôû Lieân Baõo,
chöa coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän roäng raõi.
2. Thöïc traïng cuûa ñeà taøi nghieân cöùu:
Ña soá hoïc sinh chöa say meâ moân hoaù hoïc, ñaëc bieät laø baøi taäp tính theo phöông trình hoaù
hoïc moät soá hoïc sinh khi giaûi quyeát baøi taäp daïng naøy coøn gaëp nhieàu khoù khaên.
3. Nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng :
Ña phaàn möùc soáng ngöôøi daân Lieân Baõo coøn ngheøo cho neân chöa thaät söï chuù troïng ñeán
vieäc hoïc cuûa con em. Moät soá hoïc sinh chöa chuù taâm vaøo vieäc hoïc maø lo laøm nhöõng coâng vieäc
khaùc, vieäc ñi laïi khoù khaên trong muøa möa luõ ñoâi khi phaûi nghæ hoïc. Cô sôû vaät chaát chöa ñaày ñuû ví
duï nhö saùch tham khaûo chöa nhieàu , chöa coù phoøng thö vieän ñeå hoïc sinh ñoïc hoaëc möôïn caùc saùch
tham khaûo ñeå xem. Moân hoaù hoïc laø moät moân hoïc ôû tröôøng trung hoïc cô sôû hoïc sinh chæ ñöôïc gaëp
ôû lôùp 8 vaø 9 neân khoâng coù ñieàu kieän tieáp xuùc nhieàu, deã gaây cho hoïc sinh chaùn trong hoïc taäp ñaët
bieät laø baøi taäp tính theo phöông trình hoaù hoïc. Maø baøi taäp daïng naøy hoïc sinh seõ gaëp suoát trong
quaù trình hoïc ôû caáp 2 cuõng nhö caáp 3. Vì vaäy maø toâi ñöa ra saùng kieán kinh nghieäm naøy giuùp cho
hoïc sinh giaûi quyeát baøi taäp moät caùch deã daøng laøm cho hoïc sinh höùng thuù hôn trong hoïc taäp ñoái
vôùi moân hoaù.
Chöông 3 : BIEÄN PHAÙP GIAÛI PHAÙP CHUÛ YEÁU ÑEÅ THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI
1. Cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp :
Döïa vaøo thöïc traïng vaø nguyeân nhaân cuûa thöc traïng toâi ñöa ra caùc giaûi phaùp ñeå hoïc sinh
coù theå giaûi quyeát caùc baøi taäp tính theo phöông trình hoaù hoïc moät caùch deã daøng laøm cho hoïc sinh
höùng thuù trong hoïc taäp, hoïc toát hôn.
2. Caùc giaûi phaùp chuû yeáu :
Yeâu caàu hoïc sinh phaûi naém chaéc caùc coâng thöùc lieân quan, ñònh luaät vaø tính chaát
hoaù hoïc cuûa caùc oxit, axit, bazô, muoái, kim loaïi, phi kim, hiñrocacbon, daãn xuaát cuûa
hiñrocacbon.
* Ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng :
Toång khoái löôïng caùc chaát tham gia phaûn öùng baèng toång khoái löôïng caùc chaát taïo thaønh.
Moät soá coâng thöùc hoaù hoïc coù lieân quan.
* Coâng thöùc lieân heä giöõa soá mol (n), khoái löôïng (m) vaø khoái löôïng mol (M).
n = m/M (mol) ; m = n x M (gam) ; M = m/n (gam)
* Coâng thöùc lieân heä giöõa soá mol (n) vaø theå tích (V) cuûa chaát khí ôû ñieàu kieän tieâu chuaån:
V = 22.4 x n (lit)
;
n = V/ 22.4 (mol)
* Coâng thöùc lieân heä giöõa noàng ñoä mol (CM), soá mol (n) vaø theå tích (V):
CM = n / V (mol/lit) hoaëc (M) ; n = CM x V (mol) ; V = n / CM (lit)
* Coâng thöùc tæ khoái cuûa chaát khí:
dA/B = MA / MB ;
dA/kk = MA / 29.
* Coâng thöùc lieân heä giöõa noàng ñoä phaàn traêm (C%), khoái löôïng chaát tan (m ct), khoái löôïng
dung dòch (mdd):
C% = mct x 100%/ mdd ; mct = C% x mdd / 100%(gam) ; mdd = mct x100% / C% (gam)
* Coâng thöùc lieân quan giöõa khoái löôïng dung dòch (m dd), khoái löôïng chaát tan (mct) vaø khoái
löôïng dung moâi(mdd):
mdd = mct + mdm (gam) ; mct = mdd – mdm (gam) ; mdm = mdd – mct (gam) .
* Thaønh phaàn phaàn traêm caùc nguyeân toá trong hôïp chaát : Coâng thöùc cuûa hôïp chaát A xBy (A, B
laø nguyeân toá, x, y laø chæ soá)
A% = MA . x.100% / (MA . x + MB .y) ; B% = MB . y.100% /( MA . x + MB .y).
(A%, B% laø thaønh phaàn phaàn traêm cuûa nguyeân toá A, B. M A, MB laø khoái löôïng mol cuûa A, B).
Duøng töông töï cho hôïp chaát 3,4… nguyeân toá.
* Thaønh phaàn phaàn traêm caùc chaát trong hoãn hôïp:
Ví duï: Hoãn hôïp A goàm CuO vaø FeO
%CuO = mCuO x100% / mhh ; %FeO = mFeO x100% / mhh
(mhh = mCuO + mFeO (gam), mhh laø khoái löôïng hoãn hôïp, m CuO (gam), mFeO (gam) laàn löôïc laø khoái
löôïng cuûa CuO, FeO)
* Töông töï aùp duïng cho hoãn hôïp 3,4, ….. chaát.
* Coâng thöùc tính hieäu suaát phaûn öùng : kí hieäu H
H = löôïng thöïc teá x 100%/ löôïng lyù thuyeát.
Ghi chuù : Ñôn vò söû duïng sau coâng thöùc chæ laø ñôn vò thöôøng duøng.
Tính chaát hoaù hoïc cuûa moät soá chaát vaø hôïp chaát coù lieân quan,
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa oxit:
+ Oxit bazô :
+ Oxit axit :
1/ Taùc duïng vôùi nöôùc:
1/ Taùc duïng vôùi nöôùc:
CaO + H2OCa(OH)2
SO3 + H2O H2SO4
(r)
(l )
(dd)
(k)
(l ) (dd)
2/ Taùc duïng vôùi axit :
2/ Taùc duïng vôùi bazô :
CuO +2HCl CuCl2 +H2O
CO2 +Ca(OH)2 CaCO3 +H2O
(r ) (dd)
(dd) (l)
(k )
(dd )
(r ) (l )
3/ Taùc duïng vôùi oxit axit :
3/ Taùc duïng vôùi oxit bazô :
BaO + CO2 BaCO3
CO2+ BaO BaCO3
(r )
(k )
(r )
(k )
(r )
(r )
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa axit :
1/ Axit laøm ñoåi maøu chaát chæ thò:
dd axit laøm quyø tím ñoû
2/Taùc duïng vôùi kim loaïi:
Axit + kim loaïi muoái + hidro
Vd: 2HCl +Zn ZnCl2 +H2
(dd) (r)
(dd)
(k )
3/ Taùc duïng vôùi bazô
Axit +bazô Muoái + nöôùc
Vd: H2SO4 + Cu(OH)2 CuSO4 + H2O
(dd)
(r )
(dd)
(l)
4- Taùc duïng vôùi oxit bazô
Axit + oxit bazô muoái + nöôùc
vd: 6 HCl + Fe2O32FeCl3 +3H2O
(r )
(dd)
(dd)
(l )
5/ Muoái taùc duïng vôùi axít :
Muoái + ddAxit M môùi + Axit môùi
BaCl2(dd) + H2SO4 (dd) BaSO4(r) + 2HCl (dd)
* H2SO4 ñaëc coù nhöõng tính chaát hoaù hoïc rieâng :
a-Taùc duïng vôùi kim loaïi:
Axit sunfuric taùc duïng vôùi nhieàu kim loaïi taïo thaønh muoái nhöng khoâng g/p hidro
VD: Cu +2 H2SO4 CuSO4 +SO2 +H2O
(dd) (ñ,noùng) (dd)
(k) (l)
b-Tính haùo nöôùc:
C12H22O11 H2SO4 ñaëc
12C + 11H2O
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa bazô
1: Taùc duïng cuûa dd bazô vôùi chaát chæ thò maøu:
Dung dòch bazô laøm quì tím hoaù xanh ; phenolphtalein hoaù ñoû
2.Taùc duïng vôùi oxit axit:
Dung dòch bazô +oxit axit muoái +nöôùc
6KOH + P2O5 2K3PO4 + 3H2O
(dd)
(r)
(dd)
(l)
3: Taùc duïng vôùi axit :
Bazô +axit muoái +nöôùc
Vd:Fe(OH)3 + 3HCl FeCl3 + 3H2O.
(r)
(dd)
(dd)
(l)
4: Bazô khoâng tan bò nhieät phaân huyû.
Bazô khoâng tan bò nhieät phaân huyû taïo ra oxit vaø nöùôc
Cu(OH)2 --t0--> CuO + H2O
(r)
(r)
(l)
(maøu xanh) (maøu ñen)
5/ Muoái taùc duïng vôùi Bazô tan (dd kieàm) :
Muoái + Bazô (tan) M. môùi + B.môùi
CuSO4(dd) +2NaOH(dd) Na2SO4(dd) +Cu(OH)2(r)
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa muoái:
1/ Muoái taùc duïng vôùi kim loaïi :
K.l + M M môùi + K.l môùi
Cu (r ) + 2AgNO3(dd) Cu (NO3)2(dd) + 2Ag (r )
(Chuù yù : Kim loaïi ñem pö phaûi maïnh hôn kim loaïi coù saün trong muoái )
2/ Muoái taùc duïng vôùi Axít :
Muoái + ddAxit M. môùi + Axit môùi
BaCl2(dd) + H2SO4 (dd) BaSO4(r) + 2HCl (dd)
Ñieàu kieän xaõy ra phaûn öùng muoái taïo thaønh keát tuûa hoaëc chaát khí sinh ra.
3/ Muoái taùc duïng vôùi muoái khaùc :
Muoái + Muoái khaùc 2 M môùi
AgNO3 (dd) +NaCl(dd) AgCl (r) + HNO3(dd)
Ñieàu kieän xaõy ra phaûn öùng coù ít nhaát moät muoái keát tuûa.
4/ Muoái taùc duïng vôùi Bazô tan (dd kieàm) :
Muoái + Bazô (tan) M môùi + B.môùi
CuSO4(dd) +2NaOH(dd) Na2SO4(dd) +Cu(OH)2(r)
Ñieàu kieän xaõy ra phaûn öùng taïo ra muoái khoâng tan hoaëc bazô khoâng tan.
5/ Phaûn öùng phaân huyû muoái :
Moät soá muoái bò phaân huyû ôû nhieät ñoä cao ,sinh ra chaát khí .
t
CaCO3
CaO + CO2
t
2KClO3 2KCl + 3 O2
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa kim loaïi :
1/ Phaûn öùng cuûa kim loaïi vôùi phi kim:
a.Taùc duïng vôùi Oâxi :
t
K.loaïi + oâxi
Oâxit
o
o
o
t
3Fe(r ) + 2O2 (k )
Fe3O4 (r )
b. Taùc duïng vôùi phi kim khaùc thöôøng taïo ra muoái :
t
Ví duï: K.loaïi + Clo
Muoái clorua.
t
2Na(r ) + Cl2 (k) 2NaCl
Chuù yù :
Kloaïi + L/huyønh Muoái Sunfua(=S)
2/ Phaûn öùng cuûa k.loaïi vôùi Axit H2SO4 loaõng, HCl …:
Vd : 2HCl +Zn ZnCl2 +H2
(dd) (r)
(dd)
(k )
3/ Phaûn öùng cuûa k.loaïi vôùi Muoái :
(K.loaïi maïnh + dd Muoái cuûa k.loaïi yeáu hôn Muoái môùi + K.loaïi môùi ).
Vd : Cu (r ) + 2AgNO3(dd) Cu (NO3)2(dd) + 2Ag (r )
*. Tính chaát hoaù hoïc phi kim
1. Taùc duïng vôùi kim loaïi
+ Nhieàu phi kim taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh muoái
2Na + Cl2
t0
2NaCl
+ Oxi taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh oxit
4Na + O2 2Na2O
2Cu + O2 2CuO
2. Taùc duïng vôùi H2
O2 + 2 H2 2H2O
Cl2 + H2 2 HCl
3. Taùc duïng vôùi O2
S + O2 SO2
4P + 5 O2 2 P2O5
2 H2 + O2 2H2O
Nhaän xeùt: (sgk)
4. Möùc ñoä hoaït ñoäng hoaù hoïc cuûa phi kim
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa metan:
1) Taùc duïng vôùi oxi: CH4 + 2O2--> CO2 +H2O
(k) (k)
(k)
(h)
2)Taùc duïng vôùi Clo CH4+ Cl2---> CH3Cl + HCl
(k) (k)
(k)
(h)
* Tính chaát hoa hoïc cuûa etilen :
1) Etilen chaùy
C2H4 +3O2---> 2CO2+ 2H2O
2)Etilen laøm maát maøu dd brom CH2=CH2 + Br2 BrCH2—CH2Br
(ñibroâmeâtan)
3)Caùc phaân töû etilen keát hôïp ñöôïc vôùi nhau
… + CH2=CH2 + CH2=CH2 + CH2=CH2 +….
Xt, t o, p
…-CH 2-CH2-CH2-CH2-CH2CH2+..
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa axetilen:
1) Axetilen chaùy:
Axetilen chaùy trong khoâng khí vôùi ngoïn löûa saùng, toûa nhieàu nhieät, PTPÖ:
C2H2+5O2 t0 4CO2+ 2H2O
o
o
o
2)Axetilen laøm maát maøu dd brom
-axetilen coù phaûn öùng coäng vôùi brom trong dd, PTPÖ :
CH≡CH + Br-Br Br-CH=CH-Br.
Thu goïn: C2H2 + Br2 C2H2Br2
Saûn phaåm sinh ra coù lieân keát ñoâi trong phaân töû neân coù theå coäng tieáp vôùi 1 p/töû brom nöõa
Br-CH=CH-Br + Br-Br Br2CH-CHBr2
Vieát goïn: C2H2Br2 + Br2 C2H2Br4
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa benzen
1) Benzen chaùy
2C6H6 +15O2 12CO2 +6H2O
2)Benzen tham gia phaûn öùng theá vôùi brom
C6H6 + Br2 Fe, t0 C6H5Br + HBr
3-Benzen tham gia phaûn öùng coäng
C6H6 +3H2
C6H12
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa röôïu etilic
1) Röôïu etylic tham gia phaûn öùng chaùy
C2H5OH + 3O2 t 0 2CO2 + 3H2O
2)Röôïu etylic phaûn öùng vôùi Natri
2C2H5OH+2Na2C2H5ONa +H2
3) Phaûn öùng vôùi axit axetic
C2H5OH + CH3COOH CH3COOC2H5 + H2O
* Tính chaát hoaù hoïc cuûa axit axetic
1) Axit Axetic coù nhöõng tính chaát cuûa axit
Axitaxetic laø 1 axit höõu cô coù tính chaát cuûa 1 axit :
-Quì tím hoùa ñoû
-Taùc duïng vôùi kim loaïi ,oxit bazô,bazô, muoái
2)Taùc duïng vôùi röôïu etylic:
C2H5OH + CH3COOH CH3COOC2H5 + H2O
* Tính chaát hoaù hoïc quan troïng cuûa chaát beùo
t0
(RCOO)3C3H5
+ 3 H2O ��
� Axit C3H5(OH)3 + 3RCOOH
t0
(RCOO)3C3H5
+ 3NaOH ��
� C3H5(OH)3 + 3RCOONa
* Tính chaát hoaù hoïc glucozô
1) phaûn öùng oâxi hoùa glucozô
t0
+Phaûn öùng xaûy ra:C6H12O6 + Ag2O ��
� C6H12O6 + 2Ag
2) Phaûn öùng leân men röôïu :
t 0 , men
C6H12O6 ���
� C2H5OH + 2CO2
* Tính chaát hoa hoïc Saccarozô
t0
C12H22O11 + H2O ��
� C6H12O6+ C6H12O6
Saccarozô
Glucozô
fructozô.
* Tính chaát hoaùhoïc tinh boät xenlulozô
1)Phaûn öùng thuûy phaân:
(--C6H10O5--)n + nH2O axit t0
nC6H12O6
2)Taùc duïng cuûa tinh boät vôùi iot.
* Tính chaát:
1)Phaûn öùng thuûy phaân:
Potein + Nöôùc axit t0
Hoãn hôïp amino axit
2)Söï phaân huûy bôûi nhieät
-Khi ñun noùng maïnh vaø khoâng coù nöôùc, protein bò phaân huûy taïo ra nhöõng chaát bay hôi vaø coù
muøi kheùt
3)Söï ñoâng tuï:
* Baøi taäp
BT1: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 11.2 lít khí meâtan. Haõy tính theå tích khí oxi caàn duøng. Bieát caùc theå tích khí
ño ôû ñieàu kieän tieâu chuaån.
BL: Theå tích O2 V= n x 22.4 soá mol O2
1 :2
S. mol CH4 n=V/22.4
T. tích CH4
nmetan = V/22.4 = 11.2/22.4=0.5 (mol).
CH4 + 2O2
CO2 + 2H2O
1(mol)
2(mol)
0.5(mol) 1(mol)
Theo phöông trình phaûn öùng noxi = 2nmetan = 2x0.5=1(mol)
Theå tích oxi caàn duøng laø: V=nx22.4=1x22.4=22.4(lit).
BT2: Ñoát chaùy 4.48 lít khí etilen caàn phaûi duøng bao nhieâu lít khoâng khí chöùa 20% theå tích oxi. Bieát
theå tích caùc khí ño ôû ñieàu kieän tieâu chuaån.
a. BL : VKK Vkk =Voxix100/20 Voxi V=nx22.4
noxi 3:1 netilen n= V/22.4 Vetilen
Chieám 20% oxi
netilen = V/22.4=4.48/22.4=0.2(mol)
C2H4 + 3O2
2CO2 + 2H2O
(Mol) 1
3
(Mol) 0.2
0.6
Theo phaûn öùng noxi = 3netilen = 3x0.2=0.6(mol).
Theå tích cuûa O2 : V=0,6x22.4=13.44(lit).
Theå tích khoâng khí caàn duøng chöùa 20% oxi: V=13.44x100/20=67.2(lít).
BT3: Cho 0.56 lít (ñktc) hoãn hôïp khí goàm C 2H4,C2H2 taùc duïng heát vôùi dung dòch brom dö, löôïng brom
tham gia phaûn öùng laø 5.6 gam. Tính thaønh phaàn phaàn traêm cuûa moãi khí trong hoãn hôïp.
* BL: %Vetilen
%V=V/Vhh Vetilen V=nx22.4 netilen
giaûi PT
nhh
n=V/22.4 Vhh
%V axetilen
V axetilen
naxetilen
nbrom n= m/M
mbrom
C2H4 + Br2
C 2H4Br2 (1)
nhh = 0.56/22.4=0.025(mol)
nbrom=
5.6/160=0.035(mol)
(Mol) x
x
(Goïi x laø soá mol cuûa C2H4)
C2H2 + 2Br2
C2H2Br4 (2)
( 0.025-x laø soá mol cuûa C2H2)
(Mol) 0.025-x
2(0.025-x)
Theo PÖ (1), (2) : nbrom = x + 2(0.025-x)=0.035 Suy ra x=0.015(mol)
Vaäy netilen = 0.015(mol)
Theå tích cuûa etilen: V=0.015x22.4= 0.336(lit)
%Vetilen = 0.336x100%/0.56=60%
%Vaxetilen = 100%-60%= 40%.
BT4: Cho benzen taùc duïng vôùi brom taïo ra brom benzen. Tính khoái löôïng benzen caàn duøng ñeå ñieàu
cheá 15.7 gam brombenzen. Bieát hieäu suaát phaûn öùng ñaït 80%.
* BL: mbenzen m=nxM
nbenzen 1:1 (H=80%) nbrombenzen
n=m/M mbrombenzen.
o
Phöông tình PÖ: C6H6 + Br2 boät Fe,t C6H5Br + HBr.
(Mol)
0.125
H=80%
0.1
Ta coù nbrombenzen = 15,7/157= 0.1(mol).
Theo PÖ: nbenzen (H=80%) =0.1x100/80=0.125(mol).
Vaäy khoái löôïng cuûa benzen laø: mbenzen = 0.125x78=9.75(g).
BT5: Ñoát chaùy hoaøn toaøn 9.2 gam röôïu etilic.
a. Tính theå tích khí CO2 taïo ra ôû ñieàu kieän tieâu chuaån.
b. Tính theå tích khoâng khí (ñktc) caàn duøng cho phaûn öùng treân, bieát oxi chieám 20% theå tích khoâng
khí.
* BL: C2H5OH + 3O2
2CO2 + 3H2O.
(Mol)
0.2
0.6
0.4
a. Vcacbonñioxit V=nx22.4 ncacbonñioxit 2 : 1 netilic
n=m/M metilic.
netilic = 9.2/64=0.2(mol).
Theo PÖ: ncacbonñioxit = 2 netilic = 0.4(mol)
Theå tích cuûa CO2 (ôû ñktc) laø: V=0.4x22.4= 4.48(lit).
b. Vkk (oxi chieám 20%) Vkk=Voxi x100/20 Voxi V=nx22.4 noxi
3 : 1 netilic n=m/M metilic.
Theo PÖ : noxi =3 netilic =0.6(mol).
Theå tích cuûa oxi: V=0.6x22.4=13.44(lit).
Theå tích cuûa khoâng khí: V= 13.4x100/20=67.2(lit).
BT6: Cho 60 gam CH3COOH taùc duïng vôùi 100 gam C2H5OH thu ñöôïc 55 gam CH3COOC2H5. Tính
hieäu xuaát cuûa phaûn öùng.
* BL: CH3COOH + C2H5OH
CH3COOC2H5 + H2O
(Mol)
1
1
1
H H=mthöïc teá /mlí thuyeát metinaxetac(lí thuyeát) m=nxM netinaxetac (lí thuyeát) 1 : 1 netilic
n=m/M metilic
naxitaxetic
maxitaxetic
Soá mol cuûa axit : naxit = 60/60=1(mol).
Soá mol cuûa röôïu : nröôïu=100/46=2.17(mol).
Vaäy röôïu dö
Theo phaûn öùng: neste= nröôïu=1(mol)
Khoái löôïng lí thuyeát cuûa este laø: m=1x88=88(g).
Hieäu xuaát cuûa PÖ: H= 55x100%/88=62,5%.
BT7: Ñeå thuyû phaân hoaøn toaøn 8.58 kg moät loaïi chaát beùo caàn vöøa ñuû 1.2 kg NaOH, thu ñöôïc 0.368 kg
glixeron vaø m kg hoãn hôïp muoái cuûa caùc axit beùo. Tính m.
* BL : Chaát beùo + Natrihiñroxit
to
glixeron + axit beùo.
maxitbeùo
AD ÑLBTKL mchaát beùo, mnatrihiñroxit, mglixeron.
Khoái löôïng cuûa axit beùo laø: m= mchaát beùo + mnatrihiñroxit - mglixeron = 8.58 + 1.2 – 0.368 = 9.412(g).
BT8: Khi leân men glucozô, ngöôøi ta thaáy thoaùt ra 11.2 lit khí CO 2 (ôû ñktc).
a. Tính khoái löôïng röôïu etilic taïo ra sau khi leân men.
b. Tính khoái löôïng glucozô ñaõ laáy ban ñaàu, bieát hieäu xuaát quaù trình leân men laø 90%.
* BL : phöông tình pö: C6H12O6 len men 2C2H5OH + 2CO2.
(Mol) 25/90
H=90%
0.5
0.5
a. mröôïu n=m/M nröôïu 1 : 1 ncacbonñioxit
n=V/22.4 Vcacbonñoxit (ñktc).
Soá mol cuûa CO2 laø: n=11.2/22.4=0.5(mol).
Theo pö : nröôïu = ncacbonñioxit = 0.5(mol).
Khoái löôïng cuûa röôïu laø: m = 0.5x46 = 23(g).
b. mglucozô m=nxM nglucozô
1 : 2 (H=90%) ncacbonñioxit
n=V/22.4 Vcacbonñioxit.
Theo pö ; nglucozô (H=90%) = 100 : 90 x 0.5 : 2 = 25/90 (mol).
Khoái löôïng cuûa glucozô laø: m = 25x180/90 = 50(g).
BT9: Töø moät taán nöôùc mía chöùa 13% saccarozô coù theå thu ñöôïc bao nhieâu gam saccarozô. Cho bieát
hieäu suaát thu hoài ñöôøng ñaït 80%.
* BL : msaccarozô
H=80% msaccarozô 13% trong 1 taánnöôùc mía
msaccarozô = mnöôùc míax13/100
mnöôùc mía
Khoái löôïng saccarozô laø : m= 1x13/100= 13/100 (taán).
Khoái löôïng ñöôøng thu ñöôïc vôùi hieäu xuaát 80% laø: m=13x80/10000=0.104 (taán) = 104(kg).
BT10 : Töø tinh boät ngöôøi ta saûn xuaát ra röôïu etilic theo hai giai ñoaïn sau:
a. (-C6H10O5-)n
+ Nöôùc C6H12O6 hieäu xuaát 80%
Axit
b. C6H12O6
Men röôïu C2H5OH hieäu xuaát 75%
30 -32 oC
Haõy vieát caùc phöông trình hoaù hoïc theo caùc giai ñoaïn treân. Tính khoái löôïng röôïu etilic thu ñöôïc töø
moät taán tinh boät.
* BL : mröôïu
n=m/M nröôïu 2 : 1
nglucozô n : 1
ntinh boät
n=m/M mtinh boät
H=75%
H=80%
6
Soá mol cuûa tinh boät : n=10 /162 (mol).
Phöông trình phaûn öùng :
a. (- C6H10O5 -)n + H2O Axit
n C6H12O6
(1)
6
6
(Mol) 10 / 162n
H=80%
80x10 /100x162
b.
C6H12O6
Men röôïu
2C2H5OH
+
2CO2
(2)
o
30 - 32 C
7
2
(Mol)
8x10 /162x10
H=75%
2x8x75x107/162x104
7
2
Theo pö (1) : nglucozô = 8x10 /162x10 (mol).
Thoe pö (2) : nröôïu = 16x75x107/162x104 = 16x75x103/162(mol).
Khoái löôïng cuûa röôïu laø: mröôïu = 16x75x46x103/162 = 0.341(taán).
BT11: Cho 0.83 gam hoãn hôïp goàm nhoâm vaø saét taùc duïng vôùi dung dòch H 2SO4 loaõng dö sau phaûn öùng
thu ñöôïc 0.56 lít khí ôû ñktc. Tính thaønh phaàn phaàn traêm theo khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi trong hoãn
hôïp ban ñaàu.
* BL : %Al %Al= mAlx100%/mhh mAl
m=nxM mhh
%Fe
%Fe=100%-%Al
nhiñroâ n=V/22.4 Vhiñroâ
Soá mol hiñroâ laø: n=0.56/22.4= 0.025(mol).
Goïi a laø soá mol cuûa Al.
Phöông trình pö : 2Al + 3H2SO4
Al2(SO4)3 + 3H2 (1)
(mol)
a
3a/2
Fe +
H2SO4
FeSO4
+ H2 (2)
(mol)
0.025-3a/2
0.025-3a/2
Theo pö (1) ta coù soá mol cuûa H2 laø 3a/2(mol).
Vaäy soá mol cuûa H2 ôû pö (2) laø : 0.025-3a/2(mol) suy ra soá mol cuûa Fe laø: 0.025-3a/2(mol).
Ta coù khoái löôïng cuûa hoãn hôïp laø: 27a + 56(0.025 - 3a/2) = 0.83
a = 0.02(mol).
Khoái löôïng cuûa nhoâm laø : m=0.02x27= 0.54(g).
%Al=0.54x100%/0.83= 65%
%Fe= 100%-65%=35%.
BT12 : Haõy xaùc ñònh coâng thöùc cuûa moät loaïi oxit saét, bieát raèng khi cho 32 gam oxit saét naøy taùc
duïng hoaøn toaøn vôùi khí cacbon oxitthif thu ñöôïc 22.4 gam chaát raén. Bieát khoái löôïng mol cuûa oxit saét
laø 160 gam.
* BL : FexOy
+
yCO
xFe
+
yCO2
0.2(mol)
0.2x
x
nFe
y
Moxit vaø x
noxit = moxit/M = 32/160=0.2(mol).
Theo phaûn öùng nFe = 0.2x=22.4/56=0.4 suy ra x=2
Khoái löôïng mol cuûa oxit : 56x + 16y = 160 suy ra y=3
Coâng thöùc cuûa oxit laø : Fe2O3 .
BT13 : Troän moät dung dich coù hoaø tan 0.2 mol CuCl 2 vôùi moät dung dòch coù hoaø tan NaOH. Loïc
hoãn hôïp caùc chaát sau phaûn öùng, ñöôïc keát tuûa vaø nöôùc loïc. Nung keát tuûa ñeán khoái löôïng khoâng ñoåi.
a. Tính khoái löôïng chaát raén thu ñöôïc sau khi nung.
b. Tính khoái löôïng caùc chaát tan coù trong nöôùc loïc.
* BL: mc raén m=nxM nc raên 1 : 1 nk tuûa
1 : 2 nbazô
1 : 1 nmuoái
CuCl2 + 2NaOH
Cu(OH)2 + 2NaCl (1)
(mol)
0.2
0.4
0.2
0.4
o
Cu(OH)2
t
CuO + H2O. (2)
(mol)
0.2
0.2
Soá mol cuûa NaOH : n=20/40=0.5(mol).
Soá mol cuûa CuCl2 : n=0.2 (mol).
Vaäy NaOH dö
Theo pö (1), (2) : nc raên = nk tuûa = nmuoái = 0.2(mol).
Khoái löôïng cuûa CuO laø: m=0.2x80= 40(g).
b. Caùc chaát tan coù trong nöôùc loïc laø NaOH dö 0.1(mol)vaø NaCl 0.4(mol).
Khoái löôïng NaOH laø : m= 0.1x40=4(g).
Khoái löôïng NaCl laø: m= 0.4x58.5= 11.7(g).
BT 14: Cho 10 gam CaCO3 taùc duïng vôùi HCl dö. Tính cheå tích khí CO2 ôû ñktc.
* BL :
Pö
CaCO3 + HCl
CaCl2 + CO2
+ H2O.
(mol)
0.1
0.1
Soá mol cuûa CaCO3 laø: n=m/M= 10/100=0.1(mol).
Vcacbonđioxit
V=22.4xn ncacbonđioxit
1 : 1 ncanxicacbonat
n=m/M
mcanxicacboonat
Theo phản ứng : ncacbonđioxit = ncanxicacbonat = 0.1(mol).
Khối lượng của CO2 là : m=0.1x44=4.4(g).
3. Toå chöùc trieån khai thöïc hieän :
Toâi ñaõ toå chöùc trieån khai thöïc hieän vaø thaáy ñaït keát quaû. Laøm cho hoïc sinh coù höùng thuù hôn
vì ñaõ coù ñöôøng ñi ñeå giaûi quyeát baøi taäp. Khoâng coøn baân khuaân nhö trước.
III/ KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
1. Keát luaän :
Trong quaù trình truyeån khai thöïc hieän toâi thaáy ñaït keá quaû toát. Hoïc sinh coù theå giaûi quyeát
baøi taäp daïng tính theo phöông trình hoaù hoïc thuaän lôïi hôn, khaéc saâu kieán thöùc hôn.
Vì thôøi gian coù haïn trong quaù trình vieát ñeà taøi khoâng traùnh khoûi nhöõng sai soùt kính mong
quyù caáp xeùt duyeät goùp yù chaân thaønh ñeå kip thôøi söûa chöõa taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc
giaûng daïy.
2. Kieán nghò :
Trong qua trình vieát ñeà taøi toâi coù ñeà caäp moät soá nguyeân nhaân gaây aûnh höôûng ñeán vieäc hoïc
cuûa hoïc sinh vì vaäy toâi coù kieán nghò caàn phaûi boå sung saùch tham khaûo cho giaùo vieân vaø hoïc sinh
neân coù phoøng thö vieän cho hoïc sinh coù theå tham khaûo theâm saùch, caùc taøi lieäu coù lieân quan hoaëc
coù theå caäp nhaät tin töùc caàn thieát ñeå laøm tö lieäu taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giaùo vieân vaø hoïc sinh
thöïc hieän toát nhieäm vuï daïy vaø hoïc.
Lieân Baõo, ngaøy 02 thaùng 11 naêm 2008
Ngöôøi vieát
Nguyeãn Theá Laâm
DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
Saùch giaùo khoa: HOAÙ HOÏC 9
LEÂ XUAÂN TROÏNG (Toång chuû bieân kieâm Chuû bieân)
CAO THÒ THAËNG – NGOÂ VAÊN VUÏ
NHAØ XUAÁT BAÛN GIAÙO DUÏC
Saùch giaùo vieân : HOAÙ HOÏC 9
LEÂ XUAÂN TROÏNG (Toång chuû bieân kieâm Chuû bieân)
CAO THÒ THAËNG – NGUYEÃN PHUÙ TUAÁN - NGOÂ VAÊN VUÏ
NHAØ XUAÁT BAÛN GIAÙO DUÏC
Saùch baøi taäp : HOAÙ HOÏC 9
LEÂ XUAÂN TROÏNG (Chuû bieân)
CAO THÒ THAËNG – NGOÂ VAÊN VUÏ
NHAØ XUAÁT BAÛN GIAÙO DUÏC
Giaùo trình : LYÙ LUAÄN DAÏY HOÏC HOAÙ HOÏC ÑAÏI CÖÔNG
NGUYEÃN THÒ KIM CUÙC
NHAØ XUAÁT BAÛN GIAÙO DUÏC
MUÏC LUÏC
Noäi dung
Soá trang
I/ PHAÀN MÔÛ ÑAÀU:
1. Lyù do choïn ñeà taøi :
2. Muïc ñích nghieân cöùu :
3. Ñoái töôïng phaïm vi nghieân cöùu:
4. Nhieäm vuï nghieân cöùu :
5. Phöông phaùp nghieân cöùu :
6. Noäi dung cuûa ñeà taøi :
II/ NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI
Chöông 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU
1. Cô sôû phaùp lyù :
2. Cô sôû lyù luaän :
3. Cô sôû thöïc tieån
Chöông 2 : THÖÏC TRAÏNG CUÛA ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU
1. Khaùi quaùt phaïm vi:
2. Thöïc traïng cuûa ñeà taøi nghieân cöùu:
3. Nguyeân nhaân cuûa thöïc traïng :
Chöông 3 : BIEÄN PHAÙP GIAÛI PHAÙP CHUÛ YEÁU ÑEÅ THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI
1. Cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp :
2. Caùc giaûi phaùp chuû yeáu :
3. Toå chöùc tieån khai thöïc hieän :
III/ KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
1. Keát luaän :
2. Kieán nghò :
3
3
3
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4
4
5
5
5
13
13
13
14
- Xem thêm -