Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
I. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Đừng nghĩ chỉ có nghề thám tử như Sherlock Holmes hay Shinichi/Conan mới
cần có tài nhìn thấu sự vật, việc sở hữu óc quan sát nhạy bén cũng sẽ giúp ích cho
bạn trong bất kỳ nghề nghiệp gì. Vậy, quan sát là gì và làm thế nào để phát triển kỹ
năng quan sát? Như chúng ta đã biết "Quan sát" là phương pháp thu thập thông tin
của nghiên cứu xã hội học thực nghiệm thông qua các tri giác như nghe, nhìn, ... để
thu nhận các thông tin về thực tế xã hội nhằm đáp ứng mục tiêu nghiên cứu của đề
tài. Do đó hoạt động này vô cùng quan trọng nếu quan sát không khoa học, thiếu
trách nhiệm thì mục tiêu của đề tài nghiên cứu sẽ đi chệch hướng không có hiệu
quả. Trong giáo dục phổ thông hiện nay hoạt động quan sát lại càng cần thiết hơn
bao giờ hết. Nó cần thiết hơn khi Thông tư 30/2014/TT- BGD&ĐT ngày 28 tháng
8 năm 2014 về việc đánh giá học sinh tiểu học ra đời và Thông tư 22/2016/TTBGD&ĐT ngày 22 tháng 9 năm 2016 sửa đổi bổ sung một số điều của Quy định
đánh giá học sinh tiểu học ban hành kèm theo Thông tư 30/2014/TT-BGD&ĐT.
Nội dung, mục tiêu của Thông tư đã kéo theo các việc thay đổi phương pháp dạy
học, hình thức tổ chức dạy học mới với nhiều kỹ năng dạy học, trong đó kỹ năng
quan sát lớp học khi giảng dạy là một kỹ năng hết sức quan trọng, nó đóng vai trò
chủ thể cho việc đánh giá học sinh thường xuyên chính xác đạt hiệu quả cao. Đánh
giá học sinh tiểu học nêu trong Quy định này là những hoạt động quan sát, theo
dõi, trao đổi, kiểm tra, nhận xét quá trình học tập, rèn luyện của học sinh; tư vấn,
hướng dẫn, động viên học sinh; nhận xét về kết quả học tập, rèn luyện, sự hình
thành và phát triển một số năng lực, phẩm chất của học sinh tiểu học với mục đích
giúp giáo viên điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy
học, hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học,
giáo dục; kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên,
khích lệ và phát hiện những khó khăn chưa thể tự vượt qua của học sinh để hướng
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
1
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
dẫn, giúp đỡ; đưa ra nhận định đúng về ưu điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi
học sinh để có giải pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động
học tập, rèn luyện của học sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học.
Giúp học sinh có khả năng tự đánh giá, tham gia đánh giá; tự học, tự điều chỉnh
cách học; giao tiếp, hợp tác; có hứng thú học tập và rèn luyện để tiến bộ. Giúp cha
mẹ học sinh hoặc người giám hộ (sau đây gọi chung là cha mẹ học sinh) tham gia
đánh giá quá trình và kết quả học tập, rèn luyện, quá trình hình thành và phát triển
năng lực, phẩm chất của con em mình; tích cực hợp tác với nhà trường trong các
hoạt động giáo dục học sinh. Giúp cán bộ quản lí giáo dục các cấp kịp thời chỉ đạo
các hoạt động giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp đánh giá
nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục.
Để đạt được mục tiêu của Thông tư này đòi hỏi người giáo viên, nhà lãnh đạo
phải tìm mọi biện pháp tổ chức thực hiện đạt hiệu quả như mong muốn. Đây là một
việc làm không dễ, đòi hỏi mọi người phải chung tay góp sức vào cuộc nhưng
người chủ đạo then chốt nhất vẫn là giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp. Làm thế
nào để quan sát tất cả học sinh trong một tiết học với nhiều hoạt động diễn ra liên
tục, đan xen trong tiết dạy đạt hiệu quả; đây là một kỹ năng cần có trong mỗi giáo
viên khi lên lớp, thực hiện đúng tinh thần của Thông tư 30/2014 và Thông tư
22/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đánh giá học sinh Tiểu học, do đó bản thân
tôi chọn nội dung: Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học
tập của học sinh làm đề tài cho bản sáng kiến kinh nghiệm năm học 2016 - 2017.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
a) Mục tiêu của đề tài
Thực hiện chỉ đạo áp dụng một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học
sinh trong khi lên lớp.
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
2
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
Thông qua việc chỉ đạo bằng nhiều hình thức, giáo viên trong toàn trường có
hướng thay đổi cách thức, kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh một
cách tích cực, chủ động, linh hoạt và sáng tạo đạt hiệu quả cao.
Mỗi giáo viên có ý thức quan sát hoạt động học của học sinh một cách tinh tế,
nghệ thuật, khách quan giúp cho phần đánh giá, nhận xét theo Thông tư 30/2014 và
Thông tư 22/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo chính xác, công tâm, đúng mục
đích, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, chất lượng giáo dục trong nhà trường.
b) Nhiệm vụ của đề tài
Chỉ ra cái mới trong chỉ đạo giáo viên quan sát hoạt động học tập của học
sinh, phát huy cách thức truyền thống của hoạt động quan sát tích cực; có thông tin
để giúp đỡ học sinh/ nhóm học sinh tương tác, ... góp phần cải thiện hiệu quả chất
lượng đánh giá học sinh Tiểu học theo Thông tư 30/2014/TT-BGD&ĐT; Thông tư
22/2016/TT-BGD&ĐT.
3. Đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp, cách thức, kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh
ở trường Tiểu học.
Hoạt động quan sát của giáo viên, học sinh trong trường.
Tâm lí của giáo viên, học sinh
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Công tác chỉ đạo thực hiện các kỹ năng quan sát việc học tập của học sinh ở
trường TH Phan Bội Châu huyện KrôngAna.
Năm học 2016-2017.
5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận:
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
3
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
Phương pháp phân tích - tổng hợp các Thông tư về hướng dẫn đánh giá học
sinh Tiểu học, văn bản hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2016-2017 của các cấp.
Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
Nghiên cứu thực tiễn: Nghiên cứu chất lượng giáo dục năm học 2015-2016 và
học kỳ 1 năm học 2016 - 2017;
Dự giờ thực tế trên lớp;
Trao đổi với bạn bè trong và ngoài đơn vị;
Điều tra thực tế tình hình hoạt động quan sát bằng bài trắc nghiệm khách
quan;
Đàm thoại, hỏi đáp.
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lý luận
Năm học 2016-2017 là năm học tiếp tục thực hiện các cuộc vận động và
phong trào thi đua: "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"; "Mỗi
thầy cô giáo là tấm gương tự học và sáng tạo", "Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực". Tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29/NQ/TW của Trung ương 8
khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện Giáo dục và Đào tạo. Do vậy đòi hỏi mỗi
giáo viên phải thường xuyên rèn luyện và học tập tự nâng cao năng lực, trình độ
chuyên môn của mình; dạy tốt, học tốt, đánh giá thực chất năng lực phẩm chất,
chất lượng học của học sinh thông qua hoạt động quan sát với nhiều hình thức và
kỹ thuật khác nhau một cách thường xuyên nhằm giúp các em có tri thức, kỹ năng
sống ứng phó, thích nghi với môi trường đáp ứng mục tiêu giáo dục của nước nhà
trong giai đoạn hiện nay.
Mặt khác nghề nào cũng cần có kỹ năng quan sát. Trong đời sống hàng ngày,
việc quan sát có mục đích giúp bạn thu thập thông tin và đưa ra nhận định, đánh
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
4
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
giá thông tin đó một cách chính xác. Chẳng hạn như việc lần đầu bạn bước vào
một trường Tiểu học, bạn sẽ nhìn thấy gì? Có phải đó là cơ sở vật chất, phòng học
như thế nào, bầu không khí ra sao? Cách ăn mặc, tinh thần, phong cách của cán bộ
giáo viên trong trường? chỉ cần để ý một chút, ta sẽ biết được nhịp độ làm việc,
thái độ và cả kỷ luật của mọi người ở đây. Trong công việc cũng thế, không chỉ
những người làm nghề đặc thù như: nhà khoa học, thiên văn học, nhiếp ảnh gia,
thám tử, ... mới cần có kỹ năng này, mà từ giám đốc, nhân viên văn phòng, giáo
viên, … đều sẽ thực hiện công việc của mình tốt hơn nếu có óc quan sát nhạy bén.
Từ việc quan sát, ghi nhớ và xâu chuỗi tốt những điều liên quan sẽ nhận ra bản
chất vấn đề tốt hơn và từ đó hướng tới việc giải quyết công việc nhanh chóng, tối
ưu hơn.
Để nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục trong nhà trường, cần thiết phải
định hướng, chỉ đạo đổi mới kỹ năng quan sát việc học của học sinh trong mỗi giờ
lên lớp; cách thức, nội dung quan sát cần phải có kế hoạch cụ thể, khoa học, chặt
chẽ; tạo môi trường học tập thân thiện, mọi người đều có kỹ năng quan sát hoạt
động học của học sinh trong ngôi trường Tiểu học Phan Bội Châu thân yêu.
Qua hai năm thực hiện Thông tư 30 về đánh giá học sinh tiểu học, bản thân
nhận định rằng: GV phải có các kỹ năng làm việc trên lớp như: Kỹ năng quan sát
hoạt động học tập của HS để ghi nhớ trong đầu; kỹ năng xâu chuỗi sự việc thành
câu nhận xét bằng lời hoặc bằng câu văn viết; kỹ năng lập kế hoạch dạy học tinh
giản nhưng không cắt phần kiến thức cơ bản; kỹ năng tổ chức cho HS tự chiếm
lĩnh tri thức (tự đặt câu hỏi tự nghiên cứu trả lời), tự đánh giá nhận xét bài bạn theo
suy nghĩ riêng của cá nhân, giáo viên không làm thay; nếu làm được các công việc
trên có kế hoạch khoa học chắc chắn sẽ có chất lượng giáo dục cao.
2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
Trường tiểu học Phan Bội Châu được sự quan tâm chỉ đạo sát sao, tận tình của
các ban ngành huyện Krông Ana, thị trấn Buôn Trấp đặc biệt hơn nữa là Phòng
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
5
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
GD&ĐT huyện; trường đã đạt chuẩn mức độ một năm 2014 và đạt mức độ 3 về
khảo thí kiểm định chất lượng giáo dục vào tháng 8 năm 2015. Với tổng số giáo
viên 16 đồng chí trong đó có 12 đồng chí là giáo viên tiểu học, 4 đồng chí là giáo
viên chuyên. Hầu hết các đồng chí giáo viên có kinh nghiệm trong công tác, người
có tuổi nghề cao nhất là 32 năm, tuổi nghề thấp nhất là 3 năm, các đồng chí đều
nhiệt tình và có trách nhiệm cao trong công việc; trình độ chuyên môn 100% đều
đạt chuẩn; 83.3% trên chuẩn, tiếp cận cái mới khá linh hoạt và sáng tạo; luôn giữ
gìn phẩm chất đạo đức nhà giáo, có uy tín với học sinh và nhân dân địa phương.
Đang trong độ tuổi lao động các đồng chí đều có sức khỏe tốt để phục vụ cho công
tác giảng dạy, tỷ lệ giáo viên không phải sử dụng kính sáng để nhìn 11/17 chiếm tỷ
lệ 64.7%, việc quan sát hàng ngày trong cuộc sống tốt, ... Trong công tác dạy học
người giáo viên đã chủ động quan sát bao quát hoạt động học của trò trong một tập
thể với bình quân 24 học sinh/lớp.
Giáo viên trong đơn vị có kỹ năng quan sát tự nhiên hoạt động học của học
sinh trong suốt quá trình học tập trên lớp. Một số giáo viên đã có kỹ năng quan sát
tốt, cung cấp tin tức đánh giá chính xác phù hợp với mỗi hoạt động của trò trên 3
mặt kiến thức, năng lực và phẩm chất đáp ứng tiêu chí của Thông tư 30/2014 và
Thông tư 22/2016 của bộ GD&ĐT về đánh giá học sinh Tiểu học. Giáo viên đều có
ý thức tự học tự rèn để nâng cao các kỹ năng giảng dạy trong đó có kỹ năng quan
sát lớp học đạt hiệu quả thông qua nhiều hình thức.
Một số giáo viên chưa có kỹ năng quan sát lớp học một cách bao quát, tổng
thể, linh hoạt do đó hiệu quả giúp đỡ nhắc nhở học sinh bị hạn chế. Giáo viên chưa
thật sự coi trọng kỹ năng quan sát lớp học dẫn đến sự đánh giá học sinh về mọi mặt
chưa chính xác, hình thức không hiệu quả. Giáo viên có hành động quan sát nhưng
chưa có kỹ năng quan sát, đánh giá chưa đến nơi đến chốn, sai lệch làm ảnh hưởng
chất lượng giáo dục. Tuổi đời của một số giáo viên cao, làm giảm khả năng quan
sát nhanh nhạy khi dạy học trên lớp với số đông học sinh nhất là đối với học sinh
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
6
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
lớp Một. Bên cạnh đấy, việc bao quát lớp thường được giáo viên thực hiện 1 cách
lơ là và gượng gạo, trong khi đó bao quát lớp có hiệu quả là 1 kỹ năng cần được
phát triển ở các hoạt động mang lại lợi ích cho học sinh, đặc biệt là các loại hình
hoạt động cung cấp thông tin và tương tác trong nhóm.
Công tác quản lý, chỉ đạo đôi khi chưa quan tâm đến hoạt động quan sát lớp
học của giáo viên, chưa giúp đỡ tư vấn kịp thời khi giáo viên chưa có kỹ năng
quan sát tốt. Công tác bồi dưỡng tay nghề cho giáo viên ít nói đến nội dung quan
sát lớp học, chưa tổ chức được chuyên đề chuyên sâu về kỹ năng quan sát cho giáo
viên.
Giáo viên lớn tuổi nhiều, các giác quan giảm chất lượng hoạt động do yếu tố
tâm lý tạo nên dẫn đến việc quan sát hoạt động học của học sinh trên lớp hạn chế.
* Kết quả quan sát của giáo viên ngẫu nhiên khi chưa có định hướng
Quan sát tốt
Biết quan sát và
Chỉ quan sát được bề nổi
đánh giá
của vấn đề
SL
TL
SL
TL
SL
TL
9
56.3
5
31.3
2
12.5
3. Nội dung và hình thức của giải pháp
a) Mục tiêu của giải pháp
Với một số giải pháp, biện pháp được trình bày trong đề tài giúp mỗi giáo
viên đang trực tiếp giảng dạy có thêm một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập
của học sinh một cách tinh tế, linh hoạt, bao quát, có mục đích. Thu thâ pâ được
thông tin mô tâ cách hê â thống nhằm giúp giáo viên và học sinh cải thiê ân kết quả dạy
học.
Giúp tất cả giáo viên có kỹ năng quan sát, có thông tin đánh giá về học sinh
đã thưâc sưâ hoàn thành nhiê âm vụ đúng tiến đô â hay chưa và biết những ưu khuyết
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
7
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
điểm để phát huy/khắc phục; giúp việc đánh giá học sinh thường xuyên khách quan
công bằng có căn cứ góp phần nâng cao chất lượng thật và hiệu quả đào tạo tốt.
b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
Bước 1: Nghiên cứu thực tế, nắm bắt tình hình
Đầu năm bản thân tôi lên kế hoạch thực hiện công tác kiểm tra chuyên đề về
hoạt động dạy - học của mỗi giáo viên trong đơn vị. Chỉ đạo các đồng chí tổ khối
trưởng cùng tham gia. Định hướng cho các thành viên trong Ban kiểm tra nội bộ
những nội dung khi vào thăm lớp dự giờ. Người dự giờ cần quan sát các hoạt động
dạy của giáo viên như: Tác phong sư phạm, cách đặt câu hỏi, cách tổ chức lớp học,
hoạt động quan sát bao quát lớp, hướng dẫn học sinh nhận xét, cách sử dụng đồ
dùng dạy học, ... Sau đó hướng dẫn các đồng chí dự giờ nhận xét, góp ý cho mỗi
hoạt động đặc biệt là việc quan sát hoạt động học tập của học sinh. Báo cáo cụ thể
mức độ quan sát hoạt động học tập của học sinh trên lớp về đồng chí phụ trách
chuyên môn (tôi). Cùng với việc tự tìm hiểu của bản thân đúc rút những ưu điểm
và tồn tại của giáo viên về hoạt động quan sát lớp học.
Khảo sát giáo viên qua phiếu trắc nghiệm, mỗi phiếu ghi rõ các câu hỏi về
cách quan sát gồm 15 câu để nắm bắt thông tin thật chính xác có căn cứ.
Bước 2: Chỉ đạo hướng dẫn giáo viên thực hiện một số kỹ năng quan sát
Nói quan sát là một kỹ năng bởi nó không chỉ phụ thuộc vào thị giác, tính
cách con người mà còn có thể rèn luyện để phát triển. Và việc rèn luyện kỹ năng
này sẽ rất có ích cho công việc dạy học cũng như trong cuộc sống cho mỗi người.
Do đó, khi quan sát trực tiếp giáo viên, giáo viên sử dụng hai hành
động: nghe, nhìn để cảm nhận và định lượng mức độ hoạt động
học của mỗi học sinh trong tiết dạy theo tiến trình bài học. Thu
thập dữ liệu từ đơn giản dễ thực hiện đến khó thực hiện. Quan
sát, nhận thức và ghi lại thái độ của đối tượng học sinh khi tham
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
8
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
gia học tập như: những động tác, sự vận động, cách nghĩ, cách
nhìn..., nội dung trình bày phát biểu hoặc nội dung, cách thức và
số lượng thông tin được truyền tải trong một tình huống nào đó;
cường độ của học sinh khi được tham gia phát biểu, hợp tác, chia
sẻ, ... trong lớp thật vất vả nếu không linh hoạt có kỹ năng về
quan sát từ mọi phía mọi góc cạnh và nhờ sự hỗ trợ của một số
học sinh trong lớp thì khó mà thành công.
Thứ nhất, giáo viên xác định mục tiêu tiếp thu kiến thức cho
từng đối tượng học sinh, từng nhóm học sinh và cả lớp học khi
tham gia hoạt động học môn, tiết nào đấy. Dựa vào mục tiêu bài
dạy để xác định cụ thể cho từng đối tượng. Ví dụ như bài "Bảng
nhân 7; Toán lớp Ba " đối với nhóm học sinh năng khiếu thuộc
bảng nhân 7 ngay tại lớp thể hiện nói rõ, trả lời đúng nhanh khi
kiểm tra trắc nghiệm; nhóm học sinh tiếp thu chậm nói được 3
đến 5 phép tính trong bảng nhân 7 thể hiện qua giọng nói, tư thế
trả lời; ...Và quan sát, lắng nghe từng học sinh trong khi các em thực hiện các bài
tập thực hành viết, mục đích là chỉ ra cho các em các lỗi sai và khuyến khích các
em tự sửa lỗi, giúp bạn sửa lỗi.
Thứ hai, xây dựng mục tiêu quan sát lớp học, hoạt động học của học sinh trên
lớp. Chẳng hạn quan sát khi học sinh thực hiện các hoạt động nói, là lúc mà giáo
viên quan tâm đến việc đánh giá tổng quát việc thực hiện hoạt động của học sinh
trong mối tương quan đến sự tiến bộ chung hoặc là sự tiến bộ về ngôn ngữ và các
kỹ năng của các em gần đây. Biết rõ học sinh cả lớp; lắng nghe các lỗi sai thuộc
điểm từ ngữ nào của bài học, đặc biệt là ở các hoạt động thực hành theo hướng
dẫn, đảm bảo là học sinh đang thực hiện đúng nhiệm vụ; tận dụng cơ hội để dạy cá
nhân học sinh hoặc các cặp học sinh nào chưa hiểu rõ kiến thức của bài học; đánh
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
9
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
giá từng học sinh và cả lớp. Bao quát lớp giúp giải quyết các khó khăn cũng như
thúc đẩy sự tiến bộ của cá nhân học sinh và của các nhóm; học sinh ấp úng, chưa
lưu loát khi phát biểu giáo viên cần cung cấp thêm ngữ liệu và ý tưởng nào thích
hợp để duy trì hoạt động... Bao quát lớp tạo cơ hội cho giáo viên đánh giá sự thành
công của 1 hoạt động và nhận được phản hồi từ học sinh.
Thứ ba, xác định đối tượng hỗ trợ giáo viên trong quan sát
hoạt động học của học sinh. Chẳng hạn xác định 5 - 7 học sinh có
năng khiếu về môn học để giúp đỡ giáo viên quan sát đánh giá
bạn trong nhóm, trong lớp. Việc này thật sự người giáo viên phải
khéo léo tận dụng thời gian và sự góp sức của học sinh để trong
cùng một thời điểm học sinh ấy vừa tiếp thu kiến thức vừa giúp
giáo viên quan sát; tránh để đối tượng học sinh làm được việc
này mà không làm được việc kia.
Thứ tư, xác định nội dung quan sát, tôi chỉ đạo cho giáo viên
phải luôn định hình trước các nội dung này bởi lẽ không một
thành công nào mà không nhờ vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng công phu
về nội dung của nó. Chẳng hạn như biểu hiê ân hành vi: nét mă ât, ơl ̀i nói...;
quá trình hoạt đô nâ g (tích cưâc/ không tích cưâc,...). Kết quả (sản phẩm) hoạt đô nâ g:
(Kết quả thí nghiê âm; Phiếu học tâ pâ đã hoàn thành; Câu trả lời; Cách chỉ bản đồ,
biểu, tranh ảnh,...Cách giải quyết tình huống (đóng vai, giải quyết vấn đề,...); Thu
thâ âp tư liê âu, thông tin, tranh ảnh, vâ ât thâ ât,... Th
ời điểm quan sát: Suốt cả quá trình
học tâ pâ của học sinh trong tiết dạy nói riêng, trong học kỳ hay cả năm học nói
chung.
Thứ năm, rèn luyện kỹ năng tư duy quan sát tinh tế, nhạy
bén, chính xác và khoa học thông qua việc chơi game online phù
hợp tìm các đối tượng, điểm giống nhau, hay các lối đi có hướng
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
10
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
phát triển,...quan sát một phòng, căn hộ, biệt thự, ...yêu thích.
Thư giãn các giác quan để các bộ phận này làm việc năng suất và
hiệu quả; đảm bảo sức khỏe để sử dụng các giác quan nhanh
nhẹn, linh hoạt trong quan sát thu thập thông tin đánh giá chính
xác, trung thực, khách quan.
Muốn quan sát tốt, cần có sự tập trung và gắn óc phân tích,
so sánh các hoạt động của trò trên lớp. Chẳng hạn khi nhìn một
học sinh trong khi thảo luận nhóm. Trong lúc này cần phải linh
hoạt sử dụng nhiều giác quan để quan sát hãy thử thầm đưa ra
những nhận xét: Học sinh hợp tác chia sẻ kiến thức, phát biểu sôi
nổi có tính thuyết phục cao; học sinh ngồi chơi, lơ đãng, quay
trước quay sau không tham gia thảo luận nhóm, học sinh ngồi im
không tham gia ý kiến, ...
Giáo viên phải sử dụng thị giác của mình để bao quát lớp: Tư
thế ngồi học, cách chia sẻ, hợp tác với bạn cùng nhóm, cách giơ
tay phát biểu, ... Mức độ thành công của phương pháp này tùy
thuộc vào sự nhạy bén của các giác quan của giáo viên quan sát
và sự chính xác, đầy đủ qua cách ghi nhận của họ. Quan sát hoạt
động học tập của học sinh không có các thiết bị để hỗ trợ mà chỉ
dùng các giác quan của giáo viên để thực hiện nhiệm vụ do vậy
nếu người giáo viên bị khiếm khuyết một trong các giác quan thì
việc quan sát sẽ bị hạn chế dẫn đến đánh giá học sinh bị sai lệch.
Lập kế hoạch bao quát lớp giúp giáo viên quyết định xem cái gì cần làm kế
tiếp, có cần sửa đổi giáo án ban đầu hay không, thiết kế bài giảng sắp đến và phản
hồi cho học sinh về những gì các em đã thực hiện; duy trì kỷ luật. Các nhóm đông
học sinh có thể sẽ không ngồi yên và cảm thấy chán nếu có học sinh làm xong
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
11
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
phần việc của mình trước những người khác. Giáo viên cần chuẩn bị một số hoạt
động dự phòng ngắn dành cho các học sinh này, hoặc có thể sử dụng các học sinh
nhanh nhẹn để hỗ trợ các nhóm chậm hơn.
Bước 3: Quan sát, kiểm tra, tư vấn khắc phục sau kiểm tra
Sau khi triển khai nội dung trên bản thân tôi thường xuyên kiểm tra, tư vấn
về các kỹ năng quan sát, bao quát lớp học cho giáo viên trong các cuộc họp chuyên
môn Tổ, toàn trường.
Phối kết hợp với những giáo viên có kỹ năng quan sát tốt nhắc nhở đồng chí,
đồng nghiệp thêm để vấn đề được lan tỏa tới tất cả mọi người trong toàn đơn vị.
Thảo luận, trao đổi ý kiến ở mọi lúc mọi nơi cùng nhau học tập cùng nhau phát
triển các kỹ năng quan sát hoạt động học của học sinh đạt hiệu quả.
Động viên cán bộ giáo viên trong đơn vị tự rèn luyện các kỹ năng, tự bồi bổ
các giác quan để phát huy tối đa sự nhạy bén của các bộ phận dùng để quan sát,
bao quát lớp học.
c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Với một số biện pháp đã nêu ở trên, cần tuân thủ một các logic xuyên suốt cả
quá trình dạy học trong năm học. Làm bất cứ việc gì muốn thành công việc đầu
tiên phải biết mình biết ta tức là phải làm tốt khâu nắm bắt tình hình của giáo viên,
học sinh trong đơn vị về hoạt động đánh giá học sinh thông qua việc quan sát hoạt
động học tập của các em. Chỉ đạo đến tất cả giáo viên thực hiện đồng loạt trong
toàn trường với 5 hoạt động theo trình tự từ việc xác định mục tiêu kiến thức cho
đến xác định đối tượng hỗ trợ được trình bày ở bước hai. Năm hoạt động này có
mối quan hệ chặt chẽ với nhau hỗ trợ cho nhau để có kết quả và chất lượng cao.
Sau công tác chỉ đạo giáo viên thực hiện kỹ năng quan sát hoạt động học tập của
học sinh bước tiếp theo không thể thiếu đó là quan sát, kiểm tra, tư vấn khắc phục
sau kiểm tra; việc làm này đã thúc đẩy tiến trình thực hiện của giáo viên nhanh hơn
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
12
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
và hiệu quả hơn. Các biện pháp trên đều giữ vai trò chủ đạo, nhưng then chốt và
quyết định cho sự thành công của đề tài là bước hai cùng với ý thức tự giác cao
trong học tập và rèn luyện kỹ năng quan sát của giáo viên đã thúc đẩy chất lượng
đánh giá học sinh theo Thông tư 22/2016 của Bộ GD&ĐT đúng mục đích.
d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm
vi và hiệu quả ứng dụng.
Một số kỹ năng quan sát mang tính chất tham khảo, định hướng cho giáo
viên thực hiện quan sát trực tiếp trên lớp với hình thức quan sát liên tục trong thời
gian khoảng 40 phút để có được thông tin chính xác đánh giá học sinh thường
xuyên theo Thông tư 22/2016 đạt hiệu quả cao.
Vấn đề này đã thực hiện trong trường Tiểu học Phan Bội Châu, huyện Krông
Ana được các thầy cô giáo xem là một cẩm nang để nâng cao năng lực quan sát
của họ.
Sau khi được tư vấn và trải nghiệm thực tế từ tháng 9/2015 đến 2/2017 kết
quả khảo nghiệm có khả quan hơn.
Quan sát tốt
Biết quan sát và
Chỉ quan sát được bề nổi
đánh giá
của vấn đề
SL
TL
SL
TL
SL
12
75.0
4
25.0
0
TL
III. Phần kết luận, kiến nghị
1. Kết luận
Quan sát hoạt động học tập của học sinh diễn ra trong suốt quá trình 1 tiết
dạy là quan trọng là cần thiết bởi lẽ: Thực hiện việc đánh giá theo Thông tư
22/2016 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đánh giá thường xuyên là chỉnh ngay sửa
ngay trên lớp trong mỗi bài tập, mỗi câu trả lời của học sinh để giúp các em hiểu
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
13
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
vấn đề giải quyết ngay vấn đề mà không mất nhiều thời gian. Chỉ đạo giáo viên với
5 việc làm cụ thể là xác định mục tiêu kiến thức, xây dựng mục tiêu quan sát, xây
dựng kế hoạch quan sát, xác định đối tượng hỗ trợ và cách rèn luyện các giác quan
một cách tường minh; thực hiện theo trình tự , liên tục góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục.
Mặt khác mỗi giờ dạy, giáo viên đều đã thực hiện hoạt động quan sát để
đánh giá học sinh Tiểu học là cơ bản nhất do đó người quản lý chỉ đạo chuyên môn
trong đơn vị phải định hướng cho giáo viên biết và rèn các kỹ năng quan sát hoạt
động học tập của học sinh thông qua nhiều hình thức như: trao đổi góp ý, mở
chuyên đề chuyên sâu về cách thức quan sát đạt hiệu quả đáp ứng mục tiêu đánh
giá theo Thông tư 22/2016 của Bộ Giáo dục & Đào tạo.
Người giáo viên đã có các kỹ năng qua sát đánh giá học sinh đúng đắn. Biết
xây dựng kế hoạch, hình thức, mục đích quan sát; biết sắp xếp các thông tin quan
sát được một cách hài hòa, toàn diện cả 3 mặt: kiến thức, năng lực và phẩm chất.
Biết rèn luyện các giác quan và sức khỏe để hoàn thành kế hoạch dạy học một cách
xuất sắc.
Để thực hiện tốt việc định hướng rèn luyện các kỹ năng quan sát cho giáo viên
bản thân tôi phải thật sự khéo léo, tế nhị trong việc góp ý xây dựng; gắn kết chất
lượng với hoạt động quan sát để giáo viên ai cũng có tinh thần tự giác, tự trau dồi ý
thức rèn luyện kỹ năng quan sát lớp học đạt hiệu quả.
Với một số biện pháp, giải pháp nói trên tuy chưa nhiều song phần nào cũng
đã trang bị cho các đồng chí giáo viên trong đơn vị có thêm kinh nghiệm về lĩnh
vực quan sát hoạt động học tập của học sinh trên lớp. Trong thời gian tới bản thân
sẽ tiếp tục nghiên cứu sâu hơn nữa về tâm lý của học sinh khi được giáo viên và
học sinh khác quan sát, đánh giá tại chỗ ngay trong lớp học.
2. Kiến nghị
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
14
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
Đối với nhà trường
Tạo điều kiện thuận lợi trong việc tổ chức cho giáo viên tham gia sinh hoạt
chuyên môn với nội dung quan sát đánh giá học sinh tiểu học theo Thông tư
22/2016 của Bộ GD&ĐT.
Thành lập tổ tư vấn kiếm tra, giám sát động viên tất cả giáo viên tự giác tích
cực trong việc tự học, tự rèn kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh.
Đối với Phòng giáo dục và đào tạo
Tổ chức cho các cụm trường học tập, trao đổi về các kỹ năng quan sát lớp
học, quan sát hoạt động học tập của học sinh góp phần quan trọng trong việc đánh
giá học sinh tiểu học theo Thông tư 22/2016 của Bộ GD&ĐT.
Trên đây là một số biện pháp chỉ đạo thực hiện và rèn luyện các kỹ năng
quan sát hoạt động học tập của học sinh mà bản thân tôi đúc rút kinh nghiệm qua
các năm chỉ đạo chuyên môn tại đơn vị, kính mong Hội đồng chấm Sáng kiến kinh
nghiệm góp ý để bản thân bổ sung, điều chỉnh đầy đủ hơn./.
Buôn Trấp, ngày 06 tháng 03 năm 2017
Người viết
Lê Thị Minh Tâm
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HĐ CHẤM SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
15
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
CHỦ TỊCH
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HĐ CHẤM SÁNG KIẾN CẤP HUYỆN
CHỦ TỊCH
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
16
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1
2
Điều lệ trường Tiểu học
Thông tư 30/2014 và Thông tư 22/2016 của Bộ
GD&ĐT về đánh giá học sinh tiểu học
Bài trắc nghiệm về óc quan sát (Trích
3
từ bài tập huấn của Thạc sĩ kinh tế
Giang Ngọc Phương)
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
17
Chỉ đạo thực hiện một số kỹ năng quan sát hoạt động học tập của học sinh ở trường Tiểu học
Năm học 2016-2017
MỤC LỤC
I
Phần mở đầu
1
1
Lý do chọn chuyên đề tài
1
2
Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
2
3
Đối tượng nghiên cứu
3
4
Giới hạn phạm vi nghiên cứu
3
5
Phương pháp nghiên cứu
3
II
Phần nội dung
4
1
Cơ sở lý luận
4
2
Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
5
3
Nội dung và hình thức của giải pháp
7
Phần kết luận và kiến nghị
12
1
Kết luận
12
2
Kiến nghị
13
Tài liệu tham khảo
17
III
Lê Thị Minh Tâm
-
Trường TH Phan Bội Châu
18
- Xem thêm -