Tài liệu Skkkn một số kinh nghiệm “tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”.

MỘT SỐ KINH NGHIỆM “TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 3 THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP”. I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài "Kỹ năng sống" là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Có thể nói kỹ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kỹ năng sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; biết ứng ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại người thiếu kỹ năng sống thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Vì vậy có thể nói, kỹ năng sống của học sinh chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động học tập và giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Trong đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. HĐNGLL tạo điều kiện cho HS tiếp xúc và mở rộng ứng dụng thực tế, trải nghiệm được nhiều vấn đề trong các hoạt động xã hội đồng thời gây hứng thú trong học tập. Với học sinh lớp 3 nói riêng và học sinh tiểu học nói chung các em còn nhỏ kinh nghiệm sống chưa nhiều thì việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. 1 GVCN lớp chiếm vị trí trung tâm, trụ cột trong quá trình GD học sinh, là linh hồn của lớp học, là cố vấn đáng tin cậy dẫn dắt, định hướng, giúp học sinh biết vươn lên và tự hoàn thiện và phát triển nhân cách. Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản. Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên suốt các buổi học, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,hoạt động ngoài giờ của học sinh…và cả hoạt động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp. Vậy, làm thế nào để chúng ta giáo dục kỹ năng sống cho học sinh? tôi nghĩ có nhiều phương pháp, nhiều cách thức để thực hiện việc này. Nhưng tôi xin đưa ra Một số kinh nghiệm " Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp3 thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" để góp một phần nhỏ vào việc thực hiện nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện về Đức – Trí - Thể - Mỹ trên cơ sở tiếp thu được các kỹ năng sống đầy đủ. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài Mục tiêu của đề tài: Nghiên cứu đề xuất những biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học (khối lớp 3). Nhiệm vụ của đề tài: - Xác định cơ sở lý luận của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng của hoạt động giáo dục kỹ năng sống ngoài giờ lên lớp cho học sinh khối lớp 3 thuộc trường Tiểu học Tràng An. 2 - Đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, hoàn thiện nhân cách cho học sinh ngay từ bậc tiểu học. 3. Đối tượng nghiên cứu Các hoạt động giáo dục kỹ năng sống ngoài giờ lên lớp cho học sinh tiểu học khối lớp 3. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp tại khối lớp 3 trường Tiểu học Tràng An trong khoảng thời gian từ tháng 9 năm 2013 đến tháng 3 năm 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong nghiên cứu các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát các hoạt động giáo dục kỹ năng sống của trường (Dự các buổi hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, các buổi sinh hoạt kỉ niệm các ngày lễ lớn, một số giờ học, các tiết sinh hoạt cuối tuần…). Quan sát hoạt động hàng ngày của các em để tìm hiểu thái độ, hành vi kỹ năng sống của các em trong các mối quan hệ ứng xử đối với người lớn tuổi, thầy cô giáo, bạn bè… + Phương pháp trò chuyện: Trò chuyện, trao đổi với giáo viên, phụ huynh, học sinh để nắm thông tin về nhận thức việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, về thực trạng, nguyên nhân hành vi kỹ năng sống của học sinh hiện nay. + Phương pháp điều tra xã hội học: Điều tra học sinh nhằm tìm hiểu nhận thức, thái độ, hành vi của các em đối với các mối quan hệ ứng xử, các hành vi kỹ 3 năng sống, thực trạng kỹ năng sống của học sinh; Điều tra phụ huynh nhằm tìm hiểu về kỹ năng sống của học sinh khi ở nhà và thái độ, nhận thức của phụ huynh đối với việc phối hợp với nhà trường và xã hội trong việc giao dục kỹ năng sống cho học sinh. + Phương pháp bổ trợ: Thống kê toán học được sử dụng để xử lý, phân tích các dữ liệu nhằm định lượng kết quả nghiên cứu. II. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận Qua nghiên cứu tôi thấy hoạt động ngoài giờ lên lớp có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn kỹ năng sống. Bởi nhiệm vụ trọng tâm cơ bản của HĐNGLL là củng cố tăng cường nhận thức; bồi dưỡng thái độ tình cảm và hình thành hệ thống kỹ năng hành vi. Đặc biệt là nhiệm vụ hình thành hệ thống kỹ năng, hành vi, nhiệm vụ này nhằm rèn cho học sinh những kỹ năng thực hiện các công việc lao động đơn giản, các kỹ năng sáng tạo nghệ thuật, thực hiện các bài thể dục, các trò chơi, các hành vi ứng xử đối với mọi người trong gia đình; nhà trường và xã hội. Kỹ năng tham gia hoạt động tập thể, kỹ năng biết phối hợp với mọi người cùng thực hiện hoạt động chung, nâng cao ý thức tự chủ, tự tin chủ động giao tiếp với mọi người. Dựa vào những kỹ năng hành vi này để rèn luyện kỷ xảo, thói quen đạo đức bền vững và tự quản trong sinh hoạt tập thể. Như vậy chúng ta phải biết phát huy tận dụng nhiệm vụ này của HĐNGLL để góp phần rèn luyện KNS cho học sinh một cách hiệu quả nhất. Mặt khác, HĐNGLL là những hoạt động gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, lôi cuốn các em tham gia; phạm vi kiến thức kỹ năng rộng lớn, thuận lợi cho giáo viên hướng dẫn lựa chọn các hình thức, phương pháp giáo dục phù hợp. Học sinh dễ tiếp thu, được trực tiếp tham gia hoạt động từ đó hình thành kỹ năng một cách nhanh chóng. 2. Thực trạng Qua nhiều năm giảng dạy ở trường tiểu học Tràng An, tôi thấy: 4 a. Về giáo viên: - Một bộ phận giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa nên chưa chịu khó tìm tòi các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động này nên làm mất sự hứng thú của học sinh. b. Về học sinh: - Học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. - Học sinh chỉ có học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gỗ lẫn nhau. - Kỹ năng giao tiếp hạn chế, hay nói tục, chửi bậy. c. Về phụ huynh: Nguyên nhân khiến đa phần học sinh khó tiếp cận được các hoạt động kỹ năng thực hành xã hội là do phụ huynh không cho phép. Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức. Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình. Phần lớn ở gia đình phụ huynh giao tiếp trong gia đình còn nhiều hạn chế, xưng hô chưa chuẩn mực nên các em bắt chước và xưng hô thiếu thiện cảm. d. Về nhà trường: Năm học 2014- 2015, tôi được phân công chủ nhiêm và giảng dạy lớp 3A gồm 29 học sinh, trường có 14 lớp. Nhiều năm liền trường luôn đạt danh hiệu trường tiên tiến. Trong hoạt động chuyên môn dạy và học, Nhà trường thường xuyên nghiên cứu, cải tiến nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, không ngừng đổi mới PPDH phù hợp với nội dung chương trình. Và đặc biệt chú trọng đến việc "Giáo dục kỹ năng sống" cho học sinh. Nhà 5 trường coi đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Chính vì thế ngay sau khi Bộ Giáo dục đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà trường tiến hành triển khai đồng bộ đến toàn thể cán bộ giáo viên về việc tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”. Mỗi thầy cô giáo tâm huyết, trách nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Mỗi giáo viên trong nhà trường không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư tình cảm của học sinh. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường, ngoài việc lồng ghép vào các môn học hàng ngày, hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường giáo dục có hiệu quả trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Chính vì thế ngoài việc xây dựng và hoàn thiện các quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường, bằng nhiều hình thức khác nhau nhà trường thường xuyên tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa với các cuộc thi như "Kể chuyện về Bác Hồ", "Chúng em với an toàn giao thông", "Tìm hiểu lịch sử vào dịp 22- 12" trò chơi dân gian, trò chơi vận động,… Trường còn mời cựu chiến binh của xã Tràng An tới trường trường kể chuyện cho các em nghe về anh bộ đội Cụ Hồ; tham gia các hoạt động dọn vệ sinh bảo vệ môi trường, dọn vệ sinh khu tượng đài liệt sĩ, dọn vệ sinh ở chùa Quỳnh Lâm nhân dịp lễ hội đầu năm, tổ chức các hoạt động quyên góp ủng hộ bạn nghèo, bạn bị bệnh tật hiểm nghèo. . . Thông qua những hoạt động này, nhà trường muốn rèn luyện cho các em học sinh tính đoàn kết tập thể, khả năng làm việc theo nhóm. Đồng thời xây dựng tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm cho các em. Từ những thực trạng trên đây, thì việc " Giáo dục KNS cho học sinh thông qua HĐGDNGLL" là một việc làm vô cùng cần thiết giúp cho các em say mê, hứng thú trong học tập, các em thấy mình mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong việc thể hiện những năng lực của bản thân. 6 Trong khuôn khổ của đề tài này, tôi chỉ muốn chia sẻ cùng quý đồng nghiệp một số kinh nghiệm mà tôi đã thực hiện có hiệu quả trong việc" Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 3 thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" 3. Biện pháp nâng cao hiệu quả “Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 3” thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp 3. 1. Mục tiêu của biện pháp Việc chú trọng giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp tạo tinh thần đoàn kết, gắn bó, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, học sinh nỗ lực tiếp thu bài giảng và tìm tòi những kiến thức liên quan đến bài học để liên hệ áp dụng vào thực tiễn, qua đó phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Các em cảm thấy rất vui và biết thêm nhiều kiến thức. Nhờ đó các em biết tự chăm sóc bản thân như là tự sắp xếp góc học tập thật ngăn nắp, tự giặt quần áo cho mình, vệ sinh cá nhân và môi trường sống. . . . Ngoài ra, em còn giúp bố mẹ nhiều việc nhà. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục xem học sinh là trung tâm, góp phần tạo điều kiện cho việc hoàn thiện nhân cách học sinh ngay từ khi còn là học sinh tiểu học. 3. 2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp Để tăng cường giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chúng tôi đã thực hiện nhiều biện pháp hiệu quả dựa trên các cơ sở sau: - Bám sát nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cũng như các quá trình hoạt động giáo dục khác trong nhà trường đều có cấu trúc xác định. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tập trung vào các kỹ năng tâm lý - xã hội là những kỹ năng được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống. Những nội dung này hết sức đơn giản, gần gũi với trẻ em, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập. . . Và mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong 7 cuộc sống”. Vì vậy khi tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cần: - Bám sát vào nội dung của giáo dục kỹ năng sống và vận dụng linh hoạt các nội dung của giáo dục kỹ năng sống tuỳ theo từng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và điều kiện cụ thể. - Xác định rõ các nội dung giáo dục kỹ năng sống (xác định rõ các kỹ năng sống cần hình thành và phát triển cho học sinh) để tích hợp vào nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Tạo ra động lực cho học sinh, làm cho học sinh tham gia một cách tích cực vào quá trình hình thành kỹ năng sống nói chung và kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng tự nhận thức về bản thân, kỹ năng ứng phó với cảm xúc. . . - Đảm bảo thực hiện tốt các nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống: Kỹ năng sống là những kỹ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Kỹ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Vì thế giáo viên cần nắm rõ nắm rõ 5 nguyên tắc về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh: + Tương tác: Các kĩ năng thương lượng, kĩ năng giải quyết vấn đề … được hình thành tốt trong quá trình HS tương tác với bạn bè và những người xung quanh. Tạo điều kiện để các em có dịp thể hiện ý kiến của mình và xem xét ý kiến của người khác. . . Do vậy GV cần tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục kỹ năng sống cho các em. + Trải nghiệm: Cần phải có thiết kế và tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho HS được hoạt động thực, có cơ hội thể hiện ý tưởng, có cơ hội xử lí các 8 tình huống cũng như phản biện… Kỹ năng sống chỉ được hình thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và nó có kĩ năng khi các em được làm việc đó. + Nguyên tắc tiến trình và nguyên tắc thay đổi hành vi: Giáo viên không thể giáo dục kỹ năng sống trong một lần mà kỹ năng sống là một quá trình từ nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi. Thay đổi hành vi của một con người đặc biệt hành vi tốt là quá trình khó khăn. Do vậy giáo dục kỹ năng sống không thể là ngày một ngày hai mà phải là một quá trình và cần duy trì nó không thể là cú nhát, nửa vời được. + Thời gian và môi trường giáo dục: Giáo dục giáo dục kỹ năng sống được thực hiện mọi lúc mọi nơi; giáo dục kỹ năng sống được giáo dục trong mọi môi trường như gia đình, nhà trường, xã hội; cần phải tạo điều kiện tối đa cho HS tham gia vào các tình huống thật trong cuốc sống. Do đó trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải đảm bảo thực hiện tốt các nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống. - Phát huy vai trò tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức theo mục tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt động này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt, nhằm giúp người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm tin, kiến thức thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh,tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục. Thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp có thể giúp học sinh sống một cách an toàn, khoẻ mạnh có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày. Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi như: kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá; kỹ năng tổ chức quản lý và 9 tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động; kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện; củng cố, phát triển các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội. Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước; có thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Như vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực sự cần thiết và có nhiều khả năng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Sau đây tôi xin trao đổi và giới thiệu Một số kinh nghiệm " Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" tôi đã thực hiện có hiệu quả trong những năm qua: a. Thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống phù hợp với nội dung các hoạt động thực hiện chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp - Tạo ra nội dung giáo dục mang tính trọn vẹn, thống nhất giữa nội dung giáo dục kỹ năng sống và nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Việc thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống phù hợp với chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được thực hiện qua các bước sau: + Giáo viên phải nắm vững chương trình, phân phối chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của từng lớp, đặc biệt là khối lớp giảng dạy và thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. + Giáo viên nắm được nội dung của các kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho học sinh. + Phân tích chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để xác định những chủ đề nào của chương trình lớp mình chủ nhiệm có thể thiết kế được các chủ đề về giáo dục kỹ năng sống dựa trên kế hoạch của nhà trường. Chẳng hạn kế hoạch của nhà trường: 10 THỜI CHỦ GỢI Ý NỘI DUNG VÀ HÌNH GIAN ĐIỂM THỨC HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐỀ GDKNS - Nghe nói chuyện về ý nghĩa tên - Kỹ năng lắng - Tháng 9/2014 trường. nghe tích cực Truyền - Phát động phong trào quyên góp - Kỹ năng thể hiện sự thống sách GK, vở tặng các bạn có hoàn cảm thông. nhà trường cảnh khó khăn. - Kĩ năng làm chủ - Tổ chức cuộc thi “ An toàn giao thông” bản thân. - Kỹ năng thể hiện sự tự tin. - Tháng Chăm - Tổ chức câu lạc bộ: “Học mà vui, - Kỹ năng đảm nhận vui mà học”. trách nhiệm 10/2014 ngoan - Kĩ năng hoạt động học giỏi đội, nhóm - Kĩ năng hợp tác. . . Tháng - Phát động phong trào Chào mừng - Kỹ năng đảm nhận 11/2014 ngày Nhà giáo Việt Nam ôn sư trọng đạo trách nhiệm - Tập văn nghệ, biểu diễn văn - Kĩ năng hoạt động nghệ. đội, nhóm - Sinh hoạt tập thể kỉ niệm ngày - Kĩ năng hợp tác. 20/11 - Kỹ năng sáng tạo. - Tổ chức hội thi văn nghệ: Tiếng hát mừng thầy cô. Tháng Uống - Tìm hiểu về truyền thống quân - Kỹ năng lắng nước đội, nghe nói chuyện về anh bộ đội 12/2014 nhớ nguồn Cụ Hồ nghe tích cực - Kĩ năng văn - Tập hát những bài hát về anh bộ 11 nghệ. đội. - Tổ chức cho học sinh tìm hiểu về - Kỹ năng lắng Mừng Tháng đảng 1,2/2015 mừng xuân. truyền thống địa phương nghe tích cực - Sinh hoạt tập thể kỷ niệm ngày - Kỹ năng giao tiếp 3/2, nghe nói chuyện về truyền - Kỹ năng điều thống quê hương, đất nước, Đảng. khiển các hoạt động tập thể - Thi kể chuyện về bà, mẹ, các vị - Kĩ năng xác định nữ anh hùng dân tộc. Tháng Biết ơn 3/2015 mẹ và cô giá trị - Giao lưu văn nghệ - trò chơi dân - Kỹ năng sáng tạo. gian - Kỹ năng giải quyết vấn đề. . . Tháng Hòa bình - Tổ chức cuộc thi sưu tầm tranh - Kĩ năng xác định ảnh, tư liệu về cuộc sống của thiếu giá trị hữu nhi các nước trên thế giới. 4/2015 nghị - Kỹ năng thể hiện sự - Tổ chức hội thi: “Múa hát tập thể” tự tin. . . - Sinh hoạt tập thể kỷ niệm ngày - Kỹ năng lắng Tháng sinh nhật Bác: Nghe kể chuyện về 5/2015 Kính yêu Bác Hồ. Tìm hiểu về Bác Hồ với Bác Hồ thiếu nhi Việt Nam. - Tổ chức hội thi: “Chúng em kể chuyện Bác Hồ”. 12 nghe tích cực - Kỹ năng thể hiện sự tự tin. - Tổ chức câu lạc bộ “ Sao nhi - Kỹ năng thể hiện sự đồng” tự tin. - Kỹ năng điều Tháng 6,7,8/ 2015 Hè vui khiển các hoạt bổ ích động tập thể. - Kỹ năng giao tiếp Giáo viên chủ nhiệm dựa vào kế hoạch này để xây dựng kế hoạch cụ thể cho tưng hoạt động vối từng thời gian thích hợp. b. Giáo viên chủ nhiệm vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. - Luôn "làm mới" các hình thức thực hiện từng chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp - Đa dạng hoá các loại hình hoạt động của hoạt động GD ngoài giờ lên lớp. - Tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thu hút học sinh tích cực tham gia. - Sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh khiến các em say mê khám phá. Các hoạt động mà nội dung đơn điệu, hình thức không phong phú học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Vì vậy cần sử dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Sau đây tôi đưa ra một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh: 13 Giáo viên chủ nhiệm lớp cần phải xây dựng các hoạt động theo từng chủ đề, chủ điểm của từng tháng và có kịch bản cho từng hoạt động và có sự chuẩn bị chu đáo về cả hình thức tổ chức và các điều kiện phục vụ cho hoạt động đó. Khi tiến hành tổ chức một HĐNGLL cần phải tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Đặt tên chủ đề hoạt động và xác định các yêu cầu giáo dục phải đạt được. Bước 2: Giáo viên chủ nhiệm cần vạch kế hoạch, thời gian tiến hành. Chuẩn bị về nội dung, hình thức hoạt động, các phương tiện cần thiết phục vụ cho hoạt động. Phân công công việc cụ thể, dự kiến các tình huống xảy ra. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra sự chuẩn bị. Bước 3: Tiến hành hoạt động. Đối với các hoạt động của lớp, cần cố gắng tạo điều kiện để học sinh tự quản, tự điều khiển, còn giáo viên nên đóng vai trò là người hỗ trợ, là người giúp đỡ các em. Bước 4: Rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả. Cần phải rút kinh nghiệm để các hoạt động tiếp theo được tốt hơn, hiệu quả hơn. Khi rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả cần tập trung vào hình thức tổ chức hoạt động, nội dung hoạt động, quá trình tự quản, tự điều khiển của học sinh để bước chuẩn bị cho những hoạt động tiếp theo đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra. Ví dụ: Tổ chức hoạt động: Rung chuông vàng Chủ đề: An toàn giao thông Học sinh lớp 3 a) Mục đích: Giúp các em hiểu và thực hiện tốt luật giao thông, tuyên truyền người thân thực hiện tốt luật giao thông Hình thành và rèn luyện cho học sinh kỹ năng tham gia giao thông, mạnh dạn, thích giao tiếp, độc lập suy nghĩ, sáng tạo, đồng thời rèn luyện cho nhiều em khả năng tổ chức, điều khiển các hoạt động tập thể. 14 Tạo cho học sinh trong lớp không khí phấn khởi, tin tưởng “Vui mà học, học mà vui”, làm cho các em luôn luôn sẵn sàng tham gia các hoạt động của lớp. b) Chuẩn bị: * Học sinh: Bảng con, phấn, khăn lau bảng * Giáo viên: - Chuẩn bị nội dung câu hỏi, đáp án - Phân công học sinh dẫn chương trình c) Nội dung: Câu 1: Em hãy nêu đặc điểm của biển báo nguy hiểm? Đáp án: Đặc điểm của biển báo nguy hiểm là: - Hình tam giác - Viền màu đỏ nền vàng - Ở giữa có vẽ màu đen biểu thị nội dung nguy hiểm cần biết Câu 2: Đường sắt là đường dành cho phương tiện giao thông nào? Đáp án: Đường sắt là đường dành cho tàu hỏa Câu 3: Em hiểu thế nào là đường xã? Đáp án: Đường xã là đường nối các thôn trong xã Câu 4: Khi ngồi sau xe máy em cần nhớ điều gì? Đáp án: Khi ngồi sau xe máy em cần đội mũ bảo hiểm và nhắc người lớn đội mũ bảo hiểm. Câu 5: Khi đi ô tô khách, ô tô buýt em cần nhớ điều gì? Đáp án: - Chỉ lên, xuống xe khi xe đã dừng hẳn, đỗ hẳn và lên từng người, không chen lấn nhau. 15 - Không thò đầu, thò tay ra ngoài cửa xe - Không ném vật bỏ ra ngoài Câu 6: Khi đi trên đường bộ có đường sắt cắt ngang ta cần chú ý điều gì? Đáp án: - Nơi không có rào chắn,phải đứng cách đường ray ngoài cùng 5m - Nơi có rào chắn,đứng cách rào chắn ít nhất 1m để phòng tai nạn - Không cố ý vượt qua đường sắt khi tàu sắp chạy đến hoặc khi rào chắn đã đóng - Không chạy chơi tren đường sắt - Không ném đá lên tàu Câu 7: Bạn hãy kể tên các loai đường giao thông? Đáp án:Các loại đường giao thông - Đường bộ - Đường sắt - Đường thủy - Đường hàng không Câu 8: Đường hàng không dành cho phương tiện giao thông nào? Đáp án: Máy bay Câu 9: Khi đi bộ và qua đường ta cần chú ý gì? Đáp án: Khi đi bộ phải đi trên vỉa hè hoặc sát mép đường bên phải nơi không có vỉa hè - Khi đi qua đường phải đi vào vạch đi bộ qua đường. Nếu không có vạch đi bộ qua đường phải chọn nơi an toàn quan sát kĩ xe trên đường rồi mới đi được. Trên đây là một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp mà tôi thường xuyên tổ chức tại lớp trong các giờ sinh hoạt, hoạt động này đã thu hút 100% các 16 em trong toàn lớp tham gia, nó tạo cho các em sự thoải mái, không nhàm chán mà còn giúp các em chăm chỉ, hăng say, phấn đấu, rèn luyện học tập trở thành con người phát triển toàn diện xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước. c. Giáo viên chủ nhiệm tích cực phối hợp với Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh tổ chức số hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Xuất phát từ nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp và nội dung, nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh Tiểu học chúng tôi đã tiến hành các hoạt động cụ thể như sau: - Hoạt động văn hóa nghệ thuật: Đây là một loại hình hoạt động quan trọng, không thể thiếu được trong sinh hoạt tập thể của trẻ em, nhất là học sinh Tiểu học. Hoạt động này bao gồm nhiều thể loại khác nhau: Hát, múa, thơ ca, kịch ngắn,, nhạc cụ, thi kể chuyện… Các hoạt động này góp phần hình thành cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin trước đám đông. Đây là một trong những kỹ năng rất quan trọng trong xu thế toàn cầu hóa. Xác định được tầm quan trọng của hoạt động này tôi đã kết hợp cùng với nhà trường đã thường xuyên tổ chức các hoạt đông phù hợp với chủ điểm từng tháng. - Hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao: Vui chơi, giải trí là nhu cầu thiết yếu của trẻ, đồng thời là quyền lợi của các em. Nó là một loại hoạt động có ý nghĩa giáo dục to lớn đối với học sinh ở trường tiểu học. Hoạt động này làm thỏa mãn về tinh thần cho trẻ em sau những giờ học căng thẳng, góp phần rèn luyện một số phẩm chất: tính tổ chức, kỉ luật, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái… Nói về hoạt động này thì nhà trường đã tổ chức thực hiện có hiệu quả đạt mục tiêu đã đề ra. Tổ chức hội thi “Múa hát tập thể” Hội thi “đá bóng” cấp trường. Tổ chức Trò chơi dân gian "Kéo co" được HS yêu thích 17 - Hoạt động xã hội: Bước đầu đưa học sinh vào các hoạt động xã hội để giúp các em nâng cao hiểu biết về con người, đất nước, xã hội. Đây là một hoạt động tuy khó nhưng nó mang một ý nghĩa vô cùng to lớn. Thông qua hoạt động này, giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc và giáo dục các em có tinh thần trách nhiệm, có nghĩa vụ đối với cộng đồng; các em sẽ được bồi dưỡng thêm về nhân cách, đặc biệt là tình người. Trong thực tế, hoạt động này đã được nhà trường tiến hành tương đối tốt. Hoạt động này phải được khai thác một cách triệt để nhằm phát triển tối đa nhân cách ở các em. - Hoạt động lao động công ích: Đây là một loại hình đặc trưng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua lao động công ích sẽ giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, với công cuộc xây dựng đất nước. Ngoài ra lao động công ích còn góp phần làm cho trẻ hiểu thêm về giá trị lao động, từ đó giúp trẻ có ý thức lao động lành mạnh. Lao động công ích giúp trẻ vận dụng kiến thức vào đời sống như: Trực nhật, vệ sinh lớp học, sân trường, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh cho đẹp trường, lớp. Đây là hoạt động thật sự cần thiết giúp các em thích nghi với cuộc sống xung quanh. Sau này dù có rơi vào hoàn cảnh khắc nghiệt nào thì các em vẫn có thể tồn tại được. Đó là nhờ các em biết lao động. Hoạt động này được tiến hành thường xuyên trong nhà trường. 3. 3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp Về phía giáo viên: - Chủ động nâng cao năng lực nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh thông qua quá trình tự nghiên cứu, tham khảo dồng nghiệp và đúc rút kinh nghiệm. - Thường xuyên quan sát và thay đổi hoạt động cho phù hợp, tạo được sự hứng thú và hấp dẫn cho học sinh. Về phía nhà trường: 18 - Tạo điều kiện tối đa trong khả năng về cơ sở vật chất và các điều kiện khác dể tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh đạt được chất lượng và hiệu quả tốt nhất. Về phía phụ huynh học sinh: - Nhận thức được việc giáo dục kỹ năng sống cho con em mình là cần thiết và hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những phương pháp tốt nhất để góp phần thực hiện công tác giáo dục quan trọng này. 3. 4. Kết quả thu được qua quá trình nghiên cứu Khi tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp " Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh" tôi đã tiến hành nhận xét và đánh giá những yêu cầu đã đặt ra, đồng thời rút kinh nghiệm trong cách tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Và tôi nhận thấy: - 100% học sinh của lớp rất hào hứng và thích thú với hoạt động này. Nó đã cuốn hút các em; khuyến khích các em cố gắng vươn lên, tạo điều kiện cho tất cả học sinh cùng tham gia và có cơ hội trình bày, trao đổi và nhận xét lẫn nhau. Từ đó giúp cho các em nắm những kỹ năng sống cơ bản như khả năng nhanh nhẹn, khéo léo, mạnh dạn, tự tin và tạo không khí thi đua lành mạnh. Thông qua hoạt động này, đã giúp các em tự điều chỉnh, bổ sung trao đổi, hợp tác tốt hơn để góp phần giáo dục cho các em những kỹ năng thực hiện các công việc lao động đơn giản, các kỹ năng sáng tạo nghệ thuật, thực hiện các bài thể dục, các trò chơi, các hành vi ứng xử đối với mọi người trong gia đình, trong nhà trường và trong xã hội. Những kỹ năng tham gia hoạt động tập thể, kỹ năng tổ chức những hoạt động chung cùng nhau, biết phối hợp với mọi người cùng thực hiện hoạt động chung, nâng cao ý thức tự chủ, tự tin, chủ động và giao tiếp với mọi người. Dựa vào những kỹ năng, hành vi này để rèn luyện những kỹ xảo, thói quen đạo đức bền vững và tự quản trong sinh hoạt tập thể. - Kết quả của HS lớp tôi chủ nhiệm trong năm học 2013- 2014 như sau: - Không có học sinh bỏ học, tỉ lệ học sinh khá giỏi : 100% 19 - Số học sinh giỏi cấp Huyện: 2 em *Về hạnh kiểm: Thực hiện đầy đủ: 100% - Kết quả kì 1 trong năm học 2014- 2015 như sau: + Quá trình học tập từng môn học, hoạt động giáo dục khác: 29/29 em Hoàn thành, tỷ lệ 100%; + Mức độ hình thành và phát triển năng lực: 29/29 em Đạt, tỷ lệ 100%; + Mức độ hình thành và phát triển phẩm chất: 29/29 em Đạt, tỷ lệ 100%; + Số học sinh được khen thưởng: 29/29 em Đạt, tỷ lệ 100%; III. PHẦN KẾT LUẬN Từ thực tiễn tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm"Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh" ta có thể rút ra một số kết luận sau đây: 1. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động, để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các hành vi và từ đó hình thành các kỹ năng; thực hiện sự phối hợp trong và ngoài nhà trường làm tốt công tác xã hội hoá trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. 2. Giáo dục kỹ năng sống trong trường học góp phần rèn luyện, hình thành cho học sinh sống có trách nhiệm hơn và biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp, ứng phó các sức ép, thách thức trong cuộc sống; thúc đẩy hành vi mang tính xã hội, giảm bớt học sinh hư học sinh cá biệt. 3. Giáo dục kỹ năng sống còn tạo mối quan hệ thân thiện, cởi mở giữa thầy, trò, sự hứng thú tự tin, chủ động sáng tạo trong học tập, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Học sinh được giáo dục kỹ năng sống xác định được bổn phận và nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình và xã hội. 4. Giáo dục kỹ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và nhân cách của người thầy. Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương sống của người thầy. Vì vậy, để học sinh không thất vọng vì thầy thì trước hết “mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” mà ngành Giáo dục đang vận động. 20