NHA XUAT BAN GIAO DUC
BO GlAO DUO VA OAO TAG
LE THONG (Tong Chii bien)
NGUYfiN THI MINH PHUONG (Chu bien)
PHAM VIET HONG - N G U Y E N VIET HUNG - ONG THI DAN THANH
T R A N DUC TUAN - NGUYfiN DUC VU
DIAL!
NANG CAO
(Tai ban lan thu nhat)
NHA XUAT BAN GIAO DUC
Ban quyen thuQc Nha xuat ban Giao due - Bo Giao due va Dao tao
720 - 2007/CXB/664 - 1571/GD
Ma so : NHI 16T8
/:::^
^
Khai quat
nin kinh t i
t h i gidi
hoi
CAC Nirdc
REN THE GI6I
s a TUONG PHAN VG TRINH OO
Bai I
PHAT TRIGN KINH T 6 - XA HOI
CUA CAC NHOM NUOC
Tren the gioi, nhom nuoc phat then va nhom nuoc dang phat then co su
tuong phan ro ret ve trinh do phat then kinh te - xa hoi.
I - SU PHAN CHIA THANH CAC NHOM NUOC
The gioi co tren 200 qude gia va viing lanh tho khae nhau ve tu nhien,
dan eu, xa hoi, trinh do phat trien kinh te va duoe xep vao hai nhom
nuoe : phat trien va dang phat trien.
Cae nuoe phat trien eo tong san pham trong nude binh quan dau nguoi
(GDP/ngudi) eao, dau tu nudc ngoai (FDI) nhieu, ehi sd phat trien eon
ngudi (HDI) d miie cao.
Cae nude dang phat trien thudng ed GDP/ngudi thap, no nude ngoai
nhieu va HDI d miie thap.
Trong nhdm nudc dang phat trien, mdt sd nudc va viing lanh thd da trai
qua qua trinh cdng nghiep hoa va dat duoc trinh dO phat tri^n nhat dinh
ve cdng nghiep goi chung la cac nudc cdng nghiep mdi (NIC^) nhu :
Han Qude, Xin-ga-po, Dai Loan, Bra-xin, Ac-hen-ti-na,...
Hinh 1. Phan bo cac nudc va vung lanh tho tren the gioi theo muc GDP binh quan
dau nguoi (USD/ngudi) - nam 2004
Dua vao hinh 7, nhan xet su phan bo cac nuoc va vung lanh thd tren the
gioi theo muc GDP binh quan dau nguoi (USD/ngudi).
II - su TaONG PHAN Vt KINH TE CUA CAC NHOM NUOC
1. Ve trinh do phat trien kinh te
GDP binh quan dau ngudi cd su chenh lech ldn giiia eae nudc phat trien
va cac nudc dang phat tri6n.
Bang 1.1. GDP binh quan dau ngirdi cda mot so ni/ac tren the gidi - nam
2004, theo gia thuc te
(Oon vi : USD)
Cic nirdc phat trien
Cac nudc dang phat trien
Ten nudc
GDP/ngirbi
Ten nudc
GDP/ngudi
Oan Mach
45008
An-ba-ni
2372
Thuy Oien
38489
C6-l6m-bi-a
2150
Anh
35861
In-do-ne-xi-a
1193
Ca-na-da
30714
An 06
637
Niu Di-ian
24314
E-ti-6-pi-a
112
The gioi : 6393
Dua vao bang I.l, hay nhan xet su chenh lech ve GDP binh quan dau nguoi
gii/a cac nuae phat then va cac nuoc dang phat then.
Bang 1.2. Ca cau GDP phan theo khu vuc kinh te cua cac nhom nuae nam 2004
(Don vi : %)
Co clu GDP phan theo khu vyc kinh te
Nhdm nudc
Khu vuc 1
Khu virc II
Khu vuc III
Phdt then
2,0
27,0
71,0
Oang phat trien
25,0
32,0
43,0
Dua vao bang L2, hay nhan xet va giai thfch ve ca cau GDP phan theo khu
vuc kinh te cua cac nhom nuoc, nam 2004.
Cac nudc phat trien chiem hon 60% gia tri xuat, nhap khau cua the gidi,
ehii yeu xuat khau eae mat hang da qua che bien. O cae nudc dang phat
tn6n, khoang san va hang so che chiem ti le cao trong xuat khau (nam
2001 chiem gan 30%).
Trong nhitng thap nien cudi eua the ki XX, cac nude dang phat trien da
tap trung dau tu nhieu hon vao khu vue II va khu vuc III, tao ra su tang
trudng rd ret d ca hai khu vue nay. Cae nude va viing lanh thd cdng
nghiep mdi, da ed su ehuyen dich ldn eo cau kinh te vdi su phat trien
nhanh vuot bae eua qua trinh cdng nghiep hoa, hudng ve xuat khau.
Nhieu san pham cdng nghiep cd kha nang eanh tranh tren thi trudng
the gidi. Khu vuc dich vu phat tri^n nhanh.
2. Ve dau tu nudc ngoai va no nuoc ngoai
Cac nude phat trien ed gia tri dau tu ra nude ngoai ldn va thuc hien dau
tu dan xen nhau, mdi nude dau tu vao eae nudc khae d linh vue the
manh eua minh. Hien nay, cac nudc phat trien chiem khoang 3/4 gia tri
dau tu ra nude ngoai va nhan khoang 2/3 gia tri dau tu ttr nude ngoai.
Phan ldn cac nude dang phat trien hien deu cd no nude ngoai va nhieu
nude khd cd kha nang thanh toan no.
Bang 1.3. l o n g ng nuae ngoai cua nhom nuae dang phat trien
(Oon vj : ti USD)
Nam
1970
1980
1990
2000
2004
Tong no
610
1200
1310
2498
2724
Ti le no tren tdng GDP eua cac nudc dang phat trien nam 1980 la 21%,
nam 1998 la 37,3%, nam 2004 la 33,8%.
SU TUONG PHAN VE M O T SO KHIA CANH XA HOI
CUA CAC NHOM NUOC
Giua nhdm nudc phat trien va nhdm nude dang phat trien ed su khae
biet ve mdt sd chi sd xa hdi.
Tudi thQ tmng binh (tu6i) - nim 2005 :
- The gioi : 67
- Cac nuoc phat trien : 76
- Cac nuoc dang phat trien : 65. Cac nuoc a chau Phi co tuoi tho trung
Wnh la 52 (trong do 6 khu vyc T^y Phi, 06ng Phi la 47 - thap nhat
the gioi).
Bang 1.4. Chi so HDI cua the gidi va cac nhdm nudc
-—-____^
Nam
2000
2002
2003
Phat trien
0,814
0,831
0,855
Oang phat trien
0,654
0,663
0,694
The gioi
0,722
0,729
0,741
Nhdm nudrc
~~~~~---~-___^_^
Dua vao bang 7.4, ket hap vol thong tin a tren, nhan xet su khae biet ve
chi so HDI va tuoi tho trung binh giua nhom nuae phat then va nhom nuoc
dang phat then.
CAU HOI VA BAi TAP
1. So sanh mot so diem noi bat ve trinh dp phat trien kinh te cua nhom
nuoc phat then voi nhom nLroc dang phat trien.
2. Tai sao nhom nuoc dang phat trien co chi so HDI thap hon nhom
nuoc phat trien ?
3. Diia vao bang so lieu sau :
Gia trj xuat, nhap khau hang hoa cua nhdm nudc dang phat trien va the gid
(Oon vi : ti USD)
N.
Nhdm
Nam
\.
2004
2000
1990
Xuit
khau
Nh$p
Xuat
Nhap
khau
khau
The gidi
3328,0
3427,6
Dang phat trien
990,4
971,6
nudc
\v
khau
Xuit
khau
Nhap
khau
6376,7
6572,1
9045,3
9316,3
2372,8
2232,9
3687,8
3475,6
Hay ve bieu dd edt ehdng \ht hien gia tri xuat, nhap khau hang hoa cua
nhdm nudc dang phat trien so vdi the gidi qua cae nam tren. Riit ra
nhan xet.
CUOC CACH MANG KHOA HQC
Bai 2 VA CONG NGH6 HI€N DAI.
N6N KINH TC TRI T H Q C
Cuoc each mang khoa hoc va cong nghe hien dai vai dac trung la lam xuat
hien va bung no cong nghe cao da tac dong manh me den nen kinh te the
giai, chuyen dan nen kinh te the giai sang mot giai doan phat then moi, dugc
goi la nen kinh te th thuc. Trong do, th thuc, thong tin tra thanh yeu to
quyet dinh nhat doi vol su phat then san xuat; khoa hoc va cong nghe tro
thanh luc lugng san xuat true tiep.
I - CUOC CACH MANG KHOA HOC VA CONG NGH$ HIEN DAI
Cudc each mang khoa hoc va cdng nghe hien dai duoe tien hanh vao
eudi the ki XX, dau the ki XXI. Dac trung cua cudc each mang nay la
su xuat hien va phat tridn nhanh ehdng cdng nghe eao. Day la cac cdng
nghe dua vao nhung thanh tuu khoa hoc mdi, vdi ham luong tri thiic
cao. Cae cdng nghe nay da tac ddng manh me va sau sac de'n phat trien
kinh te - xa hdi. Trong dd, bdn cdng nghe tru cdt tao ra nhieu thanh
tuu nhat.
I
Thinh tiru cua bdn cdng nghe tru CQt trong cupc each mang khoa hoc
v i cdng nghe hifn dai
I
Cdng nghe sinh
Cdng
vat
Cdng nghe nang
Cdng nghe thdng
hoc : tao ra nhijng
lieu : tao ra nhOng
luong : su dung
tin : tao ra cac vi
giong moi khong co
vat
ngay cang nhieu
mach, chip dien tii
trong ty nhien ciing
dung
cac
C toe dp cao, kT
O
nhung
nhung tfnh
buoc
tien
nghe
lieu
chuyen
moi,
vol
nang
quan trpng trong
moi
chan doan va dieu
composit, vat lieu
tri benh,...
sieu din,...).
(vat
lieu
lupng
dang
moi
nang
(hat
thuat sd hoa, cap
nhan, mat trdi, sinh
spi quang,... nang
hpe, thuy trieu,...).
cao nang luc cua
con
nguoi
trong
truyen tai, xu li va
luu giu thong tin.
Ttr mdt mang may tinh ndi bd xuat hien dau tien nam 1969 d Hoa Ki,
den nam 1989, mang Internet da phat trien khap noi tren the gidi.
10
Bang 2.1. So' ngudi su dung Internet tren the gidi
(Oon vi : trieu nguoi)
Nam
1993
2000
2006
So nguoi
1
540
1100
Nhan xet so nguai su dung Internet nam 2006 so voi cac nam 1993, 2000
va so vol dan sd toan the giai nam 2006 (khoang 6500 theu nguoi).
II - TAC O O N G C U A C U O C CACH MANG KHOA HQC VA CONG NGH| HIEN
OAI OEN SU PHAT TRIEN KINH TE - XA HOI
Mpt SO tac dpng cua cupc cich mang khoa hpe
v i cdng nghg hiin dai den sir phit trien kinh t4 - xa hpi
Khoa hoc va cong
Xuat
eae
Thay doi co cau lao
Phat trien nhanh
nghe trd thanh luc
nganh cong nghiep
dpng. Ti le nhung
chong
lupng Scin xuat true
C ham lupng k7
O
nguoi
quoc te, dau tu eua
tiep, C the true tiep
O
thuat cao (san xuat
bang tri 6c de tryc
nude
lam ra sdn pham
vat lieu moi, cong
tiep
pham vi toan eau.
(san
xuat
hien
lam
tao
viec
ra san
phan
nghe gen,...), cac
ngoai
tren
pham (nhu cac lap
trinh vien, nhung
(bdo
mau dich
nha thiet ke cong
mem, cac nganh
dich vu nhieu kien
cong nghiep dien
thuc
tu,...).
viin thong,...),...
hiem,
nghe, san
pham
; tren may tfnh,...)
ngay cang eao.
Hay neu cac vf du cu the de lam ro tac dong cua cuoc each mang khoa hoc
va cong nghe hien dai den su phat then kinh te - xa hoi the giai.
-N^N KINH TE TRI T H U C
Cudc each mang khoa hoe va eong nghe hien dai tac ddng ngay cang
sau sac, lam eho kinh te the gidi chuyen dan tii nen kinh te cdng nghiep
sang mdt loai hinh kinh te mdi dua tren tri thiic, ki thuat, cdng nghe eao,
duoc goi la nen kinh te tri thiie.
11
Bang 2.2. So sanh khai quat mpt so yeu to' ci:ia cac nen kinh te
^~~~~~~--„Nen kinh te
Yeu to ^ ^ ^ ^ - - - . , _ ^
Ndng nghiep
Cdng nghidp
Tri thiirc
Co cau kinh te
Ndng nghiep la
chu yeu
Cdng nghiep va djch
vu la chu yeu
Djch vu la chu yeu,
trong dd cac nganh
can nhieu tri thiic
(ngan hang, tai chfnh,
bao hiem...) chiem uu
the tuyet ddi
Cdng nghe chu yeu de
thuc day phat trien
Su dung sue
vat, C gioi hoa
O
don gian
Co gidi hoa, hoa hoc
hoa, dien khf hoa,
ehuyen mdn hoa
Cdng nghd cao, dien
tu hoa, tin hoc hoa,
sieu xa Id thdng tin,...
Ndng dan la
chu yeu
Cdng nhan la chu yeu
Cdng nhan trf thiic la
ehu ydu
<10%
> 30%
> 80%
TSm quan trpng cua
giao due
Nhd
Ldn
RSt Idn
Vai trd cua cdng nghe
thdng tin va truyen
thdng
Khdng Idn
Ldn
Quyet djnh
Co cau lao ddng
Tl le dong gop cua
khoa hpe - cdng nghe
cho tang trudng kinh te
Dua vao bang 2.2, cho biet nen kinh te th thuc khae vol nen kinh te nong
nghiep, kinh te cong nghiep 6 nhfjng diem chu yeu nao ?
Nen kinh te tri thiie bat dau duoc hinh thanh d Bae Mi va mdt sd nude Tay
Au,... O eae nude nay, nhiing nganh kinh te ehu yeu dua vao cdng nghe
thdng tin chiem khoang 45 - 50% GDP. Udc tinh vao khoang nam 2030,
nen kinh te eua eae nudc phat trien deu trd thanh nen kinh te tri thiic.
CAU HOI VA BAI TAP
1. Neu dac trirng va tac dpng cua cuoc each mang khoa hoc va cong
nghe hien dai den nen kinh te the gioi.
2. Trinh bay nhung hieu biet cua ca nhan ve cac thanh tuu khoa hoc
va cong nghe hien dai noi bat cija nhan loai trong the ki XX.
3. Phan tich vai tro to Ion cija khoa hoc va cong nghe hien dai trong
nen kinh te tri thuc.
12
XU HUONG TOAN CAU HOA,
Bai 3 KHU VUC HOA KINH T^
Toan cau hoa va khu vuc hoa la xu huang tat yeu, din den su phu thuoc lan
nhau ngay cang tang giCia cac nen kinh te ; ddng thai, tao ra nhi/ng dong
luc thuc day su tang trudng va phat then kinh te the gidi.
I - XU HUONG TOAN CAU HOA KINH TE
Toan cau hoa la qua trinh hen ket cac qude gia tren the gidi ve nhieu
mat, til kinh te den van hoa, khoa hoe,... Toan cau hoa kinh te cd tac
ddng manh me den moi mat ciia nen kinh te - xa hdi the gidi.
1. Toan cau hoa kinh te
Toan cau hoa kinh te ed nhung bieu hien rd net sau :
a) Thuang mai the gioi phdt trien manh
Tdc do tang trudng cua thuong mai ludn cao hon tdc dd tang trudng eua
toan bd nen kinh te the gidi. Td chiic Thuong mai the gidi (WTO) vdi
150 thanh vien (tinh den thang 1-2007) chiem khoang 90% sd dan, ehi
phdi 95% hoat ddng thuong mai cua the gidi va cd vai trd to ldn trong
viec thiie day tu do hoa thuong mai, lam eho nen kinh te the gidi phat
trien nang ddng hon.
b) Ddu tu nuae ngodi tdng nhanh
Tir nam 1990 den nam 2004 dau tu nudc ngoai da tang tii 1774 ti USD
len 8895 ti USD. Trong dau tu nudc ngoai, Unh vue dieh vu ngay cang
chiem ti trong ldn, trong dd ndi len hang dau la cae hoat ddng tai ehinh,
ngan hang, bao hiem,...
c) Thi truong tdi chinh quae te mo rong
Vdi hang van ngan hang duoc ndi vdi nhau qua mang vidn thdng dien
tii, mdt mang ludi lien ke't tai chinh toan cau da va dang rdng md tren
toan the gidi. Cac td ehiie qude te nhu Quy tien te qude te (IMF),
Ngan hang The gidi (WB) ngay eang ed vai trd quan trong trong phat
trien kinh te toan cau, cung nhu trong ddi sdng kinh te - xa hdi cua
cac qude gia.
13
d) Cdc cong ti xuyen quoc gia co vai trd ngdy cdng lan
Vdi pham vi hoat ddng rdng, d nhieu qude gia khae nhau, eae cdng ti
xuyen qude gia nam trong tay ngudn cua eai vat chat rat ldn va chi phdi
nhieu nganh kinh te quan trong.
Hien nay, toan the gidi cd tren 60 nghin cdng ti xuyen quoc gia vdi
khoang 500 nghin ehi nhanh.
Cac cdng ti xuyen quoc gia chiem 30% tdng gia tri GDP toan the gidi,
2/3 budn ban qude te, hon 75% dau tu true tiep va tren 75% viec
ehuyen giao cdng nghe, khoa hoc ki thuat tren pham vi the gidi.
Hay nhan xet ve vai trd cua cac cdng ti xuyen quoc gia trong nen kinh te
the gidi.
2. He qua ciia viec toan cau hoa kinh te
Toan eau hoa kinh te da thiie day san xuat phat trien va tang trudng
kinh te toan cau, day nhanh dau tu, tang cudng su hop tac qude te. Tuy
nhien, toan cau hoa kinh te eung cd nhiing mat trai eiia nd, dae biet lam
gia tang nhanh chdng khoang each giau ngheo.
II - XU HUONG KHU VljC HOA KINH TE
1. Cac to chuc lien ket kinh te khu vuc
Do su phat trien khdng deu va siic ep canh tranh trong cac khu vue tren
the gidi, nhiing qude gia ed net tuong ddng ve dia U, van hoa, xa hdi
hoac cd chung mue tieu, loi ich phat trien da hen ket vdi nhau thanh cac
td chiie hen ket kinh te dae thu.
Bang 3. Mpt so to chuc lien ket kinh te khu virc
Td chire lien ket
kinh te
Nam
thinh
lip
So dan
Cac nuoc v i viing lanh tho thinh vien
(Tinh den nim 2005)
(trieu
ngixin nam 2005)
GDP
(ti USD nam 2004)
Hiep udc tu do
thuong mai Bae M
T
(NAFTA)
14
1994
Hoa Kl, Ca-na-da, Me-hi-cd
435,7
13323,8
Oire, Anh, Phdp, Ha Lan, Bi,
l-ta-ll-a, Lue-xam-bua, Ai-len,
Oan Mach, Hi Lap, Tay Ban Nha,
Lien minh
chau Au (EU)*
1957
Bo Oao Nha, Ao, Phan Lan,
Thuy Oien, See, Hung-ga-ri,
459,7
12690,5
555,3
799,9
2648,0
23008,1
232,4
776,6
Ba Lan, Xld-va-kl-a, Lit-va,
Lat-vi-a, Xld-ve-ni-a, E-xtd-ni-a,
Man-ta, Si'p.
Hipp hdi eae
qude gia Ddng
Nam A
In-dd-ne-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lip-pin,
1967
(ASEAN)
Xin-ga-po, Thai Lan, Bru-nay,
Viet Nam, Lao, Mi-an-ma,
Cam-pu-chia.
Bru-nay, In-dd-ne-xi-a, Ma-lai-xi-a,
Phi-lip-pin, Xin-ga-po, Thai Lan,
Dien dan hpp
Hoa Kl, Ca-na-da, Me-hi-cd, Nhat
tac kinh te chSu
Ban, Han Qude, 0-xtray-li-a,
A - Thai Binh
1989
Duong (APEC)
Niu Di-lan, Oai Loan, Trung Qude,
Hdng Cdng (Trung Qude), Pa-pua
Niu Ghi-ne, Chi-le, Pe-ru,
Lien bang Nga, Viet Nam.
Thi trudng
chung Nam M
T
(MERCOSUR)**
1991
Bra-xin, Ac-hen-ti-na, U-ru-goay,
Pa-ra-goay.
* Thang 1-2007, EU ket nap them Bun-ga-ri va Ru-ma-ni.
** Thang 6-2006, MERCOSUR ket nap them Ve-ne-xu-e-la.
15
Dua vao bang 3, so sanh sd dan va GDP cua cac to chuc lien ket kinh te khu
vuc. Rut ra nhan xet.
Ngoai eae td chiic kinh te khu vuc, cdn ed cae to chile hen ke't ti6u viing
d cae chau lue nhu : tam giac tang trudng Xin-ga-po - Ma-lai-xi-a In-dd-ne-xi-a (d Ddng Nam A), hen ket vting Ma-xo Rai-no (d EU),...
2. He qua ciia khu vuc hoa kinh te
Cae td ehiie hen ket kinh te khu vue viia hgp tac, vira eanh tranh vdi
nhau da tao nen ddng lire thiie day su tang trudng va phat trien kinh te,
tang eudng tu do hoa thuong mai, dau tu dieh vu trong pham vi khu
vue ciing nhu giua cac khu vuc vdi nhau. Ddng thdi, eung thiie day qua
trinh md cira thi trudng cac qude gia, tao lap nhiing thi trudng khu vuc
rdng ldn, tang eudng qua trinh toan eau hoa kinh te the gidi. Tuy nhien,
xu hudng khu vuc hoa eiing dat ra khdng it van de ddi hdi cac quoc gia
phai quan tam giai quyet, nhu tu ehu ve kinh te, quyen luc qude gia,...
CAU HOI VA BAi TAP
1. Trinh bay cac bieu hien chu yeu cua toan cau hoa kinh te. Xu huong
toan cau hoa kinh te da dSn den nhCrng he qua gi ?
2. Cac to chuc lien ket kinh te khu vuc dupc hinh thanh dua tren
nhung co so nao ?
3. Xac djnh cac nuoc thanh vien cua to chuc EU, ASEAN, APEC,
NAFTA, MERCOSUR tren ban do "Cac nuoc tren the gioi".
16
MOT S6 V A N D 6
Bai 4 MANG TINH TOAN CAU
Cung vdi viec bao ve hoa binh, nhan loai hien nay dang phai ddi mat vdi nhieu
thach thuc mang tfnh toan cau nhu : bung no dan sd, gia hoa dan sd,
d nhiem mdi trudng,... gay ra nhCrng hau qua nghiem trong.
I - DAN SO
1. Bung no dan so
Dan sd the gidi tang nhanh, nhat la d nira sau eua the ki XX. Cang
nhirng nam ve sau, thdi gian dan sd tang them 1 ti ngudi cang nit ngSn.
Nam 2005, sd dan the gidi la 6477 trieu ngudi; hien nay trung binh mdi
nam tang them gan 80 trieu ngudi. Du kien dan sd the gidi ed the dn
dinh vao nam 2025 vdi sd dan khoang 8 ti ngudi.
Su biing nd dan sd hien nay tren the gidi di6n ra ehu yeu d eae nudc
dang phat trien. Cac nudc nay chiem khoang 80% dan sd va 95% sd
dan gia tang hang nam cua the gidi.
Bang 4. Ti suat gia tang dan so tir nhien trung binli nam
(Don vi : %)
^^^^^
Giai doan
1960-1965
1975-1980
Phat trien
1,2
0,8
0,6
0,2
0,1
Dang phat trien
2,3
1,9
1,9
1,7
1,5
The gidi
1,9
1,6
1,6
1,4
1,2
Nhdm nuoc
1985-1990 1995 - 2000 2001 - 2005
^~\^
- Dua vao bang 4, so sanh ti suat gia tang dan sd tu nhien cua nhdm nudc
dang phat then vdi nhdm nudc phat then va toan the gidi.
- Dan sd tang nhanh dan tdi nhi/ng hau qua gi ve mat kinh te - xa hdi ?
2-DL11-NC-A
17
2. Qa hoa dan so
Dan sd the gidi dang cd xu hudng gia di. Trong eo eau theo dd tudi, ti
le ngudi dudi 15 tudi ngay cang thap, ti le ngudi tren 65 tudi ngay cang
eao va tudi tho eua dan sd the gidi ngay cang tang.
Sd ngudi cao tudi hien nay tap trung nhieu nhat d Tay Au. Khu vue
Nam A, Tay A, chau Dai Duong va Ca-ri-be la nhung noi ed sd ngudi
eao tudi dang tang nhanh. Du bao den nam 2020, sd luong ngudi cao
tudi chiem 14% tdng sd dan eua the gidi.
Dan sd gia dan tdi nhi/ng hau qua gi ve mat kinh te - xa hdi 7
•
'•
'
II-MOI TRUONG.
Dudi ap lue ngay cang ldn cua gia tang dan sd va su tang trudng hoat
ddng kinh te, mdi trudng toan eau ngay cang bi d nhiSm va suy thoai
nang ne, gay nhieu hau qua nghiem trong.
1. Bien doi khi hau toan cau va suy giam tang odon
Luong CO2 tang dang ke trong khi quyen gay ra hieu iing nha kinh, lam
cho nhiet dd Trai Dat tang len. Ude tinh trong 100 nam trd lai day, Trai
Dat ndng len 0,6°C. Du bao vao nam 2100, nhiet dd Trai Dat se tang
them tir 1,4°C den 5,8°C.
Viec sir dung nang luong trong cdng nghiep va sinh hoat, dae biet 0 cae
nude phat trien, da dua vao khi quyen mdt luong ldn khi thai, gay ra
mua axit d nhieu noi tren Trai Dat. Ddng thdi, khi thai CFC^ da lam
tang dddn mdng dan va lam Id thung tang dddn ngay cang rdng ra.
Hay neu nhung hau qua do hieu ung nha kfnh, thung tang dddn va mua axit
ddi vdi ddi sdng tren Trai Dat.
2. O nhiem nguon nuoc ngot, bien va dai duong
Chat thai cdng nghiep va chat thai sinh hoat chua duoe xvr U dd true tiep
vao cac sdng, hd da lam d nhi^m nghiem trong ngudn nudc, din den viee
khan hiem nude sach d nhieu noi tren the gidi. Theo Lien hop qude, ed
khoang 1,3 ti ngudi tren toan eau, trong dd hon 1 ti ngudi d cac nudc
dang phat trien bi thieu nudc sach.
Viee dd cac chat thai chua duoe xu h vao sdng ngdi va bien, eiing cac
su cd dam tau, rira tau, tran dau xay ra d nhieu noi dang lam mdi trudng
bien va dai duong chiu nhieu tdn that ldn.
lo
2-DL11-NC-B
Hinh 4. O nhiem dau tren bien
Tai sao khap noi tren the gidi deu co cac hoat ddng bao ve moi trudng f
3. Suy giam da dang sinh vat
Viec khai thac thien nhien qua miic cua con ngudi lam cho nhieu loai
sinh vat tuyet chiing hoac diing trudc nguy co tuyet chiing. Hau qua la
lam mat di nhieu loai sinh vat, cac gen di truyen, ngudn thuc pham,
ngudn thudc chua benh, ngudn nguyen lieu cua nhieu nganh san xuat,...
Dua vao hieu biet cua ban than, hay neu mdt sd loai dong vat d nudc ta hien
dang cd nguy co tuyet chung, hoac cdn lai rat ft.
Ill - M O T SO V A N DE KHAC
Trong nhiing thap men cudi cua the ki XX va nhiing nam dau cua the
kl XXI, xung dot sic tdc, xung ddt tdn giao va nan khiing bd tro thanh
mdi de doa true tiep tdi dn dinh, hoa binh ciia the gidi. Nan khung bd
ngay nay xuat hien d nhieu noi tren the gidi, vdi rat nhieu each thiic
khae nhau (sat hai thii linh chinh tri, bat cdc con tin, huan luyen va
19
- Xem thêm -