SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ RÌn luyÖn kü n¨ng sèng qua ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ qua giê
häc bé m«n”
I. §Æt vÊn ®Ò:
- §øng tríc sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nhiÒu lÜnh vùc x· héi th× gi¸o dôc thêi
®¹i míi ®· vµ ®ang phÊn ®¸u ®æi míi vÒ néi dung, chÊt lîng vµ ph¬ng ph¸p sao cho
®¹t ®îc 2 môc tiªu lín lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ ®µo t¹o kü n¨ng sèng cho häc
sinh – sinh viªn. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tựu ®¹t ®uîc cña toµn ngµnh th×
gÇn ®©y chóng ta thêng thÊy thùc tr¹ng trÎ vÞ thµnh niªn cã su híng gia t¨ng vÒ b¹o
lùc häc ®êng, vÒ ph¹m téi, vÒ liÒu lÜnh, øng phã kh«ng lµnh m¹nh, dÔ mắc cac tệ
n¹n x· héi, sèng Ých kû, v« t©m, khÐp m×nh,….§«ng thêi kü n¨ng thùc hµnh, kü
n¨ng giao tiÕp, kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kh¶ n¨ng tù phôc vô b¶n th©n gi¶m…
H¬n thÕ n÷a ®øng tríc thÒm héi nhËp quèc tÕ ®ßi hái thÕ hÖ trÎ ph¶i tù tin; ph¶o
l¾m b¾t kÞp thêi c¸c c¬ héi còng nh ph¶i cã mét sè kü n¨ng: sèng kháe, sèng lµnh
m¹nh, giái lËp tr×nh, giái tiÕng Anh…
Víi nh÷ng lý do trªn, t«i m¹nh d¹n lùa chän s¸ng kiÕn kinh nghiÖm “ RÌn luyÖn
kü n¨ng sèng cho häc sinh qua ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ qua giê häc bé m«n”.
II. Néi dung.
1. Thùc tr¹ng t×nh h×nh nghiªn cøu
1.1 Thùc tr¹ng chung
Côm tõ kü n¨ng sèng (KNS) ®îc ®Þnh nghÜa thÕ nµo? ®a vµo rÌn luyÖn cho HS ph¶i
tiÕn hµnh ra sao? ®©y lµ mét vÊn ®Ò cÊn thiÕt nhng t¬ng®èi khã cho nhµ trêng, gia
®×nh vµ toµn x· héi.
Thùc chÊt cho ®Õn nay vÉn cha cã mét ®Þnh nghÜa râ rµng vµ ®Çy ®ñ vÒ KNS (mÆc
dï ®· cã c¸c ®ÞnhnghÜa cña WTO; UNESCO…) Nhng nÕu hiÓu ®¬n gi¶n th× kü
n¨ng sèng lµ n¨ng lùc cña mçi ngêi gióp gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu vµ th¸ch thøc
cña cuéc sèng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ (c¸ch sèng tÝch cùc trong x· héi hiÖn ®¹i).
VÒ b¶n chÊt th× rÌn luyÖn kü n¨ng sèng lµ qu¸ tr×nh ®a nhËn thøc (qua kiÕn thøc vµ
th¸i ®é) thµnh hµnh ®éng (hµnh vi tÝch cùc)
ViÖc rÌn luyÖn kü n¨ng sèng cho häc sinh lµ viÖc lµm kh«ng míi v× tõ xa xa cha
«ng ta ®· dóc kÕt “ Tiªn häc lÔ, hËu häc v¨n” nhng do søc Ðp lín vÓ ch¬ng tr×nh; vÒ
®iÓm sè, hoÆc nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nã ®· bÞ gi¶m nhÑ hoÆc xao nh·ng.
§øng tríc thùc tÕ x· héi nh÷ng n¨m gÇn ®©y Bé GD-§T ®· nhËnh thÊy viÖc GD
(rÌn luyÖn) KNS cho häc sinh lµ viÖc cÊp b¸ch ë mäi bËc häc nhng ®Æc biÖt víi HS
THPT v×:
ë løa tuæi nµy:
+ C¸c em cÇn t×m tßi, häc hái c¸i míi, ®iÒu l¹ kh«ng ph©n biÖt nã lµ tèt hay xÊu.
+ §· ph¸t triÓn t×nh yªu nam, n÷ dÉn ®Õn c¸c quan hÖ kh«ng dóng mùc trong quan
hÖ kh¸c giíi.
+ ChÞu ¸p lùc lín trong thi cö dÉn ®Õn dÔ r¬i vµo tr¹ng th¸i tiªu cùc ¶nh hëng tíi
søc kháe ,tinh thÇn.
+ C¸c em cÇn lùa chän nghÒ nghiÑp phï hîp víi n¨ng lùc cña m×nh -> cÇn ®a ra
quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n.
+ ThÝch béc lé c¸i t«i….
N¨m häc 2010 – 2011 lµ n¨m ®Çu tiªn Bé GD - §T ®a KNS vµo gi¶ng d¹y ®¹i trµ
trong c¸c trêng häc, bËc häc qua nhiÒu h×nh tøc kh¸c nhau. Víi HS THPT lµ th× cÇn
rÌn luyÖn kÜ n¨ng g×?
Qua nghiªn cøu chóng t«i nhËn thÊy cã 10 KNS cÇn thiÕt ë THPT lµ:
1. Kü n¨ng x¸c lËp môc tiªu cho cuéc ®êi
2. Kü n¨ng tù phôc vô b¶n th©n, rÌn luyÖn søc kháe
3. Kü n¨ng qu¶n lý thêi gian hiÖu qu¶
4. Kü n¨ng ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý c¶m xóc
5. Kü n¨ng nhËn thøc vµ ®¸nh gi¸ b¶n th©n
6. Kü n¨ng giao tiÕp øng xö
7. Kü n¨ng hîp t¸c, chia sÎ
8. Kü n¨ng thÓ hiÖn tù tin tríc ®¸m ®«ng
9. Kü n¨ng ®èi diÖn øng phã khã kh¨n trong cuéc sèng
10.Kü n¨ng ®¸nh gi¸ ngêi kh¸c
ViÖc RLKNS nh»m x©y dùng cho häc sinh 12 gi¸ trÞ cña cuéc sèng lµ: t«n träng,
hßa b×nh, hîp t¸c, h¹nh phóc, ch©n thËt, nh©n ®¹o, t×nh th¬ng, tr¸ch nhiÖm, gi¶n dÞ,
khoan dung, tù do vµ ®oµn kÕt.
1.2 Thùc tr¹ng t¹i trêng THPT An L·o
a. ThuËn lîi
- Bé GD - §T ®· ®æi míi vÒ néi dung gi¶ng d¹y (qua viÖc mua s¸ch gi¸o khoa)theo
híng dÉn ®Ó ¸p dông, dÔ triÓn khai c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, t¨ng thùc
hµnh…
- Së GD - §T ®· thùc hiÖn tËp huÊn ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, kiÓm tra ®¸nh
gi¸ b¸m s¸t chuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng
- Víi trêng:
+ An l·o lµ trêng n»m ë vÞ trÝ trung t©m; HS vµo trêng thuéc nhiÒu x· kh¸c nhau;
®Çu ®iÓm vµo trêng t¬ng ®èi cao, ý thøc häc tËp cña c¸c em còng kh¸c nhiÒu trêng
xung quanh do ®ã kh«ng cÇn Ban qu¶n sinh (tuy nhiªn cßn cã c¸c hiÖn tîng….)
+ HS cña trêng ®Òu thuéc c¸c x· cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ v÷ng, cã tè chÊt, n¾m b¾t
nhanh nh÷ng thay ®æi cña x· héi (theo híng tèt xÊu ngang nhau).
+Trêng lu«n cã truyÒn thèng ®i ®Çu trong c«ng t¸c triÓn khai thùc hiÖn c¸c môc
tiªu gi¸o dôc, c¸c phong trµo thi ®ua cña Bé cña Ngµnh. Do ®ã ngay tõ ®Çu n¨m
häc chóng t«i ®· ®îc BGH triÓn khai nhiÖm vô rÌn luyÖn KNS qua c¸c ho¹t ®éng
lång ghÐp vµo ch¬ng tr×nh häc, c¸c m«n häc vµ c¸c ho¹t ®éng cña nhµ trêng nh:
Ho¹t ®éng chuyªn m«n - §æi míi ph¬ng ph¸p, CLB bé m«n…
- Ngoµi giê lªn líp
Ho¹t ®éng híng nghiÖp, d¹y nghÒ…
Ho¹t ®éng ®oµn thÓ: b¶o vÖ m«i trêng, an toµn giao th«ng, x©y dùng trêng
xanh – s¹ch - ®Ñp; x©y dông trêng häc th©n thiÖn häc sinh tÝch cùc…
H¬n n÷a nhËn thÊy tÝnh cÊp b¸ch cña viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng sèng cho häc sinh.
Chóng t«i c¸c gi¸o viªn cña trêng ®Òu rÊt tr¨n trë, lµm thÕ nµo ®Ó rÌn luyÖn kÜ n¨ng
sèng cã hiÖu qu¶ ®Ó ®a trêng chóng t«i trë thµnh m«i trêng gi¸o dôc tin cËy cho
PHHS vÒ mäi mÆt. V× vËy, nhãm tæ chóng t«i ®· m¹nh d¹n thùc hiÖn chuyªn ®Ò
nµy.
b. Khã kh¨n
- VÒ phÝ häc sinh: c¸c em ®îc gia ®a×nh nu«n chiÒu qu¸ trë thµnh c¸c thãi quen
xÊu, khã thay ®æi (cËu Êm, c« chiªu). H¬n thÕ do søc Ðp ®iÓm sè, do kú väng cña
gia ®×nh c¸c em thiªn lÖch vÒ kiÕn thøc (biÕn c¸c em trë thµnh Robot chØ ¨n vµ
häc).
- VÒ phÝa gi¸o viªn:
+Ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y nÆng do ®ã ph¶i nghiªng nhiÒu vÒ kiÕn thøc.
+ Mét sè cßn lóng tóng khi vËn dông cha thùc sù khëi ®éng, cha g¬ng mÉu, cha
thùc sù b¾t kÞp nh÷ng thay ®æi cña x· héi
+ Cha thùc sùu n¾m v÷ng vÒ t©m lý løa tuæi mÆc dï chuyªn m«n rÊt v÷ng.
Tãm l¹i rÌn luyÖn KNS ë trêng THPT lµ viÖc lµm nh»m gióp cho HS cã thãi quen
xÊu vµ hµnh vi tiªu cùc trë thµnh con ngoan , trß giái, trë thnµh ngêi cã Ých cho gia
®×nh cho x· héi.
3. Gi¶i ph¸p
Qua chØ ®¹o vµ qua thùc tiÔn chóng t«i thÊy ®Ó rÌn luyÖn KNS cho HS sÏ cã nhiÒu
gi¶i ph¸p kh¸c nhau nh:
- Phßng t vÊn
- Ho¹t ®éng NGLL
- Qua GVCN
- Qua GV bé m«n…
Chóng t«i ®· lùa chon gi¶i ph¸p lång ghÐp qua ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ qua ®Æc thï
bé m«n
3.1 RÌn KNS qua ph¬ng ph¸p d¹y häc (ph¬ng ph¸p tÝch cùc)
- Ph¬ng ph¸p d¹yhäc tÝch cùc lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc gióp häc sinh ph¸t huy tÝnh
tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o, rÌn luyÖn thãi quen vµ kh¶ n¨ng tù häc, tinh
thÇn tù gi¸c, kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo c¸c t×nh huèng trong häc tËp trong
thùc tiÔn. Tõ ®ã t¹o niÒm vui vµ høng thó trong häc tËp.
- Ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn cho HS ®îc thùc
hµnh ®îc tr¶i nghiÖm mét sè kÜ n¨ng sèng lµm cho giê häc nhÑ nhµnh, thiÕt thùc,
bæ Ých:
a, Ph¬ng ph¸p nhãm
- Lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, gi¸o viªn trë thµnh ngêi thiÕt kÕ, tæ chøc híng
dÉn c¸c ho¹t ®éng ®éc lËp ®Ó häc sinh chiÕm lÜnh néi dung häc tËp, chñ ®éng ®¹t
môc tiªu kiÕn thøc, kÜ n¨ng th¸i ®é theo yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh.
- Khi ¸p dông ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng nhãm cÇn chó ý:
+ Kü n¨ng lµm viÖc nhãm
+ X©y dùng, ph¸t triÓn t×nh thÇn nhãm
+ L·nh ®¹o nhãm
+ C¸c xung ®ét nhãm
- Ho¹t ®éng nhãm lµ mét ho¹t ®éng gióp cho tõng thµnh viªn béc lé ý kiÕn,
suy nghÜ, hiÓu biÕt, th¸i ®é c¶u m×nh qua ®ã ®îc tËp thÓ uèn n¾n ph¸t triÓn
t×nh b¹n, ý thøc céng ®ång, n©ng cao ý thøc kØ luËt, t×nh thÇn t¬ng trî, hîp
t¸c….Th«ng qua ho¹t ®éng nhãm x©y dùng m« h×nh hîp t¸c trong x· héi ®Ó
häc sinh quen dÇn víi sù ph©n c«ng, hîp t¸c lao ®éng x· héi
- Víi ho¹t ®éng nhãm ®Ó hoµn thµnh phiÕu häc tËp hoÆc tr¶ lêi c¸c c©u hái cña
gi¸o viªn …. ®Òu gãp phÇn rÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng.
b, Ph¬ng ph¸p trùc quan vÊn ®¸p, t×m tßi (hay d¹y häc b»ng c¸c ho¹t ®éng kh¸m
ph¸ cã híng dÉn)
- Ngêi häc ph¸t hiÖn l¹i nh÷ng tri thøc vµ loµi ngêi ®· kh¸m ph¸ b»ng nghiªn cøu
khoa häc – rÌn kuyÖn kÜ n¨ng tù häc .
- Ngêi häc ®îc sù híng dÉn cña ngêi d¹y.
- HS hiÓu s©u, nhí l©u ph¸t triÓn kÜ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, kÜ n¨ng tr×nh bµy t¹o
høng thó cho häc tËp.
3.2 RÌn luyÖn kÜ n¨ng sèng qua giê häc bé m«n
- ViÖc lång ghÐp qua tiÕt d¹y bé m«n cã thÓ ®îc tiÕn hµnh ë nhiªu bé m«n nh sinh
häc, anh v¨n, tin häc….nhng kh«ng thÓ ¸p dông ®îc ë tÊt c¶ c¸c chi tiÕt, c¸c bµi ®îc. Do ®ã gi¸o viªn thùc hiÖn ph¶i nghiªn cøu kÜ néi dung ch¬ng tr×nh; ph¶i lu«n
liªn hÖ néi dung bµi häc víi thùc tÕ cuéc sèng vµ ®Æc biÖt ph¶i tËn dông sù ®æi míi
ph¬ng ph¸p.
- RÌn kÜ n¨ng sèng qua giê häc bé m«n lµ néi dung khã nhÊt vµ phô thuéc nhiÒu
vµo gi¸o viªn bé m«n vµ néi dung bµi häc.
- M«n sinhhäc lµ m«n khoa häc thùc nghiÖm c¸c kiÕn thøc sinh häc ®îc h×nh thµnh
chñ yÕu b»ng ph¬ng ph¸p quan s¸t thÝ nghiÖm nªn c¸c kÜ n¨ng häc tËp cña bé m«n,
kiªn sthøc bé m«n sÏ gãp phÇn vµo viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng sèng cho HS.
4. KÕt qu¶
Qua ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ qua tõng giê häc bé m«n chóng t«I ®· bíc
®Çu gióp ®ì häc sinh rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng sang c¬ b¶n.
+ Thêng xuyªn hät ®éng nhãm, ®· gióp c¸c em tiÕn bé vÒ kü n¨ng hîp t¸c, giao
tiÕp øng sö, n¾ng nghe, ®¸nh gi¸…cã tr¸ch nhiÖm, cã kü n¨ng qu¶n lý vÒ thêi gian
trong häc tËp tèt h¬n.
- B»ng ph¬ng poh¸p kh¸c: gióp c¸c em lµm viÖc víi SGK, thc hµnh, su tÇm thu
thËo kiÕn thøc, rÌn kü n¨ng tù häc, t×m kiÕm sö lý th«ng tin tèt h¬n.
- BiÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó b¶o vÖ m«I trêng, b¶o vÖ søc kháe, gi¶I
thÝch c¸c hiÖn tîng thùc tiÔn, biÕt gióp ®ì, ®oµn kÕt, duy tr× cuéc sèng an
toµn…
- Xem thêm -