Tài liệu Quy trình nk thiết bị toàn bộ ở cty xnk toàn bộ và kỹ thuật

Khoa Th¬ng m¹i Lêi Nãi §Çu Hoµ cïng víi xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ vÒ hîp t¸c kinh tÕ ®ang næi tréi, víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña kinh tÕ thÞ trêng, víi tÝnh phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ vµ th¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia ®ang ngµy cµng s©u s¾c, ViÖt nam ®· vµ ®ang kh«ng ngõng cè g¾ng ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®a nÒn kinh tÕ hoµ nhËp vµo sù n¨ng ®éng cña khu vùc §«ng Nam ¸, hay nãi réng h¬n lµ vµnh ®ai Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng. Víi xuÊt ph¸t ®iÓm tõ mét níc n«ng nghiÖp nghÌo nµn l¹c hËu, cßn h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt th× con ®êng nhanh nhÊt ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ lµ cÇn nhanh chãng tiÕp cËn nh÷ng c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña níc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh nhËp khÈu thiÕt bÞ hiÖn ®¹i phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y dùng ®Êt níc. Bèi c¶nh ®ã ®· ®Æt cho ngµnh Th¬ng m¹i nãi chung vµ c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng nhiÒu nh÷ng c¬ héi vµ thö th¸ch lín lao. §ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®îc nh÷ng c«ng nghÖ tèt nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt víi thêi gian vµ chi phÝ Ýt nhÊt, cho hiÖu qu¶ cao nhÊt. Trong mét thêi gian ng¾n thùc tËp t¹i phßng XNK-5, c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt, trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ vµ nghiÖp vô XNK ®· ®îc truyÒn ®¹t t¹i nhµ trêng vµ mét sè kinh nghiÖp thùc tÕ thu ®îc, víi môc ®Ých t×m hiÓu thªm vÒ qui tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë c«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt. T«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh lµ: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qui tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty XNK thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt.Víi hy väng r»ng nã sÏ gãp mét phÇn nhá vµo c«ng cuéc hoµn thiÖn vµ ®æi míi qui tr×nh nhËp khÈu ë níc ta hiÖn nay. Trªn c¬ së môc ®Ých cña ®Ò tµi, chuyªn ®Ò thùc tËp gåm nh÷ng phÇn chÝnh sau:  Ch¬ng I: Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong c¬ chÕ thÞ trêng.  Ch¬ng II: Ph©n tÝch quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt.  Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt. Qua ®©y, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS. Hoµng Minh §êng-ThÇy trùc tiÕp híng dÉn t«i, c¸c thÇy c« trong khoa Th¬ng m¹i, tËp thÓ c¸n bé C«ng ty Technoimport, c¸c c« chó vµ anh chÞ trong phßng XNK-5 ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy. Do tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt rÊt mong cã ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. 1 Khoa Th¬ng m¹i Ch¬ng I ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong c¬ chÕ thÞ trêng. I. C¸c kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 1. ThiÕt bÞ toµn bé lµ g×? C«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé-víi t c¸ch lµ ®èi tîng cña hîp ®ång th¬ng m¹i®· tån t¹i tõ nhiÒu n¨m nhng cho ®Õn nay vÉn cha cã mét ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ vµ ng¾n gän nµo ®îc tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ chÊp nhËn ®èi víi lo¹i hµng ho¸ ®Æc thï nµy. ë Liªn x« tríc ®©y vµ Nga hiÖn nay, ngêi ta coi c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé lµ tËp hîp thiÕt bÞ m¸y mãc, vËt t x©y l¾p dïng ®Ó x©y dùng toµn bé mét c«ng tr×nh theo thiÕt kÕ, ®îc vËn hµnh theo mét qui tr×nh c«ng nghÖ cô thÓ vµ ®¹t ®îc nh÷ng th«ng sè s¶n xuÊt ®Ò ra. Theo ®Þnh nghÜa nµy, c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé bao gåm c¸c thµnh phÇn nh: Kh¶o s¸t kü thuËt vµ nghiªn cøu khoa häc kü thuËt. LËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt. LËp thiÕt kÕ kü thuËt vµ b¶n vÏ thi c«ng. Giao thiÕt bÞ toµn bé vµ vËt liÖu. X©y dùng, l¾p r¸p vµ hiÖu chØnh vËn hµnh. Thùc hiÖn c¸c dÞch vô cã liªn quan. Uû ban kinh tÕ cña Liªn Hîp Quèc trªn c¬ së tæng kÕt c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i thùc tiÔn trong lÜnh vùc bu«n b¸n vµ l¾p r¸p thiÕt bÞ, m¸y mãc ®· so¹n th¶o ra “§iÒu kiÖn chung giao hµng vµ l¾p r¸p nhµ m¸y vµ m¸y mãc xuÊt nhËp khÈu” sè 188A. §iÒu kiÖn chung nµy ®îc ®a sè c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ chÊp nhËn vµ ¸p dông víi c¸c söa ®æi tuú theo tõng hoµn c¶nh, tõng trêng hîp cô thÓ. Trong b¶n" §iÒu kiÖn chung” nµy ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa gÇn víi kh¸i niÖm c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé mµ chóng ta vÉn thêng hiÓu nhng kh¸i qu¸t h¬n ®ã lµ: “C«ng tr×nh” cã nghÜa lµ toµn bé Nhµ m¸y do Ngêi b¸n (Contractor) giao vµ c¸c c«ng viÖc ®îc ngêi b¸n tiÕn hµnh theo hîp ®ång. “Nhµ m¸y” cã nghÜa lµ toµn bé m¸y mãc thiÕt bÞ, dông cô ®o ®¹c, ®iÒu khiÓn, vËt liÖu vµ c¸c danh môc ®îc giao theo hîp ®ång. §èi víi ViÖt Nam, kh¸i niÖm"thiÕt bÞ toµn bé” lÇn ®Çu tiªn ®îc ®a ra trong §iÒu 2 “B¶n thÓ lÖ t¹m thêi vÒ viÖc ®Æt hµng gi÷a Bé ngo¹i th¬ng vµ c¸c Bé trong c¶ níc” ban hµnh kÌm th«ng t 07/TTg ngµy 7/1/1961 cña Thñ tíng ChÝnh phñ: "ThiÕt bÞ toµn bé lµ nhµ m¸y, c¬ së s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng nghiÖp, c¬ së khoa häc hay thÝ nghiÖm, bÖnh viªn, trêng häc, c«ng tr×nh kiÕn tróc, c«ng tr×nh thuû lîi, giao th«ng, bu ®iÖn,...nhê níc ngoµi thiÕt kÕ hoÆc gióp thiÕt kÕ, do níc ngoµi cung cÊp thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö, híng dÉn x©y l¾p m¸y vµ s¶n xuÊt thö. Ngoµi ra c¨n cø vµo t×nh h×nh ®Æc biÖt, cã thÓ cã mét sè thiÕt bÞ tuy 2 Khoa Th¬ng m¹i kh«ng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn trªn nhng ®îc Uû Ban KÕ ho¹ch Nhµ níc duyÖt lµ thiÕt bÞ toµn bé th× còng ®îc quy ®Þnh lµ thiÕt bÞ toµn bé." Nh vËy, trõ trêng hîp ®Æc biÖt, theo ®Þnh nghÜa nµy, mét hÖ thèng thiÕt bÞ ®îc coi lµ thiÕt bÞ toµn bé ph¶i cã 3 ®iÒu kiÖn c¬ b¶n: §ã lµ c¸c c«ng tr×nh do níc ngoµi thiÕt kÕ hoÆc gióp ta thiÕt kÕ. Do níc ngoµi cung cÊp thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö. Do níc ngoµi híng dÉn x©y l¾p vµ s¶n xuÊt thö. Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn vµ thay ®æi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam, c¸c kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa nµy còng ®îc bæ sung vµ ph¸t triÓn. Ngµy 13/11/1992 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· ra quyÕt ®Þnh sè 91/TTg ban hµnh” Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ níc”, trong ®ã ®a ra ®Þnh nghÜa ThiÕt bÞ toµn bé nh sau: ThiÕt bÞ toµn bé lµ tËp hîp m¸y mãc thiÕt bÞ, vËt t dïng riªng cho mét dù ¸n cã trang bÞ c«ng nghÖ cô thÓ cã c¸c th«ng sè kinh tÕ-kü thuËt ®îc m« t¶ vµ qui ®Þnh trong thiÕt kÕ cña dù ¸n. Nh vËy, néi dung cña hµng ho¸ thiÕt bÞ toµn bé bao gåm:  Kh¶o s¸t kü thuËt.  LuËn chøng kinh tÕ- kü thuËt hoÆc nghiªn cøu kh¶ thi c«ng viÖc thiÕt kÕ.  ThiÕt bÞ , m¸y mãc, vËt t... cho x©y dùng dù ¸n.  C¸c c«ng t¸c x©y dùng, l¾p r¸p, hiÖu chØnh, híng dÉn vËn hµnh.  C¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan ®Õn dù ¸n nh chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o... ViÖc nhËp khÈu ®îc tiÕn hµnh th«ng qua mét hîp ®ång(theo h×nh thøc trän gãi) víi toµn bé néi dung hµng ho¸ nªu trªn, hoÆc thùc hiÖn tõng phÇn tuú theo yªu cÇu. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi nhËp khÈu mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nh mét nhµ m¸y s¶n xuÊt xi m¨ng, th× ngoµi c¸c thiÕt bÞ lÎ còng nh ph¹m vi nhËp khÈu cña c¸c lo¹i h×nh nµy bao gåm h×nh thøc nhËp khÈu hµng ho¸ vËt chÊt vµ hµng ho¸ phi vËt chÊt. Tuy r»ng ra ®êi h¬i chËm vµ cßn cã nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh nhng cã thÓ nãi QuyÕt ®Þnh 91/TTg cña Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· ®a ra ®Þnh nghÜa râ rµng vµ chÝnh x¸c vÒ thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ còng nh ph¹m vi cña chóng, gãp phÇn râ rÖt vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ cña viÖc nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, x¸c ®Þnh chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc còng nh ph¬ng thøc vµ tr×nh tù ®Ó tiÕn hµnh viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng phï hîp víi xu híng më cöa, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi còng nh chñ tr¬ng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cña Nhµ níc. 2. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt Nam hiÖn nay. 2.1. §èi tîng ®îc phÐp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 3 Khoa Th¬ng m¹i Kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ qu¸ tr×nh giao dÞch, ký kÕt thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ(bao gåm thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ) vµ dÞch vô cã liªn quan ®Õn thiÕt bÞ trong quan hÖ víi b¹n hµng níc ngoµi. C«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé th«ng thêng cã tæng vèn ®Çu t rÊt lín, nguån vèn sö dông ®Ó nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé thêng lµ vèn ng©n s¸ch nhµ níc hoÆc tõ c¸c nguån tµi trî cña níc ngoµi th«ng qua ChÝnh Phñ hay c¸c nguån vay níc ngoµi cã sù b¶o l·nh cña Nhµ níc, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam, v.v., v× vËy mét doanh nghiÖp chØ cã thÓ ®îc phÐp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sau khi ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc cã liªn quan theo qui ®Þnh cô thÓ cña ph¸p luËt. Tríc kia, theo qui ®Þnh cña th«ng t 04/TM- §T ngµy 30/7/1993 cña Bé th¬ng m¹i, muèn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, doanh nghiÖp ph¶i ®îc Bé th¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp kinh doanh phï hîp víi §iÒu 5 NghÞ ®Þnh sè 144/H§BT ngµy 7/7/1992 trong ®ã ë phÇn nhËp khÈu cã ghi ngµnh hµng thiÕt bÞ, m¸y mãc. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu nh: - Doanh nghiÖp cã bé m¸y tæ chøc, ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n kü thuËt, nghiÖp vô ngo¹i th¬ng, gi¸ c¶, ph¸p lý quèc tÕ trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. - Doanh nghiÖp ®· kinh doanh nhËp khÈu ngµnh hµng m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ tèi thiÓu 5 n¨m vµ cã møc doanh sè nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ trong n¨m kh«ng díi 5 triÖu USD. - Doanh nghiÖp cã vèn lu ®éng do nhµ níc giao tù bæ sung b»ng tiÒn ViÖt nam vµ tiÒn níc ngoµi tèi thiÓu t¬ng ®¬ng víi 500.000USD t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i xin ®¨ng ký kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé víi Bé th¬ng m¹i b»ng c¸ch göi bé hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh, bao gåm:  §¬n xin kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ .  GiÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.  Hå s¬ hîp lÖ x¸c nhËn vèn lu ®éng(bao gåm vèn Nhµ níc giao vµ vèn tù bæ sung).  B¶ng tæng kÕt tµi s¶n 5 n¨m cuèi cïng(BiÓu tæng hîp).  S¬ ®å tæ chøc bé m¸y kinh doanh vµ c¸n bé cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o ®ñ n¨ng lùc kinh doanh thiÕt bÞ. Tuy nhiªn, sau nµy theo néi dung cña nghÞ ®Þnh 33/CP ngµy19/4/1994 vÒ Qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, nhËp khÈu vµ tiÕp ®ã lµ NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP ngµy 31/7/1998 qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt Th¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, gia c«ng, ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi níc ngoµi; ®Ó ®îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu(kÓ c¶ hµng ho¸ thiÕt bÞ toµn bé), doanh nghiÖp ph¶i ®îc thµnh lËp theo qui ®Þnh ph¸p luËt, ®îc phÐp xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký kinh doanh, ®· ®¨ng ký m· sè kinh doanh víi Côc H¶i Quan tØnh, thµnh vµ hµng ho¸ ®ã kh«ng thuéc danh môc hµng ho¸ cÊm xuÊt nhËp khÈu. Víi c¬ chÕ míi, ®Ó më réng s¶n xuÊt, doanh nghiÖp cã thÓ trùc tiÕp nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé th«ng qua ®Êu thÇu; hoÆc doanh nghiÖp cã thÓ uû th¸c cho doanh nghiÖp kh¸c ®îc phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng lu ý ë ®©y lµ ®èi víi mét doanh nghiÖp muèn ®îc phÐp 4 Khoa Th¬ng m¹i kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mÆt hµng nµy th× trong nh÷ng v¨n b¶n ban hµnh sau th«ng t 04/TM-§T nh ®· kÓ trªn l¹i cha ®îc qui ®Þnh cô thÓ, trong c¸c danh môc ngµnh hµng mµ doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh xuÊt nhËp khÈu l¹i kh«ng cã tªn cña ngµnh hµng" thiÕt bÞ toµn bé”. Do vËy, trong thùc tÕ, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp muèn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vÉn ¸p dông c¸c qui ®Þnh cña th«ng t 04/TM-§T. B¶n th©n giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt còng ®îc cÊp dùa theo giÊy phÐp cò mµ Bé th¬ng m¹i ®· cÊp cho tiÒn th©n lµ Tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ kü thuËt tríc ®ã, chø cßn nÕu ¸p dông theo c¸c qui ®Þnh cña NghÞ ®Þnh 33-CP hay NghÞ ®Þnh 57/1998/N§-CP th× khã cã thÓ cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®èi víi ngµnh hµng thiÕt bÞ toµn bé cho c«ng ty. 2.2. C¸c ph¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. NÕu nh thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ lÎ kh«ng gÆp nhiÒu víng m¾c vµ chØ mÊt mét kho¶ng thêi gian t¬ng ®èi ng¾n th× viÖc thùc hiÖn hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé thêng kÐo dµi h¬n nhiÒu víi mét khèi lîng c«ng viÖc ®å sé vµ phøc t¹p liªn quan tíi c¸c c«ng ®o¹n x©y xùng nhµ xëng, nhËp khÈu hµng ho¸, l¾p ®Æt, vËn hµnh, ®µo t¹o vËn hµnh... ChÝnh v× vËy mµ vÊn ®Ò ®Æt ra lµ nªn tiÕn hµnh nhËp khÈu theo ph¬ng thøc nµo lµ tèi u nhÊt ®¶m b¶o an toµn cho ®Çu t trong khi chóng ta cha ®ñ kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ hoµn toµn an t©m vÒ quyÕt ®Þnh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ c«ng nghÖ cña m×nh. HiÖn nay, cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i c¸c ph¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, nÕu theo c¸ch ph©n lo¹i cña FIDIC (HiÖp héi quèc tÕ c¸c kü s t vÊn), trªn thÕ giíi cã bèn ph¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé chñ yÕu(ë ViÖt nam c¸c ph¬ng thøc nµy kh«ng ®îc gäi lµ c¸c ph¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé mµ ®îc gäi lµ c¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý thùc hiÖn c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé-®îc ®Þnh nghÜa trong Quy ChÕ Qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng ra ngµy (8/7/1999 ) bao gåm: 2.2.1. Ph¬ng thøc qui íc(Conventional method): §©y lµ ph¬ng thøc ®îc sö dông rÊt phæ biÕn, trong ®ã ®Çu t hay chñ c«ng tr×nh th«ng qua mét ®¬n vÞ t vÊn chÞu tr¸ch nhiÖm lËp dù ¸n, thiÕt kÕ vµ so¹n hå s¬ ®Êu thÇu, gióp chñ ®Çu t tæ chøc viÖc ®Êu thÇu vµ gi¸m s¸t ®îc gäi lµ ph¬ng thøc chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. 2.2.2. Ph¬ng thøc tù qu¶n( In-house method): Trong ph¬ng thøc tù qu¶n, chñ ®Çu t kh«ng sö dông ®¬n vÞ t vÊn bªn ngoµi mµ sö dông lùc lîng néi bé thuéc ®¬n vÞ m×nh ®Ó tiÕn hµnh mäi viÖc liªn quan ®Õn viÖc x©y l¾p c«ng tr×nh tõ kh©u lËp dù ¸n, thiÕt kÕ, thi c«ng ®Õn vËn hµnh thö vµ b¶o hµnh...Trªn thÕ giíi, ngêi ta ¸p dông ph¬ng thøc nµy chñ yÕu ®èi víi c¸c c«ng tr×nh chuyªn dông ®Æc biÖt nh c¸c c«ng tr×nh thuéc lÜnh vùc dÇu khÝ, n¨ng lîng nguyªn tö... Cßn ®èi víi ViÖt nam, ®©y chØ lµ ph¬ng thøc tù lµm vµ chØ ¸p dông ®èi víi c¸c c«ng tr×nh söa ch÷a, c¶i t¹o quy m« nhá, c¸c c«ng tr×nh chuyªn ngµnh kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao nh x©y dùng n«ng, l©m nghiÖp vµ c¸c c«ng tr×nh tù ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng... 2.2.3. Ph¬ng thøc qu¶n lý dù ¸n(Management method): 5 Khoa Th¬ng m¹i Trong ph¬ng thøc nµy, chñ ®Çu t sÏ thuª mét c«ng ty t vÊn ®øng ra chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn ®èi víi viÖc giao dÞch víi c¸c ®¬n vÞ thiÕt kÕ, cung øng vËt t vµ ®¬n vÞ nhËn thÇu thi c«ng. C«ng ty t vÊn chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t mäi mÆt nhng kh«ng ®ång nhÊt víi vai trß tæng thÇu x©y dùng theo kiÓu ch×a kho¸ trao tay. ë ViÖt nam, ph¬ng thøc nµy ®îc gäi lµ Ph¬ng thøc chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n. §èi víi ph¬ng thøc nµy, sau khi tæ chøc tuyÓn chän, chñ ®Çu t sÏ tr×nh lªn cÊp cã thÈm quyÒn ®Ó quyÕt ®Þnh tæ chøc t vÊn ®øng ra thay mÆt ký kÕt c¸c hîp ®ång nãi trªn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. Theo ®ã th× ph¬ng thøc nµy chØ ¸p dông ®èi víi c¸c dù ¸n cã qui m« lín, cã kü thuËt phøc t¹p vµ thêi gian x©y dùng dµi. 2.2.4. Ph¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay(turn -key method): Mét c¸ch ®¬n gi¶n, ngêi ta thêng quan niÖm nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ lµ nhËp khÈu c«ng nghÖ vµ kü thuËt. NhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé hoÆc nhµ m¸y theo h×nh thøc" ch×a kho¸ trao tay” ®îc coi lµ nh÷ng h×nh thøc phï hîp ®Ó tranh thñ ®îc c«ng nghÖ vµ kü thuËt cña níc ngoµi. NÕu tiÕn hµnh nhËp khÈu theo ph¬ng thøc nµy, chñ ®Çu t chØ quan hÖ víi mét ngêi b¸n, nhµ cung cÊp hoÆc tæng thÇu chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, thiÕt kÕ thi c«ng, mua s¾m vËt t vµ x©y l¾p hoµn chØnh ®Ó giao cho chñ ®Çu t vËn hµnh. Chñ ®Çu t chØ ®øng ra duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt, nghiÖm thu vµ nhËn bµn giao khi dù ¸n ®· hoµn thµnh ®ñ ®iÒu kiÖn ®a vµo sö dông. Ngêi b¸n cã thÓ giao thÇu l¹i cho c¸c nhµ thÇu phô, nhng vÉn ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp vµ toµn bé tríc chñ ®Çu t. Tuú theo møc ®é dÞch vô mµ ngêi b¸n cung cÊp, ph¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay cã thÓ ®îc ph©n ra lµm mét sè d¹ng nh: 2.2.4.1. Ch×a kho¸ trao tay thuÇn tuý( Light turn –key): Ngêi b¸n chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé qu¸ tr×nh lËp dù ¸n, thiÕt kÕ thi c«ng, mua s¾m vËt t, x©y l¾p hoµn chØnh, sau ®ã bµn giao c«ng tr×nh vµ cung cÊp cho ngêi mua mét sè tµi liÖu híng dÉn vËn hµnh. 2.2.4.2. Ch×a kho¸ kü thuËt trao tay( Heay turn-key): Ngêi b¸n gióp ngêi mua vÒ dÞch vô kü thuËt nhng kh«ng ®¶m b¶o kÕt qu¶ vËn hµnh ®¹t ®óng c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ cña c«ng tr×nh. 6 Khoa Th¬ng m¹i 2.2.4.3. S¶n phÈm trao tay(Product-in-hand turn-key): Ngêi b¸n ®¶m b¶o nhËn thªm nhiÖm vô ®µo t¹o cho ngêi mua mét ®éi ngò c«ng nh©n vËn hµnh vµ cung cÊp vËt liÖu s¶n xuÊt thö. §Õn khi nµo s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®¹t tiªu chuÈn vÒ qui c¸ch phÈm chÊt vµ c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ th× míi bµn giao c«ng tr×nh cho ngêi mua qu¶n lý. 2.2.4.4. ThÞ trêng trao tay( Market-in hand turn-key): Sau khi ®· hoµn thµnh c«ng tr×nh, ngêi b¸n gióp ngêi mua mét sè ho¹t ®éng marketing vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh doanh cho ngêi mua. ë ViÖt Nam, ph¬ng thøc nµy còng ®îc gäi lµ ph¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay, tuy nhiªn kh«ng ¸p dông ph¬ng thøc qu¶n lý vµ triÓn khai hoµn toµn nh c¸ch ph©n lo¹i ph¬ng thøc ch×a kho¸ trao tay ë trªn mµ ¸p dông pha trén gi÷a ph¬ng thøc ch×a kho¸ kü thuËt trao tay vµ s¶n phÈm trao tay. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi nhËp khÈu c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé theo ph¬ng thøc nµy, ngêi b¸n gióp ngêi mua mét sè dÞch vô vÒ kü thuËt, chÞu tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o cho ngêi mua mét ®éi ngò c«ng nh©n ®¶m b¶o vËn hµnh c«ng tr×nh cho ®Õn khi ®¹t kÕt qu¶ vËn hµnh, ®¹t c¸c chØ tiªu thiÕt kÕ th× míi bµn giao c«ng tr×nh cho ngêi mua qu¶n lý. Tuy nhiªn, ngêi b¸n kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp nguyªn liÖu s¶n xuÊt thö nh tr¸ch nhiÖm quy ®Þnh cña ngêi mua theo ph¬ng thøc s¶n phÈm trao tay. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc" Ch×a kho¸ trao tay” vÒ c¬ b¶n chÝnh lµ ë chç nã kh«ng n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt cña bªn tiÕp nhËn nhµ m¸y, v× ph¬ng thøc nµy hÇu nh kh«ng cã chuyÓn giao c«ng nghÖ. Ngêi b¸n(nhµ thÇu) bµn giao nhµ m¸y ®· x©y l¾p, kÌm theo phÇn kiÕn thøc kü thuËt ®Ó vËn hµnh vµ b¶o dìng c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé ®ã. PhÇn thiÕt kÕ chÕ t¹o chi tiÕt vµ bÝ quyÕt kü thuËt(know-how) nhµ m¸y kh«ng ®îc chuyÓn giao hoÆc chuyÓn giao kh«ng cã hÖ thèng vµ ®Çy ®ñ. Víi kiÕn thøc Ýt ái nhËn ®îc, ngêi mua nhiÒu khi kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tù m×nh lµm chñ ®îc c«ng nghÖ cña c¸c nhµ m¸y míi ®îc x©y l¾p, v× thÕ nªn thêng thÊy sù cã mÆt cña c¸c chuyªn gia níc ngoµi tiÕp tôc ë l¹i sau khi c«ng tr×nh ®· bµn giao. Nh ë Malaysia, hÇu hÕt c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp ho¸ dÇu ®· ®îc bµn giao cho ngêi mua Malaysia tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980, nhng sau ®ã nhiÒu n¨m vÉn do nhµ thÇu níc ngoµi vËn hµnh vµ b¶o dìng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, nhËp khÈu theo ph¬ng thøc nµy, ngêi mua míi chØ mua ®îc"S¶n phÈm cña c«ng nghÖ” mµ cha mua ®îc"C«ng nghÖ”, tøc lµ c¸c kiÕn thøc khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· sö dông ®Ó t¹o ra s¶n phÈm ®ã. Cã thÓ h×nh dung viÖc nµy nh mét ngêi mua mét chiÕc «t« míi, ®îc ngêi b¸n chØ dÉn chu ®¸o ®Ó ®iÒu khiÓn vµ l¸i ®îc mét chiÕc xe ®ã, nhng ®Õn khi nã háng hãc th× l¹i kh«ng hiÓu t¹i sao vµ l¹i ph¶i mêi kü thuËt viªn ®Õn gióp söa ch÷a. Ngµy nay, ë ViÖt nam còng ®· xuÊt hiÖn nhiÒu hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ®îc ký kÕt theo ph¬ng thøc BOT(Build+Operate+Transfer) hoÆc BT(Build+Transfer). Theo ph¬ng thøc BOT, chñ ®Çu t ph¶i tù bá vèn ra x©y dùng c«ng tr×nh, kinh doanh khai th¸c trong mét thêi gian vµ sau chuyÓn giao kh«ng båi hoµn l¹i cho ChÝnh Phñ ViÖt Nam. Ph¬ng thøc nµy thêng ®îc ¸p dông ®èi víi viÖc ®Çu t x©y dùng c¬ së h¹ tÇng lµ mét lÜnh vùc ®ang ®îc khuyÕn khÝch. Nh vËy, ph¬ng thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ hÕt søc ®a d¹ng, song viÖc ¸p dông ph¬ng thøc nµo cßn tuú thuéc ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng vÒ nhiÒu mÆt cña 7 Khoa Th¬ng m¹i mçi quèc gia nãi chung vµ mçi doanh nghiÖp nãi riªng. VÊn ®Ò bøc thiÕt ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu, lùa chän ®îc ph¬ng thøc nhËp khÈu nµo phï hîp, gióp gi¶m thiÓu thêi gian vµ kinh phÝ cña chñ ®Çu t nhng vÉn ®¹t ®îc yªu cÇu ®· ®Þnh, cã nh vËy míi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé trong giai ®o¹n hiÖn nay. 2.3. Khung ph¸p lý hiÖn nay cho ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt Nam. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®· tr×nh bµy ë trªn, cã thÓ thÊy râ rµng, kh«ng gièng nh thùc hiÖn mét Hîp ®ång mua b¸n thiÕt bÞ lÎ th«ng thêng, c«ng t¸c nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ®ßi hái c¶ mét kho¶ng thêi gian rÊt dµi ®Ó cã thÓ hoµn tÊt c¸c kh©u, tõ chuÈn bÞ nguån vèn, chuÈn bÞ dù ¸n, lùa chän ph¬ng thøc thùc hiÖn ®Õn phª duyÖt, ®µm ph¸n, ký kÕt, tæ chøc thùc hiÖn, vµ vËn hµnh c«ng tr×nh. Trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn, c¸c kh©u nµy l¹i chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ níc th«ng qua hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng. YÕu tè ph¸p luËt cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi mäi quèc gia trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng ®Êt níc. Kh«ng chØ cã vËy, trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ngµy cµng phong phó vµ më réng hiÖn nay, viÖc x©y dùng hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt níc vµ kh«ng tr¸i ngîc víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ sÏ gãp phÇn quan träng kÝch thÝch søc s¶n xuÊt x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé lµ mét c«ng t¸c phøc t¹p, nã kh«ng chØ ®ßi hái sù hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n s©u s¾c mµ cßn ®ßi hái sù am hiÓu ph¸p luËt cã liªn quan ¶nh hëng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tíi hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ, ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp cã liªn quan trong c¸c giai ®o¹n nhËp khÈu c«ng tr×nh, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ®îc nhËp khÈu b»ng nguån vèn vay cña níc ngoµi. 2.3.1. QuyÕt ®Þnh 91/TTg ngµy 13/11/1992 cña Thñ tíng ChÝnh phñ QuyÕt ®Þnh nµy ban hµnh Quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch Nhµ níc, trong ®ã nªu ®Þnh nghÜa vµ x¸c ®Þnh râ ph¹m vi hµng ho¸ ThiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ kh«ng chØ bao gåm phÇn hµng ho¸ h÷u h×nh(m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt liÖu...) mµ cßn bao gåm c¶ phÇn hµng ho¸ v« h×nh(thiÕt kÕ, gi¸m s¸t, ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ...). §©y còng lµ ®iÓm chi tiÕt h¬n so víi"§iÒu kiÖn chung giao hµng vµ l¾p r¸p nhµ m¸y vµ m¸y mãc xuÊt nhËp khÈu” sè 188A cña Uû ban kinh tÕ Liªn Hîp Quèc còng nh ®Þnh nghÜa thiÕt bÞ toµn bé trong Th«ng t 07/TT ngµy7/1/1961 cña Thñ tíng ChÝnh phñ. Theo quyÕt ®Þnh nµy th× Bé th¬ng m¹i gi÷ vai trß chÝnh thay nhµ níc qu¶n lý viÖc nhËp khÈu, cô thÓ trong c¸c mÆt sau: - QuyÕt ®Þnh cô thÓ doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc nhËp khÈu; - Cïng c¸c ngµnh qu¶n lý h÷u quan vµ chñ ®Çu t xö lý cô thÓ khi ph¶i nhËp khÈu thiÕt bÞ ®· qua sö dông; - Quy ®Þnh cô thÓ tr×nh tù vµ ph¬ng thøc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ; - Phª duyÖt hîp ®ång nhËp khÈu cá trÞ gi¸ nhá h¬n 5 triÖu USD, lµ chñ tÞch Héi ®ång thÈm ®Þnh nhµ níc phª duyÖt dù ¸n cã vèn ®Çu t tõ 5-10 triÖu 8 Khoa Th¬ng m¹i USD, hoÆc ®Ò nghÞ Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyÖt ®èi víi c¸c hîp ®ång nhËp khÈu lín h¬n; - CÊp giÊy phÐp nhËp khÈu cho tõng chuyÕn giao hµng. ViÖc ®a ra ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vµ t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ thiÕt bÞ toµn bé vµ thiÕt bÞ lÎ ®· gãp phÇn lµm nÒn t¶ng x©y dùng hÖ thèng c¸c v¨n b¶n tiÕp sau ®ã ®iÒu chØnh viÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, QuyÕt ®Þnh 91/TTG ngµy 13/11/1992 cïng víi Th«ng t 04/TM-§T ngµy 30/7/1993 sau nµy ®· gãp phÇn thÓ chÕ ho¸ qu¸ tr×nh nhËp khÈu vµ n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 2.3.2. NghÞ ®Þnh 52/1992/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ. NghÞ ®Þnh ban hµnh Quy chÕ Qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng, ®îc ra ®êi thay thÕ cho nghÞ ®Þnh 42/CP ngµy 16/7/1996 vµ NghÞ ®Þnh 92/CP ngµy 23/8/1997, víi môc ®Ých khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t s¶n xuÊt, kinh doanh phï hîp víi chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiªp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n; sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn huy ®éng ®îc do nhµ níc qu¶n lý; ®ång thêi ®¶m b¶o quy ho¹ch x©y dùng, ¸p dông hiÖu qu¶ c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Quy chÕ ®· quy ®Þnh viÖc ph©n lo¹i dù ¸n ®Çu t theo 3 nhãm A, B, C cïng víi ph©n cÊp tr¸ch nhiÖm qu¶n lý ®Çu t, qu¶n lý vèn, thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t, phª duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n cña dù ¸n ®Çu t, phª duyÖt quyÕt to¸n vèn ®Çu t... cña c¸c Bé ngµnh liªn quan t¬ng øng víi tõng nhãm. Nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng, Quy chÕ ®· quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n cña chñ ®Çu t, tæ chøc t vÊn ®Çu t, nhµ thÇu x©y dùng, tr×nh tù lËp dù ¸n ®Çu t, néi dung chñ yÕu cña B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi, néi dung c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t vµ thùc hiÖn ®Çu t, nguyªn t¾c qu¶n lý ®Êu thÇu vµ chØ ®Þnh thÇu trong x©y dùng, t vÊn mua s¾m thiÕt bÞ vµ x©y l¾p. Quy chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng míi nµy ®· ®îc bæ sung ®Çy ®ñ h¬n, cè g¾ng ®a ra c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cô thÓ vµ chÆt chÏ h¬n, v× thÕ cã ý nghÜa quan träng trong c«ng viÖc x©y dùng ®Êt níc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét ho¹t ®éng phøc t¹p, kh«ng chØ lµ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ th«ng thêng mµ lµ c¶ mét phÇn quan träng trong toµn bé qu¸ tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc. V× vËy, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh hîp lý nh»m n©ng cao hiÖu qña nhËp khÈu. 2.3.3. NghÞ ®Þnh 88/1999/ N§-CP ngµy 4/9/1999 cña ChÝnh Phñ. NghÞ ®Þnh ban hµnh Quy chÕ ®Êu thÇu, thay thÕ cho Quy chÕ ®Êu thÇu ®· ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh 43/CP ngµy 16/7/1996 vµ NghÞ ®Þnh 93/CP ngµy 23/8/1997 cña ChÝnh Phñ, nh»m môc ®Ých thèng nhÊt qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ®Êu thÇu tuyÓn chän t vÊn, mua s¾m hµng ho¸, x©y l¾p vµ lùa chän ®èi t¸c ®Ó thùc hiÖn dù ¸n hoÆc tõng phÇn dù ¸n trªn l·nh thæ ViÖt nam. Quy chÕ ®Êu thÇu ®· ®îc ®a ra ®Þnh nghÜa cho c¸c chuyªn dïng trong ®Êu thÇu nh “®Êu thÇu”, "®Êu 9 Khoa Th¬ng m¹i thÇu trong níc”, "®Êu thÇu quèc tÕ “, "xÐt thÇu”, "dù ¸n”, "bªn mêi thÇu”, “ngêi cã thÈm quyÒn”, “nhµ thÇu”, “cÊp cã thÈm quyÒn”, “t vÊn”, "x©y l¾p”... Quy chÕ míi ban hµnh nµy cã nhiÒu ®iÓm tiÕn bé so víi Quy chÕ ®· ban hµnh tríc ®ã, vÝ dô nh trong quy ®Þnh vÒ h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu kh«ng chØ bao gåm ®Êu thÇu réng r·i, ®Êu thÇu h¹n chÕ, chØ ®Þnh thÇu mµ cßn ®a thªm c¶ h×nh thøc chµo hµng c¹nh tranh, mua s¾m trùc tiÕp, tù thùc hiÖn, mua s¾m ®Æc biÖt. ThuËt ng÷ “Ph¬ng thøc ®Êu thÇu” còng ®· ®îc sö dông thay thÕ cho côm tõ tèi nghÜa “Ph¬ng thøc ¸p dông”... - Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ tæ chøc ®Êu thÇu ®· ®îc bæ sung thªm, ®a ra nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ h¬n, hÖ thèng h¬n, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c qu¶n lý nhµ níc vÒ ®Êu thÇu trong viÖc: - So¹n th¶o, ban hµnh hoÆc tr×nh ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®Êu thÇu; - Tæ chøc híng dÉn thùc hiÖn; - Tæ chøc thÈm ®Þnh kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña dù ¸n thÈm ®Þnh kÕt qu¶ ®Êu thÇu; - Phª duyÖt kÕ ho¹ch ®Êu thÇu cña dù ¸n vµ kÕt qu¶ ®Êu thÇu; - Tæ chøc kiÓm tra c«ng t¸c ®Êu thÇu; - Tæng kÕt, ®¸nh gi¸, b¸o c¸o t×nh h×nh ®Êu thÇu vµ thùc hiÖn Quy chÕ ®Êu thÇu; - Gi¶i quyÕt c¸c víng m¾c, khiÕu n¹i vÒ ®Êu thÇu. Ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cho ®Õn nay vÉn lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®éng ®Êu thÇu do thiÕt bÞ toµn bé ®îc ®a vÒ ViÖt nam hÇu nh hoµn toµn th«ng qua ph¬ng thøc ®Êu thÇu. 2.3.4. Th«ng t 04/TM-§T ngµy 30/7/1993 cña Bé Th¬ng m¹i Th«ng t híng dÉn thùc hiÖn quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch nhµ níc. §ång thêi víi viÖc ®a ra c¸c ®Þnh nghÜa vÒ “ ThiÕt bÞ ", " Chñ ®Çu t”, "Doanh nghiÖp kinh doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ”, " C¬ quan chñ qu¶n”, Th«ng t ®· quy ®Þnh râ c¸c tiªu chuÈn cña doanh nghiÖp kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ vµ quyÒn cÊp giÊy phÐp kinh doanh nhËp khÈu thiÕt bÞ cña Bé Th¬ng m¹i. Trong Th«ng t ®· quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr×nh tù nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, nªu râ vai trß vµ quyÒn h¹n cña Bé Th¬ng m¹i trong c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, cô thÓ nh: Bé Th¬ng m¹i cã quyÒn chØ ®Þnh doanh nghiÖp nhËp khÈu thiÕt bÞ; Bé Th¬ng m¹i quy ®Þnh h×nh thøc nhËp khÈu thiÕt bÞ qua ®Êu thÇu hoÆc mua s¾m trùc tiÕp... Th«ng t ®· nªu râ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ mét phÇn cña Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, ®ång thêi ®a ra ®iÒu kho¶n phª duyÖt Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn; quy ®Þnh tr×nh tù vµ v¨n b¶n cÇn thiÕt ®Ó phª duyÖt Hîp ®ång nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Cïng víi QuyÕt ®Þnh 91/TTg cña Thñ tíng ChÝnh Phñ, ®©y cã thÓ coi lµ mét v¨n b¶n ph¸p quy lµm nÒn cho c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sau nµy, sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 10 Khoa Th¬ng m¹i êng. 2.3.5.Mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr - HÖ thèng nh÷ng v¨n b¶n cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ®· ra ®êi nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ nh Th«ng t 28/TT-QLKH cña cao Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ngµy 22/1/1994 híng dÉn chuyÓn giao c«ng nghÖ níc ngoµi t¹i ViÖt nam, Th«ng t sè 1254/1999/TT-BKHCNMT ngµy 12/7/1999 híng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 45/1998/N§-CP ngµy 1/7/1998 cña ChÝnh Phñ quy ®Þnh chi tiÕt vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, QuyÕt ®Þnh sè 2578/Q§-T§C ngµy 28/10/1996 cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ban hµnh quy ®Þnh kiÓm tra Nhµ níc vÒ chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, QuyÕt ®Þnh 1091/1999/Q§-BKHCNMT. 2.3.6. Mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ, tµi chÝnh vµ h¶i quan: HÖ thèng v¨n b¶n qu¶n lý vÒ thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan còng lÇn lît ra ®êi, thay ®æi theo hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé theo qu¶n lý cña Nhµ níc, th«ng qua c¸c v¨n b¶n chÝnh nh: - Th«ng t sè 132/1998/TT-BTC ngµy 1/10/1998 quy ®Þnh vµ híng dÉn viÖc ¸p dông thuÕ nhËp khÈu thiÕt bÞ ®ång bé cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt. - Th«ng t sè 37/1999/TT-BTC ngµy 7/4/1999 híng dÉn c¸ch ph©n lo¹i hµng ho¸ theo Danh môc biÓu thøc nhËp khÈu n¨m 1999. - NghÞ ®Þnh 16/1999/N§-CP ngµy 27/03/1999 ban hµnh Quy ®Þnh vÒ thñ tôc h¶i quan, gi¸m h¶i quan vµ lÖ phÝ h¶i quan. - Th«ng t 01/1999/TT-TCHQ ngµy 10/5/1999 híng dÉn vÒ thñ tôc h¶i quan quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh sè16/1999/N§-CP ngµy 27/3/1999 cña ChÝnh Phñ. - QuyÕt ®Þnh 197/1999/Q§-TCHQ ngµy 3/6/1999 ban hµnh Quy chÕ qu¶n lý h¶i quan ®èi víi ®Þa ®iÓm lµm thñ tôc h¶i quan ngoµi cöa khÈu vµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu chuyÓn tiÕp... II. Quy tr×nh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Ngµy nay theo quy ®Þnh ë ViÖt Nam, ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé bao gåm c¸c bíc c¬ b¶n sau: - Nghiªn cøu thÞ trêng(market study) - LËp dù ¸n (b¸o c¸o) tiÒn kh¶ thi (pre-feasbility study) - LËp dù ¸n (b¸o c¸o) kh¶ thi (feasbility study) - ThiÕt kÕ (engineering) (trong thùc tÕ ë ViÖt Nam, phÇn thiÕt kÕ thêng kh«ng n»m ë c¸c giai ®o¹n chuÈn bÞ ký kÕt hîp ®ång mµ n»m trong giai ®o¹n sau khi ký kÕt hîp ®ång). - Cung cÊp thiÕt bÞ vµ x©y l¾p c«ng tr×nh (supply equipmnet and erection installion). - Ch¹y thö vµ nghiÖm thu (test run and acceptance). 1. Nghiªn cøu thÞ trêng. Còng nh c¸c lo¹i hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c, tríc khi tiÕn hµnh nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu thÞ trêng thiÕt bÞ toµn bé. Thùc chÊt cña 11 Khoa Th¬ng m¹i thÞ trêng thiÕt bÞ toµn bé lµ thÞ trêng m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nã còng lu«n lu«n theo quy luËt cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Khi nghiªn cøu thÞ trêng nµy cÇn chó ý mét sè ®Æc ®iÓm sau: - Cung cÇu hµng ho¸ trong ng¾n h¹n thay ®æi chËm, søc û lín, kh«ng nh¹y bÐn linh ho¹t nh nh÷ng hµng ho¸ kh¸c. - Cung hµng ho¸ mang tÝnh ®éc quyÒn kinh tÕ. - Thêi kú mua b¸n, chuyÓn giao, l¾p ®Æt... thêng ph¶i dµi. - HiÖu qu¶ kinh tÕ cña thiÕt bÞ toµn bé ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dµi míi béc lé hÕt. Cßn néi dung cña nghiªn cøu thÞ trêng thiÕt bÞ toµn bé còng gièng nh néi dung nghiªn cøu thÞ trêng cña mét sè lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸c. 2. B¸o c¸o tiÒn kh¶ thi. B¸o c¸o tiÒn kh¶ thi lµ c¬ së ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh ®Çu t vµ cÊp giÊy phÐp ®Çu t. Theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP ngµy 08/07/1999 cña ChÝnh Phñ ban hµnh Quy chÕ Qu¶n lý §Çu t vµ x©y dùng th× néi dung chñ yÕu cña b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi bao gåm: - Nghiªn cøu s¬ bé vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t, c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n. - Dù kiÕn qui m« ®Çu t, h×nh thøc ®Çu t. - Chän khu vùc ®Þa ®iÓm x©y dùng vµ dù kiÕn nhu cÇu diÖn tÝch sö dông ®Êt trªn c¬ së gi¶m tíi møc tèi ®a viÖc sö dông ®Êt vµ nh÷ng ¶nh hëng vÒ m«i trêng, x· héi vµ t¸i ®Þnh c(cã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ cô thÓ). - Ph©n tÝch, lùa chän s¬ bé vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt, c¸c ®iÒu kiÖn vÒ cung cÊp vËt t thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu n¨ng lîng, dÞch vô, h¹ tÇng . - Ph©n tÝch, lùa chän ph¬ng ¸n x©y dùng. - X¸c ®Þnh s¬ bé tæng møc ®Çu t, ph¬ng ¸n huy ®éng c¸c nguån vèn, kh¶ n¨ng hoµn vèn vµ tr¶ nî, thu l·i. - TÝnh to¸n s¬ bé hiÖu qu¶ ®Çu t vÒ mÆt kinh tÕ, x· héi cña dù ¸n. - X¸c ®Þnh tÝnh ®éc lËp khi vËn hµnh, khai th¸c cña c¸c dù ¸n thµnh phÇn hoÆc tiÓu dù ¸n (nÕu cã). 3. B¸o c¸o kh¶ thi. Sau khi thÈm ®Þnh b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, ngêi ta sÏ tiÕn hµnh lËp luËn chøng kinh tÕ kü thuËt(b¸o c¸o kh¶ thi). VÒ c¬ b¶n, néi dung cña b¸o c¸o kh¶ thi t¬ng tù nh b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi nhng møc ®é chi tiÕt cao h¬n nhiÒu. §©y thùc chÊt lµ sù cô thÓ ho¸ b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi. Còng theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP, b¸o c¸o kh¶ thi cã c¸c néi dung c¬ b¶n sau: - Nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t. - Lùa chän h×nh thøc ®Çu t. - Ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ c¸c yÕu tè ph¶i ®¸p øng. - C¸c ph¬ng ¸n ®Þa ®iÓm cô thÓ (hoÆc tuyÕn c«ng tr×nh). - C¸c ph¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng. - Ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n kü thuËt, c«ng nghÖ - Ph¬ng ¸n kiÕn tróc, gi¶i ph¸p x©y dùng, thiÕt kÕ s¬ bé. 12 Khoa Th¬ng m¹i - X¸c ®Þnh râ nguån vèn vµ ph¬ng ¸n hoµn tr¶ vèn ®Çu t. Ph¬ng ¸n tæ chøc qu¶n lý khai th¸c, sö dông lao ®éng. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ ®Çu t. C¸c mèc thêi gian chÝnh thùc hiÖn ®Çu t vµ kiÕn nghÞ h×nh thøc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. §èi víi c¸c dù ¸n th«ng thêng th× chØ cÇn lËp b¸o c¸o kh¶ thi lµ ®ñ. §èi víi c¸c c«ng tr×nh phøc t¹p vµ quan träng th× ngêi ta cã thÓ tiÕn hµnh ®ñ c¶ hai bíc b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi vµ b¸o c¸o kh¶ thi. NÕu viÖc lËp b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi cho thÊy viÖc ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh nµy lµ hoµn toµn hîp lý th× sÏ b¾t ®Çu lËp b¸o c¸o kh¶ thi. Së dÜ nh vËy v× mét khi b¸o c¸o kh¶ thi ®· ®îc thÈm ®Þnh vµ th«ng qua th× sÏ b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng viÖc thiÕt kÕ. MÆc dï cã kh¸c nhau vÒ tªn gäi vµ c¸ch ph©n ®Þnh c¸c phÇn cô thÓ bªn trong nhng luËt chøng kinh tÕ kü thuËt vµ b¸o c¸o kh¶ thi cã thÓ coi t¬ng tù nh nhau. §©y chØ lµ c¸ch gäi kh¸c nhau cho c«ng viÖc t×m hiÓu tÝnh hîp lý vµ c¸c gi¶i ph¸p cña viÖc x©y dùng mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé. 4. ThiÕt kÕ. VÒ c¬ b¶n, c«ng viÖc thiÕt kÕ theo qui ®Þnh cña c¸c níc ph¸t triÓn phi x· héi chñ nghÜa còng gièng nh qui ®Þnh cña Liªn X« cò (nhng kh«ng cã thiÕt kÕ s¬ bé), nghÜa lµ c«ng viÖc engineering ®îc chia lµm hai phÇn: thiÕt kÕ c«ng nghÖ (Techno logical engineering) vµ thiÕt kÕ x©y dùng (Civil construction engineering). PhÇn thiÕt kÕ c«ng nghÖ ®îc chia lµm 2 bíc: ThiÕt kÕ kü thuËt (Technical engineering) vµ ThiÕt kÕ thi c«ng (Drawing). Néi dung cña ThiÕt kÕ kü thuËt, theo qui ®Þnh cña c¸c níc t b¶n cho biÕt khèi lîng x©y l¾p cã liªn quan trùc tiÕp tíi toµn bé d©y chuyÒn céng nghÖ cña c«ng tr×nh vµ th«ng qua ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc gi¸ c«ng tr×nh, cßn thiÕt kÕ kü thuËt theo qui ®Þnh cña Liªn X« cò cha nãi lªn khèi lîng x©y l¾p nµy, do ®ã ngêi ta ph¶i dùa vµo c¸c th«ng sè kh¸c ®Ó íc lîng gi¸ c«ng tr×nh. ThiÕt kÕ x©y dùng ë ®©y thùc chÊt chØ lµ thiÕt kÕ cho phÇn kiÕn tróc bao che c«ng tr×nh (External construction), vËy nã cã thÓ cã hoÆc kh«ng tuú thuéc vµo yªu cÇu b¶o vÖ vµ thÈm mü ®èi víi tõng c«ng tr×nh vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña chñ ®Çu t. C«ng tr×nh chuÈn bÞ cho mäi dù ¸n dï lín hay nhá còng ®Òu ph¶i tr¶i qua nh÷ng c«ng ®o¹n ®· nãi trªn. ViÖc chuÈn bÞ dù ¸n cã thÓ vÝ nh ®Æt nh÷ng viªn g¹ch ®Çu tiªn x©y mãng cho mét c«ng tr×nh, c«ng tr×nh Êy sÏ ®øng v÷ng nÕu Ýt ra lµ c¸i mãng ch¾c vµ ngîc l¹i. Tuy thÕ, nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét c«ng viÖc rÊt phøc t¹p, v× thÕ mµ trong kh©u chuÈn bÞ cho dù ¸n, chñ ®Çu t gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n víng m¾c, nhÊt lµ trong hoµn c¶nh ®Êt níc hiÖn nay. 5. Cung cÊp thiÕt bÞ vµ x©y l¾p c«ng tr×nh. §©y lµ giai ®o¹n cùc kú khã kh¨n vµ quan träng ®èi víi bÊt kú mét c«ng tr×nh nµo. Trªn c¬ së nh÷ng tÝnh to¸n vÒ tr×nh tù, tiÕn bé, thêi h¹n thi c«ng, l¾p r¸p m¸y mãc thiÕt bÞ, ®¹i diÖn cña hai bªn mua vµ b¸n thiÕt bÞ toµn bé ph¶i th¶o luËt thèng nhÊt vÒ lo¹i vµ thêi h¹n cung cÊp thiÕt bÞ toµn bé. Trong giai ®o¹n nµy bÊt cø sù trôc trÆc nµo vÒ sù cung øng thiÕt bÞ toµn bé ®Òu ¶nh hëng ®Õn thêi h¹n vµ tiÕn ®é thi c«ng cña c«ng tr×nh. 13 Khoa Th¬ng m¹i §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy(lµ vÊn ®Ò thêng x¶y ra trªn c«ng tr×nh) ngêi ta thêng thµnh lËp mét bé phËn trªn thi trêng. Bé phËn nµy cã nhiÖm vô b¶o ®¶m: - Hoµn thµnh thi c«ng ®óng thêi gian quy ®Þnh víi chÊt lîng kü thuËt tèt vµ vèn sö dông trong ph¹m vi ®· ®îc phª duyÖt. - Ph¶n ¸nh kÞp thêi ®Ó bµn b¹c gi¶i quyÕt nh÷ng trôc trÆc ®· x¶y ra. - Cã ph¬ng ¸n thi c«ng linh ho¹t trong trêng hîp m¸y mãc thiÕt bÞ giao chËm hoÆc kh«ng ®ång bé. - ... 6. Ch¹y thö vµ nghiÖm thu. C«ng tr×nh sau khi ®· ®îc x©y l¾p cÇn ®îc nghiÖm thu vµ ch¹y thö. NhiÖm vô cña tõng giai ®o¹n nµy lµ kiÓm tra sù ho¹t ®éng cña tõng m¸y mãc thiÕt bÞ, tõng c«ng ®o¹n vµ cuèi cïng lµ toµn bé d©y chuyÒn s¶n xuÊt b»ng c¸ch ch¹y kh«ng t¶i råi cã t¶i. Giai ®o¹n nµy thêng béc lé nh÷ng trôc trÆc nÕu cã cña thiÕt bÞ toµn bé v× thÕ trong khi ch¹y thö cÇn cho ch¹y thö hÕt tÝnh n¨ng thiÕt kÕ cho phÐp trong thêi gian nhÊt ®Þnh. Giai ®o¹n nµy lµ thêi kú tèt nhÊt cho viÖc thùc tËp cña c¸n bé c«ng nh©n vËn hµnh díi sù híng dÉn cña chuyªn gia ë c¸c h·ng b¸n thiÕt bÞ toµn bé vµ c¸c chuyªn gia ®µo t¹o. Sau giai ®o¹n ch¹y thö lµ giai ®o¹n nghiÖm thu. Giai ®o¹n nµy thiÕt bÞ toµn bé ®îc ®a vµo s¶n xuÊt nªn cÇn theo dâi chÆt chÏ ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ toµn bé ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn háng hãc vµ söa ch÷a hiÖu chØnh. Th«ng thêng giai ®o¹n ®Çu cña vËn hµnh s¶n xuÊt cÇn tranh thñ kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia. Cuèi giai ®o¹n nµy ngêi ta tiÕn hµnh kiÓm tra, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc ®· ®îc cung cÊp. C¸c quy tr×nh s¶n xuÊt còng ®îc hoµn tÊt trong giai nµy. Iii. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt nam. 1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. 1.1. ChØ tiªu hiÖu qu¶ tæng hîp. H =XxkFxk+ nnkc H: HiÖu qu¶ tæng hîp cña mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Xxk: ChØ tiªu hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Fxk: ChØ tiªu ®Çy ®ñ trong níc ®èi víi xuÊt khÈu(quy ra ngo¹i tÖ). C: Chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng ho¸. Mét doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hai chiÒu cã thÓ kh«ng cã l·i ë xuÊt khÈu nhng l¹i cã l·i ë nhËp khÈu hoÆc ngîc l¹i, miÔn sao H>0 lµ kinh doanh cã l·i. 1.2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ t¬ng ®èi cña nhËp khÈu. N nk  Fnk xC C x100 Nnk: ChØ tiªu hiÖu qu¶ nhËp khÈu. 14 Khoa Th¬ng m¹i Fnk: Chi phÝ s¶n xuÊt hµng hãa t¬ng tù hµng ho¸ nhËp khÈu quy ra ngo¹i tÖ. C: Chi phÝ vµ ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng hãa. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh % lîi nhuËn trªn vèn ngo¹i tÖ bá ra ®Ó nhËp khÈu l« hµng. 1.2.1. Tû suÊt ngoai tÖ ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu: K nk  PT.nQ Lµ lîng néi tÖ thu ®îc khi ph¶i chi ra mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ. Knk: Tû suÊt ngo¹i tÖ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Q: Khèi lîng l« hµng nhËp khÈu. P: Gi¸ c¶ hµng ho¸ ë trong níc tÝnh b»ng néi tÖ. Tn:Sè ngo¹i tÖ ph¶i chi ra ®Ó nhËp khÈu l« hµng. Ho¹t ®éng nhËp khÈu ®¹t hiÖu qu¶ khi: P K nk R R: Tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a ngo¹i tÖ víi néi tÖ. 1.2.2. Sè vßng quay cña vèn lu ®éng. Doanh thu b¸n hµng( trõ thuÕ doanh thu) H3= Vèn lu ®éng b×nh qu©n Sè ngµy cña mét lÇn lu©n chuyÓn: N  HT3  TDT.VL H3: BiÓu thÞ mçi ®¬n vÞ vèn lu ®éng bá vµo kinh doanh cã kh¶ n¨ng mang l¹i bao nhiªu vèn doanh thu. 1.2.3. Møc doanh lîi cña vèn lu ®éng: H4 = P VL = Lîi nhuËn hoÆc l·i thùc hiÖn Vèn lu ®éng b×nh qu©n Møc doanh lîi cña vèn lu ®éng biÓu thÞ mçi ®¬n vÞ vèn lu ®éng bá vµo kinh doanh mang l¹i bao nhiªu lîi nhuËn. 2. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé. Trªn thùc tÕ, viÖc x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng nµo ®ã trong nÒn kinh tÕ sÏ t¹o ra nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh trong viÖc ®em l¹i hiÖu qu¶ cho ho¹t ®éng ®ã. Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh nµy phøc t¹p vµ chØ thùc hiÖn ®îc b»ng c¸ch chän läc ra nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ®Ó nghiªn cøu. Trong ph¹m vi bµi luËn nµy, t«i còng chØ ®a ra mét sè nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nh sau: 2.1. Tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ cña ViÖt nam. Trong thêi ®¹i khoa häc kü thuËt cao, trong dßng th¸c lín kinh tÕ toµn cÇu ho¸, khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ ®· trë thµnh thíc ®o vµ nguån gèc ®¸nh gi¸ 15 Khoa Th¬ng m¹i hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. BÊt kú mét chÕ ®é kinh tÕ nµo tríc hÕt ®Òu do sù ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt, quy m«, ph¹m vi vµ hiÖu qu¶ cña thµnh tùu khoa häc kü thuËt vËn dông vµo ho¹t ®éng kinh tÕ quyÕt ®Þnh. ¦u thÕ c¹nh tranh cña mét níc lµ dùa trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña lao ®éng níc ®ã, khai th¸c nguån søc ngêi lµ biÖn quan träng n©ng cao søc c¹nh tranh. TiÕn bé khoa häc kü thuËt, kinh tÕ t¨ng trëng vµ x· héi ph¸t triÓn hay kh«ng cuèi cïng lµ do chÊt lîng tµi nguyªn søc ngêi cña mçi quèc gia quyÕt ®Þnh. ChØ b»ng con ®êng ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng thªm tri thøc vµ kü n¨ng cña ngêi lao ®éng th× míi t¨ng nhanh viÖc khai th¸c vµ tËn dông hiÖu qu¶ thµnh qu¶ khoa häc kü thuËt. ViÖt nam hiÖn nay ®ang cè g¾ng kh¾c phôc mét sè t×nh tr¹ng lµ rÊt nhiÒu c¸c c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nhËp khÈu vÒ chØ ®¹t tõ 30-35% c«ng suÊt, mét sè c«ng tr×nh kh«ng sö dông ®îc, nhiÒu liªn doanh ®· bÞ biÕn thµnh mét n¬i tiªu thô hµng ho¸ tån kho ø ®äng cña c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ cò ®· qua sö dông hoÆc ®· l¹c hËu cña phÝa níc ngoµi. Hµm lîng c«ng nghÖ cña nhiÒu nhµ m¸y thÓ hiÖn trong gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm chÕ biÕn cßn thÊp kho¶ng 20%, ngîc l¹i chi phÝ vËt t nguyªn vËt liÖu nhËp ngo¹i cßn cao h¬n 70%. §ã lµ trong khi x©y dùng nhµ m¸y, nhiÒu nhµ ®Çu t do tr×nh ®é kÐm, kh«ng hiÓu biÕt vµ quan t©m tíi lîi Ých x· héi nªn ®· cè t×nh c¾t gi¶m nhiÒu h¹ng môc xö lý chÊt th¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ b¶o vÖ ngêi lao ®éng vµ m«i trêng. C¸c yÕu tè cã h¹i trong m«i trêng lao ®éng kh«ng chØ g©y « nhiÔm t¹i n¬i lµm viÖc mµ cßn ¶nh hëng xÊu ®Õn c¶ m«i trêng sèng cña d©n c xung quanh. Theo thèng kª cha ®Çy ®ñ, hiÖn cã 1,69% tæng sè ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi m¸y mãc thiÕt bÞ cã yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn, vÖ sinh lao ®éng nhng cha ®îc cÊp giÊy phÐp hoÆc giÊy phÐp ®· hÕt sö dông cÇn ph¶i ®îc ®¨ng kiÓm l¹i; 7,33% tæng sè ngêi lao ®éng ph¶i lµm viÖc víi m¸y mãc thiÕt bÞ mµ bé phËn che ch¾n c¸c yÕu tè nguy hiÓm kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¶m b¶o; 2,35% m¸y mãc thiÕt bÞ ®ang ë trong t×nh tr¹ng cò, háng, rß rØ c¸c chÊt ®éc h¹i ra m«i trêng. Râ rµng lµ hiÖu qu¶ cña nh÷ng c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé ë ViÖt nam ®· kh«ng ®¹t ®îc nh ý muèn, cha ph¸t huy ®îc hÕt vai trß to lín cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng cña t×nh tr¹ng yÕu kÐm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, víi nh÷ng nhµ m¸y, c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé nhËp khÈu vÒ chÊt lîng kh«ng cao, chÊt lîng s¶n phÈm cha thùc sù ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi thÊp... chÝnh lµ do chÊt lîng " Tµi nguyªn søc ngêi" cña ViÖt nam kh«ng cao. Tµi nguyªn søc ngêi lµ mét kh¸i niÖm hoµn chØnh, bao gåm ngêi lao ®éng trÝ ãc, ngêi lao ®éng ch©n tay, lµ tæng hoµ toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn c¸c ngµnh, c¸c nghÒ, c¸c tÇng líp, c¸c lo¹i h×nh trong x· héi. ViÖc nhËp khÈu mét c«ng tr×nh thiÕt bÞ toµn bé kh«ng chØ do mét doanh nghiÖp, mét nhãm ngêi nµo ®ã ®øng ra quyÕt ®Þnh mµ ®ßi hái cã sù phª duyÖt cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña ChÝnh Phñ, nh÷ng c¬ quan nµy, thêng kh«ng cã ®ñ c¸n bé chuyªn m«n ®Ó thÈm ®Þnh mét dù ¸n ®Çu t, mét dù ¸n xin vay vèn, thÈm ®Þnh c«ng nghÖ cña mét c«ng tr×nh còng nh tÝnh to¸n ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi mµ c«ng tr×nh ®ã cã kh¶ n¨ng mang l¹i... Theo nh "B¸o c¸o ®¸nh gi¸ ChÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ ®æi míi cña ViÖt nam" cña nhãm chuyªn gia quèc tÕ IDRC th× c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ cña ViÖt nam cßn thiÕu hiÖu qu¶, tuy r»ng con ngêi ViÖt nam vèn cÇn cï chÞu khã vµ ham häc hái, nhng hÖ thèng 16 Khoa Th¬ng m¹i nghiªn cøu vµ triÓn khai(Research and Deverlopmemt-R&D) cña ViÖt nam cßn cha phï hîp, nÕu kh«ng ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh vÒ tri thøc khoa häc. NhËp khÈu c«ng nghÖ nãi chung vµ m¸y mãc thiÕt bÞ nãi riªng lµ lîi thÕ cña níc c«ng nghiÖp ho¸ muén trong viÖc tËn dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña níc nhµ trong viÖc tiÕp nhËn vµ qu¶n lý c«ng nghÖ th× lîi thÕ sÏ trë thµnh yÕu thÕ, thËm chÝ biÕn ®Êt níc thµnh b·i r¸c th¶i c«ng nghÖ cña c¸c níc ph¸t triÓn. 2.2. HÖ thèng chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p lý cña ViÖt nam. Hoµn c¶nh ®Êt níc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch phï hîp t¬ng øng vÒ x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ nhËp khÈu m¸y mãc c«ng nghÖ nãi riªng. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy cã thÓ cã t¸c dông thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong thêi kú bao cÊp, khi nÒn kinh tÕ ViÖt nam cßn qu¸ thiÕu thèn, thêng xuyªn x¶y ra t×nh tr¹ng nhËp khÈu å ¹t vµ trµn lan, qu¸ l¹m dông nguån vèn vay u ®·i vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i mµ c¸c níc b¹n dµnh cho, ®Ó thùc hiÖn cho môc tiªu x©y dùng mét nÒn c«ng nghiÖp nÆng phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nguån vèn vay níc ngoµi cã thÓ ®· ®¹t ®îc tËn dông hiÖu qu¶ h¬n nÕu cã chÝnh s¸ch nhËp khÈu ®óng ®¾n vµ phï hîp cïng víi chÝnh s¸ch x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng híng. HËu qu¶ lµ ®· ®Ó l¹i cho c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cho ®Õn c¶ nh÷ng n¨m sau nµy nhiÒu "vÕt th¬ng", g©y c¶n trë cho c«ng cuéc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ. KÓ tõ sau khi tiÕn hµnh ®æi míi vµ më cöa, ChÝnh Phñ ViÖt nam ®· rÊt cè g¾ng ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« cã t¸c dông tÝch cùc trong ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ nãi chung, còng nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý phï hîp víi bèi c¶nh trong níc vµ th«ng lÖ quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, thu hót ®Çu t, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt lµ tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸... Kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng thµnh tùu cña nh÷ng chÝnh s¸ch nµy trong c«ng cuéc c¶i tæ l¹i nÒn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quan liªu bao cÊp tríc kia sang nÒn kinh tÕ víi c¬ chÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, ®a ViÖt nam lªn mét vÞ thÕ míi trªn trêng quèc tÕ, ®îc t«n träng vµ ®îc quan t©m h¬n. ViÖt nam ®· tr¸nh khái sù sôp ®æ hoµn toµn vÒ thÓ chÕ nh ®· x¶y ra ë Liªn X« vµ nhiÒu níc §«ng ¢u tríc ®©y, ®iÒu nµy cho phÐp nÒn kinh tÕ ViÖt nam ph¶n øng nhanh h¬n tríc nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh s¸ch ®îc ¸p dông vµo cuèi thËp kû 1980 nh lo¹i bá kiÓm so¸t gi¸ c¶, thùc hiÖn kho¸n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cñng cè l¹i nhiÒu xÝ nghiÖp quèc doanh...Tuy nhiªn, sù song song tån t¹i cña nh÷ng chÝnh s¸ch theo híng thÞ trêng vµ nh÷ng tæ chøc thÓ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung(c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh) ®· t¹o khu«n khæ cho sù thiÕu nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch, dÉn ®Õn tÝnh kh¶ thi thÊp vµ chÝnh s¸ch hay thay ®æi, kÌm theo mÊt m¸t lín vÒ c¬ héi. §iÒu nµy ¶nh hëng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vèn lµ mét ho¹t ®éng hÕt søc phøc t¹p. Theo thèng kª cha ®Çy ®ñ, hiÖn nay cã tíi gÇn 4500 quy ®Þnh riªng biÖt díi nhiÒu h×nh thøc cã liªn quan tíi viÖc ®Çu t, tiÕp cËn c«ng nghÖ, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, chuyÓn giao vµ ¸p dông c«ng nghÖ. C¸c ®èi t¸c níc ngoµi ®· ph¶i nhËn xÐt r»ng: "C¸c quy ®Þnh ®ã lµm cho kh«ng thÓ c¹nh tranh ®îc vµ hËu qu¶ 17 Khoa Th¬ng m¹i cña nã lµ sù lóng tóng, m©u thuÉn vµ hèi lé". Theo lêi cña Tham t¸n §¹i Sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam ph¸t biÓu trªn truyÒn h×nh ViÖt Nam ngµy 15/10/1999: "Trong qóa tr×nh theo dâi c«ng t¸c ®Çu t vµ xóc tiÕn th¬ng m¹i t¹i ViÖt nam, cßn mét sè h¹n chÕ g©y khã kh¨n cho chóng t«i nh: thñ tôc cßn rêm rµ; cha cã híng dÉn chi tiÕt vµ thèng nhÊt vÒ thùc hiÖn thuÕ VAT ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu; quy ®Þnh cña Quy chÕ ®Êu thÇu cßn nhiÒu ®iÒu cha minh b¹ch, mµ ®iÒu nµy sÏ dÉn tíi tÝnh c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, kh«ng c«ng b»ng vµ tham nhòng; thªm vµo ®ã, tr×nh ®é tiÕp nhËn vµ qu¶n lý dù ¸n cña ViÖt nam cßn kÐm, c«ng t¸c di d©n, ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng cho c«ng tr×nh cßn qu¸ khã kh¨n...". ThËt vËy, ngay c¸c chÝnh s¸ch nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ vµ khoa häc c«ng nghÖ trùc tiÕp cña ViÖt nam ®· ®îc x©y dùng nh»m khuyÕn khÝch vµ hç trî mua c«ng nghÖ míi, song chÝnh luËt thuÕ vµ hÖ thèng thu thuÕ l¹i ®· ®Æt ra h¹n chÕ cho qu¸ tr×nh mua c«ng nghÖ ®èi víi c¸c nhµ m¸y. Thñ tôc nhËp khÈu khã kh¨n do sù thiÕu ®ång bé vµ nhÊt qu¸n trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy còng nh nh÷ng quy ®Þnh chång chÐo vÒ nhËp khÈu thËm chÝ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, dÞch vô c«ng nghÖ ®· lµm h¹n chÕ bít viÖc tiÕp cËn kÞp thêi ®Ó cã thÓ lµm chñ c¸c nguån c«ng nghÖ cao cña níc ngoµi nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ho¹t ®éng thuËn lîi, g©y mÊt lßng tin cña ®èi t¸c níc ngoµi còng nh gi¶m kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t níc ngoµi. §iÒu râ rµng lµ ViÖt nam ®· ®Æt ra nh÷ng u tiªn chung cho ®æi míi c«ng nghÖ cña m×nh t¬ng tù nh ë c¸c níc l¸ng giÒng lín(gièng nh hÇu hÕt c¸c quèc gia c«ng nghiÖp). TÇm nh×n cña ViÖt nam vÒ ch¬ng tr×nh c«ng nghÖ cao nhÊn m¹nh tíi c¸c ph¬ng thøc tiÕp cËn vµ thu nhËn c«ng nghÖ cao tõ níc ngoµi, vÒ c¸ch thøc lµm thÕ nµo ®Ó øng dông vµ thÝch nghi c¸c c«ng nghÖ ®ã trong c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc trªn ph¹m vi toµn quèc. Cßn viÖc tù t¹o c«ng nghÖ cao ë ViÖt Nam th× rÊt Ýt ®îc nhÊn m¹nh tíi, Ýt nhÊt trong bíc ®i ban ®Çu, mÆc dï viÖc triÓn khai thö nghiÖm ®èi víi c«ng nghÖ cao ®ang ®îc khuyÕn khÝch. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y cã lÏ lµ cÇn ®Õn mét sù râ rµng vµ thèng nhÊt h¬n gi÷a c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kh¸c nhau vµ quan träng nhÊt lµ ¸p dông nhÊt qu¸n c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch ®ã. Ngoµi ra, kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu r»ng, viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn nÕu thiÕu vèn, mµ mét phÇn cña nguån vèn ®ã kh«ng tõ ®©u kh¸c mµ chÝnh lµ tõ lîi nhuËn thu tõ xuÊt khÈu. Mèi quan hÖ gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ mèi quan hÖ h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi. XuÊt khÈu ®Ó t¹o vèn cho nhËp khÈu vµ nhËp khÈu nh»m gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, hç trî vµ ®Èy m¹nh cho xuÊt khÈu. V× thÕ, nÕu thiÕt bÞ toµn bé ®îc nhËp khÈu vÒ kh«ng ®îc ®¸nh gi¸ ®óng vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn vµ g©y l·ng phÝ cho nÒn kinh tÕ. Do vËy, viÖc cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé vµ ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu còng lµ yÕu tè rÊt quan träng cã ¶nh hëng tÝch cùc tíi nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nãi riªng, sao cho trong mét t¬ng lai kh«ng xa, ViÖt nam sÏ kh«ng cÇn ph¶i vay vèn níc ngoµi còng nh tr«ng vµo viÖn trî níc ngoµi ®Ó nhËp kh©ñ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ trªn thÞ trêng quèc tÕ. 2.3. ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña níc ngêi b¸n. 18 Khoa Th¬ng m¹i Xu thÕ toµn cÇu ho¸ t¹o ra tÝnh phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng s©u s¾c, do ®ã h×nh thµnh sù ®an xen lîi Ých còng nh ®an xen m©u thuÉn gi÷a c¸c khu vùc, c¸c trung t©m kinh tÕ, c¸c quèc gia, ®an xen c¹nh tranh víi hîp t¸c theo xu thÕ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ hîp t¸c ngµy cµng s©u réng h¬n. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu thóc ®Èy hÇu hÕt c¸c quèc gia më réng thÞ tr êng b»ng c¸ch gi¶m bít, thËm chÝ xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan; chuyÓn dÞch mét c¸ch th«ng tho¸ng hµng ho¸, vèn ®Çu t, tiÒn tÖ, dÞch vô, lao ®éng gi÷a c¸c quèc gia víi quy m« ngµy cµng lín; h×nh thµnh v« sè tæ chøc kinh tÕ tµi chÝnh mang tÝnh toµn cÇu vµ khu vùc; ký kÕt hµng v¹n HiÖp ®Þnh song ph¬ng vµ ®a ph¬ng...Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy kh«ng nhiÒu th× Ýt ¶nh hëng tíi toµn bé hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé cña ViÖt nam nãi riªng. ThËt vËy, nÕu ViÖt Nam cã c¬ héi vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng víi kim ng¹ch cao sang c¸c níc b¹n, s¶n phÈm cña ViÖt nam ®îc a chuéng trªn thÞ trêng thÕ giíi, ®iÒu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc ViÖt nam cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc mét phÇn vèn cho nhËp khÈu thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®©t níc, t¨ng cêng cho xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu ®îc nhiÒu hµng nh»m thu ngo¹i tÖ ®Ó t¹o vèn cho nhËp khÈu, tÊt nhiªn, kh«ng chØ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch cña ViÖt nam mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña c¸c níc b¹n, phô thuéc vµo nhu cÇu tiªu dïng trªn thÞ trêng thÕ giíi. NÕu xÐt ®Õn mèi quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ mét trong nh÷ng b¹n hµng lín nhÊt lµ NhËt B¶n, cã thÓ thÊy r»ng triÓn väng t¨ng trëng quan hÖ xuÊt nhËp khÈu gi÷a NhËt B¶n vµ ViÖt nam phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÝnh s¸ch ®Çu t níc ngoµi, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt nam vµ chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n. §iÒu nµy còng sÏ quyÕt ®Þnh lîng ®Çu t cña NhËt B¶n vµo ViÖt nam còng nh t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn giao kü thuËt, thu ngo¹i tÖ, nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m tiÕn hµnh nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt nam. Theo nh chÝnh s¸ch NhËt B¶n ®Æt ra ®èi víi thÞ trêng ViÖt nam, tríc hÕt, ViÖt nam ph¶i sö dông c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc kü thuËt ®· cã tõ tríc mµ hiÖn nay vÉn cßn ®îc thÕ giíi chÊp nhËn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ thay thÕ dÇn nhËp khÈu. NhËt B¶n sÏ gióp ViÖt nam tiªu thô ë møc tèi ®a c¸c lo¹i hµng xuÊt khÈu nµy trªn thÞ trêng NhËt. Nhê vµo nguån ngo¹i tÖ thu ®îc tõ hµng xuÊt khÈu, kÕt hîp víi c¸c nguån vèn kh¸c, ViÖt nam cÇn cè g¾ng n©ng cao s¶n lîng, më réng quy m« s¶n xuÊt, tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ngµnh xuÊt khÈu b»ng m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt lçi thêi cña níc ngoµi, n¾m v÷ng c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ ®· nhËp, cè g¾ng tù m×nh khai ph¸ kü thuËt míi trong níc ®Ó cã thÓ tiÕp tôc tiÕn hµnh hiÖn ®¹i ho¸. VÒ phÝa Hoa Kú, mét quèc gia m¹nh nhÊt thÕ giíi hiÖn nay c¶ vÒ tiÒm lùc kinh tÕ vµ qu©n sù, râ rµng qua chÝnh s¸ch kinh tÕ chÝnh trÞ ®èi ngo¹i, Hoa Kú ®· h¹n chÕ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt nam vµ mét sè níc kh¸c, ng¨n chÆt sù giao lu thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi tíi nh÷ng quèc gia nµy th«ng qua lÖnh cÊm vËn, mµ ®· ®îc ¸p dông víi ViÖt nam kÓ tõ n¨m 1964 ®èi víi mäi lÜnh vùc Th¬ng m¹i, Tµi chÝnh, TÝn dông Ng©n hµng...ChÝnh v× vËy mµ ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu qu¸ tr×nh ViÖt nam tiÕp cËn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi tõ 19 Khoa Th¬ng m¹i c¸c níc ph¸t triÓn trong mét thêi gian dµi. Tuy nhiªn, tõ th¸ng 4/1992, Hoa Kú b·i bá lÖnh cÊm vËn víi ViÖt nam b»ng viÖc cho phÐp xuÊt khÈu sang ViÖt nam hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu, sau ®ã cho phÐp c¸c c«ng ty Hoa Kú më v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt nam, tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi vµ cho phÐp c¸c h·ng cña Hoa Kú tham gia ®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh t¹i ViÖt nam. KÓ tõ khi Hoa Kú tuyªn bè kh«ng can thiÖp vµo c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, th× tríc hÕt lµ quü tiÒn tÖ quèc tÕ-IMF, Ng©n hµng thÕ giíi-WB, Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ADB ®· nèi l¹i quan hÖ víi ViÖt nam. TÊt c¶ nh÷ng sù kiÖn quan träng diÔn ra sau khi Hoa Kú tuyªn bè b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi ViÖt Nam n¨m 1995 ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho ViÖt Nam trªn con ®êng ®a ph¬ng ho¸ ho¹t ®éng chÝnh trÞ- kinh tÕ ®èi ngo¹i, thóc ®Èy th¬ng m¹i, tiÕp cËn thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi trªn thÕ giíi, ®ång thêi xóc tiÕn ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ th¬ng m¹i víi Hoa Kú. ViÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé nh»m phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cña ViÖt nam cã thªm nhiÒu triÓn väng tèt ®Ñp, do m¸y mãc thiÕt bÞ cña Hoa Kú s¶n xuÊt cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, rÊt cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong níc. Tõ nh÷ng ®iÒu nªu trªn, cÇn nhËn thøc râ r»ng, trong nç lùc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé, kh«ng chØ ®¬n thuÇn ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vèn cho nhËp khÈu mµ vÊn ®Ò nhËp khÈu c¸i g× vµ tõ ®©u còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng kh«ng ph¶i chØ do ngêi nhËp khÈu tù quyÒn quyÕt ®Þnh. Mét khi ®· bá ra mét kho¶n vèn lín vµ nhiÒu c«ng søc ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ vµ m¸y mãc, ngêi nhËp khÈu lu«n mong muèn ®îc nhËp vÒ nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt, nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn nhÊt phôc vô cho nÒn s¶n xuÊt níc nhµ. Song vÊn ®Ò n»m ë chç liÖu hä cã thÓ t×m ®îc nhµ xuÊt khÈu nµo ®ång ý cung cÊp nh÷ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ nh mong muèn, vµ cã ®îc chuyÓn giao toµn bé c«ng nghÖ ®ã vÒ tay m×nh hay kh«ng. NhËt B¶n vµ Hoa Kú cã thÓ ®îc coi lµ hai níc cã nÒn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn bËc nhÊt trªn thÕ giíi, tuy nhiªn, ChÝnh Phñ hai níc ®Òu kh«ng cho phÐp xuÊt khÈu nh÷ng c«ng nghÖ vµ m¸y mãc hiÖn ®¹i míi t¹o ra, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng nghÖ mµ míi chØ mét m×nh hä n¾m gi÷. ThiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ ®îc NhËt B¶n vµ Hoa Kú xuÊt khÈu ch¼ng qua lµ nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ®· sö dông ë trong níc hä tõ tríc ®ã nhiÒu n¨m, thËm chÝ hµng chôc n¨m, vµ khi ®îc b¸n ra chóng vÉn cã thÓ coi lµ hoµn toµn míi ®èi víi nhiÒu quèc gia...Râ rµng trong nhiÒu trêng hîp, ngêi nhËp khÈu thiÕt bÞ toµn bé vÉn r¬i vµo t×nh thÕ "lùc bÊt tßng t©m", dï cã s½n sµng bá nhiÒu tiÒn ra ®Ó mua c«ng nghÖ còng kh«ng ®îc mua, vµ v× thÕ thùc hiÖn ®îc môc tiªu cña m×nh ®· ®Æt ra mµ ph¶i"xuèng thang" theo nh÷ng yªu cÇu tõ phÝa ngêi nhËp khÈu. 2.4. Tû gi¸ hèi ®o¸i: §èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, sù thay ®æi cña tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng trùc tiÕp tíi chi phÝ vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trong trêng hîp tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m ®ång néi tÖ bÞ mÊt gi¸ so víi ®ång ngo¹i tÖ, hµng ho¸ nhËp khÈu trë nªn ®¾t h¬n v× ngêi nhËp khÈu ph¶i dïng nhiÒu ®¬n vÞ ®ång tiÒn néi tÖ h¬n ®Ó mua cïng mét sè lîng hµng nhËp khÈu. §iÒu nµy, kÝch thÝch sù t¨ng gi¸ c¶ trong níc, lµm h¹n chÕ nhËp khÈu hµng ho¸ hoÆc kÝch 20