Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
N-íc ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x·
héi chñ nghÜa, do ®ã nh÷ng kiÕn thøc,kh¸i niÖm ,ph¹m trï ,quy luËt ..cña kinh tÕ
chÝnh rÞ ®-a ra lµ cùc kú cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c
doanh nghiÖp vµ c¸c tÇng líp d©n c-.
Lµ mét sinh viªn ®-îc häc tËp vµ rÌn luyÖn d-íi m¸i tr-êng Kinh tÕ ®-îc
c¸c thÇy c« d¹y b¶o vµ truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bé m«n kinh tÕ chÝnh
trÞ. Nh-ng ®Ó cã c¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p luËn nh»m häc tËp tèt c¸c m«n kinh
tÕ khoa häc kh¸c v× c¸c m«n nµy ®Òu ph¶i dùa vµo c¸c kiÕn thøc, c¸c ph¹m trï
kinh tÕ vµ c¸c quy luËt mµ kinh tÕ chÝnh trÞ Mac-Lªnin ®-a ra th× nhÊt thiÕt ph¶i
lµm tiÓu luËn m«n kinh tÕ chÝnh trÞ,mÆt kh¸c nã cßn gióp em nhËn thøc s©u s¾c
h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ,®êi sèng x· héi….
Quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt c¨n b¶n cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. ë
®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù tån t¹i vµ ph¸t ph¸t huy t¸c
dông cña quy luËt gi¸ trÞ .v× vËy qua t×m hiÓu chung vÒ t×nh h×nh thùc tÕ cña nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng vµ em quyÕt ®Þnh lùa chän chuyªn ®Ò:
“Quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc
ta” V× nã l¯ mét quy luËt gióp ®iÒu tiÕt v¯ lu th«ng h¯ng ho² ,kÝch thÝch c°i tiÕn kÜ
thuËt hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ,th hiÖn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸ kÎ giµu ng-êi
nghÌo .
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì ,h-íng dÉn tËn t×nh cña thÇy
gi¸o bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®· gióp em hoµn thiÖn bµi tiÓu luËn nµy
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
CH¦¥NG 1
nh÷ng vÊn lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
1.1
Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
1.1.1 C¸c quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ :
-Theo Adam Smith lý luËn gi¸ trÞ :¤ng ph©n biÖt ®-îc gi¸ trÞ sö dông ,gi¸ trÞ
trao ®æi cho gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ do hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra nã quyÕt ®Þnh,
xong «ng l¹i kh«ng nhÊt qu¸n .Cã lóc l¹i ®-a ra ®Þnh nghÜa sai lÇm vÒ gi¸ trÞ bá mÊt
bé phËn t- b¶n bÊt biÕn (C) chØ cßn (v+m )nªn bÞ bÕ t¾c khi ph©n tÝch t¸i s¶n xuÊt.
-Theo Thomas Robert Malthus:¤ng ®· sö dông nghÜa thø hai cña A.Smith vÒ
gi¸ trÞ vµ bæ sung ®Þnh nghÜa nµy .§iÒu ®ã lµm cho quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ cña
Thomas Robert Malthus xa rêi quan ®iÓm gi¸ trÞ –lao ®éng.Thomas Rober
Malthus ñng hé ®Þnh nghÜa cho r»ng :
“Gi¸ trÞ h¯ng ho¸ do lao ®éng mµ ng-êi ta cã thÓ mua ®-îc b»ng hµng ho¸
nµy quyÕt ®Þnh“
¤ng bæ sung thªm:
“Lao ®éng mµ b»ng hµng ho¸ nµy cã thÓ mua ®-îc b»ng nh÷ng chi phÝ ®Ó s¶n
xuÊt ra nã .C¸c chi phÝ nµy bao gåm :Chi phÝ vÒ lao ®éng sèng ,lao ®éng vËt ho¸
céng víi lîi nhuËn t b°n øng tríc“
Nh- vËy nguån gèc cña gi¸ trÞ theo Thomas Rober Malthus lµ c¸c chi phÝ vÒ
lao ®éng sèng ,lao ®éng vËt ho¸ vµ lîi nhuËn t- b¶n øng tr-íc .ë ®©y «ng coi lîi
nhuËn lµ kho¶n d«i ra tõ lao ®éng sèng .§iÒu ®ã thÓ hiÖn «ng xa rêi lý thuyÕt gi¸ trÞ
lao ®éng.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-Theo J.b.Say:§Æc ®iÓm næi bËt trong lý thuyÕt gi¸ trÞ lµ «ng xa rêi lý thuyÕt
gi¸ trÞ lao ®éng ,ñng hé lý thuyÕt gi¸ trÞ lîi Ých hay gi¸ trÞ lîi Ých- chñ quan.Tt-ëng vÒ lîi Ých cã tõ l©u kÓ tõ thêi cæ ®¹i .TiÕp tôc t- t-ëng nµy Say viÕt :
“S¶n xuÊt t¹o ra Ých lîi (tøc gi¸ trÞ sö dông ),cßn Ých lîi lµm cho vËt cã gi¸
trÞ““
¤ng chØ ra lµ :
“Gi¸ c¶ lµ th-íc ®o cña gi¸ trÞ ,cßn gi¸ trÞ lµ th-íc ®o cña lîi Ých .Ých lîi cña
s¶n phÈm cµng nhiÒu th× gi¸ trÞ s°n phÈm c¯ng cao“.
Theo tr-êng ph¸i thµnh Viene :Lý thuyÕt gi¸ trÞ cña ph¸i thµnh Viªn cã nÐt
kh¸c biÖt.B»ng c¸ch kÕt hîp ph¹m trï kinh tÕ vµ ph¹m trï to¸n häc hä ®-a ra ph¹m
trï “Ých lîi giíi h¹n’’v¯ “gi¸ trÞ Ých lîi giíi h¹n““:
+Ých lîi giíi h¹n :Karl Menger chØ ra r»ng cïng víi ®µ t¨ng lªn cña vËt phÈm
t¨ng lªn ,tho¶ m·n nhu cÇu vÒ sau cã Ých lîi Ýt h¬n vËt tr-íc .Víi mét l-îng vËt
phÈm cuèi cïng l¯ “vËt phÈm giíi h¹n’’Ých lîi cða nã l¯ Ých lîi giíi h³n.Nã quyÕt
®Þnh Ých lîi chung cña tÊt c¶ c¸c vËt phÈm kh¸c nhau.
Nh- vËy Ých lîi giíi h¹n lµ Ých lîi cña vËt cuèi cïng ®ua ra tho¶ m·n nhu cÇu,
Ých lîi ®ã lµ nhá nhÊt ,nã quyÕt dÞnh tÊt c¶ c¸c vËt phÈm kh¸c.
+Gi¸ trÞ trao ®æi :NÕu A.Smith cho r»ng gi¸ trÞ trao ®æi lµ kh¸ch quan th×
M.Menger cho r»ng gi¸ trÞ trao ®æi lµ chñ quan .Theo M.Menger ,së dÜ hai ng-êi
trao ®æi s¶n phÈm cho nhau chØ v× c¶ hai tin r»ng s¶n phÈm mµ m×nh bá ra ®èi víi
m×nh ×t h¬n mµ s¶n phÈm m×nh thu vÒ .Nh- vËy khi trao ®æi c¸c c¸ nh©n tÝnh to¸n
c¨n cø vµo nhu cÇu ,tøc lµ so s¸nh gi÷a s¶n phÈm sÏ cã sau khi trao ®æi víi nhu cÇu
cña b¶n th©n .NÕu cã lîi anh ta míi trao ®æi .
Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña K.Menger ®uîc Bohm Bwerk tiÕp tôc ph©n tÝch ,«ng ®·
ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ thµnh gi¸ trÞ kh¸ch quan vµ gi¸ trÞ chñ quan vµ tõ ®ã
Bohm Bwerk ph©n chia gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi thµnh bèn lo¹i gi¸ trÞ :
+Gi¸ trÞ sö dông chñ quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+Gi¸ trÞ sö dông kh¸ch quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
C¨n cø sù ph©n chia nµy lµ n¬i nhËn s¶n phÈm cña c¶i ®ã ®Õn tay ai ?
Theo nhµ kinh tÕ häc Von Wieser (1851-1926)gi÷a gi¸ trÞ vµ Ých lîi cã sù t¸ch
biÖt .Khi sè l-îng s¶n phÈm cµng t¨ng lªn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu th× Ých lîi giíi h¹n
cña nã cµng gi¶m xuèng .Do vËy ,gi¸ trÞ cña hµng ho¸ cµng gi¶m ®i .Tõ ®ã ,«ng ®i
®Õn kÕt luËn :
“Muèn cã nhiÒu gi¸ trÞ ph¶i t¹o ra sù khan hiÕm .Khi s¶n phÈm t¨ng lªn m·i
th× Ých lîi giíi h¹n cã thÓ tiÕn tíi kh«ng .¤ng nãi r»ng ,lóc ®ã vËt chØ cã Ých lîi trõu
t-îng
chø kh«ng cßn Ých lîi cô thÓ n÷a .Khi vËt cã Ých lîi trõu t-îng th× Ých lîi ®ã
kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ “
Theo Leon Walras :Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña Leon Walras dùa trªn lý thuyÕt gi¸
trÞ cña tr-êng ph¸i thµnh Viªn vµ lý thuyÕtkhan hiÕm cña Auguste Walras .Theo A.Walras,khan hiÕm lµ mét quan niÖm kh¸ch quan theo ®ã,
gi¸ trÞ ph¸t sinh tõ t×nh tr¹ng bÊt c©n xøng gi÷a cung vµ cÇu. Mét vËt cã gi¸ trÞ khi
cung nhá h¬n cÇu .NÕu cung lín h¬n cÇu ,th× vËt ®ã trë lªn d- thõa ,mÊt gi¸ trÞ .KÕt
hîp c¸c quan ®iÓm nµy Leon Walras cho r»ng :
“Gi² trÞ l¯ tÊt c° nh÷ng vËt h÷u h×nh hay v« h×nh ®ang ë trong t×nh tr³ng khan
hiÕm .C²c vËt ®ã cã Ých víi ta v¯ sè lîng cða vËt cã h³n’’.
1.1.2 Quan ®iÓm cña Mac vÒ gi¸ trÞ :
LÇn ®Çu tiªn gi¸ trÞ ®-îc xem xÐt nh- lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi cña nh÷ng
ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn hµng ho¸ lµ nh©n tè tÕ bµo cña x· héi t- s¶n .
M¸c ph©n tÝch tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ lao ®éng cô
thÓ vµ lao ®éng trõu t-îng , lao ®éng t- nh©n vµ lao ®éng x· héi . ChØ râ lao ®éng
trõu t-îng t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ .M¸c ®Þnh nghÜa l-îng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®-îc ®o
b»ng thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt , phª ph¸n c¸c quan ®iÓm ®i tr-íc. M¸c lµ
ng-êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ . Trªn c¬
4
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
së ph¸t hiÖn nµy , M¸c ®· thùc hiÖn mét cuéc c¸ch m¹ng trong khoa häc kinh tÕ
chÝnh trÞ . ¤ng viÕt “ T«i lµ ng-êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ xoay quanh ®iÓm n¯y“ . Tõ ®ã ,
«ng v¹ch ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , lao ®éng cô thÓ b¶o tån vµ di chuyÓn gi¸ trÞ
cò (c) vµo trong s¶n phÈm míi, lao ®éng trõu t-îng t¹o ra gi¸ trÞ míi (v+m). Vµ
toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸ bao gåm c+v+m. §iÒu nµy D.Ricardo kh«ng v-ît ®-îc .
Trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞ- lao ®éng , M¸c gi¶i quyÕt hÖ thèng c¸c ph¹m trï vµ
quy luËt kinh tÕ kh¸c.
1.1.3 Yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ :
Yªu cÇu chung :s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian
lao ®éng x· héi cÇn thiÕt .
Yªu cÇu cô thÓ :
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ,mçi ng-êi s¶n x-Êt tù quyÕt ®Þnh hao phÝ lao
®éng c¸ biÖt cña m×nh nh-ng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ kh«ng ph¶i d-îc quyÕt ®Þnh bëi
hao phÝ lao ®éng cña tõng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mµ bëi hao phÝ lao ®éng x· héi
cÇn thiÕt .V× vËy,muèn b¸n ®-îc hµng ho¸ ,bï ®¾p ®-îc chi phÝ vµ cã l·i ,ng-ßi
s¶n xuÊt ph¶i ®iÒu chØnh lµm cho hao phÝ lao ddoongj c¸ biÖt cña m×nh phï hîp vêi
møc chi phÝ x· héi chÊp nhËn ®-îc .
Trao ®æi hµng ho¸ còng ph¶i dùa trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn
thiÕt cã nghÜa lµ trao ®æi theo nguyªn t¾c ngang gi¸ .
Sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng
ho¸ .V× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ c¶ nªn tr-íc hÕt gi¸ c¶ phô thuéc vµo gi¸ trÞ. Hµng
ho¸ nµo nhiÒu gi¸ trÞ th× gi¸ c¶ cña nã sÏ cao vµ ng-îc l¹i .Trªn thÞ tr-êng ,ngoµi
gi¸ trÞ ,gi¸ c¶ cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè :C¹nh tranh ,cung cÇu ,søc mua cña
®ång tiÒn .Sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy lµm cho gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ
tr-êng t¸ch rêi víi gi¸ trÞ vµ lªn xuèng xoay quanh trôc gi¸ trÞ cña nã .Sù vËn ®éng
5
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
gi¸ c¶ thÞ tr-êng xoay quanh trôc gi¸ trÞ cña nã chÝnh lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quy
luËt gi¸ trÞ .Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng mµ quy luËt gi¸ trÞ ph¸t
huy t¸c dông.
1.2 BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn
tù do c¹nh tranh vµ trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn
1.2.1. BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn tù do
c¹nh tranh
Tù do c¹nh tranh lµ tù do di chuyÓn t- b¶n tõ ngµnh nµy sang nghµnh kh¸c,
tøc lµ tù ph¸t ph©n phèi t- b¶n (C vµ v)vµo c¸c nghµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn
h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau .Trong c¹nh tranh cã sù ganh ®ua ®Êu tranh
vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt víi nhau ,gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt víi
nh÷ng ng-êi tiªu dïng hµng ho¸ dÞch vô nh»m dµnh ®-îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn
lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nªn
chi phÝ lao ®éng c¸ biÖt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau ®Ó dµnh ®-îc c¸c
®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ph¶i c¹nh tranh nhau nh-ng
c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lu«n biÕn ®éng nªn
c¹nh tranh diÔn ra liªn tôc .Do ®ã trong tù do c¹nh tranh quy luËt gi¸ trÞ ®-îc biÓu
hiÖn thµnh quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt.
1.2.2BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn ®éc
quyÒn :
§éc quyÒn lµ biÓu hiÖn míi, mang nh÷ng quan hÖ míi nh-ng nã kh«ng
v-ît ra khái quy luËt gi¸ trÞ cña chñ nghÜa t- b¶n, mµ chØ lµ sù tiÕp tôc më réng,
ph¸t triÓn nh÷ng xu h-íng s©u s¾c nhÊt cña chñ nghÜa t- b¶n vµ cña nÒn s¶n xuÊt
hµng ho¸ nãi chung,lµm cho c¸c quy luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cña chñ
nghÜa t- b¶n cã nh÷ng biÓu hiÖn míi .
-Do chiÕm ®-îc vÞ trÝ ®éc quyÒn nªn c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®· ¸p ®Æt gi¸ c¶
®éc quyÒn; gi¸ c¶ ®éc quyÒn thÊp khi mua,gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao khi b¸n .Tuy
6
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ
kh«ng cßn ho¹t ®éng .VÒ thùc chÊt, gi¸ c¶ ®éc quyÒn vÉn kh«ng tho¸t ly vµ phñ
®Þnh c¬ së cña nã lµ gi¸ trÞ .C¸c tæ chøc ®éc quyÒn thi hµnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®éc
quyÒn ch¼ng qua lµ chiÕm ®o¹t mét phÇn gi¸ trÞ cña nh÷ng ng-êi kh¸c .NÕu xem
xÐt trong toµn bé hÖ thèng kinh tÕ t- b¶n chñ nghÜa th× tæng sè gi¸ c¶ vÉn b»ng
tæng sè gi¸ trÞ .Nh- vËy trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn
thµnh quy luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn.
Gi¸ c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi nhuËn ®éc quyÒn . Gi¸ c¶
®éc quyÒn th-êng cao h¬n gi¸ trÞ cña hµng ho¸ . Do n¾m ®-îc vai trß ®éc quyÒn
trong mét ngµnh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh nªn tËp ®oµn cã thÓ tù ý quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n
trªn thÞ tr-êng , nhê ®ã mµ thu ®-îc lîi nhuËn ®éc quyÒn . Lîi nhuËn ®éc quyÒn
b»ng lîi nhuËn b×nh qu©n céng víi mét sè lîi nhuËn kh¸c do ®Þa vÞ thèng trÞ cña
c¸c tËp ®oµn ®éc quyÒn. C¬ chÕ thÞ tr-êng tù do c¹nh tranh vµ c¬ chÕ ®éc quyÒn tnh©n ®Òu cã nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc . Khi tr×nh ®é x· héi ho¸ cña lùc l-îng
s¶n xuÊt ®· v-ît khái giíi h¹n ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ ®éc quyÒn t- nh©n
th× tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i ®-îc bæ sung b»ng sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc. C¬ chÕ ®iÒu
tiÕt kinh tÕ cña chñ nghÜa t- b¶n ®éc quyÒn Nhµ n-íc lµ sö dông hîp c¶ ba c¬ chÕ:
thÞ tr-êng, ®éc quyÒn t- nh©n vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc nh»m ph¸t huy mÆt tÝch
cùc vµ h¹n chÕ mÆt tiªu cùc trong c¬ chÕ.
1.3 Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
*)§iÒu tiÕt l-u th«ng hµng ho¸
§iÒu tiÕt s¶n xuÊt :ng-êi s¶n xuÊt ,s¶n xuÊt ra c¸i g× ,s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ
g× ,s¶n xuÊt cho ai ,môc ®Ých cña hä lµ thu nhiÒu l·i .Dùa vµo sù biÕn ®éng cña gi¸
c¶ thÞ tr-êng do t¸c ®éng cña cung cÇu ng-êi ta biÕt hµng nµo ®ang thiÕu ®ang thõa
tõ ®ã ng-êi s¶n xuÊt sÏ më réng s¶n xuÊt thu nhiÒu l·i thËm chÝ ®ãng cöa nh÷ng
mÆt hµng Õ thõa gi¸ thÊp
7
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt qña :C¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- t- liÖu s¶n xuÊt ,søc lao ®éng ,tiÒn vèn ®-îc
chuyÓn tõ nghµnh nµy sang nghµnh kh¸c lµm cho quy m« nghµnh nµy më réng
nghµnh kia thu hÑp .
Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt quy lu¹t l-u th«ng ,hµng hãa bao giê còng vËn ®éng
tõ n¬i gi¸ thÊp ®Õn n¬i gi¸ cao, quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng ®ã
®Ó ph©n phèi nguån hµng ho¸ hîp lý h¬n gi÷a c¸c vïng ,gi÷a cung vµ cÇu.
Nh- vËy sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng kh«ng nh÷ng chØ râ sù biÕn
®éng vÒ kinh tÕ ,mµ cßn t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ .
*) KÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt ,hîp lý ho¸ s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt
lao ®éng, lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nhanh
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mçi ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét chñ thÓ
kinh tÕ ®éc lËp ,tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh .Ng-êi s¶n xuÊt nµo
còng muèn m×nh thu lîi nhuËn, muèn vËy ng-êi s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi c¸ch kü
thuËt s¶n xuÊt n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ ,sö dông thµnh tùu míi khoa häc kü thuËt
vµo s¶n xuÊt viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm
®Ó lµm gi¸ trÞ c¸ biÖt thÊp nhÊt so víi gi¸ trÞ cña hµng. Ngoµi ra hä cßn ph¶i th-êng
xuyªn c¶i tiÕn chÊt l-îng mÉu m· hµng ho¸ cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña
ng-êi tiªu dïng .Cßn ph¶i c¶i tiÕn l-u th«ng b¸n hµng ®Ó tiÕt kiÖm phÝ l-u th«ng vµ
tiªu thÞ s¶n phÈm nhanh ,sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy diÔn
ra m¹nh mÏ h¬n, mang tÝnh x· héi. KÕt qu¶ lµ lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi ®-îc thóc
®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ .
*) Thùc hiÖn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸ ng-êi s¶n xuÊt hµng
ho¸ thµnh kÎ giµu ng-êi nghÌo
Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ nh÷ng ng-êi cã s¶n ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thuËn lîi cã
tr×nh ®é cao cã vèn nhiÒu tøc cã l-îng lao ®éng hao phÝ c¸ biÖt kÕt tinh trong hµng
ho¸ thÊp h¬n so víi l-îng lao ®éng cÇn thiÕt cña x· héi, th× hä sÏ giµu, ng-îc l¹i
nh÷ng ng-ßi kh«ng cã ®iÒu kiÖn trªn hoÆc gÆp rñi ro dÉn ®Õn ph¸ s¶n,t¸c ®éng nµy
®µo th¶i c¸i yÕu kÐm kÝch thÝch nh©n tè tÝch cùc ph©n ho¸ s¶n xuÊt thµnh nh÷ng
8
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
ng-ßi giµu vµ nghÌo t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn
®¹i.
CH¦¥NG 2
Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta trong
thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n
quy luËt ë n-íc ta trong thêi gian tíi
2.1 Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta trong
thêi gian qua
2.1.1 Tõ n¨m 1986 vÒ tr-íc
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau , quy luËt gi¸ trÞ ®-îc
¸p dông theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau phï hîp ®Æc ®iÓm cña tõng thêi k×. Nhµ n-íc
®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p lÖnh vÒ sè l-îng , vÒ thu nhËp ,vÒ nép
ng©n s¸ch , vÒ vèn vµ l·i suÊt tÝn dông …Gi¸ c¶ do Nhµ n-íc quyÕt ®Þnh .Thùc chÊt
còng lµ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ gi¸ c¶ l¹i lµ biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ . ChÝnh
v× vËy cã thÓ nãi trong thêi kú nµy quy luËt gi¸ trÞ ®-îc ¸p dông mét c¸ch cøng
nh¾c , ¸p ®Æt vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu cã s½n mµ
kh«ng ®Ó ý ®Õn thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Nh÷ng n¨m 1964 , ë miÒn
B¾c, hÖ thèng gi¸ ®-îc sù chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ®· ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së lÊy
gi¸ thãc s¶n xuÊt trong n-íc lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ chuÈn vµ tû lÖ trao ®æi hiÖn
vËt . HÖ thèng gi¸ nµy vÒ c¬ b¶n ®-îc thùc hiÖn cho ®Õn n¨m 1980, trong khi ®iÒu
kiÖn s¶n xuÊt , l-u th«ng, thÞ tr-êng trong n-íc vµ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· cã
nh÷ng thay ®æi lín. HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ngµy cµng thÊp xa so víi
gi¸ thÞ tr-êng tù do lµm rèi lo¹n ph©n phèi l-u th«ng , g©y khã kh¨n cho ng©n s¸ch
Nhµ n-íc. ViÖc duy tr× hÖ thèng gi¸ nµy chñ yÕu lµ sù viÖn trî cña Trung Quèc,
Liªn X« vµ c¸c n-íc §«n
9
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
c ®©y. Suèt thêi k× Nhµ n-íc chØ ®¹o gi¸ cho ®Õn tr-íc c¶i c¸ch gi¸ n¨m 1991 , trªn
thÞ tr-êng cã hai hÖ thèng gi¸ : gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ¸p dông trªn thÞ tr-êng cã
tæ chøc vµ gi¸ thÞ tr-êng tù do biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu. §Æc ®iÓm cña gi¸
chØ ®¹o lµ kh«ng chó ý ®Õn quan hÖ cung-cÇu vµ gÇn nh- bÊt biÕn.
Nh÷ng n¨m 1975, sau ngµy MiÒn Nam ®-îc gi¶i phãng , cïng víi qu¸ tr×nh
thèng nhÊt ®Êt n-íc vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù , viÖc thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ
còng ®-îc xóc tiÕn. Qu¸ tr×nh thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ trong c¶ n-íc , trªn
thùc tÕ lµ sù dËp khu«n gÇn nh- toµn bé thÓ chÕ kinh tÕ ®· tån t¹i tr-íc ®ã ë miÒn
B¾c. Nh- vËy, lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta mét lÇn n÷a l¹i lÆp l¹i thêi kú tr× trÖ,
b¶o thñ, ®¸ng lÏ ph¶i më ra mét thêi k× míi , ph¸t huy cao ®é c¸c ®éng lùc nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ vµ lµm cho chóng trë thµnh ®ßn bÈy m¹nh mÏ thóc ®Èy nÒn kinh
tÕ ®i lªn.
§Êt n-íc thèng nhÊt ®· t¹o niÒm phÊn khëi l¹c quan c¶ vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ
kinh tÕ. Tuy nhiªn nh÷ng khã kh¨n míi còng xuÊt hiÖn. Tr-íc hÕt lµ sù thiÕu hôt
nguån tµi trî , sù bïng næ vÒ tiªu dïng, vÒ c«ng ¨n viÖc lµm ®· bÞ dån nÐn qua
nhiÒu n¨m chiÕn tranh. C¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Þa ph-¬ng mäc lªn nhanh
chãng , bé m¸y hµnh chÝnh kinh tÕ tõ trung -¬ng ®Õn tØnh, huyÖn , x· ®· qu¸ nhiÒu
t¹o ra t×nh tr¹ng thõa ng-êi thiÕu viÖc viÖc lµm nghiªm träng. Trong kinh tÕ quèc
doanh vµ trong bé m¸y Nhµ n-íc h×nh thµnh hÖ thèng quan liªu mµ cho ®Õn ngµy
nay vÉn cßn lµ g¸nh nÆng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc duy tr× chÝnh s¸ch tµi
chÝnh , tÝn dông , chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ tiÒn l-¬ng theo kiÓu cÊp ph¸t , giao nép hiÖn
vËt b×nh qu©n cña nÒn kinh tÕ thêi chiÕn g©y ra t¸c h¹i nghiªm träng ®èi víi nÒn
kinh tÕ.
Trong thêi kú nµy ®êi sèng cña n«ng d©n , c«ng nh©n , viªn chøc , lùc l-îng vò
trang gi¶m sót nghiªm träng. Thùc tr¹ng kinh tÕ ®ã ®· lµm lung lay c¸c t- t-ëng cæ
®iÓn vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng ý t-ëng c¶i t¹o ®Çu tiªn mét sè lÜnh vùc kinh tÕ nãng
báng nhÊt nh- chÝnh s¸ch gi¸ c¶ , c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ chÝnh s¸ch tµi chÝnh , chÝnh
s¸ch ®Çu t- vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n. Héi nghÞ trung -¬ng §¶ng lÇn thø 6 ®·
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ h¹n chÕ mét b-íc c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh tËp
10
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
trung, chó ý h¬n ®Õn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhá , s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ thõa
nhËn kinh tÕ t- nh©n vµ thÞ tr-êng tù do nh- mét thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n.Tuy nhiªn , nÒn kinh tÕ quèc doanh vÉn cßn khã kh¨n , tr× trÖ, s¶n xuÊt tiÕp tôc
gi¶m sót. Cuèi n¨m 1980, chÝnh phñ ®· ®-a ra quyÕt ®Þnh 96 CP vÒ b·i bá chÕ ®é
giao nghÜa vô nép n«ng s¶n theo gi¸ thÊp vµ chuyÓn sang thu mua theo hîp ®ång
kinh tÕ hai chiÒu. ChÝnh s¸ch nµy ch-a ph¸t huy t¸c dông ngay trong n¨m 1980 mµ
ph¶i sau ®ã mét n¨m míi thùc sù cã t¸c ®éng tèt .
2.1.2 Sau n¨m 1986 ®Õn nay
*) Sù vËn hµnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng
Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸
Gi¸ c¶ thÞ tr-êng cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau ®©y:
+ Chøc n¨ng th«ng tin: Nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ thÞ tr-êng cho ng-êi s¶n
xuÊt biÕt ®-îc t×nh h×nh s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh, biÕt ®-îc t-¬ng quan cung vµ
cÇu, biÕt ®-îc sù khan hiÕm ®«Ý víi c¸c lo¹i hµng ho¸. Nhê ®ã mµ ®¬n vÞ kinh tÕ cã
liªn quan ra ®-îc nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp. Nh- vËy nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶
®iÒu chØnh h-íng s¶n xuÊt vµ quy m« s¶n xuÊt , tõ ®ã ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt
s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña x· héi.
+ Chøc n¨ng ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ: Sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ sÏ dÉn
®Õn sù biÕn ®éng trong ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ. Nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt sÏ
chuyÓn vèn tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp, do ®ã lîi nhuËn thÊp ®Õn n¬i cã gi¸ c¶ hµng ho¸ cao
, do ®ã lîi nhuËn cao , tøc lµ c¸c nguån lùc sÏ ®-îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®-îc
sö dông víi hiÖu qu¶ cao nhÊt , c©n ®èi gi÷a tæng cung vµ tæng cÇu .
+ Chøc n¨ng thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt: §Ó cã thÓ c¹nh tranh ®-îc vÒ gi¸ c¶ ,
buéc nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m s¶n phÈm ®Õn møc tèi thÞªñ b»n c¸ch ¸p
dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn . Do ®ã thóc ®Èy sù tiÕn bé kü thuËt , c«ng
nghÖ vµ sù ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt . Ngoµi ra gi¸ c¶ cßn thùc hiÖn chøc n¨ng
ph©n phèi l¹i .
Do ®ã viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ mét gi¸ - gi¸ c¶ thÞ tr-êng dèi víi tÊt c¶ c¸c
lo¹i hµng ho¸ , chØ trõ mét sè rÊt Ýt hµng ho¸ do nhµ n-íc ®Þnh gi¸ lµ b-íc chuyÓn
11
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ
tr-êng ë n-íc ta .
Tuy nhiªn gi¸ c¶ thÞ tr-êng cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè sau :
+ Gi¸ c¶ thÞ tr-êng: gi¸ c¶ thÞ tr-êng lµ kÕt qu¶ cña sù c©n b»ng c¸c gi¸ trÞ c¸
biÖt cña hµng ho¸ trong cïn mét ngµnh th«ng qua c¹nh tranh. C¹nh tranh trong néi
bé ngµnh dÉn ®Õn h×nh thµnh mét gi¸ trÞ x· héi trung b×nh . Tuú thuéc vµo tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt cña mçi ngµnh mµ gi¸ trÞ thÞ tr-êng cã thÓ øng víi mét
trong biÕn ¸p tr-êng hîp sau :
. Tr-êng hîp 1: gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng
ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn trung b×nh quyÕt ®Þnh. §©y lµ tr-êng hîp phæ
biÕn nhÊt .
. Tr-êng hîp 2: gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng
ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn xÊu quyÕt ®Þnh .
. Tr-êng hîp 3 : gi¸ trÞ thÞ tr-êng hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng ho¸
®-îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn tèt quyÕt ®Þnh .
+ Gi¸ trÞ (hay søc mua) cña tiÒn : Gi¸ trÞ thÞ tr-êng tû lÖ thuËn víi gi¸ trÞ thÞ
tr-êng cña hµng ho¸ vµ tû lÖ nghÞch víi gi¸ trÞ hay søc mua cña tiÒn . Bëi vËy, ngay
c¶ khi gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ kh«ng ®æi th× gi¸ c¶ hµng ho¸ vÉn cã thÓ biÕn
®æi do gi¸ trÞ cña tiÒn t¨ng lªn hay gi¶m xuèng . Sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ thÞ
tr-êng vµ gi¸ trÞ thÞ tr-êng lµ hiÖn t-îng ®-¬ng nhiªn lµ vÎ ®Ñp cña c¬ chÕ thÞ
tr-êng , cßn sù phï hîp gi÷a chóng lµ sù ngÉu nhiªn.
+ Cung vµ cÇu : Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng , cung vµ cÇu lµ nh÷ng lùc l-îng
ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng . CÇu ®-îc biÓu hiÖn lµ nhu cÇu cña x· héi vÒ hµng ho¸
®-îc biÓu hiÖn trªn thÞ tr-êng ë mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh , nã bÞ giíi h¹n bëi kh¶
n¨ng thanh to¸n cña d©n c- . Nãi cô thÓ h¬n , cÇu lµ l-îng mét mÆt hµng mµ ng-êi
mua muèn mua ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh. Nh-ng nh©n tè ¶nh h-ëng tíi cÇu lµ thu nhËp
trung b×nh cña ng-êi tiªu dïng , quy m« thÞ tr-êng , gi¸ c¶ vµ t×nh tr¹ng cña hµng
ho¸ kh¸c, khÈu vÞ hay së thÝch , trong ®ã thu nhËp cña ng-êi tiªu dïng lµ quan
träng nhÊt .
12
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
Cung ®-îc biÓu hiÖn lµ toµn bé hµng ho¸ cã trªn thÞ tr-êng vµ cã thÓ ®-a ®Õn
ngay thÞ tr-êng ë mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh . Nãi cô thÓ h¬n cung lµ l-îng mét mÆt
hµng mµ ng-êi b¸n muèn ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh . Nh-ng nh©n tè ¶nh h-ëng tíi cung
lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt , ®©y lµ nh©n tè lín nhÊt ¶nh h-ëng tíi cung , gi¸ c¶ vµ t×nh
tr¹ng cña hµng ho¸ kh¸c.
Gi÷a cung vµ cÇu tån t¹i mét mèi quan hÖ biÖn chøng ; sù t¸c ®éng gi÷a chóng
h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ c©n b»ng hay gi¸ c¶ thÞ tr-êng , gi¸ c¶ ®ã kh«ng thÓ ®¹t ®-îc
ngay , mµ ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dao ®éng quanh vÞ trÝ c©n b»ng . §ã lµ thùc
chÊt cña lý thuyÕt cung cÇu.
Cung cÇu cã quan hÖ t-¬ng quan mËt thiÕt víi nhau cã nh÷ng chøc n¨ng sau
®©y:
- T-¬ng quan cung vµ cÇu chØ râ s¶n xuÊt x· héi ®-îc ph¸t triÓn c©n ®èi ®Õn
møc nµo . BÊt kú mét sù mÊt c©n ®èi nµo trong s¶n xuÊt ®Òu ®-îc ph¶n ¸nh vµo
trong t-¬ng quan gi÷a cung vµ cÇu .
- T-¬ng quan cung vµ cÇu ®iÒu chØnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng , chÝnh x¸c h¬n lµ ®iÒu
chØnh sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ thÞ tr-êng víi gi¸ trÞ thÞ tr-êng . Sù biÕn ®æi cña
t-¬ng quan cung vµ cÇu sÏ dÉn ®Õn sù lªn xuèng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng , ng-îc l¹i
gi¸ c¶ còng ¶nh h-ëng trë ®èi víi cung vµ cÇu. CÇu biÕn ®æi ng-îc chiÒu vãi gi¸ c¶
thÞ tr-êng vµ cïng chiÒu víi møc thu nhËp cßn cung biÕn ®æi ng-îc chiÒu víi gi¸
c¶ ®Çu ra , nh-ng còng biÕn ®æi ng-îc chiÒu víi gi¸ c¶ ®Çu vµo .
Khi h-íng tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng , cung vµ cÇu t¹o kh¶ n¨ng kh«i phôc nh-ng
c©n ®èi ®· bÞ ph¸ ho¹i trong nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn sù c©n b»ng cung cÇu lµ t¹m thêi , sù kh«ng c©n b»ng gi÷a cung vµ
cÇu lµ th-êng xuyªn. v× cung vµ cÇu vèn chÞu ¶nh h-ëng cña nhiÒu nh©n tè , mµ c¸c
nh©n tè nµy lu«n lu«n biÕn ®æi , nªn cung vµ cÇu th-êng xuyªn lµ kh«ng c©n b»ng .
ChÝnh ®iÒu nµy ®· h×nh thµnh qu¸ tr×nh t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a cung cÇu gi¸ c¶ ;
qu¸ tr×nh nµy ®-a ®Õn sù c©n b»ng t¹m thêi gi÷a cung vµ cÇu.
Nh- vËy tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu lµ do qu¸ tr×nh mÊt c©n b»ng h×nh thµnh.
13
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
- Cung vµ cÇu ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a kh©u ®Çu vµ kh©u cuèi cña qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt , tøc lµ mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng , ®ång thêi quan hÖ
cung vµ cÇu cßn biÓu hiÖn quan hÖ vÒ lîi Ých gt÷a ng-êi s¶n xuÊt vµ ng-êi tiªu
dïng , gi÷a ng-êi b¸n vµ ng-êi mua.
+ C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng : C¹nh tranh lµ mét kh¸i niÖm réng, kh«ng nh÷ng
tån t¹i trong lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn tån t¹i trong lÜnh vùc x· héi . Trong kinh tÕ thÞ
tr-êng c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ v× lîi Ých riªng cña b¶n th©n m×nh mµ tiÕn hµnh
c¹nh tranh víi nhau . C¹nh tranh ®-îc hiÓu lµ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c chñ thÓ hµnh vi
kinh tÕ nh»m dµnh lîi Ých tèi ®a cho m×nh . C¹nh tranh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ
thÞ tr-êng . Nã lµ hiÖn t-îng tù nhiªn , tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr-êng , ë ®©u cã s¶n
xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã c¹nh tranh.
Vai trß cña c¹nh tranh ®-îc hiÓu qua c¸c chøc n¨ng cña nã :
_ C¹nh tranh lµ c¬ chÕ ®iÒu chØnh linh ho¹t s¶n xuÊt x· héi vµ do ®ã lµm cho sù
ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ cña x· héi mét c¸ch tèi -u . Môc ®Ých hoËt ®éng cña
c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a , do ®ã hä sÏ ®Çu t- vµo n¬i cã lîi nhuËn cao,
tøc lµ c¸c nguån lùc kinh tÕ cña x· héi sÏ ®-îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®-îc sö
dông víi hiÖu qu¶ cao nhÊt.
- C¹nh tranh kÝch thÝch tiÕn bé kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt .
Ng-êi s¶n xuÊt nµo vµ kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn sÏ th ®-îc lîi nhuËn
siªu ng¹ch . Do ®ã c¹nh tranh lµ ¸p lùc ®èi víi ng-êi s¶n xuÊt buéc hä ph¶i c¶i tiÕn
kü thuËt nhê ®ã kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña toµn x· héi ®-îc ph¸t triÓn.
- C¹nh tranh gãp phÇn t¹o nªn c¬ së cho sù ph©n phèi thu nhËp lÇn ®Çu. Ng-êi
s¶n xuÊt nµo cã n¨ng suÊt , chÊt l-îng hiÖu qu¶ cao sÏ cã thu nhËp cao ; ®ång thêi
th«ng qua c¹nh tranh nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng ®-îc ®¸p øng .
- C¹nh tranh th-êng x¶y ra m¹nh ®-îc yÕu thua, c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ
thÝch øng víi thÞ tr-êng sÏ tån t¹i vµ ph¸t triÓn , ng-îc l¹i , c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh
tÕ kh«ng thÝch øng víi thÞ tr-êng sÏ bÞ ®µo th¶i.
- C¹nh tranh cã nhiÒu lo¹i , tuú theo gãc ®é nghiªn cøu mµ ph©n chia c¹nh
tranh néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gt÷a c¸c ngµnh, c¹nh tranh gi÷a bªn mua vµ bªn
14
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
b¸n ; c¹nh tranh gi¸ c¶ vµ c¹nh tranh phi gi¸ c¶ …§Ó nghiªn cøu hiÖu lùc cña c¬
chÕ thÞ tr-êng ng-êi ta chó ý ®Õn c¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh kh«ng hoµn
h¶o.
Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa , chóng
ta còng ph¶i t¹o ra m«i tr-êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ .
Trong nh÷ng n¨m 1986,n-íc ta ®· cã hµng lo¹t nh÷ng cuéc c¶i c¸ch nh»m ®-a
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo mét h-íng míi . §¶ng ta ®· th¼ng th¾n nhËn biÕt vµ phª
ph¸n nh÷ng sai lÇm trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ thêi k× tr-íc ®©y. ViÖc ®æi míi
nµy ®· b¾t ®Çu t¹o lËp nÒn mãng cho sù chuyÓn biÕn tõ t- duy gi¸ c¶ phi thÞ tr-êng
®Õn t- duy gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Nã ®· tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt ,
tiÕn tíi c¶i c¸ch toµn bé hÖ thèng gi¸ cña Nhµ n-íc theo h-íng lµm cho gi¸ c¶ ph¶n
¸nh ®Çy ®ñ chi phÝ hîp lý vÒ s¶n xuÊt vµ l-u th«ng, ®¶m b¶o cho ng-êi s¶n xuÊt thu
®-îc lîi nhuËn tho¶ ®¸ng. TiÕp tôc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ ®æi
míi qu¶n lý kinh tÕ, nç lùc ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , võa
c¹nh tranh vïa hîp t¸c bæ sung cho nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó thùc hiÖn
®-îc ®iÒu ®ã §¶ng ta quyÕt ®Þnh khÈn tr-¬ng s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ
quèc doanh , ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vµ n¾m nh÷ng lÜnh vùc , ngµnh then chèt ®Ó
ph¸t huy hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ. TiÕp tôc ®æi míi vµ kiÖn toµn kinh tÕ tËp thÓ
theo nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n chñ , b×nh ®¼ng ph¸t huy vµ kÕt hîp hµi hoµ søc
m¹nh cña tËp thÓ vµ x· viªn.
Bªn c¹nh ®ã kinh tÕ t- nh©n vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt
theo sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. H-íng kinh tÕ t- b¶n t- nh©n ph¸t triÓn theo con
®-êng t- b¶n Nhµ n-íc d-íi nhiÒu h×nh thøc. Tõng b-íc h×nh thµnh, më réng ®ång
bé c¸c thÞ tr-êng hµng tiªu dïng, t- liÖu s¶n xuÊt, dÞch vô…tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn
thiÖn c«ng cô qu¶n lý vÜ m« träng yÕu cña Nhµ n-íc. X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch tµi
chÝnh quèc gia vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ b¶n tµi chÝnh Nhµ n-íc theo h-íng thóc
®Èy khai th¸c tiÒm n¨ng tù nhiªn cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, võa tÝch tô vèn ë ®¬n
vÞ kinh tÕ võa ®¶m b¶o nguån vèn tËp trung cña Nhµ n-íc.
15
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
*) Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn
- sù h×nh thµnh thÞ tr-êng nhµ n-íc víi viÖc nhµ n-íc chñ ®éng më réng thÞ
tr-êng trong n-íc b»ng viÖc bao mua s¶n phÈm cña c¸c xÝ nghiÖp ®éc quyÒn th«ng
qua nh÷ng hîp ®ång ®-îc kÝ kÕt ®· gióp t- b¶n t- nh©n kh¾c phôc ®-îc mét phÇn
khã kh¨n trong thêi k× khñng ho¶ng thõa, gãp phÇn b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n
xuÊt ®-îc diÔn ra b×nh th-êng. C¸c hîp ®ång kÝ kÕt víi nhµ n-íc gióp cho c¸c tæ
chøc ®éc quyÒn t- nh©n võa tiªu thô ®-îc hµng ho¸ võa ®¶m b¶o lîi nhuËn æn ®Þnh
võa kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng thiÕu nhiªn liÖu, nguyªn liÖu chiÕn l-îc.
- sù tiªu thô cña nhµ n-íc ®-îc thùc hiÖn qua nh÷ng ®¬n ®Æt hµng cña nhµ
n-íc, quan träng h¬n c¶ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng qu©n sù do ng©n s¸ch nhµ n-íc chi
mçi ngµy mét t¨ng. C¸c hîp ®ång nµy ®¶m b¶o cho c¸c ®éc quyÒn t- nh©n kiÕm
®-îc khèi l-îng lîi nhuËn lín vµ æn ®Þnh, v× tû suÊt lîi nhuËn cña viÖc s¶n xuÊt
nh÷ng hµng ho¸ ®ã cao h¬n h¼n lîi nhuËn th«ng th-êng.
Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng gi¸ c¶ n«ng phÈm kh«ng chØ ¶nh h-ëng ®Õn møc thu
nhËp, møc sèng cña ng-êi n«ng d©n mµ cßn ¶nh h-ëng ®Õn s¶n l-îng n«ng s¶n,
®Õn sù æn ®Þnh x· héi . Trong nh÷ng n¨m ®-îc mïa gi¸ c¶ n«ng phÈm th-êng gi¶m
sót nghiªm träng , ¶nh h-ëng xÊu ®êi sèng cña nh©n d©n vµ quy m« s¶n xuÊt trong
nh÷ng n¨m tiÕp theo. Do ®ã nhµ n-íc cÇn quy ®Þnh gi¸ sµn ®èi víi n«ng phÈm.§Ó
gi¸ sµn ®ùoc thùc hiÖn trªn thùc tÕ th× nhµ n-íc cÇn cã hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c
c«ng ty thu mua n«ng s¶n.Bªn c¹nh ®ã nhµ n-íc cÇn ph¶i thùc hiÖn ¸p dông gi¸
trÇn ®èi víi mét sè lo¹i hµng ho¸ nh- gi¸ x¨ng,gi¸ dÇu…nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng mét
sè doanh nghiÖp lîi dông thÞ tr-êng ®éc quyÒn ®Ó n©ng cao gi¸ c¶,hay h¹ thÊp gi¸
c¶ lµm thÞ tr-êng mÊt c©n ®èi,æn ®Þnh
2.2.Mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n trong thêi gian
tíi
Theo em, do n-íc ta vÉn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nªn nÒn kinh tÕ
n-íc ta vÉn cßn mang nÆng tÝnh n«ng nghiÖp l¹c hËu ,nªn ®Ó vËn dông tèt h¬n quy
16
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng th× §¶ng vµ nhµ n-íc cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt
mét sè gi¶i ph¸p sau:
-§Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi nh»m t¨ng lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn
gióp cho s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn h¬n.
-Ph¶i ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ
còng nh- c«ng nh©n cã tr×nh ®é cao
-N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n-íc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng
-Ph¶i t¨ng c-êng liªn kÕt c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ víi c¸c quan hÖ x· héi
-§Ò ra c¸c biÖn ph¸p nh»m thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch nh- :chÝnh s¸ch
ruéng ®Êt ,chÝnh s¸ch ®Çu t-,chÝnh s¸ch thuÕ chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ s¶n l-în …Nh»m
t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy cao t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi
-Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr-êng nh- thÞ tr-êng tiªu dïng,dÞch vô…
-Ph¶i t¹o ra m«i tr-êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc
thµnh phÇn kinh tÕ,chØ thùc hiÖn ®äc quyÒn mét sè nghµnh,mét sè lÜnh vùc v× lîi
Ých cña ®Êt n-íc,h¹n chÕ ®éc quyÒn,®Æc lîi lòng ®o¹n thÞ tr-êng ,kh¾c phôc t×nh
tr¹ng kinh doanh tr¸i phÐp trèn lËu thuÕ,cÇn t¨ng c-êng kiÓm tra,kiÓm so¸t vµ xö lý
nghiªm c¸c vi ph¹m lµm lµnh m¹nh thÞ tr-êng
17
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
KÕt luËn
-Nh- vËy quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt kinh tÕ quan träng ®èi víi sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña n-íc ta trong htêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi .§ã lµ mét quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ .Nã cã
t¸c dông ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸ ,®ång thêi kÝch thÝch c¶i tiÕn kü
thu©t ,hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ,t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ,lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi ph¸t
triÓn nhanh vµ thùc hiÖ sù lùa chän tù nhiªn,ph©n ho¸ ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸
thµnh kÎ giµu ng-êi nghÌo .Thùc tiÔn chøng tá r»ng quy luËt gi¸ trÞ víi nh÷ng biÓu
hiÖn cña nã nh- gi¸ c¶,tiÒn tÖ, gi¸ trÞ hµng ho¸…lµ lÜnh vùc t¸c ®éng rÊt lín tíi ®êi
sèng kinh tÕ x· héi.
§èi víi n-íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vÉn cßn mang nÆng
tÝnh n«ng nghiÖp l¹c hËu,c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn phô thuéc c¸c n-íc kh¸c,tuy
nhiªn §¶ng vµ nhµ n-íc ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng trong viÖc ®æi
míi x· héi còng nh- hiÓu râ vai trß vµ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ mµ tõ ®ã thùc
hiÖn nhiÒu cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ… tu©n theo nh-ng néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa ®a d¹ng vµ ®·
®¹t ®ù¬c nh÷ng hiÖu qu¶ thµnh tùu ®¸ng kÓ ,tuy nhiªn trong thêi gian qua sù vËn
dông ®ã cßn ch-a qu¸n triÖt s©u s¾c nhiÒu khi vÉn cßn dËp khu«n m¸y mãc,nªn
cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc nhanh chãng nh÷ng sai lÇm.
18
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
liÖu tham kh¶o
1. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c – LªNin, Nhµ
xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc gia 2002.
2. B¯i “Kinh tÕ ViÖt Nam thêi kú c° níc cïng x©y dùng x± héi chð nghÜa
1976-1995”- s¸ch lÞch sö kinh tÕ quèc d©n , NXB gi¸o dôc 1999.
3. §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n m«n lÞch sö c¸c häc thuyÕt Kinh tÕ – LÞch sö c¸c
häc thuyÕt kinh tÕ – Nhµ xuÊt b¶n thèng kª1999.
4. TrÇn HËu Th- – Vai trß qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
n-íc ta, NXB chÝnh trÞ Quèc gia 1994.
Môc lôc
- Lêi më ®Çu.
Trang 1
- CH¦¥NG I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ
2
vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
1.1. Néi dung quy luËt gi¸ trÞ
2
1.1.1.C¸c quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ
2
1.1.2.Quan ®iÓm cña M¸c vÒ gi¸ trÞ.
4
1.1.3.Yªu cÇu quy luËt gi¸ trÞ.
5
1.2. BiÓu hiÖn ho¹t ®éng quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn
5
tù do c¹nh tranh.
1.2.1.Trong ®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh
6
1.2.2.Trong ®IÒu kiÖn tù do ®éc quyÒn.
6
1.3. Vai trß quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
- CH¦¥NG II: Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸
trÞ ë n-íc ta trong thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p
nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta trong
19
7
9
Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368
thêi gian tíi.
2.1.Thùc tr¹ng quy luËt gi¸ trÞ trong thêi gian qua
9
2.1.1.Tr-íc n¨m 1986.
2.1.2. Sau n¨m 1986 ®Õn nay.
2.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n trong thêi gian tíi.
- KÕt luËn
11
17
18
20