Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam (1)...

Tài liệu Quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam (1)

.DOC
212
474
63

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG -----+---- TRẦN THỊ NGỌC TRÂM QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI, 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM HỌC VIỆN NGÂN HÀNG -----+---- TRẦN THỊ NGỌC TRÂM QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 62.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Tô Ngọc Hưng PGS.TS. Nguyễn Đắc Hưng HÀ NỘI, 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu, các kết luận khoa học chưa được công bố trong các công trình tương tự nào khác trước đó. Số liệu và tài liệu được trích dẫn trung thực, đầy đủ, có nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày 19/1 /2017 Nguyên cứu sinh Trần Thị Ngọc Trâm ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i MỤC LỤC............................................................................................................ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................v DANH SÁCH CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH, SƠ ĐỒ.......................................viii MỞ ĐẦU..............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu.........................................................................1 2. Tổng quan nghiên cứu của đề tài...................................................................3 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài....................................................................11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................12 5. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................12 6. Những đóng góp mới của luận án................................................................13 7. Kết cấu của luận án.......................................................................................15 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.................16 1.1 RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..................................................................................................16 1.1.1 Những vấn đề cơ bản về Ngân hàng thương mại.......................................16 1.1.2 Rủi ro trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại................18 1.2 QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI........................................................................22 1.2.1 Khái niệm..................................................................................................22 1.2.2 Sự cần thiết phải quản trị rủi ro của ngân hàng thương mại......................23 1.2.3 Mô hình quản trị rủi ro tại ngân hàng thương mại.....................................25 1.2.4 Nội dung quản trị những rủi ro cơ bản trong hoạt động kinh doanh tại ngân hàng thương mại..................................................................................................28 1.3 KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......................58 iii 1.3.1 Kinh nghiệm quốc tế..................................................................................58 1.3.2 Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam và Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam......................................................................................65 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1..................................................................................69 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM........................70 2.1 TỔNG QUAN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM........................70 2.1.1 Khái quát quá trình hình thành và phát triển.......................................70 2.1.2 Một số chỉ tiêu cơ bản................................................................................73 2.2 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM......................................................................................75 2.2.1 Quản trị rủi ro tín dụng...........................................................................75 2.2.2 Quản trị rủi ro tỷ giá...................................................................................84 2.2.3 Quản trị rủi ro lãi suất.................................................................................89 2.2.4 Quản trị rủi ro thanh khoản......................................................................112 2.2.5 Quản trị rủi ro hoạt động..........................................................................120 2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM.......................................................................................................125 2.3.1 Những kết quả đạt được...........................................................................125 2.3.2 Những hạn chế..........................................................................................132 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế.............................................................136 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................143 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM.........................................144 iv 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH DOANH VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM......................144 3.1.1 Định hướng phát triển kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam.....................................................................................144 3.1.2 Mục tiêu hoạt động kinh doanh cỉa VCB giai đoạn đến năm 2020..........145 3.1.3. Một số bất cập đặt ra thách thức về quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam và Viwtcombank....................147 3.2 GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM....................................................................................153 3.2.1 Nhóm giải pháp cụ thể về quản trị rủi ro tín dụng...................................153 3.2.2 Nhóm giải pháp về quản trị rủi ro tỷ giá..................................................157 3.2.3 Nhóm giải pháp về quản trị rủi ro lãi suất................................................161 3.2.4 Nhóm giải pháp cụ thể về quản trị rủi ro thanh khoản.............................166 3.2.5 Quản trị rủi ro hoạt động..........................................................................169 3.2.6 Nhóm giải pháp bổ trợ..............................................................................170 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ..............................................................................178 3.3.1 Đối với Chính phủ....................................................................................178 3.3.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước...................................................................180 3.3.3 Đối với các Bộ ngành...............................................................................185 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................187 KẾT LUẬN......................................................................................................188 DANH MỤC BÀI VIẾT CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN CỦA TÁC GIẢ Đà ĐƯỢC CÔNG BỐ....................................................................................190 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................191 PHỤ LỤC..........................................................................................................197 v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ADB: ATM: BHXH: CAR: CIC: CSDL: CN: CNTT: CSTT: DN: DNNN: DPRR: DSTT: DSSD: ĐVCNT: GNNĐ: GNQT: HĐKD: HĐQT: HSC: L/C: LS: LDR: MAS: NH: NHĐT: NHTMCP: NHBL: NHCSXH: NHTMCPĐT&PT NHNN: Ngân hàng phát triển châu Á Máy giao dịch ngân hàng tự động Bảo hiểm xã hội Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Cơ sở dữ liệu Chi nhánh Công nghệ thông tin Chính sách tiền tệ Doanh nghiệp Doanh nghiệp Nhà nước Dự phòng rủi ro Doanh số thanh toán Doanh số sử dụng Đơn vị chấp nhận thẻ Ghi nợ nội địa Ghi nợ quốc tế Hoạt động kinh doanh Hội đồng quản trị Hội sở chính Thư tín dụng Lãi suất Hệ số tín dụng trên huy động vốn Cơ quan quản lý tiền tệ Singapore Ngân hàng Ngân hàng điện tử Ngân hàng thương mại cổ phần Ngân hàng bán lẻ Ngân hàng chính sách xã hội Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam Ngân hàng Nhà nước vi NHNg: NHNo & PT NT: NHLD: NHTM: NHTW: NIM: NQH: SPDV: SME: PCCC: QLCĐV: QTRR: QLRRTT: RRHĐ: RRLS: RRTK: TCTC: TCKT: TSBĐ: TSC: TSN: TTTM: TTXNK TTQT: TP.HCM: VCB: VAMC: VNĐ: UBQLRR: USD: UBND: XLRR: Ngân hàng nước ngoài Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam Ngân hàng liên doanh Ngân hàng thương mại Ngân hàng trung ương Chênh lệch lãi suất huy động và lãi suất cho vay Nợ quá hạn Sản phẩm dịch vụ Doanh nghiệp vừa và nhỏ Phòng chống chữa cháy Quản lý cân đối vốn Quản trị rủi ro Quản lý rủi ro thị trường Rủi ro hoạt động Rủi ro lãi suất Rủi ro thanh khoản Tổ chức tài chính Tổ chức kinh tế Tài sản bảo đảm Tài sản có Tài sản nợ Tài trợ Thương mại Thanh toán xuất nhập khẩu Thanh toán quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh Ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam Công ty mua bán nợ các Tổ chức tín dụng Việt Nam Đồng Việt Nam Ủy ban quản lý rủi ro Đô la Mỹ Ủy ban nhân dân Xử lý rủi ro vii XNK: WB: Xuát nhập khẩu Ngân hàng thế giới DANH SÁCH CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH, SƠ ĐỒ DANH SÁCH CÁC BẢNG BẢNG Bảng 1.1 Bảng 1.2 Bảng 1.3 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Bảng 2.7 TÊN BẢNG Các quy trình quản trị rủi ro Tóm tắt phương pháp quản trị khe hở nhạy cảm lãi suất năng động Tỷ lệ ROE và RAROC đi với các khoản vay của ANZ Một số chỉ tiêu kinh doanh chủ yếu của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Tăng trưởng dư nợ cho vay và tổng tài sản của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Các nhóm nợ của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Các phương pháp đo lường rủi ro lãi suất Vốn huy động từ nền kinh tế và tổng tài sản của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Một số chỉ tiêu về vốn điều lệ và hệ số CAR và hiệu quả vốn tại VCB giai đoạn 2009 - 2015 Hạn mức duyệt đối với giao dịch ngoại tệ một TRANG 25 39 60 72 80 82 101 115 119 122 viii Bảng 2.8 Bảng 3.1 Bảng 3.2 Bảng 3.3 người duyệt Một số chỉ tiêu hiệu quả kinh doanh và an toàn của VCB giai đoạn 2010 – 2015 Một số chỉ tiêu định hướng của VCB giai đoạn đến năm 2020 Nguồn rủi ro về khách hàng Nguồn rủi ro từ VCB 126 146 158 159 DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 Biểu đồ 2.2 Biểu đồ 2.3 Biểu đồ 2.4 Biểu đồ 2.5 Biểu đồ 2.6 Biểu đồ 2.7 Biểu đồ 2.8 Biểu đồ 2.9 Biểu đồ 2.10 Biểu đồ 2.11 Biểu đồ 2.12 Biểu đồ 2.13 TÊN BIỂU ĐỒ Diễn biến tăng trưởng dư nợ cho vay với tổng tài sản của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Diễn biến chất lượng tín dụng thể hiện các nhóm nợ của VCB giai đoạn 2009 – 2015 Diễn biến nợ xấu của VCB năm 2015 Diễn biến quy mô nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu giữa các tháng trong năm 2014 Diễn biến phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế và tài trợ thương mại giữa các tháng trong năm 2015 của VCB Diễn biến phát triển dịch vụ kinh doanh ngoại tệ của VCB năm 2015 Diễn biến tỷ giá VND/USD năm 2014 Diễn biến tỷ giá giao dịch của VCB với khách hàng năm 2015 Khe hở nhạy cảm lãi suất Diễn biến lãi suất nội tệ giữa các tháng trong năm 2014 Diễn biến lãi suất thị trường liên ngân hàng năm 2014 Diễn biến NIM giữa các quý của một số NHTM được lựa chọn năm 2013-2014 Diễn biến lãi suất liên ngân hàng quý IV/2015 TRANG 80 82 83 84 86 87 88 89 107 108 109 109 110 ix Biểu đồ 2.14 Biểu đồ 2.15 Biểu đồ 2.16 Biểu đồ 2.17 Diễn biến lãi suất giao dịch của VCB với KH năm 2015 Khoảng cách chênh lệch lãi suất của VCB so sánh với một số ngân hàng được lựa chọn năm 2015 Tăng trưởng quy mô vốn huy động từ nền kinh tế với tổng tài sản giai đoạn 2009 – 2015 Diễn biến một số chỉ tiêu an toàn của VCB giai đoạn 2009 – 2015 111 111 115 119 DANH SÁCH CÁC HÌNH HÌNH Hình 1.1 Hình 1.2 Hình 1.3 TÊN HÌNH Mô hình hóa quản trị rủi ro phổ biến của các ngân hàng nước ngoài Khung quản trị rủi ro hoạt động của ngân hàng Mối quan hệ giữa các thành phần của rủi ro hoạt động TRANG 26 54 57 DANH SÁCH CÁC SƠ ĐỒ SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1 Sơ đồ 2.1 Sơ đồ 2.2 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ 3.2 TÊN SƠ ĐỒ Hoạt động kinh doanh cơ bản của NHTM Mô hình tổ chức quản trị rủi ro lãi suất Vai trò các bộ phận trong mô hình quản trị rủi ro lãi suất Mô hình quản trị rủi ro Mô hình khung quản lý rủi ro của Ngân hàng thương mại TRANG 17 90 91 147 149 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu Thực tiễn hoạt động ngân hàng trên thế giới, cũng như hoạt động ngân hàng ở Việt Nam trong hơn 28 năm đổi mới vừa qua, nhất là từ năm 2007 đến nay khi xảy ra cuộc khủng hoảng tín dụng thứ cấp nhà ở tại Mỹ cho thấy, các Ngân hàng thương mại (NHTM) phải đối mặt với rất nhiều rủi ro trong hoạt động kinh doanh của mình, từ rủi ro tín dụng đến rủi ro thanh khoản, rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro hoạt động. Vì vậy bản thân các NHTM đã phải thường xuyên quan tâm đến quản trị rủi ro, những năm gần đây càng đặt ra tính cấp bách phải tăng cường hơn nữa công tác quản trị rủi ro trong toàn bộ các hoạt động kinh doanh của mình để phù hợp với những diễn biến mới của môi trường kinh tế vĩ mô trong nước và quốc tế. Tại Việt Nam, ngay từ khi bắt đầu công cuộc đổi mới hoạt động NH, các NHTM đã quan tâm đến quản trị rủi ro. Trải qua nhiều giai đoạn khác nhau: mở rộng cho vay kinh tế ngoài quốc doanh đầu thập niên 90, những vụ án kinh tế lớn xảy ra trong các năm 1996 – 1997, ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính khu vực năm 2007 – 2008,....các NHTM Việt Nam không ngừng tăng cường, đổi mới và hoàn thiện công tác quản trị rủi ro, nâng cao năng lực quản trị rủi ro. Song phải thừa nhận rằng, công tác quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh của các NHTM Việt Nam vẫn chưa tiệm cận với với thông lệ quốc tế. Mặc dù NHNN với sự trợ giúp quốc tế tổ chức nhiều cuộc hội thảo liên quan đến quản trị rủi ro của NHTM, cũng như ban hành nhiều quy định về tỷ lệ an toàn, các quy định về an toàn đối với NHTM của NHNN không ngừng được chỉnh sửa, bổ sung, hoàn thiện,.... tuy nhiên vẫn chưa có nền tảng vững chắc hay quy định cụ thể thống nhất có tính lâu dài. Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng tổ chức nhiều khóa tập huấn với thuyết trình của chuyên gia nước ngoài liên quan đến quản trị rủi ro, nhưng chưa có bài bản và chiến lược cụ thể. 2 Nhiều NHTM Việt Nam, nhất là NHTM cổ phần có đối tác chiến lược nước ngoài, đang có sự chuyển biến mạnh mẽ về hoàn thiện mô hình quản trị rủi ro, nhưng về hiệu quả thì còn chờ thời gian. Yêu cầu đặt ra cho mỗi một NHTM ở nước ta hiện nay là cần phải có mô hình quản trị rủi ro phù hợp với thông lệ nói chung, phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi NHTM và thực tiễn của nền kinh tế. Để thực hiện việc quản trị rủi ro một cách hiệu quả cần có sự phối hợp của tất cả con người, cũng như mỗi đơn vị, tổ chức trong hệ thống của mỗi NHTM như: HĐQT, Ban tổng giám đốc NHTM, Ban Giám đốc các chi nhánh (CN) NHTM, kiểm toán và kiểm soát nội bộ, các cấp quản lý cấp cao. Các bộ phận này phải có sự gắn kết, phối hợp chặt chẽ với nhau, thực hiện nghiêm túc và thống nhất. Ngân hàng Thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam (VCB) là NHTM nhà nước đầu tiên tại Việt Nam đã được cổ phần hóa vào năm 2006, sau đó được niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Là NHTM đi đầu của Việt Nam trong quản trị rủi ro nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong xu thế mở cửa thị trường dịch vụ tài chính theo cam kết quốc tế, giảm thiểu những thiệt hại, hạn chế rủi ro cho khách hàng và cho ngân hàng. Trong thời gian qua, tập trung là giai đoạn 2009-2015, nhất là từ năm 2012 đến nay, thực hiện đề án tái cơ cấu TCTD theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, VCB thực hiện nhiều biện pháp về mặt quản trị rủi ro như: xây dựng chiến lược, chính sách, hoàn thiện quy trình quản trị rủi ro, kế hoạch hàng năm, đề án cho quản trị rủi ro mỗi lĩnh vực kinh doanh, từng sản phẩm và dịch vụ; Tổ chức triển khai các đề án và chiến lược; Kiểm tra, kiểm soát, tổng kết và đánh giá các hoạt động quản trị rủi ro. Hiện nay VCB đã có đối tác chiến lược nước ngoài là tập đoàn ngân hàng Miziho Bank của Nhật Bản đồng thời thực hiện chiến lược kinh doanh của mình, VCB đã và đang áp dụng chuẩn mực quản 3 trị tài sản Có, quản trị rủi ro nói chung và quản trị hoạt động theo thông lệ quốc tế, nên bước đầu đã giữ vững thị phần, giữ vững thương hiệu, nâng cao hiệu quả kinh doanh, giảm thiểu được những rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên do các nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan khác nhau, đặc biệt là diễn biến của môi trường kinh tế vĩ mô khó khăn, phức tạp và khó lường của tình hình xã hội,....đang đặt ra tính cấp bách đối với VCB trong việc tiếp tục nâng cao năng lực quản trị rủi ro. VCB cũng đã nhận thức sâu sắc việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh là yêu cầu hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, phát triển ổn định bền vững giữ vững thương hiệu, nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đây cũng là một nội dung, một yêu cầu của thực hiện đề án tái cơ cấu VCB trong giai đoạn hiện nay, cũng như tiếp tục thực hiện đề án này và các yêu cầu khác cho giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Xuất phát từ thực tiễn đó, việc nghiên cứu, đánh giá đúng thực trạng và tìm ra các giải pháp phù hợp, khả thi nhằm tăng cường, hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro trong hoạt động kinh doanh tại VCB là hết sức cần thiết. Do vậy, tác giả đã chọn đề tài “Quản trị rủi ro của Ngân hàng Thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam” làm công trình nghiên cứu Luận án tiến sĩ kinh tế của mình. 2. Tổng quan nghiên cứu của đề tài 2.1. Nghiên cứu nước ngoài Cho đến nay có khá nhiều công trình nghiên cứu của nước ngoài về quản trị rủi ro hay liên quan trực tiếp đến quản trị rủi ro trong hoạt động kinh 4 doanh của NHTM, trong khuôn khổ của luận án, tác giả xin đề cập đến một số công trình chủ yếu sau đây: - Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng đã tiến hành nhiều nghiên cứu và đã đưa ra các khuyến nghị về đảm bảo an toàn theo tiêu chuẩn Basel I (1988) nhằm giới thiệu hệ thống đo lường vốn và một phương pháp chung để ngân hàng chủ động đối mặt với rủi ro chất lượng các tài sản có ngân hàng đang nắm giữ. Hiệp ước vốn Basel II (2004) đưa ra nhiều phương pháp đo lường rủi ro tín dụng như phương pháp chuẩn hóa đơn giản (SSA), phương pháp chuẩn hóa (SA), phương pháp dựa vào hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (IRB) cơ bản và nâng cao… Basel II gợi ý quy trình và công cụ quản lý rủi ro tín dụng như: nhận biết rủi ro thông qua hệ thống các dấu hiệu tài chính, phi tài chính và hệ thống xếp hạng nội bộ; Đo lường rủi ro thông qua mô hình giá trị chịu rủi ro tín dụng (VAR); Quản lý rủi ro thông qua chính sách tín dụng; Quản lý danh mục cho vay và phát sinh tín dụng. [62] [63] [64] - Glen Bullivant (2005) trong "Credit Management”đã trình bày bao quát các khía cạnh của quản lý tín dụng. Nội dung trọng tâm, xuyên suốt mà tác giả đưa ra là vấn đề dòng tiền, quản lý dòng tiền, vấn đề về lợi nhuận có thể được cải thiện, nâng cao bằng nhiều kế hoạch tương thích. Tất cả các vấn đề kiểm soát tín dụng quan trọng được đề cập một cách chi tiết, bao gồm cả hướng dẫn về chính sách tín dụng và quản lý các chức năng tín dụng, điều kiện tín dụng, đánh giá rủi ro, quản lý và mô hình hóa, thu hồi nợ, bảo hiểm tín dụng, tín dụng xuất khẩu, tín dụng tiêu dùng, luật tín dụng thương mại và các dịch vụ tín dụng. [67] - Hai tác giả Stephan Cowan, Glen Bullivant, Robert addlestone (2004) với công trình nghiên cứu: "Effective credit control & debt recovery handbook - Tottel Publisher”đã chỉ ra rằng, quản lý tín dụng lỏng lẻo và nợ xấu thường là nguyên nhân tự làm suy yếu các NHTM đang thành công. Vì 5 thế, theo hai tác giả này, điều quan trọng là phải đảm bảo có được một hệ thống giữ cho mức rủi ro tín dụng luôn thấp nhất, đặc biệt là khâu kiểm tra và kiểm soát nội bộ, đồng thời nắm rõ thủ tục thu hồi nợ trong trường hợp không được khách hàng thanh toán theo cam kết. Công trình nghiên cứu cũng đã cập nhập hầu hết các vấn đề pháp lý mới nhất đồng thời cung cấp thông tin thực tế về mọi khía cạnh của kiểm soát tín dụng và thu hồi nợ bao gồm: Chỉ dẫn và thực hiện tín dụng đối với khách hàng mới, những thay đổi đối với luật thu hồi nợ, ban hành luật bảo vệ số liệu, giải quyết việc nâng hạn mức tín dụng cho các SME, làm thế nào để đưa ra một chính sách tín dụng, các điều khoản thanh toán, thu hút các khách hàng lớn, thủ tục đối với các doanh nghiệp không trả nợ hoặc phá sản và hiệu lực của chế tài bảo vệ thông tin. [68] Các công trình nghiên cứu về quản trị rủi ro thanh khoản NHTM của nước ngoài rất đa dạng và phong phú như “Market and Liquidity Risk Management in a Bank”của Stephan Schwill (2008), “Banking Liquidity Risk Management Issues”của Rifki Ismal (2005), “Liquidity risk management”của Richard Barfield và Shyam Venkat (2009). Các công trình này tập trung nghiên cứu quản trị rủi ro thanh khoản của NHTM dưới góc độ lý thuyết.[69] [70] [71] 2.2. Nghiên cứu trong nước 2.2.1. Luận án tiến sỹ Tại Việt Nam, hiện nay các đề tài về quản trị rủi ro còn không nhiều, chỉ có một số đề tài nhưng tính ứng dụng vào thực tiễn chưa cao. Các đề tài về quản trị rủi ro tại các NHTM Việt Nam đa số đều nói chung về quản trị rủi ro của hệ thống NHTM mà chưa thể đi sâu nghiên cứu cụ thể từng NH. Do đó một trong các hướng đi nghiên cứu sâu hơn của Luận án đó là vấn đề cụ thể về quản trị rủi ro tại một NHTM. Về quản trị rủi ro tín dụng, có thể kể đến một số công trình sau: 6 - Luận án Tiến sỹ, với đề tài: “Những giải pháp chủ yếu hạn chế rủi do tín dụng ngân hàng thương mại giai đoạn hiện nay” của Nghiên cứu sinh: Nguyễn Hữu Thuỷ, bảo vệ tại Đại học Kinh tế quốc dân năm 1996 [53]. Công trình tập trung nghiên cứu về rủi ro tín dụng của các NHTM trong giai đoạn đầu đổi mới hoạt động ngân hàng trong những năm 1988-1994 và giải pháp đến năm 2000, đặc điểm và môi trường hoạt động tín dụng những năm đó khác biệt lớn so với hiện nay. Khoảng trống nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu rủi ro tín dụng của các NHTM nói chung giai đoạn đầu đổi mới, chưa nghiên cứu quản trị rủi ro tại VCB trong giai đoạn hội nhập hiện nay. - Luận án Tiến sỹ, với đề tài: “Một số vấn đề rủi ro ngân hàng trong điều kiện nền kinh tế thị trường”của Nghiên cứu sinh: Nguyễn Thị Phương Lan, tại Đại học Kinh tế quốc dân năm 1995 [17]. Thành công cơ bản của công trình đó là, Luận án đã khái quát được nền tảng lý thuyết và bức tranh khái quát chung về rủi ro của NHTM Việt Nam trong điều kiện nền kinh tế thị trường, thời kỳ đầu đổi mới, thực hiện 2 Pháp lệnh Ngân hàng ở nước ta. Khoảng trống nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu về rủi ro nói chung của các NHTM thời kỳ đầu đổi mới, thực trạng đến năm 1993 không nghiên cứu về quản trị rủi ro tại một NHTM cụ thể, tại VCB hiện nay. - Luận án Tiến sỹ kinh tế “Giải pháp quản lý rủi ro lãi suất tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam” của NCS Đỗ Thị Kim Hảo, bảo vệ tại Học viện Ngân hàng, năm 2005 [9]. Thành công cơ bản: Luận án nghiên cứu chuyên sâu và quản lý rủi ro lãi suất tại một NHTM lớn nhất và có quy mô rộng nhất, với thực trạng đến năm 2003. Khoảng trống nghiên cứu: không nghiên cứu về quản trị rủi ro tại một NHTM Nhà nước đã cổ phần hóa, như tại VCB trong giai đoạn hiện nay. 7 - Đề tài luận án: “Quản lý rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam”, của NCS Tạ Ngọc Sơn, bảo vệ tại Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2011 [39]. Thành công cơ bản: Luận án nghiên cứu chuyên sâu và quản lý rủi ro lãi suất tại các NHTM Việt Nam nói chung, với thực trạng đến năm 2009. Khoảng trống ngiên cứu: không nghiên cứu về quản trị rủi ro tại một NHTM cổ phần cụ thể, tại VCB trong giai đoạn hiện nay. - Luận án tiến sỹ kinh tế, với đề tài: “Quản trị tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” của NCS: Trần Trung Tường, bảo vệ tại Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh năm 2011 [57]. Thành công cơ bản: Luận án tập trung nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng của khối NHTM cổ phần trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, tập trung là giai đoạn 2005 – 2009 trước và sau khi Việt Nam chính thức là thành viên của WTO. Khoảng trống của công trình nghiên cứu đó là chỉ giới hạn trong nghiên cứu quản trị tín dụng của các NHTM CP trên địa bàn TP. HCM, luận án không đi sâu nghiên cứu về quản trị rủi ro tại VCB trong giai đoạn hiện nay. - Luận án tiến sỹ kinh tế, với đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam” của nghiên cứu sinh: Nguyễn Tuấn Anh, công tác tại Agribank, bảo vệ tại Đại học Kinh tế quốc dân năm 2011 [3]. Thành công cơ bản: Công trình tập trung nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng nói chung và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank, từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Agribank. Thực trạng và số liệu tập trung là giai đoạn 2005-2008. Khoảng trống nghiên cứu của công trình đó là giới hạn về thời gian từ năm 2009 trở về trước và giải pháp đến năm 2015. Thực trạng được phân tích 8 và đánh giá không có tính cập nhật đến giai đoạn: 2010 – 2015, giải pháp đến năm 2020 với những diễn biến phức tạp và đa dạng về rủi ro tín dụng đối với Agribank, các NHTM Việt Nam. Một hạn chế khác đó là công trình nghiên cứu chưa gắn với thực hiện đề án tái cơ cấu Agribank, cũng như gắn với những biến động và vụ việc xẩy ra tại chính NHTM này của các năm 2011-2014 dự báo sát về môi trường kinh tế trong và ngoài nước giai đoạn 2015 – 2020 ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng của Agribank. Một khoảng trống nữa của công trình nghiên cứu luận án nói trên đó là đi sâu vào nội dung quản trị rủi ro tín dụng của Agribank, không nghiên cứu chuyên sâu vào quản trị rủi ro tại VCB trong giai đoạn hiện nay. Các đề tài về quản trị rủi ro tại các NHTM Việt Nam đa số đều nói chung về quản trị rủi ro của cả hệ thống NHTM mà chưa thể đi sâu nghiên cứu đến cụ thể từng NHTM. Nhìn chung hầu hết các luận án, cuốn sách,… thường bị hạn chế bởi quy mô một vấn đề nghiên cứu theo mục tiêu của đề tài, chưa đạt được tầm cỡ một công trình nghiên cứu tổng thể từ lý luận đến thực tế nhằm hỗ trợ cho các nhà lập chính sách và điều hành NHTM trong giai đoạn hội nhập quốc tế hiện nay chuyên sâu về quản trị rủi ro. 2.2.2. Một số bài viết đăng trên Tạp chí chuyên ngành hiện nay Những bài viết có liên quan trực tiếp đến đề tài trong khoảng 5 năm gần đây trên Tạp chí chuyên ngành có thể đề cập đến dưới đây: Bài viết: “Nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam” của TS. Nguyễn Thị Loan, đăng trên Tạp chí Ngân hàng, số 1+2, tháng 1/2012 [18]. Thành công cơ bản của bài viết là thông qua số liệu và thực trạng về tăng trưởng tín dụng, lợi nhuận, tỷ lệ nợ xấu, hệ số CAR, của các hệ thống NHTM và một số NHTM được lựa chọn đã phân tích rõ một số ưu điểm, hạn chế về hoạt động quản trị rủi ro nói chung
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan