Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
A/ PhÇn më ®Çu
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, còng nh- c¸c n-íc ®ang
ph¸t triÓn kh¸c ë Ch©u ¸ vµ Ch©u Phi, chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi hiÖn t-îng
t¨ng d©n sè qu¸ nhanh cïng víi nh÷ng t¸c ®éng cña nã mang l¹i, ®· biÕn n-íc ta
trë thµnh mét trong sè nh÷ng n-íc ®«ng d©n vµo lo¹i cao trªn thÕ giíi. Sù t¨ng
nhanh cña d©n sè nh- vËy ®· lµm c¶n trë lín tíi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, h¹n
chÕ viÖc n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng; ®ång thêi nã lµm n¶y sinh nhiÒu hiÖn
t-îng tiªu cùc trong x· héi nh- thiÕu viÖc lµm, tÖ n¹n m¹i d©m, ma tuý, téi ph¹m
thanh thiÕu niªn gia t¨ng...
Tuy nhiªn , tèc ®é gia t¨ng còng cã chiÒu h-íng gi¶m trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
( trung b×nh gÇn 0,1%/n¨m ) , ®iÒu ®ã còng ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi, mµ trùc tiÕp lµ ®Õn viÖc n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cña nh©n d©n . MÆc dï vËy, víi tèc ®é t¨ng d©n sè nh- hiÖn nay, d©n sè n-íc
ta sÏ nhanh chãng ®¹t ®Õn con sè 100 triÖu ng-êi vµo ®Çu thÕ kû tíi. §©y lµ kÕt qu¶
cña mét thêi kú dµi víi møc sinh cña d©n c- cao. Kho¶ng thêi gian ®Ó n-íc ta t¨ng
lªn gÊp ®«i cã xu h-íng ngµy mét ng¾n l¹i: tõ 17 triÖu ng-êi ( n¨m 1931) lªn 34
triÖu ng-êi ( n¨m 1965 ) ph¶i mÊt 35 n¨m, nh-ng ®Ó t¨ng d©n sè tõ 30 triÖu ng-êi
(n¨m 1960) lªn 60 triÖu ng-êi ( n¨m 1985 ) chØ mÊt cã 25 n¨m . Víi tèc ®é t¨ng
nh- vËy, hµng n¨m n-íc ta cã thªm tõ 1,5 ®Õn 1,6 triÖu c«ng d©n míi, ®ßi hái ph¶i
®-îc ch¨m sãc vµ b¶o ®¶m vÒ mäi mÆt tõ l-¬ng thùc, thùc phÈm ®Õn c¸c dÞch vô x·
héi kh¸c. Trong khi ®ã, kh«ng ph¶i khi nµo nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ tµi nguyªn thiªn
nhiªn còng nh- møc t¨ng tr-ëng cña nÒn kinh tÕ ®Òu cã thÓ lu«n lu«n t¹o ra ®ñ cña
c¶i vËt chÊt ®Ó ®¸p øng ®-îc nhu cÇu nµy. §©y lµ th¸ch thøc kh«ng ph¶i cña riªng
n-íc ta mµ lµ cña rÊt nhiÒu n-íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, chóng ta
®· thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch cô thÓ, thiÕt thùc ®Ó n©ng cao mäi mÆt ®êi sèng cña
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nh©n d©n. Theo ®¸nh gi¸ cña UNDP ( n¨m 1998 ) , ViÖt Nam vÉn duy tr× ®-îc sù
ph¸t triÓn con ng-êi. XÕp h¹ng c¸c n-íc theo chØ tiªu HDI ( chØ tiªu tæng hîp cña
tuæi thä, häc vÊn vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi ), th× HDI cña ViÖt Nam cao h¬n
26 bËc so víi møc xÕp h¹ng vÒ gi¸ trÞ GDP b×nh qu©n ®Çu ng-êi. §iÒu ®ã cã nghÜa
lµ, tuy møc thu nhËp cña n-íc ta cßn thÊp, nh-ng chóng ta ®· quan t©m nhiÒu h¬n
®Õn viÖc ph¸t triÓn con ng-êi mét c¸ch toµn diÖn . UNDP thõa nhËn " ViÖt Nam ®·
thµnh c«ng trong viÖc chuyÓn ho¸ thµnh qu¶ cña sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ thµnh chÊt
l-îng cao h¬n t-¬ng øng cho cuéc sèng cña ng-êi d©n ".
Môc ®Ých nghiªn cøu: Tõ nhËn ®Þnh trªn ®©y vÒ d©n sè ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua, chóng ta thÊy r»ng: t×nh h×nh d©n sè ngµy mét t¨ng lªn víi sè l-îng
kh«ng ngõng ®· vµ ®ang lµ th¸ch thøc kh«ng chØ ®èi víi §¶ng, Nhµ n-íc mµ cßn
®èi víi toµn x· héi. Mét x· héi cã ph¸t triÓn hay kh«ng còng cßn phô thuéc nhiÒu
yÕu tè t¸c ®éng ®Õn nã nh-ng yÕu tè quan träng nhÊt vÉn lµ lµm sao cã thÓ kiÓm
so¸t ®-îc t×nh h×nh gia t¨ng d©n sè ®Ó tõ ®ã nªu ra nh÷ng biÖn ph¸p hµnh ®éng
thÝch hîp ®Ó n©ng cao chÊt l-îng d©n sè. V× vËy, chóng ta vÉn lu«n ý thøc ®-îc
r»ng viÖc n©ng cao chÊt l-îng d©n sè lu«n ®-îc coi lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu,
lµ mét trong nh÷ng chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, võa mang tÝnh cÊp b¸ch,
võa cã tÝnh l©u dµi thuéc lÜnh vùc d©n sè nh»m gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l-îc ph¸t
triÓn kinh tÕ –x· héi 2001-2010 vµ c¸c chiÕn l-îc kh¸c.
ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: ChÊt l-îng d©n sè ViÖt Nam sÏ gióp cho
chóng ta hiÓu thªm ®-îc thùc tr¹ng d©n sè ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ
cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt thiÕt thùc nhÊt nh»m n©ng cao chÊt l-îng d©n sè gãp
phÇn quan träng nhÊt trong viÖc x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh
vµ ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt.
Ngoµi ra víi víi viÖc nghiªn cøu nh- vËy sÏ gióp cho em ®-îc tiÕp cËn m«n häc
mét c¸ch tèt nhÊt vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Qua ®ã còng sÏ gióp cho em cã ®-îc nh÷ng
kiÕn thøc bæ Ých vµ ®Æc biÖt lµ hiÓu ®-îc b¶n chÊt cña m«n häc.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: V× thêi gian vµ ®iÒu kiÖn cã h¹n nªn
trong qu¸ tr×nh lµm ®Ò ¸n em chØ ®i s©u mét sè vÊn ®Ò vÒ cuéc sèng con ng-êi vµ
nh÷ng t¸c ®éng còng nh- nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao ®-îc ®êi sèng cña ng-êi
d©n, cã thÓ ch-a nªu ra vµ ph©n tÝch ®-îc hÕt nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng tíi chÊt
l-îng d©n sè ViÖt Nam nh-ng phÇn nµo còng ®· ®Ò cËp ®-îc ®Õn nh÷ng khÝa c¹nh
vÒ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao ®-îc cuéc sèng cña ng-êi d©n h¬n n÷a, ®¶m b¶o
®-îc chÊt l-îng cuéc sèng.
Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ó thu thËp sè liÖu chÝnh x¸c vµ thùc tÕ cho bµi
viÕt cña m×nh em ®· tham kh¶o nh÷ng tµi liÖu míi nhÊt cã liªn quan, ®ång thêi
tham kh¶o nh÷ng ý kiÕn cña nh÷ng ng-êi trong ngµnh ®Ó hoµn thµnh tèt ®Ò ¸n cña
m×nh. §Æc biÖt víi sù h-íng dÉn cña thÇy gi¸o §Æng Ngäc Sù ®· gióp ®ì vµ t¹o
®iÒu kiÖn cho em trong qóa tr×nh h×nh thµnh vµ x©y dùng ®Ò ¸n còng nh- ®· chØnh
söa cho em rÊt nhiÒu ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh c«ng viÖc mét c¸ch nhanh nhÊt vµ
hiÖu qu¶ nhÊt. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy.
KÕt cÊu bµi viÕt:
Néi dung chÝnh cña bµi viÕt chia thµnh c¸c phÇn chÝnh sau:
Lêi më ®Çu
PhÇn I: ChÊt l-îng d©n sè ViÖt Nam
PhÇn II: N©ng cao chÊt l-îng d©n sè
KÕt luËn
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
B/ Néi dung chÝnh
I/ ChÊt l-îng d©n sè
1.Quan niÖm vÒ chÊt l-îng d©n sè.
“ ChÊt lîng d©n sè l¯ sù ph°n ¸nh c¸c ®Æc trng vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ v¯ tinh thÇn
cña to¯n bé d©n sè”
(Kho¶n 6 ®iÒu 3 PLDS)
Quan niÖm vÒ chÊt l-îng d©n sè xuÊt hiÖn tõ thÕ kØ thø 18, nh-ng ®iÓn h×nh
nhÊt lµ thuyÕt chñng téc xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kØ thø 19. ThuyÕt nµy cho r»ng, cã
chñng téc th-îng ®¼ng vµ chñng téc h¹ ®¼ng do tÝnh di truyÒn cña gen vµ chñng téc
th-îng ®¼ng lµ ®Çu tµu, vµ chñng téc h¹ ®¼ng lµ hoµn toµn kh«ng cã kh¶ n¨ng hoÆc
chØ cã kh¶ n¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy, häc thuyÕt nµy kÕt luËn ph¶i gi÷ g×n sù
thuÇn chñng vµ t¨ng quy m« cña chñng téc th-îng ®¼ng, nÕu chñng téc h¹ ®¼ng
sinh ®Î nhiÒu, chñng téc th-îng ®¼ng sinh ®Î Ýt sÏ lµm xÊu ®i c¬ cÊu d©n sè vÒ mÆt
chÊt l-îng. Nh-ng qua kÕt qu¶ cña c¸c nghiªn cøu c¸c nhµ khoa häc ®· kh¼ng ®Þnh
lµ kh«ng t×m thÊy bÊt k× sù kh¸c nhau nµo trong bé n·o cña c¸c chñng téc. Kh¶
n¨ng vµ tri thøc cña mçi con ng-êi cã ®-îc lµ nhê qu¸ tr×nh ch¨m sãc, gi¸o dôc vµ
ho¹t ®éng cô thÓ.
¡ng-ghen cho r»ng, chÊt l-îng d©n sè lµ kh¶ n¨ng cña con ng-êi thùc hiÖn
c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Quan niÖm cña c¸c nhµ khoa häc Nga
cho r»ng chÊt l-îng d©n sè lµ kh¸i niÖm trung t©m cña hÖ thèng tri thøc vÒ d©n sè
vµ ®-îc ph¶n ¸nh bëi c¸c chØ tiªu vÒ tr×nh ®é gi¸o dôc, c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, x· héi,
tÝnh n¨ng ho¹t ®éng x· héi vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ.
Nh- vËy chÊt l-îng d©n sè h×nh thµnh nhê qu¸ tr×nh ch¨m sãc, gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o còng nh- kinh nghiÖm, kÜ n¨ng ®-îc ®óc rót tõ c¸c ho¹t ®éng cô thÓ. ChÊt l-îng
d©n sè t-¬ng øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt va quan hÖ s¶n xuÊt.
Víi ý nghÜa ®ã, chÊt l-îng d©n sè xÐt vÒ b¶n chÊt vµ néi dung cña kh¸i niÖm nµy ®·
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph¶n ¸nh ®óng møc ®é ®-îc n©ng cao theo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ c¸c quan hÖ x·
héi.
§Ó x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña quan niÖm vÒ chÊt l-îng d©n sè vµ c¸c chØ sè x¸c
minh chÊt l-îng d©n sè, tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam ®· ®Þnh nghÜa:
“ChÊt l-îng lµ mét ph¹m trï triÕt häc biÓu thÞ nh÷ng thuéc tÝnh b¶n chÊt cña
sù vËt, chØ râ nã lµ c¸i g×, tÝnh æn ®Þnh t-¬ng ®èi cña sù vËt ph©n biÖt nã víi c¸c sù
vËt kh¸c”.
KÕt hîp víi ®Þnh nghÜa:
“D©n sè lµ tËp hîp ng-êi sèng trong mét vïng l·nh thæ nhÊt ®Þnh” th× b°n chÊt
cña chÊt l-îng d©n sè lµ võa thÓ hiÖn ë tÝnh hîp lÝ cña quy m«, tÝnh c©n ®èi cña c¬
cÊu theo tuæi, giíi tÝnh vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cña mét tËp hîp ng-êi
sèng trong mét vïng l·nh thæ vµ cña tõng c¸ nh©n mçi ng-êi.
Víi ý nghÜa ®ã, chÊt l-îng d©n sè lµ c¸c ®Æc tr-ng vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ vµ tinh
thÇn cña toµn bé d©n sè. Cã rÊt nhiÒu ®Æc tr-ng ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i vÒ thÓ chÊt trÝ
tuÖ vµ tinh thÇn nªn viÖc ®o l-êng, ®¸nh gi¸ chÊt l-îng d©n sè lµ rÊt phong phó ®a
d¹ng vµ phøc t¹p. Cã thÓ gép c¸c ®Æc tr-ng thanh 5 nhãm:
+) Thu nhËp vµ phóc lîi
+) Søc khoÎ vµ dinh d-ìng
+) Gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ
+) Gi¶i trÝ v¨n ho¸ vµ tinh thÇn
+) M«i tr-êng sèng.
2.ChØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l-îng d©n sè.
Theo quan niÖm vÒ chÊt l-îng d©n sè, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l-îng d©n sè
vÒ mÆt thÓ chÊt, trÝ tuÖ vµ tinh thÇn kh«ng chØ ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña mét con
ng-êi mµ ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña toµn bé con ng-êi. Ph©n tÝch c¸c chØ tiªu ph¶n
¸nh chÊt l-îng cho thÊy, c¸c chØ tªu nµy chÞu sù t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh d©n sè
(sinh, chÕt, di d©n) vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn (ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi vµ b¶o ®¶m
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
an toµn x· héi). Sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy ®Õn tõng c¸ nh©n con ng-êi vµ ®Õn
c¶ céng ®ång d©n sè.
C¸c yÕu tè biÓu thÞ vÒ mÆt thÓ lùc bao gåm: søc khoÎ thÓ chÊt; søc khoÎ t©m
trÝ; bÖnh tËt; mèi quan hÖ gi÷a con ng-êi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr-êng tù nhiªn,
x· héi vµ nh÷ng hÖ qña cña nã. C¸c yÕu tè nµy ®-îc thùc thiÖn theo ngµnh däc vÒ
sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ngµnh y tÕ vµ c¸c ngµnh cã liªn quan.
C¸c yÕu tè biÓu thÞ vÒ mÆt trÝ lùc bao gåm: tr×nh ®é häc vÊn; tr×nh ®é chuyªn
m«n kÜ thuËt; c¬ cÊu ngµnh nghÒ; ph¸t triÓn tµi n¨ng; ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ
møc h-ëng thô v¨n ho¸, nghÖ thuËt. C¸c yÕu tè nµy ®-îc thùc hiÖn theo ngµnh däc
vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, v¨n ho¸ th«ng tin
vµ c¸c ngµnh cã liªn quan.
C¸c yÕu tè biÓu hiÖn vÒ mÆt n¨ng lùc x· héi cña d©n sè bao gåm: tÝnh hîp lÝ
vÒ quy m«, ph©n bè vµ tèc ®é ph¸t triÓn; tÝnh hîp lÝ vÒ c¬ cÊu chia theo tuæi, giíi
tÝnh, viÖc lµm, tr×nh ®é häc vÊn, chuyªn m«n kÜ thuËt, thµnh phÇn x· héi vµ c¸c yÕu
tè b¶o ®¶m sù thÝch øng cña d©n sè tr-íc biÕn ®éng bªn ngoµi. C¸c yÕu tè nµy ®-îc
thùc hiÖn võa theo ngµnh däc võa theo chiÒu ngang vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
cña c¸c khu vùc, vïng ®Þa lÝ vµ ®¬n vÞ hµnh chÝnh.
Víi c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh vÒ mÆt thÓ lùc, trÝ lùc vµ n¨ng lùc x· héi nªu trªn ®·
b¶o ®¶m yªu cÇu më réng c¬ héi lùa chän vµ t¨ng c-êng n¨ng lùc lùa chän cña con
ng-êi trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸. Song chØ khi n¨ng lùc
biÓu hiÖn qua kÜ n¨ng, kiÕn thøc ®-îc sö dông hoÆc ®-îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ th× chÊt l-îng d©n sè míi thùc sù ®-îc n©ng cao vµ nã ®-îc ph¶n ¸nh th«ng
qua hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Sù thÝch øng ®ã cña mét tËp hîp d©n sè
kh«ng thÓ chØ ®¸nh gi¸ b»ng kÜ n¨ng, kiÕn thøc hay th«ng qua mét c¸ nh©n mµ
th-êng ®-îc ph¶n ¸nh th«ng qua c¸c chØ sè tæng hîp theo lÜnh vùc. Trªn thùc tÕ,
c¸c chØ tiªu tæng hîp th-êng ®-îc sö dông ®Ó ph¶n ¸nh chÊt l-îng d©n sè lµ:
+) ChØ sè ph¸t triÓn con ng-êi (HDI) ph¶n ¸nh chÊt l-îng d©n sè mét c¸ch
tæng qu¸t
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
+) ChØ sè khèi l-îng c¬ thÓ (BMI) ph¶n ¸nh chÊt l-îng con ng-êi vÒ mÆt
h×nh thÓ
+) ChØ sè ph¸t triÓn giíi (GDI) ph¶n ¸nh møc ®é ph¸t triÓn gi÷a nam vµ n÷
+) ChØ sè nghÌo khæ cña con ng-êi (HPI) ph¶n ¸nh tuæi thä, kiÕn thøc, møc
sèng tö tÕ vµ sù tham gia ho¹t ®éng x· héi.
§¸ng chó ý ë ®©y lµ chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi
“ChØ sè ph¸t triÓn con ngêi (HDI) l¯ sè liÖu tæng hîp ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é
ph¸t triÓn con ng-êi, ®-îc x¸c ®Þnh qua tuæi thä trung b×nh, tr×nh ®é gi¸o dôc vµ thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi”
(Kho¶n 11 ®iÒu 3 PLDS)
§Ó ®o l-êng kÕt qu¶ vµ ®¸nh gi¸ thµnh tùu ph¸t triÓn con ng-êi, b¸o c¸o ph¸t
triÓn con ng-êi n¨m 1990 vµ c¸c b¸o c¸o tiÕp theo cña ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn
HiÖp quèc (UNDP) ®· ®-a ra mét lo¹t chØ sè. ChØ sè tæng hîp nhÊt ®-îc ®-a ra tõ
n¨m 1990 vµ ®-îc hiÖu chØnh l¹i n¨m 1999 lµ chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi (Human
Developmennt Index-HDI). HDI lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña 3 chØ tiªu: kh¶ n¨ng sèng
l©u, ®o l-êng b»ng tuæi thä tÝnh tõ khi sinh ra; tr×nh ®é gi¸o dôc, tÝnh tæng hîp theo
tØ lÖ biÕt ch÷ cña ng-êi lín vµ c¸c tØ lÖ ®i häc tiÓu häc, trung häc vµ ®¹i häc; møc
sèng, ®o b»ng gi¸ trÞ GDP tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng-êi thùc tÕ theo søc mua t-¬ng
®-¬ng(PPP).
HDI lµ mét th-íc ®o t-¬ng ®èi tæng hîp, v-ît ra khái khÝa c¹nh kinh tÕ thuÇn
tuý vÒ sù ph¸t triÓn, bæ sung cho th-íc ®o GDP. Víi HDI, viÖc ®¸nh gi¸ vÒ thµnh
tùu ph¸t triÓn trë nªn toµn diÖn h¬n vµ ph¶n ¸nh ch©n thùc h¬n tÝnh môc tiªu cña
nã. Tuy nhiªn, HDI lµ mét chØ sè cßn t-¬ng ®èi ®¬n gi¶n, kh«ng bao qu¸t hÕt tÝnh
phong phó, nhiÒu mÆt cña sù ph¸t triÓn con ng-êi. Nã chØ ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp do ®ã
ch-a ®Çy ®ñ vµ cßn bá qua mét sè khÝa c¹nh cã liªn quan ®Õn chÊt l-îng cuéc sèng
cña con ng-êi nh- chÝnh trÞ, v¨n ho¸, m«i tr-êng hay møc ®é tham gia cña ng-êi
d©n hoÆc kh«ng lµm næi bËt ®-îc nh÷ng th¸ch thøc cÇn ®-îc -u tiªn gi¶i quyÕt cña
mét quèc gia trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay, HDI vÉn lµ mét chØ sè tèt
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nhÊt dïng ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn con ng-êi cña mét quèc gia. §Ó xem xÐt mét
c¸ch toµn diÖn th× cÇn sö dông nhiÒu th-íc ®o bæ sung kh¸c nh»m chØ râ sù kh¸c
biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn con ng-êi gi÷a c¸c vïng, c¸c nhãm x· héi, cÇn x©y dùng
HDI chi tiÕt cho tõng ®Þa ph-¬ng vµ tõng nhãm ®èi t-îng d©n c-.
Mçi chØ sè chØ ph¶n ¸nh mét khÝa c¹nh, mét yÕu tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn
con ng-êi nh- chØ sè ph¸t triÓn giíi tÝnh (GDI), chØ sè ®o quyÒn lùc theo giíi tÝnh
(GEM), chØ sè nghÌo khæ tæng hîp(HPI), vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ tõng lÜnh vùc hay
khÝa c¹nh cô thÓ cña ®êi sèng x· héi nh- : y tÕ, gi¸o dôc, dinh d-ìng, n-íc s¹ch,
d©n sè, m«i tr-êng, v¨n ho¸, téi ph¹m…Mét chØ tiªu riªng rÏ th-êng Ýt cã ý nghÜa
nªn cÇn phèi hîp c¸c chØ tiªu ®Ó cïng víi chØ sè HDI ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn con
ng-êi.
3.Thùc tr¹ng vµ nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®-îc.
a.T×nh h×nh thùc hiÖn n©ng chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi
“Nh¯ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch n©ng cao chÊt lîng d©n sè vÒ thÓ chÊt, trÝ
tuÖ vµ tinh thÇn nh»m n©ng cao chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi cña ViÖt Nam lªn møc
tiªn tiÕn cña thÕ giíi, ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc”
( Kho¶n 2 ®iÒu 20 PLDS)
Trong nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kØ 90, chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi cña n-íc ta
®· ®-îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, tõ 0,582 n¨m 1985, ®¹t 0,603 n¨m 1990, ®¹t 0,646 n¨m
1995, ®¹t 0.664 vµ xÕp 110/174 n¨m1997, ®¹t 0,671 vµ xÕp 108/174 n¨m 1998, ®¹t
0,688 vµ xÕp 109/175 n¨m 2001. Theo “B¸o c¸o ph¸t triÓn con ngêi n¨m 2003”
cña Ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn HiÖp quèc (UNDP) th× ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc tiÕn
bé râ rÖt trong ph¸t triÓn con ng-êi, víi chØ sè ph¸t triÓn con ng-êi t¨ng liªn tôc.ChØ
sè ph¸t triÓn con ng-êi cña ViÖt Nam xÕp trªn nhiÒu n-íc trong khu vùc nh- Ên §é,
Pakistan, Myanmar, Bangladesh. Tuy nhiªn chØ sè nµy vÉn ë møc trung b×nh thÊp so
víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Theo B¸o c¸o ph¸t triÓn con ng-êi ViÖt Nam n¨m
2000, chØ cã 12 tØnh cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao (HDI tõ 0,7 trë lªn) cã tíi 41 tØnh cã
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr×nh ®é ph¸t triÓn trung b×nh (HDI tõ 0,6 ®Õn d-íi 0,7) vµ 8 tØnh cßn l¹i cã tr×nh ®é
ph¸t triÓn thÊp (HDI d-íi 0,6).
Tuæi thä b×nh qu©n cña n-íc ta kh¸ cao so víi møc thu nhËp cña nÒn kinh tÕ
vµ tiÕp tôc t¨ng tõ 66 tuæi n¨m 1989 lªn 68 tuæi n¨m 1999 vµ 71 tuæi n¨m 2002.
Tuæi thä b×nh qu©n cña nam th-êng thÊp h¬n n÷ 4 tuæi, trong khi møc chªnh lÖch
tuæi thä gi÷a nam vµ n÷ ë NhËt B¶n lµ 6 tuæi, ë c¸c n-íc Ch©u ¢u tíi 8 tuæi. Liªn
HiÖp quèc ®¸nh gi¸, ViÖt Nam lµ mét trong sè 10 n-íc cã tuæi thä t¨ng nhanh nhÊt
trong thêi k× 1950-2000. Tuy nhiªn, tuæi thä b×nh qu©n khoÎ m¹nh cña n-íc ta l¹i
thÊp ®i rÊt nhiÒu chØ lµ 58,2 tuæi vµ xÕp thø 116 so víi 174 n-íc trªn thÕ giíi.
C¸c tè chÊt vÒ thÓ lùc cña ng-êi ViÖt Nam cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ
chiÒu cao, c©n nÆng vµ søc bÒn. TØ lÖ thanh niªn tõ 18-22 tuæi ®¹t tiªu chuÈn 165cm
trë lªn(®èi víi nam) lµ 31,9% vµ 155cm(®èi víi n÷) lµ 31,9%; 1,5% d©n sè bÞ thiÓu
n¨ng vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc; tÇn suÊt dÞ tËt bÈm sinh ë trÎ sinh ra sèng lµ 3%. TØ lÖ trÎ
s¬ sinh nÆng d-íi 2500g chiÕm 8% n¨m1998. TØ lÖ trÎ em d-íi 5 tuæi suy dinh
d-ìng ®· gi¶m, song theo ph©n lo¹i cña tæ chøc Y tª thÕ giíi(WHO) tØ lÖ nµy vÉn
cßn ë møc cao, chiÕm 36.7% n¨m 1999; 33.8% n¨m 2000; 30,1% n¨m 2002 vµ
28% n¨m 2003.ChØ cã 2 thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ TP.Hå ChÝ Minh cã tØ lÖ suy
dinh d-ìng ë møc trung b×nh(10%-19%) cã 24 tØnh cã tØ lÖ dinh d-ìng ë lo¹i cao
(20%-30%) vµ cã tíi 35 tØnh cßn l¹i cã tØ lÖ suy dinh d-ìng ë lo¹i rÊt cao(trªn
30%). Trong khi viÖc phßng chèng suy dinh d-ìng ch-a xong th× ®· xuÊt hiÖn t×nh
tr¹ng bÖnh tËt do thõa dinh d-ìng g©y ra.
TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 1/4/1999 c¶ n-íc vÉn cßn 6,8 triÖu ng-êi tõ 10 tuæi trë
lªn ch-a bao giê ®Õn tr-êng, trong ®ã 5,3 triÖu ng-êi hoµn toµn kh«ng biÕt ch÷. TØ
lÖ sè ng-êi ®· qua ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ chuyªn m«n kÜ thuËt chiÕm 7,6% d©n sè
tõ 13 tuæi trë lªn, trong ®ã 2,3% lµ c«ng nh©n kÜ thuËt vµ nh©n viªn nghiÖp vô cã
b»ng cÊp, 2,8% cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp, 0,7% cao ®¼ng, 1,7% ®¹i häc
vµ 0,1% cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc. C¬ cÊu ®µo t¹o bÊt hîp lÝ, quan hÖ tØ lÖ ®µo t¹o
gi÷a 3 lo¹i tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt theo tiªu chuÈn quèc tÕ lµ: ®¹i häc vµ trªn
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®¹i häc 1; trung häc chuyªn nghiÖp 4; c«ng nh©n kÜ thuËt 10 (1-4-10), th× ë n-íc ta
t¹i thêi ®iÓm 1/4/1999 lµ 1- 1,13- 0,92.
§Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu, cïng víi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò quy m« d©n sè ®ßi
hái chóng ta ph¶i x©y dùng vµ thùc thi mét chiÕn l-îc dµi h¹n nh»m thùc hiÖn ®ång
bé, tõng b-íc, cã träng ®iÓm viÖc ®iÒu hoµ quan hÖ gi÷a sè l-îng vµ chÊt l-îng d©n
sè, gi÷a ph¸t triÓn d©n sè vµ nguån lùc ®Ó n©ng cao chÊt l-îng d©n sè ViÖt Nam c¶
vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc.
b.ChÊt l-îng nguån nh©n lùc.
Tr-íc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m (n¨m 1945) cã 95% d©n sè kh«ng biÕt ch÷.
Sau C¸ch m¹ng, §¶ng vµ nhµ n-íc ta tËp trung mäi nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn gi¸o
dôc n©ng cao d©n trÝ, hiÖn nay 90% d©n sè biÕt ch÷, phÇn ®«ng lùc l-îng lao ®éng
®-îc gi¸o dôc phæ th«ng. Tuy nhiªn chóng ta ®ang ®øng tr-íc nh÷ng thö th¸ch
míi, tr×nh ®é tay nghÒ, kü thuËt cña lao ®éng ViÖt Nam cßn thÊp so víi yªu cÇu
ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc, so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c n-íc tiªn tiÕn.
HiÖn nay ViÖt Nam thuéc nhãm c¸c n-íc cã c¬ cÊu d©n sè trÎ. §©y lµ mét thÕ
m¹nh trong viÖc bæ sung nguån nh©n lùc míi cho ph¸t triÓn. Song sù ph¸t triÓn cã
bÒn v÷ng hay kh«ng cßn tuú thuéc vµo chÊt l-îng lao ®éng. Lùc l-îng lao ®éng trÎ
nµy ph¶i khoÎ m¹nh vÒ thÓ chÊt, ®-îc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¬ b¶n, cã hÖ thèng ngay
tõ khi c¾p s¸ch tíi tr-êng cho tíi khi thµnh ng-êi lao ®éng cã häc vÊn cao, kÜ n¨ng
chuyªn m«n phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn x· héi. NÕu nh×n vµo hÖ thèng tr-êng
së, c¬ së vËt chÊt cho gi¸o dôc, ®éi ngò c¸n bé khoa häc , c¸n bé gi¶ng d¹y vµ
nghiªn cøu th× chóng ta ®· ®¹t b-íc tiÕn lín trong lÞch sö gi¸o dôc ViÖt Nam. Ch-a
bao giê n-íc ta cã mét hÖ thèng tr-êng së víi nh÷ng ph-¬ng tiÖn gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o lín vµ hiÖn ®¹i nh- ngµy nay. Nh-ng nÕu nh×n vµo nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn
kinh tÕ- x· héi ®èi víi chÊt l-îng nguån nh©n lùc th× hÖ thèng gi¸o dôc ®µo t¹o thÓ
hiÖn nh÷ng h¹n chÕ vµ cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. TØ lÖ trÎ em bá häc cßn nhiÒu, kiÕn
thøc vµ kÜ n¨ng chuyªn m«n cña ng-êi lao ®éng thÊp h¬n c¸c n-íc tiªn tiÕn kh¸c.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c.ChÊt l-îng cuéc sèng.
Khi nãi ®Õn chÊt l-îng cuéc sèng kh«ng chØ nhÊn m¹nh ®Õn ®êi sèng vËt
chÊt, tinh thÇn, thÓ lùc, trÝ tuÖ mµ cßn nãi ®Õn m«i tr-êng, kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn x·
héi cho c¸c thµnh viªn x· héi cã nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn ®¹t ®-îc nh÷ng vÞ thÕ x·
héi míi. Møc sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n tõng b-íc ®-îc c¶i thiÖn, hÖ
thèng y tÕ d-îc x©y dùng ®Õn tËn lµng b¶n, hÖ thèng ch¨m sãc søc khoÎ ®-îc x©y
dùng vµ kiÖn toµn, lo¹i trõ mét sè c¨n bÖnh x· héi ra khái ®êi sèng x· héi, tuæi thä
trung b×nh ®-îc n©ng cao. HÖ thèng gi¸o dôc ®-îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn, hÇu hÕt
c¸c x· ®· cã tr-êng tiÓu häc vµ phæ th«ng c¬ së, huyÖn cã Ýt nhÊt mét tr-êng phæ
th«ng trung häc.
VÒ chÊt l-îng d©n sè, mét vÊn ®Ò ®-îc x· héi rÊt quan t©m lµ trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y d-íi t¸c ®éng cña mÆt tr¸i kinh tÕ thÞ tr-êng, sù ph©n ho¸ x· héi, ph©n ho¸ giµu
nghÌo cã chiÒu h-íng gia t¨ng.NghÌo ®ãi lµ t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n ckh«ng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu ®Ó duy tr× cuéc sèng hµng
ngµy. Nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña cuéc sèng con ng-êi nh- ¨n, ë, mÆc, c¸c nhu cÇu
vÒ gi¸o dôc, ch¨m sãc søc khoÎ…kh«ng ®-îc ®¶m b¶o. BiÓu hiÖn cña t×nh tr¹ng nµy
lµ suy dinh d-ìng, thiÕu thèn nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t hµng ngµy, kh«ng cã kh¶
n¨ng ®Çu t- cho con ¨n häc. HiÖn nay nhãm nghÌo ®ãi gi¶m xuèng c¶ vÒ sè l-îng
tuyÖt ®èi vµ c¶ vÒ tØ träng trong toµn bé d©n c-. NghÌo cßn ®-îc xem xÐt nh- lµ
mét bé phËn d©n c- cã møc sèng d-íi møc trung b×nh cña céng ®ång x· héi t¹i mét
®Þa ph-¬ng vµ trong thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. XÐt theo ý nghÜa ®ã hiÖn nay, kho¶ng 50%
d©n sè thuéc diÖn nghÌo, trong ®ã cã h¬n 1.700 x· träng ®iÓm cÇn cã sùc trî gióp
tÝch cùc cña x· héi.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
II/ N©ng cao chÊt l-îng d©n sè
1.Môc ®Ých n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
Trong nhiÒu thÕ kØ, loµi ng-êi lu«n bÞ ¸m ¶nh bëi môc tiªu tho¸t khái ®ãi
nghÌo, ngµy cµng cã ®-îc mét cuéc sèng ®Çy ®ñ, sung tóc h¬n cho tÊt c¶ mäi
ng-êi. Do ®ã, viÖc tËp trung më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh
tÕ dÇn dÇn trë thµnh môc tiªu träng yÕu cña mçi quèc gia. ChÝnh v× vËy, con ng-êi
víi t- c¸ch lµ môc tiªu ®Ých thùc cña sù ph¸t triÓn ®· nhiÒu khi bÞ xem nhÑ.
C¸ch tiÕp cËn cã tÝnh hÖ thèng, mang tÝnh nh©n v¨n coi con ng-êi lµ trung
t©m, lµ môc ®Ých tèi th-îng cña sù ph¸t triÓn vµ coi ph¸t triÓn lµ sù më réng ph¹m
vi lùa chän cña con ng-êi ®Ó ®¹t ®Õn mét cuéc sèng tr-êng thä, khoÎ m¹nh, cã ý
nghÜa vµ xøng ®¸ng víi con ng-êi. Quan ®iÓm nµy bao hµm hai khÝa c¹nh chÝnh lµ
më réng c¸c c¬ héi lùa chän vµ n©ng cao n¨ng lùc lùa chän cña con ng-êi nh»m
h-ëng thô mét cuéc sèng h¹nh phóc, bÒn v÷ng.
Më réng c¬ héi lùa chän bao gåm: t¨ng thu nhËp, ®-îc tiÕp cËn c¸c dÞch vô y
tÕ, gi¸o dôc tèt h¬n, cã chç ë tèt h¬n, viÖc lµm cã ý nghÜa h¬n, tham gia ®Çy ®ñ tÝch
cùc h¬n vµo c¸c ho¹t ®éng x· héi céng ®ång. Ph¸t triÓn v× con ng-êi ph¶i nhÊn
m¹nh tíi viÖc më réng kh«ng gian lùa chän cho con ng-êi ®Ó mçi ng-êi cã thÓ ®¹t
®-îc cuéc sèng cã ý nghÜa nhÊt. ViÖc më réng c¸c quyÒn lùa chän cña c¸c c¸ nh©n
trong mäi lÜnh vùc lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu vµ quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.
T¨ng c-êng n¨ng lùc lùa chän lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó biÕn c¸c c¬ héi s½n cã
thµnh hiÖn thùc. T¨ng c-êng n¨ng lùc con ng-êi tr-íc hÕt lµ trau dåi kÜ n¨ng, kiÕn
thøc, kinh nghiÖm cña hä. Tuy nhiªn kÜ n¨ng, kiÕn thøc cã thÓ bÞ mai mét, xãi mßn
nÕu chóng kh«ng ®-îc sö dông hoÆc ®-îc sö dông mét c¸ch kh«ng hiÖu qu¶. V×
thÕ, t¨ng c-êng n¨ng lùc bÒn v÷ng hµm ý c¶ viÖc sö dông n¨ng lùc mét c¸ch cã hiÖu
qu¶
Trong cuéc sèng, con ng-êi cÇn ®Õn nhiÒu lo¹i n¨ng lùc: n¨ng lùc tham gia,
n¨ng lùc tæ chøc thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc vµ n¨ng lùc h-ëng thô c¸c kÕt qu¶ trong
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng. Tuy nhiªn, cã nh÷ng n¨ng lùc c¬ b¶n mµ thiÕu
chóng c¸c n¨ng lùc kh¸c khã cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. §Ó ph¸t triÓn ®-îc con ng-êi
cÇn cã thÓ lùc, trÝ lùc ë møc tèi thiÓu, cÇn thiÕt. C¸c ho¹t ®éng ch¨m sãc søc khoÎ
c¬ b¶n, gi¸o dôc c¬ së ë c¶ ph¹m vi gia ®×nh vµ x· héi cã vai trß quan träng trong
viÖc h×nh thµnh c¸c n¨ng lùc nµy.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña n-íc ta trong nhiÒu thËp kØ qua, ®Æc
biÖt lµ qu¸ tr×nh ®æi míi, ®ã lµ qu¸ tr×nh më réng c¬ héi lùa chän vµ n©ng cao n¨ng
lùc cña mçi ng-êi d©n trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, v¨n ho¸ ®a
d¹ng nh»m ®¹t ®-îc mét cuéc sèng Êm no, ®Çy ®ñ h¬n, m¹nh khoÎ, tù do vµ giµu trÝ
thøc h¬n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ,
v¨n minh.
V× vËy, PLDS quy ®Þnh: “ N©ng cao chÊt lîng d©n sè l¯ chÝnh s¸ch c¬ b°n cña
Nhµ n-íc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt níc”.
Quy ®Þnh nµy võa kÕ thõa chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta trong sù nghiÖp
ph¸t triÓn ®Êt n-íc trong nhiÒu thËp kØ qua, võa nhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm næi bËt cña
chÊt l-îng d©n sè n-íc ta thÊp nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t mµ ViÖt
Nam ph¶i ®èi mÆt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, chñ ®éng héi
nhËp quèc tÕ. Quy ®Þnh nµy còng kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm coi con ng-êi võa lµ môc
tiªu, võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn th× viÖc n©ng cao chÊt l-îng d©n sè lµ môc
®Ých c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n-íc.
Môc tiªu cña chiÕn l-îc d©n sè ViÖt Nam giai ®o¹n 2001- 2010 ®-îc Thñ
t-íng ChÝnh phñ phª duyÖt t¹i quyÕt ®Þnh sè 147/2000/Q§-TTg l¯: “N©ng cao chÊt
l-îng d©n sè vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ vµ tinh thÇn. PhÊn ®Êu chØ sè ph¸t triÓn con
ngêi(HDI) ë møc trung b×nh tiªn tiÕn cña thÕ giíi v¯o n¨m 2010”.
Víi quy ®Þnh cña PLDS, ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn vÊn ®Ò chÊt l-îng d©n sè ®-îc ®-a vµo
v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt cã gi¸ trÞ ph¸p lÝ cao, gi¶i quyÕt ®Çy ®ñ vµ ®ång bé,
c©n ®èi c¸c lÜnh vùc cña c«ng t¸c d©n sè vµ còng chÝnh lµ ®ßi hái, th¸ch thøc cña
c«ng t¸c DS – KHHG§ m¯ NghÞ quyÕt §¹i héi §°ng lÇn thø IX chØ râ: “ChÝnh
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
s¸ch d©n sè nh»m chñ ®éng kiÓm so¸t quy m« vµ t¨ng chÊt l-îng d©n sè phï hîp
víi nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. N©ng cao chÊt l-îng c¸c dÞch vô ch¨m
sãc søc khoÎ sinh s¶n- kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh; gi¶i quyÕt t«t mèi quan hÖ gi÷a ph©n
bè d©n c hîp lÝ víi qu°n lÝ d©n sè v¯ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc”.
2.C¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
2.1.Tr¸ch nhiÖm n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
PLDS quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm n©ng cao chÊt l-îng d©n sè cña Nhµ n-íc, c¬
quan qu¶n lÝ nhµ n-íc vµ c¸c c¬ quan, tæ chøc c¸ nh©n nh- sau:
“1.Nh¯ níc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tæ chøc, c¸ nh©n thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè th«ng qua c¸c ch-¬ng tr×nh dù ¸n
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Çu t- c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt, x©y dùng hÖ thèng an sinh x·
héi vµ b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i.
2.C¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o vÖ søc
khoÎ vµ rÌn luyÖn th©n thÓ, n©ng cao tr×nh ®é gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, ph¸t
triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao phóc lîi x· héi, gi÷ g×n gi¸ trÞ v¨n ho¸, tinh thÇn vµ b¶o vÖ
m«i tr-êng sinh th¸i.
3.C¬ quan qu¶n lÝ nhµ n-íc vÒ d©n sè cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp víi c¸c c¬
quan, tæ chøc h÷u quan x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn m« h×nh n©ng cao chÊt
l-îng d©n sè víi ph¸t triÓn gia ®×nh bÒn v÷ng, m« h×nh t¸c ®éng n©ng cao chÊt
l-îng d©n sè céng ®ång; cung cÊp th«ng tin, tuyªn truyÒn, t- vÊn vµ gióp ®ì gia
®×nh, c¸ nh©n thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
4.C¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n ®-îc cung cÊp th«ng tin, h-íng dÉn, gióp ®ì vµ
tù nguyÖn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
(§iÒu 22 PLDS)
Theo quan niÖm nµy, tr¸ch nhiÖm n©ng cao chÊt l-îng d©n sè thuéc vÒ bèn
chñ thÓ lµ Nhµ n-íc, c¬ quan nhµ n-íc, c¸c c¬ quan, tæ chøc, ®oµn thÓ vµ mäi c«ng
d©n. Nhµ n-íc th«ng qua chÝnh s¸ch vµ c¸c ch-¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi lÊy môc tiªu tèi cao cña sù ph¸t triÓn lµ v× con ng-êi, ph¸t triÓn con ng-êi nh»m
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña con ng-êi vµ ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc cña hä trªn tÊt c¶
c¸c khÝa c¹nh cña ®êi sèng x· héi chø kh«ng chØ giíi h¹n trong ph¹m vi kinh tÕ.
C¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n cã tr¸ch nhiÖm dµnh lîi Ých cña sù ph¸t triÓn cho tÊt
c¶ mäi ng-êi nh»m b¶o ®¶m c¸c nhu cÇu c¬ b¶n vÒ ¨n, mÆc, häc tËp, ch¨m sãc søc
khoÎ, phæ cËp gi¸o dôc, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi trÎ em ®-îc ®Õn tr-êng, h×nh thµnh
m¹ng l-íi y tÕ c¬ së mét c¸ch réng kh¾p, triÓn khai c«ng t¸c phßng bÖnh, b¶o vÖ
quyÒn lîi cña phô n÷, trÎ em, ng-êi giµ, ng-êi d©n téc thiÓu sè vµ nh÷ng ng-êi cã
hoµn c¶nh khã kh¨n. N©ng cao chÊt l-îng con ng-êi lµ nhu cÇu, môc ®Ých vµ tr¸ch
nhiÖm cña mçi c¸ nh©n, gia ®×nh, khuyÕn khÝch nh©n d©n tham gia tÝch cùc vµ s¸ng
t¹o vµo mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Nãi c¸ch kh¸c con ng-êi ®-îc ®Æt ®óng
nghÜa trªn thùc tÕ ë vÞ trÝ trung t©m cña sù ph¸t triÓn trªn c¬ së ®-îc Nhµ n-íc, c¬
quan, tæ chøc më réng sù lùa chän, t¹o sù b×nh ®¼ng ®èi víi mäi thµnh viªn trong
x· héi.
Trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n-íc ta, ch¨m sãc søc khoÎ nh©n
d©n, n©ng cao chÊt l-îng cuéc sèng lu«n ®-îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng nhiÖm
vô hµng ®Çu. Trong tiÕn tr×nh më cöa, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc cÇn
quan t©m ®Õn vÞ thµnh niªn- nhãm x· héi ®Æc biÖt nh»m trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp
gi÷a tuæi Êu th¬ vµ tuæi tr-ëng thµnh. §Æc tr-ng quan träng nhÊt cña nhãm x· héi
nµy lµ t¨ng tr-ëng nhanh vÒ mÆt thÓ chÊt víi viÖc hoµn thiÖn bé m¸y sinh s¶n vµ
tr-ëng thµnh vÒ mÆt x· héi víi viÖc h×nh thµnh nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n vÒ nh©n c¸ch.
§©y lµ nhãm x· héi ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Æc biÖt, dÔ thay ®æi, chÞu t¸c
®éng nhiÒu chiÒu ë c¶ gia ®×nh, nhµ tr-êng vµ x· héi. B¶o vÖ, gi¸o dôc vµ ch¨m sãc
søc khoÎ cho vÞ thµnh niªn râ rµng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô x· héi cÊp b¸ch
cña n-íc ta hiÖn nay ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n-íc, n©ng cao chÊt
l-îng cuéc sèng cho thÕ hÖ t-¬ng lai. X· héi, gia ®×nh vµ céng ®ång ph¶i quan t©m
b¶o vÖ, gi¸o dôc, ch¨m sãc b¶o vÖ søc khoÎ cho hä, ®ång thêi gióp hä cã thÓ tù
m×nh ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng vÒ mÆt ch¨m sãc søc khoÎ cho b¶n th©n, h¹n
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chÕ nh÷ng ¶nh h-ëng xÊu ®Õn cuéc sèng t-¬ng lai cña c¸c em vµ t-¬ng lai cña
gièng nßi.
2.2.BiÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè.
“1.B°o ®°m quyÒn c¬ b°n cña con ngêi; quyÒn ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, b×nh ®»ng
vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, tinh thÇn; hç trî n©ng cao nh÷ng chØ sè c¬ b¶n vÒ chiÒu cao, c©n
nÆng, søc bÒn; t¨ng tuæi thä b×nh qu©n; n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ t¨ng thu nhËp
b×nh qu©n ®Çu ng-êi;
2.Tuyªn truyÒn, t- vÊn vµ gióp ®ì nh©n d©n hiÓu vµ chñ ®éng, tù nguyÖn thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè;
3.§a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh cung cÊp hµng ho¸ vµ dÞch vô c«ng céng, ®Æc
biÖt vÒ gi¸o dôc, y tÕ ®Ó c¶i thiÖn chÊt l-îng sèng vµ n©ng cao chÊt l-îng d©n sè;
4.Thùc hiÖn chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p hç trî ®èi víi vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ
x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n, vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi khã kh¨n, ng-êi nghÌo,
ng-êi cã hoµn c¶nh khã kh¨n ®Ó n©ng cao chÊt lîng d©n sè.”
(§iÒu 21 PLDS)
C¸c quy ®Þnh vÒ nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè ®· ®Þnh h-íng
c¬ b¶n, toµn diÖn tõ viÖc b¶o ®¶m quyÒn c¬ b¶n cña con ng-êi, quyÒn ®-îc ph¸t
triÓn ®Çy ®ñ, b×nh ®¼ng vÒ thÓ chÊt, trÝ tuÖ, tinh thÇn, ®Õn viÖc ®Þnh h-íng trong
tuyªn truyÒn, t- vÊn vµ gióp ®ì nh©n d©n hiÓu vµ chñ ®éng, tù nguyÖn thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh cung cÊp hµng ho¸
vµ dÞch vô c«ng céng, gi¸o dôc vµ y tÕ.
C¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè nªu trªn ®-îc xuÊt ph¸t tõ môc
tiªu ph¸t triÓn con ng-êi vµ c¸c mèi quan hÖ cña con ng-êi vÒ mÆt sinh häc, tù
nhiªn vµ x· héi.
BiÖn ph¸p 1 nh»m b¶o ®¶m yªu cÇu më réng c¬ héi lùa chän cña con ng-êi, t¹o cho
con ng-êi thùc hiÖn c¸c quyÒn c¬ b¶n, quyÒn ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, ®-îc tiÕp cËn y tÕ,
gi¸o dôc, ph¸t triÓn n¨ng khiÕu, h-ëng thô v¨n ho¸ nghÖ thuËt, vui ch¬i, gi¶i trÝ.
BiÖn ph¸p 2 vµ 3 nh»m t¨ng c-êng n¨ng lùc lùa chän cña con ng-êi vµ chØ trªn c¬
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
së mçi ng-êi cã kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ c¸c c¬ héi s½n cã th× con ng-êi míi cã kh¶
n¨ng lùa chon vµ thùc hiÖn. Trªn thùc tÕ vïng cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi khã kh¨n
vµ ®Æc biÖt khã kh¨n th-êng ch-a b¶o ®¶m ®-îc c¸c c¬ héi cÇn thiÕt ®Ó con ng-êi
thùc hiÖn quyÒn cña m×nh. §ång thêi, nh©n d©n sinh sèng ë c¸c vïng nµy vµ nh÷ng
ng-êi nghÌo, ng-êi bÞ thiÖt thßi trong cuéc sèng l¹i thiÕu n¨ng lùc lùa chän c¬ héi
cho m×nh.
V× vËy, biÖn ph¸p 4 ®· quy ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ®Þnh h-íng viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn
ph¸p -u tiªn ®èi víi nh÷ng vïng nµy.
Râ rµng, viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè cã
ph¹m vi réng thuéc mäi ngµnh, mäi lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ vµ thùc tÕ c¸c ngµnh
c¸c cÊp ®ang tæ chøc thùc hiÖn. Song, ®Ó nh©n d©n quyÕt ®Þnh thùc hiÖn tèt c¸c biÖn
ph¸p n©ng cao chÊt l-îng d©n sè th× cÇn tæ chøc, h-íng dÉn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng
nh»m n©ng cao kÜ n¨ng lùa chän vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®ßi hái
viÖc tæ chøc ph¶i ®-îc diÔn ra t¹i céng ®ång theo chiÒu ngang vµ b¶o ®¶m cho mäi
ng-êi d©n, mäi gia ®×nh cã ®ñ kÜ n¨ng trong viÖc thùc hiÖn ®Ó trë thµnh n¨ng lùc
thùc tÕ.
a.BiÖn ph¸p vÒ søc khoÎ sinh s¶n.
+)KiÓm tra søc khoÎ tr-íc ®¨ng kÝ kÕt h«n.
“Nh¯ níc khuyÕn khÝch v¯ t¹o ®iÒu kiÖn cho nam, n÷ kiÓm tra søc khoÎ tríc
khi ®¨ng kÝ kÕt h«n, xÐt nghiÖm gen ®èi víi ng-êi cã nguy c¬ bÞ khuyÕt tËt vÒ gen,
nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc; t- vÊn vÒ gen di truyÒn; gióp ®ì vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn
®èi víi ngêi bÞ khuyÕt tËt vÒ gen, nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc, nhiÔm HIV/ AIDS”.
(Kho¶n 1 ®iÒu 23 PLDS)
“1.KhuyÕn khÝch nam, n÷ kiÓm tra søc khoÎ tríc khi ®¨ng kÝ kÕt h«n bao gåm
nh÷ng néi dung liªn quan ®Õn bÖnh di truyÒn; bÖnh l©y truyÒn qua ®-êng t×nh dôc,
nhiÔm HIV/ AIDS.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.C¬ së thùc hiÖn kiÓm tra søc khoÎ th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓm tra vµ t- vÊn vÒ
¶nh h-ëng cña bÖnh tËt ®èi víi søc khoÎ cña c¶ hai bªn nam, n÷; b¶o ®¶m bÝ mËt
cña kÕt qu° kiÓm tra søc khoÎ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt”.
(§iÒu 25 N§ 104)
+)KiÓm tra søc khoÎ di truyÒn.
“1.Nh÷ng ngêi cã tiÒn sö gia ®×nh cã ngêi m¾c bÖnh t©m thÇn, bÖnh di truyÒn,
ng-êi cã nguy c¬ khuyÕt tËt vÒ gen; ng-êi bÞ nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc; ng-êi th-êng
xuyªn tiÕp xóc víi ho¸ chÊt ®éc h¹i vµ c¸c bÖnh l©y nhiÔm cÇn ®-îc vËn ®éng ®i
kiÓm tra søc khoÎ tr-íc khi cã ý ®Þnh sinh con.
2.C¬ quan d©n sè, Gia ®×nh vµ TrÎ em cÊp x·, ph-êng cã tr¸ch nhiÖm tuyªn
truyÒn, vËn ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng-êi cã nguy c¬ cao vÒ bÖnh di
truyÒn ®i kiÓm tra bÖnh di truyÒn.
3.C¬ së thùc hiÖn kiÓm tra søc khoÎ vµ bÖnh di truyÒn cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o
kÕt qu¶ kiÓm tra, t- vÊn cho ng-êi ®-îc kiÓm tra hoÆc ng-êi trong gia ®×nh cña
ng-êi ®-îc kiÓm tra vÒ ¶nh h-ëng cña bÖnh tËt ®èi víi viÖc sinh con, nu«i con vµ
b°o ®°m bÝ mËt kÕt qu° kiÓm tra theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.”
(§iÒu 26 N§104)
HiÖn nay t×nh tr¹ng trÎ em bÞ dÞ tËt bÈm sinh lµ kh«ng nhá. MÆt kh¸c céng víi
sù thiÕu hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc sinh s¶n, nhiÒu gia ®×nh ®· sinh con bÞ dÞ tËt vÉn hi
väng ®øa con thø hai, thø ba… cña hä sÏ kh«ng bÞ hËu qu¶ nh- vËy ®· dÉn ®Õn
nhiÒu gia ®×nh cã tíi ba, bèn ng-êi con bÞ dÞ tËt g©y ®au khæ, khã kh¨n cho gia ®×nh
vµ x· héi. DÞ tËt bÈm sinh rÊt khã ®iÒu trÞ, tØ lÖ tö vong cao vµ th-êng kÐo dµi suèt
cuéc ®êi cña ng-êi dÞ tËt. T×nh tr¹ng sèng cña ng-êi dÞ tËt bÈm sinh rÊt th-¬ng t©m,
c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh còng rÊt khæ së, vÊt v¶ vµ còng lµ g¸nh nÆng cña x· héi.
TØ lÖ dÞ tËt bÈm sinh ë n-íc ta vµo kho¶ng 1,5- 3%.
Môc tiªu lµ gi¶m tØ lÖ sè ng-êi bÞ dÞ tËt bÈm sinh nh-ng kh«ng lµm ¶nh h-ëng
®Õn quyÒn sinh s¶n cña hä, v× vËy PLDS quy ®Þnh khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cho nam n÷ kiÓm tra søc khoÎ tr-íc khi ®¨ng kÝ kÕt h«n, xÐt nghiÖm gen ®èi víi
ng-êi cã nguy c¬ khuyÕt tËt vÒ gen, nhiÔm chÊt ®éc ho¸ häc vµ hç trî ®Çu t- x©y
dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt phôc vô c«ng nghÖ hç trî sinh s¶n nh»m gi¶m tØ lÖ d©n
sè thiÓu n¨ng trÝ tuÖ, dÞ tËt, v« sinh; phßng chèng bÖnh l©y nhiÔm qua ®-êng sinh
s¶n, HIV/ AIDS.
+)Hç trî sinh s¶n.
“Nhµ n-íc ®Çu t- vµ khuyÕn khÝch tæ chøc, c¸ nh©n ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt
chÊt kÜ thuËt phôc vô c«ng nghÖ hç trî sinh s¶n nh»m gióp ®ì ng-êi v« sinh, ng-êi
triÖt s¶n vµ nh÷ng ngêi cã nhu cÇu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.”
(Kho¶n 2 ®iÒu 23 PLDS)
Theo mét sè ®Ò tµi nghiªn cøu, tØ lÖ v« sinh ë n-íc ta kho¶ng 1,8- 3,1%, trong
®ã v« sinh nam lµ 40,8%, v« sinh n÷ lµ 37,4%, v« sinh c¶ hai lµ 10,3% vµ kh«ng râ
nguyªn nh©n lµ 11,5%. Bªn c¹nh ®ã lµ t×nh tr¹ng quan hÖ t×nh dôc tr-íc h«n nh©n
®ang gia t¨ng v× do thiÕu kiÕn thøc vÒ sinh s¶n, t×nh dôc ®· lµm cho líp trÎ dÔ bÞ r¬i
vµo t×nh tr¹ng cã thai ngoµi ý muèn vµ th-êng ph¸ thai vµ ph¸ thai kh«ng an toµn l¹i
trë thµnh nguyªn nh©n cña v« sinh. CÆp vî chång v« sinh lµ cÆp vî chång sèng gÇn
nhau liªn tôc, kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p tr¸nh thai mµ kh«ng cã con sau 1 n¨m.
Nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn v« sinh nam lµ sãng ®iÖn tõ, thuèc trõ s©u, ho¸ chÊt, viªm
thËn m·n, quai bÞ, nghiÖn r-îu, nghiÖn thuèc l¸ lµm ¶nh h-ëng ®Õn sè l-îng vµ chÊt
l-îng tinh trïng.
Ph-¬ng ph¸p ®iÒu trÞ v« sinh tr-íc hÕt lµ sù ®Ò phßng b»ng c¸ch ®Èy m¹nh tuyªn
truyÒn, vËn ®éng ®èi víi nam giíi phßng tr¸nh c¸c nh©n tè g©y ra, c¨n cø nguyªn
nh©n ®Ó ®iÒu trÞ. §Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng trªn, b»ng khoa häc y häc (thÕ giíi hiÖn nay
®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ c«ng nghÖ sinh häc), ViÖt Nam ta còng ®ang
tõng b-íc xóc tiÕn vµ triÓn khai nghiªn cøu, øng dông khoa häc vÒ sµng läc, röa,
l-u tr÷ tinh trïng, b¬m tinh trïng vµo buång trøng, thô tinh trong èng nghiÖm, sö
dông ph-¬ng ph¸p lÊy tinh trïng tõ mµo tinh, èng sinh tinh vµ c¸cb biÖn ph¸p nhËn
tinh trïng vµ no·n phôc vô cho ®iÒu trÞ v« sinh.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh- vËy, chÝnh s¸ch KHHG§ kh«ng chØ xÐt theo mét phÝa trong viÖc tù
nguyÖn quyÕt ®Þnh thêi gian sinh con, sè con vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh phï
hîp víi chuÈn mùc x· héi vµ ®iÒu kiÖn sèng cña gia ®×nh, mµ cßn lµ nhiÖm vô quan
träng lµ ®em l¹i h¹nh phóc cho c¸c cÆp vî chång v« sinh ®-îc ch÷a trÞ ®Ó sinh con.
Nhµ n-íc ®· ban hµnh chÝnh s¸ch hç trî c¸c cÆp vî chång v« sinh ®-îc sinh con
theo ph-¬ng ph¸p khoa häc, ®ång thêi hç trî ng©n s¸ch ®Ó ®Çu t- x©y dùng c¬ së
vËt chÊt, trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o c¸n bé y tÕ ®Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô kÜ thuËt hç trî
sinh s¶n.
+) §iÒu kiÖn, thñ tôc hç trî sinh s¶n.
Nguyªn t¾c ¸p dông kÜ thuËt sinh s¶n bao gåm: c¸c cÆp vî chång v« sinh vµ
phô n÷ sèng ®éc th©n cã quyÒn sinh con b»ng kÜ thuËt hç trî sinh s¶n theo chØ ®Þnh
cña b¸c sÜ chuyªn khoa; viÖc thùc hiÖn c¸c kÜ thuËt hç trî sinh s¶n ph¶i theo ®óng
quy tr×nh kÜ thuËt do Bé Y tÕ ban hµnh; viÖc thùc hiÖn c¸c kÜ thuËt hç trî sinh s¶n,
cho no·n, nhËn no·n, cho tinh trïng, nhËn tinh trïng, cho ph«i, nhËn ph«i ph¶i ®-îc
tiÕn hµnh trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn vµ bÝ mËt.
NghÞ ®Þnh sè 12/2003/N§- CP, ngµy 12/2/2003 cña chÝnh phñ quy ®Þnh ng-êi
cho tinh trïng ph¶i tõ ®ñ 20 tuæi ®Õn 55 tuæi; ng-êi cho no·n ph¶i tõ ®ñ 18 tuæi ®Õn
35 tuæi; ng-êi nhËn tinh trïng, nhËn no·n, nhËn ph«i ph¶i tõ ®ñ 20 tuæi dÕn 45 tuæi;
c¶ ng-êi cho vµ ng-êi nhËn ph¶i cã ®ñ søc khoÎ, kh«ng m¾c c¸c bÖnh l©y truyÒn
qua ®-êng t×nh dôc, HIV/ AIDS, bÖnh t©m thÇn, bÖnh truyÒn nhiÔm hay c¸c bÖnh di
truyÒn kh¸c; tù nguyÖn cho vµ kh«ng t×m hiÓu vÒ tªn, tuæi, ®Þa chØ vµ h×nh ¶nh cña
ng-êi nhËn, ng-êi cho. Tinh trïng cña ng-êi cho chØ ®-îc sö dông cho mét ng-êi,
no·n cña ng-êi cho chØ ®-îc sö dông cho mét ng-êi vµ ph«i cña ng-êi cho chØ cã
thÓ ®-îc sö dông cho mét ng-êi lµ ®iÒu kiÖn, yªu cÇu vµ nguyªn t¾c trong viÖc thùc
hiÖn kÜ thuËt hç trî sinh s¶n.
CÆp vî chång v« sinh, phô n÷ sèng ®éc th©n cã nhu cÇu ph¶i cã hå s¬ ®Ò nghÞ
thùc hiÖn kÜ thuËt hç trî sinh s¶n göi vÒ c¸c c¬ së y tÕ ®-îc c«ng nhËn thùc hiÖn c¸c
kÜ thuËt nµy, gåm cã: ®¬n ®Ò nghÞ ®-îc thùc hiÖn hç trî sinh s¶n, hå s¬ kh¸m x¸c
20