Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 1
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
LỜI MỞ ĐẦU
Trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung chúng ta chƣa đánh giá hết
đƣợc vai trò thiết yếu của việc sử dụng vốn nên dẫn đến hiện tƣợng sử dụng
vốn còn nhiều hạn chế, các doanh nghiệp nhà nƣớc hoạt động trong cơ chế
này đƣợc bao tiêu cung ứng, chính vì thế hiệu quả sử dụng vốn không đƣợc
chú ý đến, do đó không mang lại hiệu quả, lãng phí nguồn nhân lực. Hiện nay,
đất nƣớc ta bƣớc vào thời kỳ đổi mới, cùng với việc chuyển dịch cơ chế quản
lý kinh doanh đó là việc mở rộng quyền tự chủ, giao vốn cho các doanh
nghiệp tự quản lý và sử dụng theo hƣớng lời ăn lỗ thì chịu. Bên cạnh đó, nƣớc
ta đang trong quá trình hội nhập kinh tế, các doanh nghiệp đang đối mặt với
cạnh tranh gay gắt và điều này đã tạo cơ hội, thách thức cho các doanh nghiệp
trong quá trình sản xuất kinh doanh. Đối với những doanh nghiệp năng động,
sớm bắt nhịp cơ chế thị trƣờng đã sử dụng vốn có hiệu quả còn những doanh
nghiệp khó khăn trong tình trạng sử dụng vốn. Và có thể nói, vốn là một yếu
tố quan trọng quyết định đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp. Vốn là chìa khóa, là điều kiện tiền đề cho các doanh nghiệp thực hiện
các mục tiêu kinh tế là lợi nhuận, lợi thế và an toàn. Vì vậy, việc nâng cao
hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh không còn là khái niệm mới mẻ nhƣng nó
luôn đặt ra trong suốt quá trình hoạt động của doanh nghiệp.
Công ty xây dựng công trình hàng không (ACC) thuộc Tổng công ty bay
dịch vụ Việt Nam- Bộ Quốc phòng, là một trong những doanh nghiệp thành
công trong ngành xây dựng. Vài năm trở lại đây trên công trƣờng xây dựng
mở rộng thêm nhiều công trình mang tầm cỡ quốc gia nhƣ: đƣờng hầm xuyên
đèo Hải Vân, Cảng hàng không Liên Khƣơng ở Đà Lạt, Công trƣờng 1B Nội
Bài... Đây chính là những cơ hội phát triển thuận lợi cho ngành công nghiệp
xây dựngViệt Nam. Tuy nhiên, thị trƣờng xây dựng to lớn nhƣ trên nếu không
tận dụng đƣợc sẽ có thể trở thành khó khăn, thử thách đối với nhiều doanh
nghiệp xây dựng trong nƣớc mà đặc biệt là các công ty, xí nghiệp xây dựng
quốc doanh vốn cần giải quyết những vấn đề còn vƣớng mắc: Trang thiết bị
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 2
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
lạc hậu, trình độ công nghiệp, trình độ quản lý... Ngoài ra với phƣơng pháp và
cách thức điều hành doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt hiệu quả
sử dụng vốn trong các doanh nghiệp xây dựng nói riêng cũng nhƣ các doanh
nghiệp khác trong nền kinh tế nói chung ngày càng trở nên cấp thiết.
Nhận thấy vấn đề quan trọng đó, sau một thời gian thực tập ở công ty
ACC, đƣợc sự giúp đỡ trực tiếp của kế toán tổng hợp - thƣợng úy Cao Văn
Kế và các cán bộ khác trong công ty đã cung cấp một tài liệu cần thiết cùng
với sự hƣớng dẫn của Ths. Phan Thị Hạnh tôi đã tiến hành phân tích những
mặt mạnh cũng nhƣ mặt hạn chế cần đƣợc khắc phục trong công việc quản lý
và sử dụng vốn kinh doanh của công ty trong những năm gần đây.
Bài chuyên đề đã đƣợc hoàn thành, song còn có gặp một số vấn đề mà
thời gian nghiên cứu lại có hạn, nên không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất
mong sự góp ý của giáo viên hƣớng dẫn và ban lãnh đạo Công ty ACC.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 3
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
CHƢƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
CỦA DOANH NGHIỆP TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƢỜNG
1.1. VỐN VÀ VAI TRÕ CỦA VỐN TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT
KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
1.1.1. Khái niệm về vốn
Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, bất kỳ một doanh nghiệp
nào muốn tồn tại và phát triển đƣợc đều cần phải có nguồn tài chính đủ mạnh,
đây là một trong ba yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp có thể duy trì hoạt
động của mình. Chủ thể kinh doanh không chỉ có vốn mà còn phải biết vận
động không ngừng phát triển đồng vốn đó.
Vốn là một khối lƣợng tiền tệ nào đó đƣợc đƣa vào lƣu thông nhằm mục
đích kiếm lời. Nhƣng suy cho cùng là để mua sắm tƣ liệu sản xuất và trả
công cho ngƣời lao động, nhằm hoàn thành công việc sản xuất kinh doanh
hay dịch vụ nào đó với mục đích là thu về số tiền lớn hơn ban đầu. Do đó vốn
mang lại giá trị thặng dƣ cho doanh nghiệp.
Nếu gạt bỏ nguồn gốc bóc lột của Tƣ bản chủ nghĩa trong công thức T –
H – SX - - H’ – T’ của C.Mác thì có thể xem đây là một công thức kinh doanh,
chủ thể kinh doanh dùng vốn của mình dƣới hình thức tiền tệ mua những
TLSX để tiến hành quá trình sản xuất ra sản phẩm, hàng hoá theo nhu cầu của
thị trƣờng rồi đem những thành phẩm hàng hoá này bán cho khách hàng trên
thị trƣờng để thu đƣợc một lƣợng tiền tệ lớn hơn số ban đầu bỏ ra.
Theo quan điểm của Mác, vốn (tƣ bản) là giá trị đem lại giá trị thặng dƣ,
là một đầu vào của quá trình sản xuất. Định nghĩa này mang một tầm khái
quát lớn, nhƣng do bị hạn chế bởi điều kiện khách quan lúc bấy giờ nên Mác
đã quan niệm chỉ có khu vực sản xuất vật chất mới tạo ra giá trị thặng dƣ cho
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 4
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
nền kinh tế. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, các nhà khoa học đại diện
cho các trƣờng phái khác nhau đã có bổ sung thêm các yếu tố mới cũng đƣợc
coi là vốn.
Theo Paul.A.Samuelson- nhà kinh tế học của trƣờng phái “Tân cổ điển”
đã thừa kế các quan niệm của trƣờng phái “cổ điển” về yếu tố sản xuất để
phân chia các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất thành ba bộ phận là: đất
đai – lao động – vốn. Theo ông vốn là các hàng hoá đƣợc sản xuất ra để phục
vụ cho quá trình sản xuất mới.
Sau này David Begg có bổ sung thêm về định nghĩa của vốn, theo ông:
vốn bao gồm có vốn hiện vật (tiền, các giấy tờ có giá trị của doanh nghiệp).
Nhìn chung cả Samuelson và Begg đều có chung một thống nhất cơ bản về
vốn là các yếu tố đầu vào phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh.
Tuy vậy, quan điểm này cho thấy vốn vẫn bị đồng nhất với Tài sản của
doanh nghiệp. Thực chất vốn là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ Tài sản của
doanh nghiệp huy động vào quá trình sản xuất nhằm mục đích sinh lời.
Trong nền kinh tế thị trƣờng hiện nay, vốn đƣợc quan niệm là toàn bộ
những giá trị ứng ra ban đầu và các quá trình sản xuất tiếp theo của doanh
nghiệp. Khái niệm này không những chỉ ra vai trò là một yếu tố đầu vào của
quá trình sản xuất mà còn đề cập tới sự tham gia của vốn không chỉ bó hẹp
trong một quá trình sản xuất và tái sản xuất liên tục, suốt thời gian tồn tại của
doanh nghiệp, từ khi bắt đầu quá trình sản xuất đầu tiên cho tới chu kỳ sản
xuất cuối cùng.
Nhƣ vậy, muốn tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh doanh nghiệp
nào cũng cần phải có một lƣợng vốn nhất định. Trong nền kinh tế thị trƣờng
vốn là điều kiện tiên quyết, có ý nghĩa quyết định tới mọi khâu trong quá trình
sản xuất kinh doanh. Vốn kinh doanh là điều kiện để duy trì sản xuất, đổi mới
thiết bị công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lƣợng sản phẩm,
tăng việc làm và thu nhập cho ngƣời lao động.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 5
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Ta cũng cần phân biệt giữa tiền và vốn. Muốn có vốn thì thƣờng phải có
tiền, nhƣng có tiền thì chƣa hẳn đƣợc gọi là vốn. Tiền muốn đƣợc coi là vốn
phải thoả mãn những điều kiện sau:
- Tiền phải đại diện cho một lƣợng hàng hoá nhất định tức phải đƣợc
đảm bảo bằng một lƣợng hàng hoá có thực.
- Tiền phải đƣợc tích tụ và tập trung đến một lƣợng nhất định. Sự tích tụ
và tập trung của tiền phải đạt một mức độ tối thiểu nào đó thì mới đủ sức để
đầu tƣ cho một dự án kinh doanh nào đó dù là nhỏ nhất. Nếu tiền nằm rải rác
khắp nơi, không đƣợc gom thành khoản thì cũng không làm đƣợc việc gì.
- Khi đã đủ về lƣợng, tiền phải đƣợc vận động nhằm mục đích sinh lợi.
Cách vận động và phƣơng thức vận động của tiền tuỳ thuộc vào phƣơng thức
đầu tƣ kinh doanh.
1.1.2. Cơ cấu của vốn
Để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp dịch vụ… hay
hoạt động bất cứ ngành nghề gì khác các doanh nghiệp cần phải có một lƣợng
vốn nhất định. Số vốn kinh doanh đó đƣợc biểu hiện dƣới dạng tài sản. trong
hoạt động tài chính của doanh nghiệp, quản lý vốn kinh doanh và sử dụng vốn
kinh doanh có hiệu quả là yếu tố quan trọng nhất có tính chất quyết định đến
mức độ tăng trƣởng hay suy thoái của doanh nghiệp. Do vậy để nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn kinh doanh ta cần phải nắm rõ về vốn, đặc điểm của nó ra
sao.
1.1.2.1. Vốn cố định
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, sự vận động của vốn cố định đƣợc
gắn liền với hình thái biểu hiện vật chất của nó là Tài sản cố định. Vì vậy khi
nghiên cứu về vốn cố định trƣớc hết phải dựa trên cơ sở tìm hiểu về tài sản cố
định. Tƣ liệu sản xuất đƣợc chia thành hai bộ phận là đối tƣợng lao động và
tƣ liệu lao động.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 6
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Điểm nổi bật của tƣ liệu lao động là chúng có thể tham gia một cách trực
tiếp hoặc gián tiếp vào nhiều chu kỳ sản xuất. Trong quá trình đó mặc dù tƣ
liệu lao động bị hao mòn nhƣng chúng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban
đầu. Chỉ khi nào chúng bị hƣ hỏng hoàn toàn hoặc không còn lợi ích kinh tế
thì khi đó chúng mới bị thay thế. Tài sản cố định trong các doanh nghiệp là
những tƣ liệu lao động có giá trị lớn tham gia một cách trực tiếp vào quá trình
sản xuất của doanh nghiệp qua nhiều chu kỳ sản xuất. Một tƣ liệu lao động để
thoả mãn là tài sản cố định phải có đồng thời hai tiêu chuẩn cơ bản sau:
- Phải có thời gian sử dụng tối thiểu từ một năm trở lên
- Phải đạt một mức tối thiểu nhất định nào đó về giá trị (tiêu chuẩn này
thƣờng xuyên đƣợc điều chỉnh cho phù hợp với từng thời kỳ). Hiện nay ở
nƣớc ta quy định là > 5 triệu đồng.
Nếu phân loại theo hình thái vật chất thì tài sản cố định có hai loại: tài
sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình
+ Tài sản cố định hữu hình là những tài sản có hình thái biểu hiện vật
chất cụ thể nhƣ: Nhà xƣởng, máy móc, thiết bị, đất đai, vật tƣ…
+ Tài sản cố định vô hình là những tài sản không có hình thái vật chất cụ
thể nhƣ: bằng phát minh sáng chế, bí quyết, bản quyền, chi phí sáng lập doanh
nghiệp, lợi thế thƣơng mại… Trong nền kinh tế thị trƣờng để nâng cao khả
năng cạnh tranh thì việc đầu tƣ tài sản cố định vô hình là rất quan trọng.
Những chi phí đó cũng đƣợc quan niệm nhƣ giá trị ccủa một số tài sản cố
định và phải đƣợc thu hồi dần để mua sắm tài sản cố định mới.
Khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, sự vận động của tài sản
cố định có những đặc điểm sau:
- Về mặt hiện vật: tài sản cố định tham gia nhiều lần vào quá trình sản
xuất kinh doanh và nó bị hao mòn dần, bao gồm cả hao mòn hữu hình và hao
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 7
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
mòn vô hình. Nói cách khác, giá trị sử dụng sẽ giảm dần cho đến khi tài sản
cố định bị loại ra khỏi quá trình sản xuất kinh doanh.
- Về mặt giá trị: giá trị của tài sản cố định đƣợc chuyển dịch dần từng
phần vào giá trị sản phẩm mà nó tạo ra trong quá trình sản xuất.
Đặc điểm về mặt hiện vật và giá trị của tài sản cố định đã quyết định đến
đặc điểm chu chuyển của vốn cố định. Song quy mô của vốn cố định lại đƣợc
quyết định bằng quy mô tài sản cố định. Qua mối liên hệ đó ta có thể khái
quát những nét đặc thù về sự vân động của vốn cố định trong sản xuất kinh
doanh nhƣ sau:
- Vốn cố định tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất. Có đặc điểm này là do
tài sản cố định có thể phát huy trong nhiều kỳ sản xuất, vì vậy hình thái biểu
hiện bằng tiền của nó cũng đƣợc tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất tƣơng
ứng.
- Vốn cố định luân chuyển dần dần, từng phần khi tham gia vào quá trình
sản xuất, giá trị của tài sản giảm dần. Theo đó vốn cố định cũng tách thành 2
phần: Một phần sẽ gia nhập vào chi phí sản xuất sản phẩm (dƣới hình thức chi
phí khấu hao) tƣơng ứng với giảm dần giá trị sử dụng của tài sản cố định.
Phần còn lại của vốn cố định đƣợc cố định trong các chu kỳ sản xuất kế tiếp,
nếu nhƣ phần vốn luân chuyển dần dần đƣợc tăng lên thì phần vốn cố định
giảm tƣơng ứng với mức suy giảm dần về giá trị sử dụng của tài sản cố định.
Kết thúc sự biến thiên nghịch chiều đó cũng là lúc tài sản cố định hết thời
gian sử dụng và vốn cố định cũng hoàn thành một vòng luân chuyển.
1.1.2.2. Vốn lưu động
Trong quá trình sản xuất kinh doanh bên cạnh tài sản cố định, doanh
nghiệp luôn có một tài sản nhất định nằm rải rác trong các khâu của quá trình
tái sản xuất: Dự trữ thiết bị sản xuất, phục vụ sản xuất, phân phối, tiêu thụ sản
phẩm. đây chính là tài sản lƣu động của doanh nghiệp. Tài sản lƣu động chủ
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 8
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
yếu nằm trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp là các đối tƣợng lao động.
Đối tƣợng lao động khi tham gia vào quá trình sản xuất không giữ nguyên
hình thái vật chất ban đầu, bộ phận chủ yếu của đối tƣợng lao động sẽ tham
gia quá trình sản xuất tạo nên thực thể của sản phẩm, bộ phận khác sẽ hao phí
mất đi trong quá trình sản xuất. Đối tƣợng lao động chỉ tham gia vào một chu
kỳ sản xuất do đó toàn bộ giá trị của chúng đƣợc dịch chuyển một lần vào giá
trị sản phẩm và đƣợc thực hiện khi sản phẩm trở thành hàng hoá.
Bên cạnh một số tài sản lƣu động nằm trong quá trình lƣu thông, thanh
toán, sản xuất… thì doanh nghiệp còn có một số tƣ liệu khác nhƣ vật tƣ phục
vụ quá trình tiêu thụ, các khoản hàng gửi bán, các khoản phải thu…
Từ đó, ta có thể rút ra, vốn lƣu động của doanh nghiệp là số tiền ứng
trƣớc về tài sản lƣu động sản xuất và tài sản lƣu động lƣu thông nhằm đảm
bảo cho quá trình tái sản xuất của doanh nghiệp đƣợc thực hiện một cách
thƣờng xuyên liên tục.
Nhƣ vậy, dƣới góc độ tài sản thì vốn lƣu động đƣợc sử dụng để chỉ các
tài sản lƣu động. Vốn lƣu động chịu sự chi phối bởi tính luân chuyển của tài
sản lƣu động, vốn lƣu động luôn đƣợc chuyển hoá qua nhiều hình thái vật
chất khác nhau và chuyển hoá phần lớn vào giá trị sản phẩm, phần còn lại
chuyển hoá trong lƣu thông. Quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
diễn ra một cách thƣờng xuyên liên tục nên vốn lƣu động cũng tuần hoàn
không ngừng và mang tính chu kỳ. Vốn lƣu động hoàn thành một vòng tuần
hoàn sau một chu kỳ sản xuất kinh doanh.
Vốn lƣu động là điều kiện vật chất không thể thiếu đƣợc của quá trình tái
sản xuất. Muốn cho quá trình tái sản xuất đƣợc liên tục thì yêu cầu đặt ra đối
với doanh nghiệp là phải có đủ vốn lƣu động để đầu tƣ vào các tƣ liệu lao
động khác nhau, đảm bảo cho tƣ liệu lao động tồn tại một cách hợp lý, đồng
bộ với nhau trong một cơ cấu. Do đặc điểm của vốn lƣu động là trong quá
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ 9
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
trình sản xuất kinh doanh luân chuyển toàn bộ giá trị ngay trong một lần, sự
vận động tuần hoàn liên tục đã quyết định sự vận động của vốn lƣu động.
+ Khởi đầu vòng tuần hoàn, vốn lƣu động đƣợc dùng để mua sắm các
đối tƣợng lao động trong khâu dự trữ sản xuất. ở giai đoạn này vốn đã thay
đổi hình thái, từ vốn tiền tệ sang vốn vật tƣ (T- H)
+ Tiếp theo là giai đoạn sản xuất, các vật tƣ đƣợc chế tạo thành bán
thành phẩm, thành phẩm. ở giai đoạn này vốn vật tƣ chuyển hóa thành thành
phẩm (H- SX- - H’)
+ Kết thúc vòng tuần hoàn, sau khi sản phẩm đƣợc tiêu thụ vốn lƣu động
lại đƣợc chuyển hoá sang hình thái vón tiền tệ nhƣ điểm xuất phát ban đầu (H ’
- T’); (T’> T).
Trong thực tế, sự vận động của vốn lƣu động không diễn ra một cách
tuần tự nhƣ mô hình lý thuyết trên mà các giai đoạn vận động của vốn đƣợc
đan xen vào nhau, các chu kỳ sản xuất đƣợc tiếp tục lặp lại, vốn lƣu động
đƣợc tiếp tục tuần hoàn và chu chuyển.
Trong doanh nghiệp, việc quản lý tốt vốn lƣu động có vai trò rất qaun
trọng. Muốn quản lý tốt vốn lƣu động các doanh nghiệp phải phân biệt đƣợc
các bộ cấu thành của vốn lƣu động để trên cơ sở đó đề ra đƣợc các biện pháp
quản lý với từng loại. Trên thực tế vốn lƣu động của doanh nghiệp bao gồm
những bộ phận sau:
+ Tiền mặt và chứng khoán có thể bán đƣợc: tiền trong quỹ của doanh
nghiệp, các khoản tiền gửi không có lãi, chứng khoán bán đƣợc thƣờng là các
thƣơng phiếu…
+ Các khoản phải thu: trong nền kinh tế thị trƣờng, việc mua bán chịu là
không thể tránh khỏi, và đây cũng là một chiến lƣợc trong cạnh tranh của
doanh nghiệp. Các hoá đơn chƣa đƣợc trả tiền thể hiện qua tín dụng thwong
mại và hình thành nên các khoản phải thu. Tín dụng thƣơng mại có thể tạo
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ10
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
nên uy tín, vị thế của doanh nghiệp trên thị trƣờng đồng thời cũng có thể dẫn
tới rủi ro trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
+ Khoản dự trữ: việc tồn tại vật tƣ, hàng hoá dự trữ, tồn kho là bƣớc đệm
cần thiết cho quá trình hoạt động thƣờng xuyên của doanh nghiệp. Sự tồn tại
này trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là hoàn toàn khách
quan.
Từ những đặc điểm trên ta có thể phân biệt đƣợc sự khác nhau cơ bản
giữa vốn lƣu động và vốn cố định:
Tên vốn
Vốn cố định
Chức năng
Tƣ liệu lao động
Tính chất tham gia Hình thức chuyển
vào Q.trình SX
hoá giá trị
Nhiều lần
Chuyển dần
nhiều lần
Vốn lƣu động
Đối tƣợng lao động Một lần
Chuyển toàn bộ
một lần
1.1.3. Vai trò của vốn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp
Vốn là điều kiện tiên đề quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh
nghiệp. Vốn là cơ sở xác lập địa vị pháp lý của doanh nghiệp, vốn đảm bảo
cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp theo mục tiêu đã định.
Về mặt pháp lý
Mỗi doanh nghiệp khi muốn thành lập thì điều kiện đầu tiên của doanh
nghiệp đó phải có 1 lƣợng vốn nhất định, lƣợng vốn đó tối thiểu phải bằng
lƣợng vốn pháp định, khi đó địa vị pháp lý mới đƣợc công nhận. Ngƣợc lại
việc thành lập doanh nghiệp không thể thực hiện đƣợc ở trƣờng hợp trong quá
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ11
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
trình hoạt động kinh doanh, vốn của doanh nghiệp không đạt điều kiện mà
pháp luật quy định, doanh nghiệp sẽ chấm dứt hoạt động nhƣ phá sản, sát
nhập vào doanh nghiệp khác…
Nhƣ vậy, vốn đƣợc xem là một trong những cơ sở qua trong nhất để đảm
bảo sự tồn tại tƣ cách pháp nhân của một doanh nghiệp trƣớc pháp luật.
Về mặt kinh tế
Trong hoạt động sản xuất kinh doanh, vốn là mạch máu của doanh
nghiệp quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Vốn không
những đảm bảo khả năng mua sắm máy móc thiết bị, dây chuyền công nghệ
phục vụ cho quá trình sản xuất mà còn đảm bảo cho hoạt động kinh doanh
diễn ra một cách liên tục, thƣờng xuyên.
Vốn là yếu tố quyết định đến mở rộng phạm vi hoạt động của doanh
nghiệp. Để có thể tiến hành tái sản xuất mở rộng thì sau một chu kỳ kinh
doanh vốn của doanh nghiệp phải sinh lời, tức là hoạt động kinh doanh phải
có lãi đảm bảo cho doanh nghiệp đƣợc bảo toàn và phát triển. Đó là cơ sở để
doanh nghiệp tiếp tục đầu tƣ sản xuất, thâm nhập vào thị trƣờng tiềm năng từ
đó mở rộng thị trƣờng tiêu thụ, nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thƣơng
trƣờng.
Nhận thức đƣợc vai trò quan trọng của vốn nhƣ vậy thì doanh nghiệp
mới có thể sử dụng tiết kiệm có hiệu quả hơn và luôn tìm cách nâng cao hiệu
quả sử dụng vốn.
1.2. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN CỦA DOANH NGHIỆP TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
Trƣớc đây, trong cơ chế quản lý hành chính bao cấp, quan hệ giữa Nhà
nƣớc với doanh nghiệp dựa trên nguyên tắc chi đủ, thu đủ. Nhà nƣớc giao kế
hoạch mang tính pháp định cần chú ý về nguồn cung cấp, tiêu thụ, doanh
thu… Vì vậy các doanh nghiệp không có tính sáng tạo, chủ động trong sản
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ12
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
xuất kinh doanh. Do đó, quan niệm về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh đƣợc
xác định dựa trên cơ sở: Mức độ thực hiện các chỉ tiêu pháp lệnh, sự tiết kiệm
trong giá thành sản phẩm, khối lƣợng giá trị sử dụng mà doanh nghiệp cung
cấp cho nền kinh tế. Đây chính là sự lẫn lộn giữa chỉ tiêu kết quả và chỉ tiêu
hiệu quả. Điều này đã làm cho các nhà đầu tƣ, quản lý đánh giá sai về hiệu
quả sử dụng vốn của doanh nghiệp. Đây cũng chính là nguyên nhân làm tình
hình sử dụng vốn của doanh nghiệp bị lãng phí không hiệu quả dẫn đến tình
trạng “mất” dần vốn và không còn có khả năng duy trì sản xuất kinh doanh.
Chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng các doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh tuân theo nguyên tắc hạch toán kinh doanh “đầu vào” và “đầu ra” đƣợc
quyết định bởi thị trƣờng. Xuất phát từ nhu cầu thị trƣờng, từ lợi ích của
doanh nghiệp do đó đòi hỏi doanh nghiệp luôn phải tính đến các yếu tố sản
xuất là sản xuất cái gì? sản xuất cho ai? Và sản xuất nhƣ thế nào? Vậy sự
cạnh tranh giữa các doanh nghiệp diễn ra ngày càng gay gắt để khẳng định
đƣợc vị trí của mình trên thị trƣờng.
Trong nền kinh tế thị trƣờng, các doanh nghiệp đều lấy hiệu quả kinh
doanh làm thƣớc đo cho hoạt động kinh doanh. Nhƣ vậy hiệu quả kinh doanh
là một phạm trù kinh tế biểu hiện tập trung của sự phát triển kinh tế chiều sâu,
thể hiện trình độ khai thác các nguồn lực và trình độ về chi phí các khôngản
nguồn lực đó trong quá trình tái sản xuất nhằm thực hiện mục tiêu kinh
doanh.
Qua công thức:
Hiệu quả
kinh doanh
Kết quả(DT)
=
Chi phí
Ta thấy hiệu quả chịu ảnh hƣởng của hai nhân tó đó là doanh thu và chi
phí. Hiệu quả tăng lên khi:
- Doanh thu tăng, chi phí không đổi
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ13
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
- Chi phí giảm, doanh thu không đổi
- Doanh thu và chi phí cùng tăng nhƣng tốc độ tăng của doanh thu lớn
hơn chi phí.
Điều kiện để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong sự cạnh tranh khốc
liệt của nền kinh tế thị trƣờng là phải sử dụng vốn kinh doanh sao cho có hiệu
quả. Sử dụng vốn kinh doanh có hiệu quả là phải bảo toàn và không ngừng
phát triển vốn, tức là phải tạo ra sức sinh lời của đồng vốn ngày càng cao.
Nhƣ vậy, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tức là phải sử dụng và tìm các
biện pháp làm sao cho chi phí vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh là ít
nhất mà đem lại hiệu quả cao nhất.
Hiệu quả sử dụng vốn là chỉ tiêu phản ánh kết quả tổng hợp nhất quá
trình sử dụng các loại vốn sao cho tối đa hoá kết quả lợi ích, tối thiểu lƣợng
vốn và thời gian sử dụng sao cho phù hợp với mục tiêu kinh doanh.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ14
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
1.2.1. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp
- Vòng quay toàn bộ vốn: Chỉ tiêu này cho biết vốn của doanh nghiệp
trong một kỳ quay đƣợc bao nhiêu vòng.
Vòng quay toàn bộ vốn =
Doanh thu thuần về tiêu thụ sản phẩm trong kỳ
Số dư bình quân toà n bộ vốn
Đây là hệ số phản ánh hiệu suất sử dụng vốn, vòng quay càng lớn thì
hiệu suất sử dụng càng cao.
- Mức sinh lời vốn kinh doanh =
Lợi nhuận thuần
Vốn sản xuất bình quân
Chỉ tiêu đo mức sinh lời của vốn kinh doanh. Chỉ tiêu này phản ánh kết
quả cuối cùng của hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, cho thấy
một đồng vốn bỏ ra sản xuất kinh doanh trong kỳ tạo ra bao nhiêu đồng lợi
nhuận
1.2.1.1. Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn cố định
Hiệu quả sử dụng vốn cố định phản ánh 1 đồng vốn tạo ra bao nhiêu
đồng doanh thu hoặc giá trị sản lƣợng.
Hiệu suất sử dụng vốn cố định = Lỗi!
Mức doanh lợi vốn cố định: phản ánh 1 đồng vốn cố định tạo ra bao
nhiêu đồng lợi nhuận ròng.
Mức doanh lợi vốn cố định = Lỗi!x100%
Chỉ tiêu hệ số hao mòn tài sản cố định phản ánh: cứ 1 đồng vốn bỏ ra
trong gía trị tài sản cố định thì số vốn thu hồi trong việc sử dụng tài sản cố
định đó là bao nhiêu
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ15
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Hệ số hao mòn tài sản cố định =
Số tiền khấu hao luỹ kế
Nguyên giá TSCĐ
Chỉ tiêu hệ số sử dụng tài sản cố định phản ánh: cứ 1 đồng vốn bỏ ra để
đầu tƣ vào tài sản cố định thì tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu
Hệ số sử dụng tài sản cố định =
Doanh thu (Doanh thu thuần)
Nguyên giá Tài sản cố định
1.2.1.2. Một số chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động
Chỉ tiêu hiệu suất sử dụng vốn lƣu động cho biết 1 đồng vốn lƣu động
của doanh nghiệp làm ra bao nhiêu đồng giá trị sản lƣợng hoặc doanh thu
trong kỳ.
Hiệu suất sử dụng VLĐ = Lỗi!
Mức sinh lời của vốn lƣu động hay còn gọi tỷ suất lợi nhuận của vốn lƣu
động , chỉ tiêu này cho biết 1 đồng vốn lƣu động tạo ra bao nhiêu đồng lợi
nhuận trong kỳ.
Mức doanh lợi của vốn lƣu động = Lỗi!
Số vòng quay của vốn lƣu động, chỉ tiêu này đánh giá tốc độ luân
chuyển vốn lƣu động cho biết trong kỳ phân tích, vốn lƣu động của doanh
nghiệp quay đƣợc bao nhiêu vòng. Hoặc cứ 1 đồng vốn lƣu động bình quân
dùng vào sản xuất kinh doanh trong kỳ tạo ra đƣợc bao nhiêu đồng doanh thu
thuần.
Số vòng quay vốn lƣu động = Lỗi!
Độ dài bình quân 1 lần luân chuyển, chỉ tiêu này phản ánh cứ 1 vòng
quay của vốn lƣu động trong kỳ phân tích hết bao nhiêu ngày, chỉ tiêu này
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ16
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
càng thấp, số ngày của 1 vòng quay vốn lƣu động càng ít, hiệu quả sử dụng
vốn càng cao.
Thời gian một vòng luân chuyển = Lỗi!
Hệ số đảm nhiệm vốn lƣu động (K), chỉ tiêu này cho biết tạo ra 1 đồng
vốn doanh thu thuần trong kỳ phân tích cần bao nhiêu đồng vốn lƣu động
bình quân dùng vào sản xuất kinh doanh trong kỳ.
K = Lỗi!
Hệ số luân chuyển =
Doanh thu thuần
VLĐ bình quân
Thời gian một kỳ luân chuyển =
360
Hệ số luân chuyển
1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại doanh nghiệp
Trong nền kinh tế thị trƣờng, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp luôn hƣớng tới 3 mục tiêu cơ bản là:
- Lợi nhuận
- Tăng trƣởng thế lực
- Đảm bảo an toàn
Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp đƣợc thực hiện phải đảm bảo
đầy đủ 3 yếu tố này. Nếu doanh nghiệp sử dụng vốn không hiệu quả, không
bảo toàn không làm cho nó sinh lời thì doanh nghiệp sẽ không tồn tại đƣợc
trong nền kinh tế thị trƣờng.
Do vậy, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là vấn đề cấp bách đặt ra cho các
doanh nghiệp vì nó là yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất, nó quyết định
yếu tố đầu ra, quyết định đến giá thành sản phẩm.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ17
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, vốn kinh doanh vận động liên tục
và có những đặc điểm khác nhau giữa từng loại vốn. Sau mỗi quá trình số vốn
bỏ ra không đƣợc để hao hụt, mất mát mà phải sinh sôi nảy nở. Đồng vốn
phải có khả năng sinh lời, đây là vấn đề cốt lõi liên quan chặt chẽ tới sự tồn
tại và phát triển của doanh nghiệp. Vì vậy sử dụng vốn có hiệu quả là một yêu
cầu khách quan đối với quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Bất kỳ một doanh nghiệp nào hoạt động trong nền kinh tế thị trƣờng đều
phải tính đến mục tiêu quan trọng nhất đó là lợi nhuận, lợi nhuận là chỉ tiêu
chất lƣợng tổng hợp liên quan đến tất cả các mặt hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp, là nguồn tích luỹ cơ bản để tái sản xuất mở rộng,
thúc đẩy sự tăng trƣởng ngày một lớn của doanh nghiệp.
Tóm lại, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là tất yếu trong điều kiện
hiện nay. Nó góp phần nâng cao khả năng hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp, mở rộng quy mô hoạt động sản xuất, đẩy nhanh tốc độ hoạt
động và khả năng sinh lời của đồng vốn nhằm đem lại hiệu quả cao hơn cho
doanh nghiệp và góp phần tăng trƣởng, ổn định nền kinh tế xã hội.
1.2.2.1. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định tại
Công ty xây dựng công trình hàng không
Vốn cố định là biểu hiện bằng tiền của tài sản cố định trong doanh
nghiệp. Quy mô và trình độ trang bị máy móc, dây chuyền sản xuất là nhân
tố rất quan trọng có ảnh hƣởng khả năng cạnh tranh cũng nhƣ hƣớng phát
triển lâu dài của doanh nghiệp.
- Thời gian chu kỳ vận động của vốn cố định thƣờng kéo dài, sau nhiều
năm mới có thể hoàn đủ vốn đã ứng ra ban đầu cho việc đầu tƣ tài sản cố
định.
Trong quá trình lâu dài đó, đồng vốn luôn bị đe dọa bởi những rủi ro cả
chủ quan lẫn khách quan làm thất thoát vốn.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ18
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
- Vốn cố định chuyển dịch giá trị từng phần và chia làm nhiều lần vào
giá trị sản phẩm và vì vậy cũng đƣợc hoàn vốn từng phần. Trong khi có một
bộ phận của vốn cố định đƣợc chuyển hoá thành tiền tệ nằm trong quỹ khấu
hao cơ bản thì phần còn lại vẫn năm trong giá trị còn lại của tài sản cố định.
Nếu loại trừ sự ảnh hƣởng của các yếu tố khác (cả chủ quan lẫn khách quan)
thì phần giá trị còn lại này cần đƣợc chuyển hoá đầy đủ và kịp thời sang dạng
tiền tệ. Tuy nhiên, trên thực tế, đây là quá trình rất khó khăn và phức tạp dễ
xảy ra thất thoát vốn.
1.2.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại
Công ty xây dựng công trình hàng không
Sử dụng vốn lƣu động hiệu quả gắn liền với lợi ích và hiệu quả sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp. Đây là vấn đề có tính cấp thiết đối với sự tồn
tại của doanh nghiệp và là một tất yếu khách quan mà doanh nghiệp cần đạt
đƣợc. Việc quản lý và sử dụng vốn lƣu động kém hiệu quả sẽ làm tốc độ luân
chuyển vốn chậm, hiệu quả sử dụng vốn thấp. ở mức độ nghiêm trọng hơn
hiện tƣợng này rất dễ dẫn đến thất thoát vốn và ảnh hƣởng đến quá trình tái
sản xuất: quy mô vốn giảm khiến cho chu kỳ sản xuất sau thu hẹp hơn so với
chu kỳ trƣớc. Tình trạng trên nếu kéo dài liên tục thì chắc chắn doanh nghiệp
không thể đứng vững trên thị trƣờng.
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN CỦA
DOANH NGHIỆP
1.3.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn cố định tại
doanh nghiệp
Vốn cố định có chu kỳ vận động dài. Trong khoảng thời gian này, hiệu
suất sử dụng vốn cố định bị ảnh hƣởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Có 2
nhóm nhân tố tác động đến vốn cố định : Các nhân tố lƣợng hoá đƣợc và các
nhân tố phi lƣợng hoá.
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ19
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
Vốn cố định đƣợc biểu hiện bằng tiền dƣới dạng là các tài sản cố định.
Trong các nhân tố lượng hoá được, thì tài sản cố định có thể chịu tác
động bởi các nhân tố nhƣ là: Nguyên giá tài sản cố định bình quân, doanh thu
thuần, lợi nhuận thuần, hao mòn vô hình, rủi ro…
- Nguyên giá tài sản cố định bình quân trong kỳ là nhân tố có quan hệ
ngƣợc chiều với hiệu suất sử dụng tài sản cố định trong điều kiện các nhân tố
khác không đổi: Nguyên giá bình quân tài sản cố định tăng thì sức sản xuất,
sức sinh lợi của tài sản cố định giảm (doanh thu, lợi nhuận thuần không đổi)
và ngƣợc lại.
- Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, doanh thu thuần (hoặc lợi
nhuận thuần) tăng lên hoặc giảm đi thì sẽ làm sức sản xuất ( hoặc sức sinh lợi)
của tài sản cố định tăng lên (hoặc giảm đi).
- Hao mòn vô hình: Đây là một nguyên nhân đáng kể tạo nên sự chênh
lệch giữa giá trị thực tế và giá trị ghi trên sổ sách. Nhất là trong điều kiện hiện
nay, với sự phát triển nhanh chóng của các tiến bộ khoa học kỹ thuật khiến
cho tài sản cố định thƣờng xuyên phải đối mặt với nguy cơ hao mòn vô hình
nhanh chóng.
- Rủi ro: Trong quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp sẽ có thể
gặp phải những rủi ro gây thiệt hại, hƣ hỏng … làm suy giảm khả năng sản
xuất của tài sản cố định. Đó có thể là khủng hoảng, thiên tai, động đất, bão
lụt…
Các nhân tố phi lượng hoá chủ yếu liên quan đến trình độ quản lý và sử
dụng vốn cố định:
- Phƣơng pháp tính khấu hao: Theo quy định thì có rất nhiều phƣơng
pháp tính khấu hao tài sản cố định để doanh nghiệp có thể lựa chọn: Phƣơng
pháp tuyến tính cố định, phƣơng pháp lũy tiến, phƣơng pháp luỹ thoái… và
trong mỗi loại có nhiều cách tính khác nhau. Sự phức tạp trên khiến doanh
http://tailieutonghop.com
Tài liệu được sưu tầm từ nguồn internet và chính tác giả chia sẻ20
TaiLieuTongHop.Com - Kho tài liệu trực tuyến miễn phí
nghiệp phải lúng túng: Nếu sử dụng phƣơng pháp khấu hao nhanh thì tuy có
thể nhanh chóng thu hồi vốn nhƣng sẽ đẩy giá thành sản phẩm lên cao. Còn
nếu áp dụng hình thức khấu hao chậm thì đồng vốn sẽ thu hồi chậm, bị ứ
đọng và khó tránh khỏi thất thoát…
- Trình độ sử dụng tài sản cố định : Đƣợc thể hiện trong việc bố trí dây
chuyền sản xuất, tận dụng tối đa công suất của máy móc thiết bị, đảm bảo
thực hiện nghiêm ngặt và chế độ duy tu bảo dƣỡng máy móc, áp dụng các chế
độ khuyến khích vật chất đối với ngƣời quản lý và sử dụng tài sản cố định.
1.3.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại
doanh nghiệp
Hiệu quả sử dụng vốn lƣu động là 1 phạm trù rất rộng đƣợc thể hiện trên
nhiều khía cạnh, góc độ của quá trình sản xuất kinh doanh nên nó chịu ảnh
hƣởng của nhiều nhân tố khác nhau. Vốn lƣu động đƣợc biểu hiện bằng tiền
dƣới dạng là các tài sản lƣu động và chúng chịu tác động bởi các nhân tố, có
thể chia chúng ra thành 2 nhóm: Các nhân tố lƣợng hoá đƣợc và các nhân tố
phi lƣợng hoá.
Các nhân tố có thể lượng hoá được bao gồm: vốn lƣu động bình quân
trong kỳ, doanh thu thuần đạt đƣợc trong kỳ, lạm phát…
- Vốn lƣu động bình quân tham gia luân chuyển trong kỳ là nhân tố có
quan hệ ngƣợc chiều với tốc độ luân chuyển vốn lƣu động trong điều kiện các
nhân tố khác không đổi. Nếu số vốn lƣu động bình quân tham gia luân chuyển
tăng lên sẽ kéo dài thời gian của vòng luân chuyển, tốc độ luân chuyể của vốn
lƣu động giảm và ngƣợc lại.
- Trong điều kiện các nhân tố khác không đổi, nếu doanh thu thuần trong
kỳ tăng lên sẽ làm cho thời gian 1 vòng luân chuyển vốn lƣu động giảm đi,
tốc độ luân chuyển vốn lƣu động tăng lên và ngƣợc lại.
http://tailieutonghop.com
- Xem thêm -