Tài liệu Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh bắc giang

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ĐỒNG THỊ ĐIỆP QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Hữu Ảnh NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Đồng Thị Điệp i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS. Lê Hữu Ảnh đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Tài chính, Khoa Kế toán và Quản trị kinh doanh - Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo Cục thuế tỉnh Bắc Giang đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn thành luận văn./. Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Đồng Thị Điệp ii MỤC LỤC Lời cam đoan .................................................................................................................... ii Lời cảm ơn ........................................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................................ iii Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................................. v Danh mục bảng ................................................................................................................ vi Danh mục hình ................................................................................................................ vii Trích yếu luận văn .......................................................................................................... viii Thesis abstract ................................................................................................................... x Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1 1.1 1.2 Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................. 2 1.2.1 1.2.2 Mục tiêu nghiên cứu chung ................................................................................... 2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể ................................................................................... 2 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 2 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 2 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 2 Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về doanh nghiệp và quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp....................................................................................................... 3 2.1 Lý luận chung về doanh nghiệp và nội dung quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh .................................................... 3 2.1.1 2.1.2 Khái quát chung về doanh nghiệp ......................................................................... 3 Khái niệm, đặc điểm, phân loại doanh nghiệp ngoài quốc doanh........................... 5 2.1.3 2.1.4 Một số nội dung cơ bản của luật thuế thu nhập doanh nghiệp................................ 9 Mô hình tổ chức quản lý thuế ............................................................................. 13 2.1.5 2.1.6 Nội dung quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ......................................................................................................... 15 Các yếu tố tác động đến công tác quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp ..................... 21 2.2 Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 22 2.2.1 Kinh nghiệm quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại một số địa phương ............................................................. 22 Bài học kinh nghiệm về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh cho Cục thuế tỉnh Bắc Giang....................................... 26 2.2.2 Phần 3. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu............................................... 28 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu .............................................................................. 28 iii 3.1.1 3.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Giang ..................................................... 28 Giới thiệu về Cục thuế tỉnh Bắc Giang ................................................................ 29 3.2 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 34 3.2.1 Phương pháp thu thập số liệu, thông tin .............................................................. 34 3.2.2 3.2.3 Phương pháp xử lý và phân tích số liệu............................................................... 36 Hệ thống chỉ tiêu phân tích ................................................................................. 37 Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận .................................................................... 40 4.1 Tình hình thực hiện quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Bắc Giang ......................................... 40 4.1.1 Kết quả thực hiện thu Ngân sách Nhà nước ........................................................ 41 4.1.2 4.2.1 Quản lý doanh nghiệp và kết quả thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh .......................................................................... 44 Thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Bắc Giang ......................................... 48 Quản lý công tác đăng ký, kê khai, ấn định thuế, nộp thuế .................................. 48 4.2.2 4.2.3 4.2.4 Quản lý thủ tục hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế................................................. 50 Quản lý nợ thuế .................................................................................................. 52 Quản lý công tác kiểm tra thuế, thanh tra thuế .................................................... 55 4.3 4.3.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Bắc Giang ......................... 57 Trình độ nhận thức và ý thức chấp hành luật thuế của người nộp thuế................. 57 4.3.2 4.3.3 Hệ thống chính sách thuế, pháp luật thuế ............................................................ 61 Công tác tuyên truyền chính sách thuế ................................................................ 62 4.4 4.4.1 Đánh giá chung công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Bắc Giang ......................................... 63 Những kết quả đạt được ...................................................................................... 63 4.4.2 Nguyên nhân và hạn chế ..................................................................................... 65 4.5 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Bắc Giang ......................... 69 4.5.1 Phương hướng, nhiệm vụ của ngành thuế tỉnh Bắc Giang ................................... 69 4.5.2 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang ................................... 71 4.2 Phần 5. Kết luận ............................................................................................................ 81 Tài liệu tham khảo ........................................................................................................... 82 Phụ lục ........................................................................................................................... 84 iv DANH MỤC CHỮ VIÊT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CBCC Cán bộ công chức DN Doanh nghiệp DN NQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh GDP Tổng sản phẩm quốc nội HĐND Hội đồng nhân dân NSNN Ngân sách Nhà nước KBNN Kho bạc nhà nước KT-XH Kinh tế - xã hội MST Mã số thuế NNT Người nộp thuế SXKD Sản xuất kinh doanh TNDN Thu nhập doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn TK Tài khoản TNCT Thu nhập chịu thuế UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản v DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 Các Phòng chức năng thuộc Cục thuế tỉnh Bắc Giang ................................ 30 Bảng 3.2 Số lượng và trình độ cán bộ công chức Cục thuế tỉnh Bắc Giang ................ 31 Bảng 3.3 Kết quả thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang...................... 33 Bảng 4.1 Số lượng doanh nghiệp tại tỉnh Bắc Giang ................................................. 41 Bảng 4.2 Kết quả thu ngân sách ................................................................................ 43 Bảng 4.3 Số lượng doanh nghiệp đang hoạt động ...................................................... 44 Bảng 4.4 Số lượng và cơ cấu doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang giai đoạn từ năm 2013-2015 ..................................................... 46 Bảng 4.5 Số thu thuế từ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh..................................... 47 Bảng 4.6 Tình hình nợ đọng thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ....................................................................................... 47 Bảng 4.7 Số lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh được cấp mã số thuế mới tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang ....................................................................... 49 Bảng 4.8 Số lượng hồ sơ khai thuế doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang ................................................................................... 50 Bảng 4.9 Số lượng hoàn thuế thu nhập doanh nghiệp ................................................ 51 Bảng 4.10 Tình hình miễn giảm thuế .......................................................................... 52 Bảng 4.11 Tình hình nợ thuế của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc giang ........................................................................................ Bảng 4.12 Kết quả các cuộc kiểm tra thuế ................................................................... 56 Bảng 4.13 Kết quả điều tra về sai sót trong kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp ........................................................................................................ 59 Bảng 4.14 Kết quả điều tra doanh nghiệp về hoạt động kiểm tra thuế của cơ quan thuế tác động đến các doanh nghiệp ................................................... 60 Bảng 4.15 Kết quả điều tra về thực hiện chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp................. 62 Bảng 4.16 Kết quả điều tra về dịch vụ hỗ trợ người nộp thuế ...................................... 63 Bảng 4.17 Dự toán thu Ngân sách nhà nước năm 2016 ............................................... 70 vi DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Tổ chức quản lý theo chức năng của hệ thống thuế Việt Nam ....................... 14 Hình 2.2 Quy định nội dung quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp .......................... 16 Hình 3.1 Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Giang ............................................................... 28 Hình 3.2 Cơ cấu tổ chức Cục thuế tỉnh Bắc Giang ...................................................... 31 Hình 3.3 Thực hiện kế hoạch thu ngân sách nhà nước của Cục thuế tỉnh Bắc Giang.............. 33 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN 1. Tên tác giả: Đồng Thị Điệp 2. Tên luận văn: “Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang” 3. Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 4. Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam 5. Mục tiêu và đối tượng nghiên cứu 5.1. Mục tiêu nghiên cứu - Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp đối với Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp, góp phần hoàn thiện công tác quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp trong các năm tiếp theo; - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp; - Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế Thu nhập Doanh nghiệp; - Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp đối với Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang. 5.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu:Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý các Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh hoạt động sản xuất kinh doanh liên quan đến quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang. - Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi về không gian: Đề tài được tập trung nghiên cứu về thuế Thu nhập Doanh nghiệp đối với Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh thực hiện tại Cục Thuế tỉnh Bắc Giang. Phạm vi về thời gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu thực trạng Công tác quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang đối với các Doanh nghiệp nói chung và Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh nói riêng trên địa bàn tỉnh từ năm 2013 đến 2015. 6. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng 6.1. Phương pháp thu thập thông tin gồm có: Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp. Phương pháp Thu thập thông tin sơ cấp. 6.2. Phương pháp xử lý số liệu: Thu thập, tập hợp, sắp xếp, phân loại số liệu thành dạng bảng, biểu đồ, đồ thị. Số liệu được xử lý bằng máy tính với sự hỗ trợ của chương trình Excel. viii 6.3. Phương pháp phân tích số liệu gồm có: Phương pháp thống kê mô tả. Phương pháp phân tích thống kê. Phương pháp so sánh. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Luận văn đã hệ thống hóa được một số lý luận cơ bản về Thuế nhà nước nói chung và sắc thuế Thu nhập Doanh nghiệp nói riêng;đặc điểm, vai trò điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua các chính sách thuế. Luận văn đã đưa ra nội dung phân tích đánh giá công tác quản lý các Donh nghiệp nói chung và Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh nói riên trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý, kiểm tra, giám sát của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang và tình hình nộp thuế của các Doanh nghiệp vào ngân sách nhà nước. Từ thực tiễn công tác quản lý Thuế của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang để có thể rút ra bài học kinh nghiệm cho ngành Thuế nói chung và cục Thuế tỉnh Bắc Giang nói riêng có những giải pháp hoàn thiện về cơ chế chính sách và phương pháp quản lý nguồn thu trên địa bàn một cách hữu hiệu nhất, tạo sự công bằng trong phát triển kinh tế - xã hội. 8. Luận văn đã đưa ra được các kết quả như sau: Đặc điểm, thực trạng, đánh giá, định hướng, giải pháp hoàn thiện công tác quản lý và thu thuế thu nhập doanh nghiệp. 9. Kết luận Công tác quản lý thuế nói chung và quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp nói riêng trên địa bàn tỉnh Bắc Giang thời gian qua tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang là khá tốt, góp phần rất lớn vào việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước của ngành thuế Bắc Giang. Sự thân thiện giữa công chức thuế với Doanh nghiệp sẽ tạo lập mối quan hệ tốt và cái nhìn tốt đẹp của Người nộp thuế với cán bộ công chức thuế hiện nay, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả trong công quản lý, theo dõi Người nộp thuế. Trên cơ sở phân tích đặc điểm, thực trạng trong công tác quản lý thuế nói chung và quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiệp nói riêng của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang trong những năm vừa qua đưa ra những mặt còn hạn chế, các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu thuế, đến Người nộp thuế. Bên cạnh đó em đã làm phiếu khảo sát các Doanh nghiệp để đánh giá sự hài lòng của các Doanh nghiệp trong công tác quản lý và thu thuế của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang. Từ đó đưa ra định hướng và giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo sự hài lòng và thân thiện, đồng hành của các Doanh nghiệp (Người nộp thuế) cùng ngành Thuế tỉnh Bắc Giang. Đó là Các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý thuế Thu nhập Doanh nghiêp đối với Doanh nghiệp Ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Bắc Giang như sau: Hoàn thiện công tác đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế; Hoàn thiện thủ tục hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế; Tăng cường công tác quản lý nợ thuế, xóa nợ tiền thuế, tiền phạt; Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra thuế,… . Các giải pháp này phải được thực hiện đồng bộ nhằm đạt được hiệu quả cao nhất. ix THESIS ABSTRACT 1. Author's name: Dong Thi Diep 2. Name of the thesis: The management of the enterprise income tax for non- state enterprises in the tax department in Bac Giang province. 3. Specialized: Business Administration Code: 60.34.01.02 4. Educational institutions:Vietnam Institute of Agriculture 5. Target and object research: 5.1. Research objectives: - On the basis of an assessment of the management of enterprise income tax for non-stateenterprises in the tax department in Bac Giang province ,I propose the solution to enhance the management of enterprise income tax, contribute to - improve the management of enterprise income tax in the next year. Codifying theoretical and practical basis on the management of enterprise income tax; Assessing the status of the management of enterprise income tax revenue; proposing solutions to improve the management of enterprise income tax for non-state enterprises at the tax department in Bac Giang province; 5.2. Object and scope of the study: + Research subjects: Research subjects of the study is the management of enterprise income tax for non-state enterprises at the tax department ;production and business activities related to the management of enterprise income tax in Bac Giang province + Scope of Research: -The scope of space: Research subjects of the study is the management of enterprise income taxfor non-state enterprises at the tax department in Bac giang province - The scope of time: Conducting research on the actual status of the tax administration of the local enterprise income tax in Bac Giang province for businesses in general and non-state enterprises in particular in the province from 2013 to 2015 6. The method of research was used: 6.1 Methods of collecting information include: Methods of collecting secondary data. Method of collecting primary information 6.2 Data processing methods: Collecting, aggregating, arranging, classifying of data into tables, charts, graphs. The data is processed by computer with the aid of the Excel program. 6.3 Data analysis methods include: described, Statistical methods, Comparative methods. x 7. The scientific and practical significance - Thesis has codified some basic theoretical in state tax in general and enterprise income taxes in particular ;characteristics and roles in macro economy through tax policy. - Thesis has given moral content analysis and evaluation of the management of the business in general and non-state enterprises in particular in Bac Giang province.The factors affecting the management, inspection and supervision of Tax Department in BacGiang provinces and the tax payment by enterprises in the state budget. 8. The thesis has given the following results: Characteristics, status and evaluation, oriented solution and completion of the management andenterprise income tax revenue. 9. Conclusion: - Tax management in general and enterprise income tax management in particular in Bac Giang province last time in Bac Giang provincial tax departments as well, contributing greatly to the successful completion of tasks cashier state tax service of Bac Giang. - The friendliness between tax officers now will create good relationships and good relations between taxpayers and tax officials at present, thereby contributing to improve the efficiency in the management, monitor taxpayers -On the basis of analyzing the characteristics and implementation of the management organs of general taxation and tax administration in particular at income tax department of Bac Giang province in recent years has taken the limits, the effects affecting the collection of taxes, to the taxpayer - Besides, I did the survey of businesses to assess the satisfaction of the enterprises in the management and collection of the tax department in Bac Giang Province. xi PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Thuế là nguồn thu chủ yếu và mang tính quyết định đối với ngân sách Nhà nước (NSNN), mọi quốc gia tồn tại và phát triển đều phải dựa trên cơ sở nguồn thu ngân sách quốc gia. Ngoài ra, thuế còn là một công cụ quản lý kinh tế quan trọng, có hiệu lực để Nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Phạm vi và đối tượng tác động của thuế rất rộng, liên quan đến mọi ngành, mọi cấp và mọi công dân, không chỉ là công dân trong nước mà còn tác động đến công dân nước ngoài sinh sống làm ăn tại Việt Nam và cả các quốc gia có liên quan đến lợi ích kinh tế. Có thể nói hệ thống chính sách, pháp luật thuế Nhà nước có vai trò, vị trí vô cùng quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước, bảo vệ độc lập chủ quyền quốc gia và hội nhập quốc tế. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thì loại hình doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DN NQD) cũng có sự phát triển mạnh mẽ. Sự phát triển của các doanh nghiệp (DN) này đã thu hút được một lực lượng lao động khá lớn, góp phần giải quyết vấn đề lao động dư thừa hiện nay. Số thu về thuế TNDN NQD trên địa bàn tỉnh Bắc Giang nói riêng chiếm 60% tổng số thu NQD toàn Tỉnh. Trên thực tế đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, các hội thảo về chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và đổi mới công tác quản lý thuế TNDN của các đơn vị trong và ngoài ngành thuế. Tuy nhiên, trong thời gian qua tại Bắc Giang có một số đề tài nghiên cứu nhằm đổi mới, tăng cường công tác quản lý thuế TNDN đối với DN NQD, bên cạnh đó chính sách thuế TNDN cũng đã được sửa đổi, bổ sung nhưng trong thực tế áp dụng hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề bất cập như thuế suất, khai thuế, nộp thuế, miễn, giảm, gia hạn nộp thuế... Nhận thức được tầm quan trọng và tính cấp thiết được nêu ở trên chính là lý do em chọn đề tài: “Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang”. Với mục đích, tìm hiểu thực trạng công tác quản lý thu thuế TNDN đối với các DN NQD tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang và đánh giá những mặt được, những mặt còn hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý để từ đó đưa ra một số giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cường công tác quản lý thu thuế TNDN đối với các DN NQD trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu chung Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế TNDN đối với DN NQD tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang, từ đó đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý thuế TNDN, góp phần hoàn thiện công tác quản lý thuế TNDN trong các năm tiếp theo. 1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế TNDN; - Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế TNDN; - Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế TNDN đối với DN NQD tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang. 1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu Các DN NQD hoạt động sản xuất kinh doanh liên quan đến quản lý thuế TNDN tại Cục thuế tỉnh Bắc Giang 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu 1.3.2.1. Phạm vi nội dung Quản lý thuế TNDN đối với các nội dung về: 1. Đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế; 2. Thủ tục hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế; 3. Quản lý nợ thuế; 4. Kiểm tra thuế, thanh tra thuế. 1.3.2.2. Phạm vi không gian - Đề tài được tập trung nghiên cứu về thuế TNDN đối với DN NQD thực hiện tại Cục Thuế tỉnh Bắc Giang 1.3.2.3. Phạm vi thời gian - Công tác quản lý thuế TNDN của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang đối với các DN nói chung và DN NQD nói riêng trên địa bàn tỉnh từ năm 2013 đến 2015. 2 PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP 2.1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ DOANH NGHIỆP VÀ NỘI DUNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH 2.1.1. Khái quát chung về doanh nghiệp 2.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm chung của doanh nghiệp Hiện nay trên phương diện lý thuyết có khá nhiều định nghĩa thế nào là một DN, mỗi định nghĩa đều mang trong đó một nội dung nhất định với một giá trị nhất định. Điều ấy cũng là đương nhiên, vì rằng mỗi tác giả đứng trên nhiều quan điểm khác nhau khi tiếp cận DN để phát biểu. Chẳng hạn: - Xét theo quan điểm luật pháp: DN là tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân, có con dấu, có tài sản, có quyền và nghĩa vụ dân sự hoạt động kinh tế theo chế độ hạch toán độc lập, tự chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động kinh tế trong phạm vi vốn đầu tư do DN quản lý và chịu sự quản lý của nhà nước bằng các loại luật và chính sách thực thi. - Xét theo quan điểm chức năng: DN là một đơn vị tổ chức sản xuất mà tại đó người ta kết hợp các yếu tố sản xuất (có sự quan tâm cả của các yếu tố) khác nhau do các nhân viên của công ty thực hiện nhằm bán ra trên thị trường những sản phẩm hàng hóa hay dịch vụ để nhận được khoản tiền chênh lệch giữa giá bán sản phẩm với giá thành của sản phẩm ấy Từ cách nhìn nhận như trên có thể phát biểu về định nghĩa DN như sau: DN là đơn vị kinh tế có tư cách pháp nhân, quy tụ các phương tiện tài chính, vật chất và con người nhằm thực hiện các hoạt động sản xuất, cung ứng, tiêu thụ sản phẩm hoặc dịch vụ, trên cơ sở tối đa hóa lợi ích của người tiêu dùng, thông qua đó tối đa hóa lợi của chủ sở hữu, đồng thời kết hợp cách hợp lý các mục tiêu xã hội. Hay theo Điều 4 Luật doanh nghiệp “Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh”. 3 Căn cứ vào quy định này thì DN có những đặc điểm sau: - Là đơn vị kinh tế, hoạt động trên thương trường, có trụ sở giao dịch ổn định, có tài sản, - Đã được đăng ký kinh doanh 2.1.1.2. Hoạt động kinh doanh “Kinh doanh là việc thực hiện liên tục một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình, đầu tư, từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm hoặc cung ứng dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lợi” 2.1.1.3. Phân loại doanh nghiệp Để nắm đặc điểm từng loại DN mà có kỹ năng quản lý DN hiệu quả, phù hợp với từng loại DN. Tùy theo những tiêu chí khác nhau có những cách phân loại DN khác nhau. - Nếu xét về dấu hiệu sở hữu, tức là căn cứ vào chủ sở hữu phần vốn thành lập nên DN ta có những loại DN sau: + Doanh nghiệp Nhà nước; + Doanh nghiệp ngoài quốc doanh; + Doanh nghiệp của các tổ chức chính trị xã hội; + Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; + Hợp tác xã. - Nếu xét về số lượng chủ sở hữu đầu tư vốn ta có: + Doanh nghiệp một chủ sở hữu; + Doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu. - Nếu căn cứ vào tính chất của chế độ trách nhiệm về mặt tài sản của các chủ thể kinh doanh ta có thể chia thành: + Doanh nghiệp trách nhiệm hữu hạn (TNHH); + Doanh nghiệp trách nhiệm vô hạn (Doanh nghiệp tư nhân- DNTN). 2.1.1.4. Vai trò của doanh nghiệp Doanh nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng của nền kinh tế, là bộ phận chủ yếu tạo ra tổng sản phẩm trong nước (GDP). Những năm gần đây, hoạt động của DN đã có bước phát triển đột biến, góp phần giải phóng và phát triển sức sản xuất, huy 4 động và phát huy nội lực vào phát triển kinh tế xã hội, góp phần quyết định vào phục hồi và tăng trưởng kinh tế, tăng kim ngạch xuất khẩu, tăng thu ngân sách và tham gia giải quyết có hiệu quả các vấn đề xã hội như: Tạo việc làm, xoá đói, giảm nghèo... Doanh nghiệp là yếu tố quan trọng, quyết định đến chuyển dịch các cơ cấu lớn của nền kinh tế quốc dân như: Cơ cấu nhiều thành phần kinh tế, cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu kinh tế giữa các vùng, địa phương. Có thể nói vai trò của DN không chỉ quyết định sự phát triển bền vững về mặt kinh tế mà còn quyết định đến sự ổn định và lành mạnh hoá các vấn đề xã hội, thực tế đó đã được phản ánh qua kết quả hoạt động của DN. 2.1.2. Khái niệm, đặc điểm, phân loại doanh nghiệp ngoài quốc doanh 2.1.2.1. Khái niệm doanh nghiệp ngoài quốc doanh Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh. Hiện nay, tồn tại nhiều quan niệm khác nhau về DN NQD (có tác giả cho rằng DN NQD là loại hình DN không thuộc sở hữu Nhà nước, chủ DN là người quyết định mọi vấn đề liên quan tới DN; cũng có tác giả cho rằng DN NQD là DN không chịu bất cứ sự chi phối nào của Nhà nước, DN tự chủ trong hoạt động tài chính của mình...) nhưng một trong những quan niệm về DN NQD được thừa nhận chung là: Doanh nghiệp NQD là hình thức DN không thuộc sở hữu của Nhà nước, trừ Hợp tác xã; toàn bộ vốn, lợi nhuận đều thuộc sở hữu tư nhân hay tập thể người lao động; chủ sở hữu hay chủ cơ sở sản xuất kinh doanh chịu trách nhiệm toàn bộ về hoạt động sản xuất kinh doanh và toàn quyền quyết định phương thức phân phối lợi nhuận sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước mà không chịu sự chi phối nào từ các quyết định của Nhà nước hay cơ quan quản lý. Các hình thức cụ thể của DN NQD bao gồm: - Công ty cổ phần; - Công ty TNHH (Công ty TNHH 1 thành viên, công ty TNHH 2 thành viên trở lên); - Công ty hợp danh; - Doanh nghiệp tư nhân; - Hợp tác xã. 5 Doanh nghiệp NQD là một loại hình DN nên nó mang đầy đủ đặc điểm của một DN như: có con dấu, trụ sở giao dịch ổn định, có tài sản, được đăng ký kinh doanh... Bên cạnh đó các DN NQD còn có những đặc điểm riêng. Đó là: - Doanh nghiệp NQD là loại hình DN có tư liệu sản xuất, phương thức sản xuất thuộc sở hữu cá nhân hay tập thể người sáng lập. - Số lượng các DN NQD nhiều hay ít phụ thuộc vào cung cầu thị trường hàng hoá, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, quan điểm của Đảng và Nhà nước trong việc khuyến khích hay kiềm chế các hoạt động kinh tế vĩ mô. - Các DN NQD có tính năng động cao; dễ thích nghi với hoàn cảnh, sự thay đổi của nền kinh tế, thể hiện: ngành nghề kinh doanh rất phong phú, đa dạng như sản xuất tiểu thủ công nghiệp, khai thác khoáng sản, kinh doanh thương mại, cung cấp các dịch vụ, chế tác vàng, sản xuất chế biến thức ăn, sản xuất chế biến xi măng... nhưng chủ yếu tập trung vào kinh doanh thương mại, dịch vụ, sản xuất tiểu thủ công nghiệp. Tuy nhiên, đây lại là loại hình DN có ý thức chấp hành pháp luật không cao, thường xuyên gian lận thuế gây thất thu thuế nhất là thuế TNDN. - Tổ chức bộ máy quản lý của các DN NQD thường gọn gàng, linh hoạt, phù hợp với chức năng, hoạt động của mình. 2.1.2.2. Đặc điểm doanh nghiệp ngoài quốc doanh Doanh nghiệp NQD có các đặc điểm chủ yếu sau: Thứ nhất, Các DN NQD thuộc sở hữu tư nhân. Do thuộc sở hữu tư nhân nên các DN NQD có tính độc lập, tự chủ cao trong việc tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của mình. Tuy nhiên, do mục tiêu lợi nhuận là tối thượng đối với các DN nên động cơ trốn, tránh thuế của các DN là rất lớn. Thứ hai, Ngành nghề hoạt động SXKD của các DN NQD rất phong phú, đa dạng tồn tại dưới nhiều hình thức, chủ yếu tập trung vào kinh doanh thương mại, dịch vụ, sản xuất ở quy mô vừa và nhỏ. Gần đây do sự phát triển của nền kinh tế thì các DN NQD cũng bước đầu thâm nhập vào thị trường vốn và thị trường tài chính. Thứ ba, Hình thức tổ chức bộ máy quản lý ở các DN NQD là do các chủ DN quyết định. Các DN NQD tiến hành đầu tư vốn, công sức để tìm kiếm lợi nhuận nên có thể nhanh chóng chuyển hướng sang kinh doanh các lĩnh vực, ngành nghề khác một cách linh hoạt, trên các địa bàn khác nhau nhằm mục đích tạo ra được nhiều lợi nhuận nhất. 6 Các DN NQD với quy mô vừa và nhỏ có thể dễ dàng thay đổi địa bàn, lĩnh vực hoạt động.Với số lượng DN NQD tăng nhanh như hiện nay thì việc kiểm soát hoạt động kinh doanh của các DN này rất khó khăn. Chính những đặc điểm cơ bản trên của các DN NQD đã tác động và chi phối rất mạnh mẽ đến công tác quản lý thuế nói chung và thuế TNDN nói riêng. Tóm lại, DN NQD là hình thức DN không thuộc sở hữu nhà nước, toàn bộ vốn, tài sản, lợi nhuận đều thuộc sở hữu tư nhân hay tập thể người lao động, chủ lao động DN hay chủ cơ sở sản xuất kinh doanh chịu trách nhiệm toàn bộ về hoạt động sản xuất kinh doanh và toàn quyền quyết định phương thức phân phối lợi nhuận sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế mà không chịu sự chi phối nào từ các quyết định của Nhà nước hay cơ quan quản lý (Quốc hội, 2005). 2.1.2.3. Phân loại doanh nghiệp ngoài quốc doanh Theo Luật doanh nghiệp được Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI kỳ họp thứ 8 thông qua thì DN NQD hiện nay gồm: Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn, Công ty hợp doanh và DN tư nhân. Các hình thức này có hoạt động kinh doanh đa dạng, phong phú về mọi lĩnh vực, mỗi hình thức của DN NQD lại có những đặc điểm khác nhau: - Công ty trách nhiệm hữu hạn: Bao gồm + Công ty TNHH một thành viên: là DN do một tổ chức hoặc một cá nhân làm chủ sở hữu (sau đây gọi là chủ sở hữu công ty), chủ sở hữu công ty chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phạm vi số vốn điều lệ của công ty (Quốc hội, 2005). + Công ty TNHH hai thành viên trở lên, đó là những DN trong đó: Thành viên chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của DN trong phạm vi số vốn cam kết góp vào DN. Thành viên có thể là tổ chức, cá nhân, số lượng thành viên không vượt quá năm mươi. Phần vốn góp của thành viên chỉ được chuyển nhượng theo quy định (Quốc hội, 2005). - Công ty cổ phần: Là DN trong đó: Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần. Cổ đông có thể là tổ chức, cá nhân, số lượng cổ đông tối thiểu là ba và không 7 hạn chế số lượng tối đa. Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của DN trong phạm vi số vốn đã góp vào DN. Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ các trường hợp theo quy định (Quốc hội, 2005). - Công ty hợp danh: Là DN trong đó: Phải có ít nhất hai thành viên là chủ sở hữu chung của công ty, cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung (sau đây gọi là thành viên hợp danh), ngoài các thành viên hợp danh có thể có thành viên góp vốn. Thành viên hợp danh phải là cá nhân, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty. Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty (Quốc hội, 2005). - Doanh nghiệp tư nhân: Là DN do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của DN (Quốc hội, 2005). 2.1.2.4. Vai trò của doanh nghiệp ngoài quốc doanh Hiện nay các DN NQD đang giữ vị trí chủ chốt trong nền kinh tế; luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước, hàng loạt các chính sách, chế độ đưa ra nhằm tạo khuôn khổ cho các DN NQD phát triển, điển hình là Luật doanh nghiệp 2005, Luật doanh nghiệp 2014. Vậy chúng ta thử đặt câu hỏi xem vì sao các DN NQD lại được quan tâm như vậy? Để trả lời cho câu hỏi này chúng ta cùng tìm hiểu vai trò của các DN NQD đối với nền kinh tế - xã hội. Vai trò của các DN NQD đối với nền kinh tế - xã hội bao gồm: - Tạo nguồn thu cho NSNN chủ yếu là thuế: DN NQD tham gia vào mọi lĩnh vực, mọi ngành nghề của nền kinh tế, hàng năm các DN NQD đã mang lại nguồn thu đáng kể cho NSNN (năm 2014 số thuế mà các DN NQD đóng góp vào NSNN là 95.785 tỷ đồng, chiếm 13,5% tổng thu NSNN). Nếu như cơ chế quản lý tốt thì mức động viên từ các DN NQD sẽ ổn định và ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu thu của NSNN. - Các DN NQD với số lượng đông đảo lại năng động nhạy bén luôn tạo ra nhiều sản phẩm cho xã hội, góp phần tăng GDP của quốc gia, thúc đẩy nền kinh tế phát triển mạnh mẽ hơn (GDP của các DN NQD thường chiếm khoảng 40% GDP 8