Tài liệu Quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại bảo hiểm xã hội thị xã phú thọ, thị xã phú thọ

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN THỊ KIM ANH QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ PHÚ THỌ, THỊ XÃ PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2020 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG NGUYỄN THỊ KIM ANH QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THỊ XÃ PHÚ THỌ, THỊ XÃ PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: TS Trịnh Mai Vân Phú Thọ, năm 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực, chính xác và chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin đã đƣợc trích dẫn trong luận văn đều đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Phú Thọ, ngày tháng năm Tác giả Nguyễn Thị Kim Anh ii LỜI CẢM ƠN Luận văn là kết quả của quá trình học tập nghiên cứu ở nhà trƣờng, kết hợp với kinh nghiệm trong quá trình công tác thực tiễn, với sự nỗ lực cố gắng của bản thân. Đạt đƣợc kết quả này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quý thầy (cô) giáo Trƣờng Đại học Hùng Vƣơng và bạn bè đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ cho tôi. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến Thầy Cô giáo đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến ban lãnh đạo, cán bộ viên chức BHXH TX Phú Thọ đã giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện luận văn. Mặc dù đã có sự nỗ lực cố gắng nhƣng luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, tôi mong nhận đƣợc sự góp ý chân thành của quí thầy (cô), và các bạn để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. Xin chân thành cám ơn! Phú Thọ, ngày tháng năm Tác giả Nguyễn Thị Kim Anh iii TÓM LƢỢC LUẬN VĂN Họ và tên học viên : Nguyễn Thị Kim Anh Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Niên khóa : 2018-2020 Mã số: 8310110 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Trịnh Mai Vân Tên đề tài: Quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH TX Phú Thọ, TX Phú Thọ 1. Tính cấp thiết của đề tài Thực tiễn công tác thu BHXH của BHXH Việt Nam nói chung và BHXH các TX, địa phƣơng nói riêng cho thấy hiệu quả thu BHXH chƣa thực sự tƣơng xứng với tiềm năng, cần phải có sự nỗ lực hơn nữa. Trƣớc tình hình kinh tế trong TX còn gặp nhiều biến động, công tác quản lý thu BHXH ở BHXH TX Phú Thọ gặp không ít khó khăn, thách thức. Tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH của đơn vị SDLĐ ngày càng gia tăng, đòi hỏi phải có biện pháp hợp lý để giải quyết triệt để. Vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề quản lý thu BHXH ở BHXH TX Phú Thọ nhằm đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu ở BHXH TX trong thời gian tới là vô cùng cần thiết. Chính vì lẽ đó, tôi chọn vấn đề “Quản lý thu BHXH bắt buộc ở BHXH TX Phú Thọ” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu Phƣơng pháp chung gồm phƣơng pháp điều tra khảo sát thu thập số liệu sơ cấp, phƣơng pháp thu thập số liệu thứ cấp, phƣơng pháp tổng hợp và xử lý số liệu và phƣơng pháp so sánh. 3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn - Góp phần làm rõ cơ sở khoa học và hệ thống hóa những vấn đề lý luận về công tác quản lý thu BHXH. - Phân tích, đánh giá đƣợc thực trạng của công tác quản lý thu BHXH bắt buộc của BHXH TX Phú Thọ giai đoạn 2017-2019. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH Thị xã Phú Thọ. v MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .................................................................. 1 2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ..................................................... 2 2.1. Mục tiêu ....................................................................................................... 2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 2 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................... 2 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................. 2 3.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 2 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................. 3 4.1. Phƣơng pháp chung ..................................................................................... 3 4.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu ...................................................................... 3 4.2.1. Số liệu thứ cấp .......................................................................................... 3 4.2.2. Số liệu sơ cấp............................................................................................ 3 Bảng 1: Thông tin mẫu khảo sát về CBVC BHXH............................................ 4 Bảng 2. Cơ cấu mẫu điều tra doanh nghiệp........................................................ 5 Bảng 3. Thông tin về ngƣời lao động ................................................................. 6 4.3. Phƣơng pháp tổng hợp và xử lý số liệu ....................................................... 6 4.4. Phƣơng pháp so sánh ................................................................................... 6 4.5. Phƣơng pháp phân tích thông tin................................................................. 6 5. Đóng góp của luận văn ................................................................................... 7 6. Kết cấu của luận văn ...................................................................................... 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC .............................................................................. 8 1.1. Cơ sở lý luận về BHXH .............................................................................. 8 1.1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về BHXH .................................................. 8 1.1.2. Bản chất và vai trò của chính sách BHXH ............................................. 11 1.1.3. Nguyên tắc quản lý thu BHXH BB ........................................................ 14 1.1.4. Nội dung quản lý thu BHXH BB ........................................................... 15 1.1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc.......... 23 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý thu BHXH BB ................................................ 26 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý thu BHXH BB ở một số địa phƣơng ................... 26 1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho BHXH TX Phú Thọ ............................. 29 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC CỦA BHXH THỊ XÃ PHÚ THỌ ........................................................ 31 2.1. Khái quát đặc điểm địa bàn nghiên cứu .................................................... 31 2.1.1. Khái quát về đặc điểm địa bàn nghiên cứu ............................................ 31 v 2.1.2. Giới thiệu về BHXH TX Phú Thọ .......................................................... 32 2.1.3. Tình hình thực hiện công tác thu BHXH BB giai đoạn 2018-2020 của BHXH thị xã Phú Thọ ...................................................................................... 39 2.2. Thực trạng quản lý thu BHXH BB của BHXH thị xã Phú Thọ giai đoạn 2018-2020 ......................................................................................................... 43 2.2.1. Công tác lập kế hoạch và các chính sách về quản lý thu BHXH ........... 44 2.2.2. Công tác tổ chức thực hiện các chính sách về quản lý thu BHXH BB .. 45 2.2.3. Quy trình lập kế hoạch thu BHXH BB tại BHXH TX Phú Thọ ............ 54 2.2.4. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá công tác thực hiện các chính sách quản lý thu BHXH BB .................................................................................................. 58 2.2.5. Đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH ở BHXH TX Phú Thọ giai đoạn 2018- 2020 qua điều tra khảo sát ...................................................... 61 2.2.6. Đánh giá của DN về công tác quản lý thu BHXH BB tại BHXH TX Phú Thọ .................................................................................................................... 68 2.2.7. Đánh giá của NLĐ về việc thực hiện thu nộp BHXH tại các DN.......... 74 2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thu BHXH tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ .................................................................................................................... 77 2.3.1. Nhóm yếu tố thuộc về cơ chế, chính sách quản lý của nhà nƣớc........... 77 2.3.2. Nhóm yếu tố thuộc về cơ quan BHXH .................................................. 78 2.3.3. Nhóm yếu tố thuộc về DN và NLĐ ........................................................ 80 2.4. Đánh giá công tác quản lý thu BHXH BB tại BHXH TX Phú Thọ giai đoạn 2018 -2020 ............................................................................................... 81 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc..................................................................................... 81 2.4.2. Một số hạn chế ....................................................................................... 82 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ....................................................................... 83 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ THU BHXH BB TẠI BHXH TX PHÚ THỌ ĐẾN NĂM 2025 ...................... 84 3.1. Định hƣớng phát triển quản lý thu BHXH tại BHXH TX Phú Thọ .......... 84 3.1.1 Quan điểm ............................................................................................... 84 3.1.2. Định hƣớng phát triển ............................................................................ 84 3.2. Một số giải pháp tăng cƣờng quản lý thu BHXH ở BHXH TX Phú Thọ giai đoạn tới ...................................................................................................... 85 3.2.1. Nâng cao năng lực bộ máy quản lý thu BHXH BB của BHXH TX Phú Thọ .................................................................................................................... 85 3.2.2. Đẩy mạnh chất lƣợng của công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật về BHXH nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật BHXH của NLĐ và ngƣời sử dụng LĐ............................................................................... 86 v 3.2.3. Tăng cƣờng sự phối kết hợp với các ban ngành liên quan trong quá trình thực hiện thu BHXH BB .................................................................................. 88 3.2.4. Hoàn thiện các công tác quản lý thu BHXH BB tại BHXH TX Phú Thọ88 3.3. KIẾN NGHỊ............................................................................................... 91 3.3.1. Kiến nghị đối với Chính Phủ, các Bộ, ngành TW .................................. 91 3.3.2. Đối với cơ quan BHXH Việt Nam ......................................................... 92 3.3.3. Với BHXH tỉnh Phú Thọ ........................................................................ 92 KẾT LUẬN ...................................................................................................... 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 95 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA PHIẾU ĐIỀU TRA CÁN BỘ VIÊN CHỨC BHXH DOANH NGHIỆP VÀ HỘ KINH DOANH PHIẾU ĐIỀU TRA v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm Y tế CBVC Cán bộ viên chức DNNN Doanh nghiệp Nhà nƣớc DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh DNVĐTNN Doanh nghiệp có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài HS Hành chính sự nghiệp NCL Ngoài công lập NLĐ Ngƣời lao động SDLĐ Sử dụng lao động SX-CB Sản xuất – Chế biến TM-DV Thƣơng mại – Dịch vụ XD Xây dựng vii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của BHXH TX Phú Thọ............... 37 vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Thông tin mẫu khảo sát về CBVC BHXH............................................ 4 Bảng 2. Cơ cấu mẫu điều tra doanh nghiệp........................................................ 5 Bảng 3. Thông tin về ngƣời lao động ................................................................. 6 Bảng 2.1: Tình hình số LĐ và đơn vị sử dụng LĐ đƣợc quản lý tại BHXH TX Phú Thọ ............................................................................................................ 40 Bảng 2.2: Tình hình số thu BHXH BH, BHXH TN, BHYT tại BHXH TX Phú Thọ .................................................................................................................... 40 Bảng 2.3: Tình hình chi BHXH và BHYT tại BHXH TX Phú Thọ ................ 42 Bảng 2.4: So sánh kế hoạch thu BHXH qua các năm ...................................... 44 Bảng 2.5. Số đơn vị tham gia BHXH tại BHXH TX Phú Thọ, giai đoạn 2018 – 2020 .................................................................................................................. 46 Bảng 2.6: Số lƣợng LĐ tham gia BHXH BB ................................................... 48 Bảng 2.7. Tình hình quản lý LĐ tham gia BHXH tại BHXH TX Phú Thọ ..... 49 Bảng 2.8: Tổng quỹ tiền lƣơng đóng BHXH của các đơn vị ........................... 50 Bảng 2.9: Phân bổ cán bộ quản lý thu BHXH của BHXH TX Phú Thọ ......... 54 Bảng 2.10. Số tiền thu, chi BHXH tại TX Phú Thọ ......................................... 55 Bảng 2.11: Tình hình nợ BHXH BB tại BHXH TX Phú Thọ........................... 56 Bảng 2.12: Tình hình kiểm tra đóng BHXH của BHXH TX Phú Thọ ............ 59 Bảng 2.13. Tình trạng thất thu BHXH BB tại Bảo hiểm xã hội TX Phú Thọ năm 2019 .......................................................................................................... 60 Bảng 2.14: Đánh giá của cán bộ về mức độ tuân thủ pháp luật BHXH của các đơn vị ................................................................................................................ 61 ĐVT: lần ........................................................................................................... 61 Bảng 2.15: Đánh giá CBVC BHXH về công tác quản lý đối tƣợng tham gia BHXH ............................................................................................................... 63 Bảng 2.16. Ý kiến đánh giá của CBVC về Công tác quản lý mức thu BHXH 64 Bảng 2.17. Đánh giá của CBVC BHXH về công tác tuyên truyền phổ biến ... 66 chính sách luật BHXH ...................................................................................... 66 vii Bảng 2.18. Đánh giá của CBVC BHXH về công tác thanh tra, kiểm tra BHXH67 Bảng 2.19. Ý kiến của DN về việc đóng BHXH.............................................. 68 Bảng 2.20. Đánh giá của DN về công tác đăng ký tham gia BHXH ............... 70 Bảng 2.21. Đánh giá của DN về công tác quản lý mức thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội thị xã Phú Thọ ....................................................................................... 71 Bảng 2.22. Đánh giá của DN về công tác tuyên truyền phổ biến chính sách luật BHXH của Bảo hiểm xã hội thị xã Phú Thọ ............................................. 72 Bảng 2.23. Đánh giá của DN về công tác thanh tra, kiểm tra BHXH.............. 74 Bảng 2.24. Thống kê mức độ hiểu biết của NLĐ về BHXH ........................... 75 Bảng 2.25. Tình hình đóng BHXH................................................................... 76 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách quan trọng trong hệ thống chính sách an sinh xã hội ở quốc gia. Đây là một công cụ hữu ích giúp Nhà nƣớc đạt đƣợc mục tiêu tăng trƣởng, ổn định và công bằng trong quản lý kinh tế vĩ mô. Tại Việt Nam, hoạt động về BHXH đƣợc thực hiện và quản lý bởi nhà nƣớc, đƣợc hoạt động không vì mục đích sinh lời. Trong đó quản lý thu bảo hiểm xã hội có tầm quan trọng quyết định đến sự hình thành, sử dụng quỹ BHXH và đảm bảo quyền lợi thụ hƣởng cho ngƣời lao động khi tham gia vào hệ thống BHXH. Hệ thống tổ chức BHXH đƣợc xây dựng từ Trung ƣơng đến địa phƣơng trong cả nƣớc. BHXH Thị xã (TX) Phú Thọ trực thuộc BHXH tỉnh Phú Thọ, là cơ quan thuộc hệ thống BHXH Việt Nam. Kết quả đánh giá 20 năm hoạt động (giai đoạn 1999 – 2019) cho thấy BHXH TX Phú Thọ đã góp phần đảm bảo an sinh xã hội, quyền và lợi ích chính đáng cho ngƣời lao động. Giữ vững ổn định chính trị, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thị xã Phú Thọ. Tuy nhiên, quá trình thực hiện chính sách BHXH ở TX Phú Thọ thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế, thiếu sót; nhất là trong công tác quản lý thu BHXH, cụ thể công tác tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm pháp luật BHXH đối với các doanh nghiệp cố tình trây ỳ không đóng, đóng không đúng, không kịp thời, không đầy đủ BHXH cho ngƣời lao động; vấn đề nợ đọng BHXH của doanh nghiệp ngày càng nghiêm trọng do tình trạng kinh doanh thua lỗ, phá sản đang là một vấn đề bức xúc nhất hiện nay; công tác quản lý, theo dõi số lao động phải tham gia BHXH bắt buộc gặp nhiều khó khăn; nhiều đơn vị sử dụng lao động cố tình gian lận trong việc đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho ngƣời lao động, gian lận trong việc kê khai quỹ lƣơng đóng BHXH nhằm trốn đóng BHXH. Những hạn chế, vƣớng mắc nêu trên nếu không đƣợc quan tâm khắc phục sẽ tác động xấu đến toàn bộ hoạt động bảo hiểm xã hội trên địa bàn thị xã 2 Phú Thọ. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần có sự nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện vấn đề quản lý thu của Bảo hiểm xã hội Thị xã Phú Thọ, nhằm tìm ra giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội của BHXH Thị xã Phú Thọ, đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn trong tình hình mới . Xuất phát từ thực tiễn đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Quản lý ” thu bảo hiểm xã hội bắt buộc của BHXH thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ”. 2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc. Phân tích, đánh giá thực trạng từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH thị xã Phú Thọ trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu (1) Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến QLNN đối với quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc để xác định những điểm lý luận có thể kế thừa cho luận văn và những điểm luận văn cần đi sâu nghiên cứu làm rõ trong điều kiện của bảo hiểm xã hội thị xã Phú Thọ. (2) Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản và kinh nghiệm thực tiễn về QLNN trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội nói chung và bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng. (3) Đánh giá mặt đƣợc, mặt chƣa đƣợc và nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Thị xã Phú Thọ giai đoạn 2017 - 2019 (4) Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH Thị xã Phú Thọ giai đoạn 2020 -2025. 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH Thị xã Phú Thọ. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Về mặt không gian: Tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. 3 + Về mặt thời gian: Số liệu thứ cấp đƣợc tác giả thu thập từ năm 2017 - 2019; Số liệu sơ cấp đƣợc tác giả điều tra vào tháng 6/2020. + Về mặt nội dung: Đề tài nghiên cứu công tác quản lý thu BHXH bắt buộc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4.1. Phương pháp chung - Phƣơng pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử; vận dụng quan điểm, đƣờng lối của Đảng và Nhà nƣớc trong quá trình đổi mới kinh tế để phân tích thực trạng quản lý và việc thực hiện chính sách và Luật BHXH ở địa bàn nghiên cứu. Từ đó rút ra một số nhận xét và kiến nghị đề xuất các giải pháp để góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH BB đối với các đơn vị tại BHXH TX Phú Thọ. - Phƣơng pháp tiếp cận: xem xét, nghiên cứu dƣới góc độ các quy trình thu, các văn bản hƣớng dẫn thực hiện của Nhà nƣớc để phân tích, đánh giá nhằm tìm ra những bất cập, mâu thuẫn hoặc những tồn tại để nhằm đề xuất một số biện pháp có tính khả thi trong tƣơng lai. 4.2. Phương pháp thu thập số liệu 4.2.1. Số liệu thứ cấp Thu thập từ các nguồn tài liệu, báo cáo của bảo hiểm xã hội TX Phú Thọ; các giáo trình, tạp chí, công trình và đề tài khoa học. 4.2.2. Số liệu sơ cấp Phƣơng pháp khảo sát bằng cách phát phiếu điều tra khảo sát đã đƣợc thiết kế sẵn cụ thể bao gồm các nhóm đối tƣợng điều tra nhƣ sau: + CBVC làm việc tại cơ quan BHXH: 17 CBVC BHXH, 30 nhân viên kế toán đang làm việc tại 30 doanh nghiệp ngoài quốc doanh và 150 lao động đang làm việc tại các DN này, nhằm đánh giá mức độ đồng ý của đối tƣợng điều tra về sự phù hợp của công tác quản lý thu Bảo hiểm xã hội bắt buộc. Luận văn đã sử dụng phiếu khảo sát CBVC BHXH theo các tiêu chí nhƣ: “ Sự tuân thủ của các đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội 4 Sự hài lòng về công tác quản lý đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hội Sự phù hợp của công tác quản lý mức thu bảo hiểm xã hội Sự hài lòng về công tác thông tin, tuyên truyền Sự phù hợp của công tác thanh tra, kiểm tra về bảo hiểm xã hội “ Dựa trên các tiêu chí đó, chúng tôi xây dựng bộ câu hỏi gồm 20 câu hỏi cho các CBVC BHXH nhằm biết đƣợc sự đánh giá của nhóm khảo sát. Trong đó, 17 câu hỏi liên quan đến đánh giá của các CBVC bảo hiểm xã hội về các hoạt động của công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội, 1 câu hỏi đánh giá chung về sự phù hợp của công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH thị xã Phú Thọ và 3 câu hỏi về mức độ tuân thủ Luật BHXH của các đơn vị. Phƣơng pháp đánh giá theo thang điểm Likert với Hoàn toàn không đồng ý; 2: Không đồng ý; 3: Bình thƣờng; 4: Đồng ý; 5: Hoàn toàn đồng ý. Những câu hỏi đƣợc sử dụng khảo sát là những câu hỏi đã đƣợc điều chỉnh sao cho dễ hiểu, dễ trả lời và phù hợp với thực tế . ” Bảng 1: Thông tin mẫu khảo sát về CBVC BHXH Nhóm Số phiếu % Nữ 11 64,7 Nam 6 35,3 Từ 22 - 35 tuổi 9 52,9 Từ 36 - 50 tuổi 6 35,3 Trên 50 tuổi 2 11,8 < 5 năm 4 23,5 Từ 5 - 10 năm 11 64,7 > 10 năm 2 11,8 13 76,48 STT 1 2 3 4 Giới tính Tuổi Thời gian công tác Trình độ học vấn Đại học 5 5 Trung cấp 2 11,76 Phổ thông 2 11,76 Ban Giám đốc BH 03 17,65 Bộ phận thu BH 05 29,42 Bộ phận TNvà QLHS 02 11,76 Bộ phận chế độ chính sách 02 11,76 Bộ phận kế toán, giám 02 11,76 03 17,65 17 100 Bộ phận công tác định Bảo vệ, lái xe TỔNG (Nguồn: Số liệu điều tra năm 2020) + Doanh nghiệp: Trong các doanh nghiệp mà BHXH TX Phú Thọ đang “ quản lý đƣợc chúng tôi lựa chọn và phát phiếu điều tra khảo sát 30 doanh nghiệp ngoài Nhà nƣớc. Đây là loại hình doanh nghiệp có số trƣờng hợp vi phạm Luật, chính sách BHXH lớn nhất và đang có tỷ lệ số nợ đọng BHXH cao nhất trên địa bàn. Kết quả qua xử lý có 30 phiếu điều tra thu về là hợp lệ. Kết quả của phiếu điều tra nhằm nắm bắt đƣợc những vƣớng mắc, khó khăn của DN khi thực hiện luật BHXH, tìm ra những nguyên nhân dẫn đến tình trạng vi phạm nêu trên . ” Bảng 2. Cơ cấu mẫu điều tra doanh nghiệp Thống kê Loại hình DN Tỷ lệ (%) Ngành nghề kinh Thống kê doanh DN Tỷ lệ (%) DN tƣ nhân 2 6,7 Sản xuất-chế biến 10 33,3 Công ty Cổ phần 24 80 T.mại - D.vụ 10 33,3 Công ty TNHH 4 13.3 Xây dựng 10 33,3 Công ty hợp danh 0 0 Tổng cộng 30 100 30 100 (Nguồn: Số liệu điều tra năm 2020) + Người lao động: Để có cái nhìn khách quan và nhiều chiều hơn về vấn đề “ quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại BHXH TX Phú Thọ, tôi đã tiến hành 6 phỏng vấn 200 ngƣời lao động. Kết quả điều tra thu thập đƣợc 200 phiếu khảo sát trong đó có 50 phiếu không hợp lệ. ” Bảng 3. Thông tin về ngƣời lao động Nhóm Số lƣợng (ngƣời) Tỷ lệ (%) Giới tính 150 100 Nam 80 53,3 Nữ 70 46,7 Tuổi 150 100 Dƣới 22 tuổi 44 29,3 Từ 22 đến 35 tuổi 61 40,7 Từ 36 đến 50 tuổi 45 30 Trên 50 tuổi 0 0 Trình độ học vấn 150 100 PTTH 79 52,7 Trung cấp 71 47,3 Cao đẳng 0 0 Khác 0 0 Lĩnh vực làm việc 150 100 Sản xuất - Chế biến 49 32,7 Thƣơng mại - Dịch vụ 48 32 Xây dựng 53 35,3 STT 1 2 3 4 Nguồn: số liệu điều tra năm 2020 4.3. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu - Phƣơng pháp thống kê mô tả để hệ thống hoá và tổng hợp tài liệu theo các tiêu thức phù hợp với mục đích nghiên cứu. 4.4. Phương pháp so sánh - Phƣơng pháp tổng hợp và so sánh là phƣơng pháp chủ yếu đƣợc sử dụng trong đề tài, cụ thể gồm so sánh các chỉ tiêu tƣơng đối, tuyệt đối và số bình quân để đánh giá sự biến động của các chỉ tiêu phân tích khi có sự thống nhất về thời gian, không gian theo một số tiêu thức nhất định. 4.5. Phương pháp phân tích thông tin 7 - Phƣơng pháp thống kê mô tả đƣợc sử dụng để mô tả những đặc tính cơ bản của dữ liệu thu thập đƣợc từ nghiên cứu thực nghiệm qua các cách thức khác nhau. Từ đó, phân tích hoạt động quản lý thu, mở rộng đối tƣợng thu, quản lý chặt chẽ tiền lƣơng tiền công làm căn cứ đóng, quản lý hồ sơ tài liệu, thông tin, báo cáo và đề ra các biện pháp chống thất thu BHXH, đảm bảo cân đối quỹ nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH BB tại BHXH Thị xã Phú Thọ. 5. Đóng góp của luận văn “ ề m t l lu n: tổng hợp một cách có hệ thống cơ sở lý luận về BHXH và quản lý thu bảo hiểm xã hội nói chung và quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc nói riêng. ề m t th c ti n: Luận văn là công trình khoa học, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao, là tài liệu giúp cơ quan BHXH hoàn thiện hơn trong công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc, là tài liệu phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy và học tập trong lĩnh vực bảo hiểm. ” 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý thu BHXH BB tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ. Chƣơng 3: Một số giải pháp tăng cƣờng quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ 8 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC 1.1. Cơ sở lý luận về BHXH 1.1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về BHXH 1.1.1.1. Khái niệm BHXH BHXH là bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống ASXH của mỗi quốc gia. Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam "BHXH là sự đảm bảo, thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ khi họ mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn LĐ và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của NN theo pháp luật, nhằm đảm bảo an toàn đời sống cho NLĐ và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội". Trƣớc khi Luật BHXH ban hành, khái niệm về BHXH đƣợc tiếp cận dƣới nhiều góc độ: (1) Dƣới góc độ chính sách: BHXH đƣợc hiểu là một chính sách xã hội, nhằm giải quyết các chế độ xã hội liên quan đến một tầng lớp đông đảo NLĐ và bảo vệ sự phát triển KT-XH, sự ổn định chính trị quốc gia. (2) Dƣới góc độ quản lý: BHXH là công cụ quản lý của NN để điều chỉnh mối quan hệ kinh tế giữa ngƣời lao động, ngƣời sử dụng lao động và nhà nƣớc để thực hiện quá trình phân phối và phân phối lại thu nhập giữa các thành viên trong xã hội. (3) Dƣới góc độ tài chính: BHXH đƣợc hiểu là một quỹ tài chính tập trung, đƣợc hình thành từ sự đóng góp của các bên tham gia và có sự hỗ trợ của nhà nƣớc. (4)Dƣới góc độ thu nhập: BHXH là sự bảo đảm thay thế một phần thu nhập khi NLĐ có tham gia BHXH bị mất hoặc bị giảm thu nhập. - Bộ luật Lao động năm 2012 có ghi rõ: “BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ khi họ bị mất hoặc giảm khoản thu nhập từ nghề nghiệp do bị mất hoặc giảm khả năng LĐ hoặc mất việc làm do những rủi ro xã hội thông qua việc hình thành, sử dụng một quỹ tài chính do