Tài liệu Quản lý thiết bị dạy học thực hành tại trường đại học ngoại ngữ, đại học quốc gia hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HÀ THỊ THANH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HÀ THỊ THANH QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 8 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn Khoa học : TS Nguyễn Xuân Long HÀ NỘI - 2019 LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn đến các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lí Giáo Dục, trường Đại học Giáo Dục, đặc biệt là TS.Nguyễn Xuân Long, người hướng dẫn khoa học, người thầy đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tác giả xin cảm ơn gia đình, bạn bè, những người đã luôn bên cạnh động viên, ủng hộ và giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Mặc dù trong quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn, tác giả đã dành nhiều thời gian, tâm huyết. Nhưng chắc chắn, luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế. Kính mong nhận được sự thông cảm, chia sẻ của quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp. Xin trân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2019 Tác giả Hà Thị Thanh i MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ i MỤC LỤC ................................................................................................................. ii DANH MỤC VIẾT TẮT .......................................................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................ vii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3 4. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................. 3 5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 4 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................ 5 9. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 5 10. Cấu trúc của luận văn........................................................................................ 6 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ .......................... 7 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề ........................................................................ 7 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước ............................................................................. 7 1.1.2. Nghiên cứu trong nước ............................................................................. 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 13 1.2.1. Quản lý .................................................................................................... 13 1.2.2. Quản lý trường học ................................................................................. 16 1.2.3. Khái niệm dạy học thực hành ................................................................. 20 1.2.4. Thiết bị dạy học thực hành và quản lý thiết bị dạy học thực hành ......... 21 1.3. Một số vấn đề lý luận về thiết bị dạy học thực hành ngoại ngữ tại các trƣờng đại học ngoại ngữ ................................................................................... 24 1.3.1.Vai trò của thiết bị dạy học thực hành ngoại ngữ ................................... 24 1.3.2. Yêu cầu đối với thiết bị dạy học thực hành ngoại ngữ ........................... 26 1.3.3. Một số đặc thù của thiết bị dạy học thực hành ngoại ngữ ...................... 30 1.4. Nguyên tắc và các yêu cầu quản lý thiết bị dạy học ................................ 31 1.4.1. Tính khoa học sư phạm ........................................................................... 31 1.4.2. Tính Khoa học kỹ thuật ........................................................................... 32 1.4.3. Tính thẩm mỹ ........................................................................................... 32 1.4.4. Tính nhân trắc học .................................................................................. 32 1.4.5. Tính kinh tế .............................................................................................. 33 ii 1.5. Nội dung quản lý thiết bị dạy học thực hành tại các trƣờng đại học ngoại ngữ ....................................................................................................................... 33 1.5.1. Tổ chức bộ máy quản lý thiết bị giáo dục trong nhà trường .................. 33 1.5.2. Quản lý đầu tư, phân bổ thiết bị dạy học ................................................ 34 1.5.3. Quản lý khai thác, sử dụng thiết bị dạy học............................................ 35 1.5.4. Bảo quản và bảo dưỡng thiết bị dạy học ................................................ 36 1.6. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thiết bị dạy học thực hành tại các trƣờng đại học ngoại ngữ ...................................................................................................... 37 1.6.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 37 1.6.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 38 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................................... 39 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI .................................................................................................................... 40 2.1. Khái quát chung về Trƣờng Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội 40 2.1.1. Giới thiệu về nhà trường ......................................................................... 40 2.1.2. Đặc thù về dạy và học tại Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội gắn với thực hành ................................................................................. 41 2.1.3. Giới thiệu về khảo nghiệm thực trạng..................................................... 42 2.2. Thực trạng thiết bị dạy học thực hành tại Trƣờng Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội .................................................................................... 43 2.2.1. Thực trạng quy mô thiết bị dạy học ........................................................ 43 2.2.2. Thực trạng chất lượng thiết bị dạy học ................................................... 47 2.2.3. Thực trạng cơ cấu thiết bị dạy học ......................................................... 48 2.3. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trƣờng Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội. .......................................................................... 49 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ, giảng viên và sinh viên về vai trò của thiết bị dạy học thực hành ................................................................................. 49 2.3.2.Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý thiết bị dạy học thực hành .............. 51 2.3.3. Thực trạng đầu tư, phân bổ thiết bị dạy học thực hành .......................... 53 2.3.4. Thực trạng khai thác, sử dụng thiết bị dạy học thực hành ..................... 56 2.3.5. Thực trạng bảo quản và bảo dưỡng thiết bị dạy học thực hành ............. 58 2.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý thiết bị dạy học thực hành tại các trƣờng đại học ngoại ngữ ................................................................................... 60 2.4.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 60 2.4.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 61 2.5. Đánh giá chung tình trạng quản lý thiết bị dạy học tại Trƣờng Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội ................................................................ 62 2.5.1. Điểm mạnh .............................................................................................. 62 iii 2.5.2. Điểm yếu.................................................................................................. 63 2.5.3. Thuận lợi ................................................................................................. 64 2.5.4. Khó khăn ................................................................................................. 64 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................... 66 CHƢƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI .................................................................................................................... 67 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 67 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc.............................................................. 67 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 67 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................ 68 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ...................................... 68 3.1.5. Đảm bảo tính khoa học ........................................................................... 69 3.2. Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy thực hành tại Trƣờng Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội ................................................................ 69 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của thiết bị dạy học và quản lí thiết bị giáo dục cho cán bộ, giảng viên, nhân viên, sinh viên . 69 3.2.2. Xây dựng kế hoạch quản lý trang bị, cung ứng thiết bị dạy học thực hành ........................................................................................................................... 72 3.2.3. Xây dựng quy trình quản lý sử dụng thiết bị dạy học thực hành ............ 76 3.2.4. Tăng cường các biện pháp quản lý bảo quản thiết bị dạy học thực hành ........................................................................................................................... 81 3.2.5. Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ khai thác sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học cho đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên. ........................ 83 3.2.6. Thực hiện xã hội hoá giáo dục nhằm vận động các tổ chức cá nhân, các lực lượng xã hội đầu tư thiết bị dạy học thực hành .......................................... 85 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 86 3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ....................................................................................................................... 87 3.4.1. Tính cấp thiết........................................................................................... 87 3.4.2. Tính khả thi ............................................................................................. 89 3.4.3. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi ................................ 90 Kết luận chƣơng 3................................................................................................... 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC iv DANH MỤC VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nghĩa là 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 GV Giảng viên 3 SV Sinh viên 4 TBDH Thiết bị dạy học 5 TBDHTH Thiết bị dạy học thực hành 6 ĐHNN Đại học Ngoại Ngữ 7 CSVC Cơ sở vật chất 8 QL Quản lý 9 QLTT Quản lý trường học v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Mực độ thực hiện quản lý TBDH thực hành .................................. 51 Bảng 2.2. Mực độ cần thiết của TBDH thực hành ......................................... 53 Bảng 2.3. Mực độ sử dụng và khai thác TBDH thực hành ............................ 56 Bảng 2.4. Mực độ bảo quản và bảo dưỡng TBDH thực hành ........................ 58 Bảng 2.5. Yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý TBDH Thực hành tại trường ĐHNN - Đại học Quốc Gia Hà Nội .................................. 60 Bảng 2.6. Yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý TBDH Thực hành tại trường ĐHNN - Đại học Quốc gia Hà Nội .............................. 61 Bảng 3.1. Mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý TBDH thực hành ..... 88 Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý TBDH thực hành ........ 89 Bảng 3.3. Mức độ cấp thiết - khả thi của CBQL - GV - SV .......................... 90 Bảng 3.4. Mức độ cấp thiết - khả thi của các biện pháp quản lý TBDH thực hành ....................................................................................... 91 vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng quy mô TBDH thực hành.................................................. 45 Biểu đồ 2.2. Thực trạng tình hình trang bị TBDH thực hành .................................. 46 Biểu đồ 2.3. Thực trạng chất lượng TBDH thực hành ............................................. 47 Biểu đồ 2.4. Thực trạng cơ cấu TBDH thực hành ................................................... 48 Biểu đồ 2.5. Đánh giá vai trò của TBDH thực hành của CBQL – Giảng viên – Sinh viên ............................................................................................. 49 vii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Giáo dục là nền tảng cho sự phát triển của đất nước. Đảng ta đã chỉ rõ: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng con người và thế hệ thiết tha, gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường, xây dựng và bảo vệ tổ quốc; thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc là những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội ” [2,tr.13]. 1.2. Trong những năm gần đây ngành giáo dục nước ta luôn nỗ lực đổi mới nội dung, phương pháp để nâng cao tính tích cực, chủ động trong dạy và học nhằm ngày càng khẳng định chất lượng giáo dục và đào tạo. Trong đó việc tăng cường cơ sở vật chất - thiết bị dạy học được coi là một yếu tố quan trọng, là một trong các tiêu chuẩn để đánh giá, kiểm định về một nhà trường. Bên cạnh đó, với mục đích đào tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng thì trong quá trình dạy học, việc truyền tải kiến thức tới người học là vô cùng quan trọng, không chỉ cung cấp lý thuyết mà còn cần linh hoạt kết hợp với trực quan sinh động, thực hành giúp người học dễ dàng tiếp thu kiến thức, và hình thành được kỹ năng ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn. 1.3. Thiết bị dạy học cũng là thành tố cơ bản của quá trình dạy học, giúp cho việc dạy học trở nên có hiệu quả hơn, cung cấp điều kiện vật chất để quá trình dạy học diễn ra thuận lợi nhằm đạt được mục đích đào tạo. Ngoài ra, thiết bị dạy học thực hành nói riêng cũng là một trong những yếu tố kiên quyết giúp học sinh, sinh viên có cái nhìn cụ thể và khách quan hơn đối với từng môn học. Việc sử dụng thiết bị dạy học là thành tố không thể thiếu trong quá trình dạy học ngày càng phát triển của đất nước với việc hội nhập quốc tế, và việc sinh viên được áp dụng những kiến thức lý thuyết đã được học ứng 1 dụng vào thực hành thì các kiến thức đều trở nên vô giá và có giá trị hơn trong xã hội. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII và IX có đoạn viết: “Tăng cường cơ sở vật chất , thiết bị dạy học và từng bước hiện đại hóa nhà trường, lớp học sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại, thư viện…” và “Đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tư duy sáng tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”, [2, tr.13]. 1.4. Xác định được vai trò, tầm quan trọng của cơ sở vật chất thiết bị dạy học thực hành đối với quá trình đào tạo, Lãnh đạo Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội coi đó là một trong các khâu đột phá để làm nên thương hiệu. Lãnh đạo nhà trường luôn khẳng định: học phải đi đôi với hành, không học chay, do vậy, việc quan tâm, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học luôn được coi là nhiệm vụ trọng tâm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo khẳng định uy tín và thương hiệu của Nhà trường. Trong những năm gần đây Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội đẩy mạnh phát triển cơ sở vật chất, thiết bị để đáp ứng yêu cầu đào tạo với quy mô ngày càng tăng và chương trình đào tạo có đổi mới. Song thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học thực hành đã bộc lộ một số hạn chế chưa đáp ứng được sự mong đợi của lãnh đạo nhà trường như: việc khai thác đầu tư, mua sắm thiết bị dạy học còn chưa hiệu quả, sự phối hợp giữa các khoa, bộ môn và các phòng ban với bộ phận phụ trách quản lý thiết bị dạy học còn nhiều mặt hạn chế; công tác bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị còn chưa kịp thời; việc kiểm tra tình trạng sử dụng của thiết bị còn chậm; hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn sử dụng thiết bị trong học tập và giảng dạy cho cán bộ, giảng viên, sinh viên chưa thường xuyên nên nhiều sinh viên còn lúng túng và gây hỏng thiết bị, dụng cụ trong quá trình học tập. 2 Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội” nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận, thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội và đưa ra những biện pháp tăng cường quản lý thiết bị dạy học thực hành nhằm đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của Nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Từ nghiên cứu các lý luận và thực trạng, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, phù hợp yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trong giai đoạn hiện nay và nhằm nâng cao chất lượng dạy học. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý thiết bị dạy học thực hành tại các trường đại học ngoại ngữ 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc Gia Hà Nội. 4. Câu hỏi nghiên cứu Trước yêu cầu tăng cường dạy học thực hành trong các Trường Đại học nhất là Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội nói riêng đã đặt ra một câu hỏi: Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, phù hợp xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước ngày nay? 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, trước yêu cầu tăng cường dạy học thực hành tăng cường dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội, Nhà 3 trường đã trang bị nhiều thiết bị dạy học hiện đại. Tuy nhiên, hoạt động quản lý thiết bị dạy học còn nhiều bất cập, chưa theo kịp với xu thế đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Nếu nghiên cứu và xác định được các biện pháp quản lý thiết bị dạy học thực hành phù hợp như: Quản lý đầu tư, mua sắm; ban hành các quy trình quản lý sử dụng, bảo quản thiết bị; Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ giảng dạy, kỹ thuật viên,... thì sẽ nâng cao nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học thực hành tại các trường đại học ngoại ngữ. 6.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội. 6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý thiết bị dạy học thực hành ở Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc Gia Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục hiện nay. 7.2. Giới hạn thời gian khảo nghiệm Thời gian khảo sát trong 2 năm (từ năm 2018 đến năm 2019). 7.3. Giới hạn về khách thể khảo nghiệm - Đề tài khảo nghiệm chính là 85 người bao gồm: Lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo phòng ban, lãnh đạo khoa đào tạo và chuyên viên quản lý kỹ thuật thiết bị dạy học tại trường. - Giảng viên của nhà trường gồm 78 giảng viên. 4 - Khảo sát sinh viên của nhà trường gồm 83 sinh viên. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Đề tài nghiên cứu góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lí luận về thiết bị dạy học thực hành; nội dung quản lý thiết bị dạy học thực hành; các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thiết bị dạy học thực hành để xây dựng một số biện pháp tăng cường quản lý hiệu quả cho công tác quản lý thiết bị dạy học thực hành. 8.2.Ý nghĩa thực tiễn Luận văn nghiên cứu thực trạng trong quản lý TBDH thực hành và đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý TBDH thực hành ở Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. 9. Phƣơng pháp nghiên cứu 9.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu, xác định các khái niệm cơ bản để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 9.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: để thu thập ý kiến của các đối tượng thông qua các câu hỏi đóng và mở về các vấn đề liên quan đến công tác quản lý thiết bị dạy học thực hành. Đối tượng khảo nghiệm là cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên và sinh viên nhà trường. - Phương pháp phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ hạn chế hơn và tập trung vào giảng viên và cán bộ quản lý. 9.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu Vận dụng một số công thức toán học, thống kê để xử lý, phân tích số liệu thu được về mặt định tính và định lượng. 5 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý thiết bị dạy học thực hành tại các Trường Đại học ngoại ngữ. Chƣơng 2. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. Chƣơng 3. Biện pháp quản lý thiết bị dạy học thực hành tại Trường Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội. 6 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THỰC HÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ 1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Nhà giáo dục vĩ đại Tiệp Khắc J.A. Komensky ( 1592 - 1679) đã đặt nền móng cho cái gì có thể tri giác được hãy để cho nhìn, cái nghe được hãy để cho nghe…đó là quy tắc vàng đối với trẻ em, đối với dạy học. Nhà giáo dục người Nga Usinsky (1824 - 1870) và các học trò của ông tiếp tục phát triển nguyên tác dạy học trực quan, dựa trên các thành tựu mới về tâm lý học và sinh lý học. Ông khẳng định trực quan là cái ban đầu, là nguồn gốc của tri thức, cảm giác cung cấp tài liệu cho hoạt động trí tuệ. Usinsky viết: Không có cái gì có thể giúp anh san bằng bức tường ngăn cách giữ giáo viên và học sinh như là việc đưa cho học sinh xem một bức tranh và giải thích nó, đứa trẻ suy nghĩ bằng hình dạng, bằng màu sắc, âm thanh và bằng cảm giác nói chung. Nhà giáo dục lỗi lạc người Thụy Sỹ J.H. Pestaloji (1746 - 1827) đã phát triển nguyên tắc dạy học trực quan Komensky với tư tưởng chỉ rõ mối quan hệ hữu cơ giữa tri thức cảm tính với sự phát triển tư duy. Nhà triết học vĩ đại V.I. Lê-nin (1870 - 1924) khi phân tích bản chất của quá trình nhận thức cũng đã chỉ ra quy luật nhận thức của con người là: “Từ trực quan sinh động đến tư suy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn là con đường biên chứng của sự nhận thức chân lý, nhận thức hiện tượng khách quan”. Năm 1984, Hội nghị quốc tế về Giáo Dục lần thứ 39 họp tại Giơ-ne-vơ cũng như nhiều hội nghị về TBDH ở các nước XHCN đã khằng định ngành giáo dục cần phải được đổi mới thường xuyên về mục đích, cấu trúc, nội dung, TBDH và phương pháp để tạo cho tất cả các HS có những cơ hội học 7 tập, tùy theo hoàn cảnh kinh tế, kỹ thuật và xã hội tất cả các nước trên thế giới đều có khuynh hướng hoàn thiện CSVC và TBDH nhằm phù hợp với sự hiện đại hóa nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Các nước có nền kinh tế phát triển đều quan tâm đến việc nghiên cứu, thiết kế, sản xuất các TBDH hiện đại đạt chất lượng cao, cần thiết cho nhu cầu phát triển mỗi nước như Tiệp Khắc, Hungari, Pháp, Mỹ, Đức,… Tóm lại, vấn đề về quản lý - nâng cao thiết bị dạy học thực hành đã được các nhà nghiên cứu trên thế giới nghiên cứu từ rất sớm đề ngày càng nâng cao, hoàn thiết, áp dụng những thiết bị dạy học vào quá trình đào tạo. Không chỉ học trên lý thuyết mà thực hành luôn là yếu tố quyết định con người trong môi trường thực hành, đi làm hay bất kể đâu. Việc học lý thuyết chỉ có tác dụng khi chúng ta thực hành nó, từ đó rút ra được những kinh nghiệm, những lợi ích và hạn chế để đạt kết quả cao nhất đối với từng lĩnh vực, từng chuyên ngành. Cùng từ những tư tưởng tiến bộ, trên thế giới ngày càng phát triển yếu tố con người tạo ra năng suất lao động, tạo ra những thành tựu khoa học từ sau những quá trình thực hành thất bại đến thành công. 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Thiết bị dạy học là một trong những thành tố cơ bản hỗ trợ tối đa cho hoạt động dạy học. Yêu cầu đổi mới nội dung và phương pháp dạy học tất yếu kéo theo việc đổi mới cơ sản vật chất nói chung và thiết bị dạy học nói riêng, đặc biệt là hoạt động quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học, quá trình có tác động trực tiếp đến chất lượng và hiệu quả của hoạt động dạy và học, thể hiện cụ thể nội dụng dạy học và hỗ trợ thực hiện các phương pháp dạy học tích cực,... Trong những năm gần đây, các thiết bị điện tử, máy vi tính, rô bốt, các đồng hồ điện từ số đo chính xác cao, ti vi, video, máy báo cáo phát âm, các ứng dụng dạy học,... đã được nghiên cứu, thiết kế và tăng cường cho các trường phổ thông, cao đẳng, đại học. Đi liền với việc đầy tư TBDH cho các 8 trường học là vấn đề quản lý cơ sở vật chất trường học nói chung và quản lý sử dụng TBDH nói riêng cũng được đặt ra. Công trình Quản lý Nhà trường của tác giả Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thành Vinh [6] đã giới thiệu các nội dung liên quan đến quản lý nhà trường như: quản lý hoạt động dạy học và giáo dục, kiểm định chất lượng dạy - học, hỗ trợ hoạt động dạy học, quản lý nhân sự, tài chính, cơ sở vật chất - kỹ thuật của nhà trường. Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc (chủ biên) cuốn “Quản lý giáo dục một số vấn đề lý luận và thực tiễn”[28] đã đề cập đến một số vấn đề về lý luận quản lý giáo dục, các mô hình quản lý, các cách tiếp cận lý luận quản lý, xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch trong quản lý, tổ chức bộ máy quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra cà các vấn đề trong quản lý giáo dục. Tác giả Nguyễn Thị Tuyết Hạnh (chủ biên) cuốn giáo trình “Khoa học quản lý giáo dục” [16] đã trình bày những khái niệm, đặc điểm, bản chất và nội dung của khoa học quản lý giáo dục; mục tiêu, quan điểm, mô hình, chức năng, nguyên tắc và phương pháp của quản lý giáo dục, trong đó có đề cập đến nội dung quản lý hoạt động học tập trong nhà trường. Nghiên cứu về quản lý TBDH, các tác giả trình bày các quan điểm về TBDH, cơ sở phân loại và vai trò của TBDH trong nhà trường. VD: Trong công trình: Phương tiện dạy học [36] tác giả Tô Xuân Giáp đã đưa ra những cơ sở phân loại hương tiện dạy học, cách thức lựa chọn, thiết kế, chế tạo, sử dụng phương tiện dạy học và các điều kiệu để đảm bảo sử dụng có hiệu quả phương tiện dạy học. Theo tác giả: “Phương tiện dạy học được sử dụng đúng, có tác dụng làm tăng hiệu quả sư phạm của nội dung và phương pháp dạy học lên rất nhiều” [36,tr.43]. Trong cuốn: “Quản lý giáo dục” [17] do Bùi Minh Hiển chủ biên, ở chương 10 các tác giả đã đề cập dến các vấn đề lý luận về vai trò của TBDH 9 trong sự phát triển hệ thống giáo dục quóc dân, phân loại các nhóm TBDH mà người quản lý cần bao quát và đưa ra một số nguyên tác và giải pháp quản lý TBDH ở trường phổ thông. Năm 2005, chủ nhiệm đề tài Ngô Quang Sơn đã bảo vệ thành công đề tài cấp Bộ về: “Một số biện phát quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông tại các trung tâm GDTX và trung tâm học tập cộng đồng” mã số B 2004-53-17; Tác giả khẳng định vai trò quan trọng của TBDH trong các hoạt động giảng dạy, giáo dục và học tập, đó là: “TBDH vừa là một thành tố, vừa là một phương tiện, một phương hướng, vừa hàm chứa nội dung của quá trình dạy học, đồng thời tạo hứng thú nhận thức cho học viên. TBDH là một trong những điều kiện giúp giáo viên và học viên thực hiện tốt phương châm dạy học phát huy tính tích cực của học viên, tích cực hóa quá trình nhân thức, quá trình tư duy của học viên…”, đồng thời tác giả đã đưa ra hệ thống 8 giải pháp quản lý nhắm nâng cao hiệu quả của việc trang bị, sử dụng và bảo quản TBDH. Năm 2008, luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thu Hằng, Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Phòng với đề tài: “Biện pháp quản lý CSVC trường học ở trường THPT chuẩn quốc gia của Thành Phố Hải Phòng”. Tác giả đã đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này trên địa bàn nói chung và trong các trường THPT chuẩn quốc gia nói riêng. Năm 2013, luận văn Thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thanh, tỉnh Hưng Yên với đề tài: “Quản lí thiết bị dạy học ở trường THPT huyện Thi Ân, tỉnh Hưng Yên”. Tác giả đã đề xuất 6 biện pháp quản lý TBDH. Năm 2013, luận văn Thạc sĩ của tác giả Trần Văn Long với đề tài: “Thực trạng và giải pháp quản lý cơ sở vật chất các trường tiểu học tỉnh Khách Hòa”, tác giả đánh giá thực trạng quản lý CSVC các trường tiểu học, 10 góp phần phát triển dạy học, nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục tiểu học phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Khánh Hòa. Trần Duy Hân với đề tài: “Biện pháp quản lý phương tiện dạy học của Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn thành phố Huế đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay”, tác giả đã nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng việc quản lý phương tiện dạy học của Hiệu trưởng, xác lập các biện pháp quản lý phương tiện dạy học có hiệu quả của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Huế, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Lê Thanh Giang với đề tài: “Thực trạng và giải pháp quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học của Giáo viên trường Trung học phổ thông tỉnh Cà Mau”, qua đề tài tác giả đã khảo sát và phân tích thực trạng quản lý và sử dụng TBDH ở một số trường THPT tỉnh Cà Mau, từ đó đề xuất một số giải pháp quản lý việc sử dụng TBDH của giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả sử dung TBDH ở các trường THPT tỉnh Cà Mau. Theo giáo trình: “Lý luận dạy học ở trường THCS” [5] do Nguyễn Ngọc Bảo và Trần Kiềm viết đã dành một chương (chương 5) để viết về phương tiện dạy học. Bên cạnh việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, hiện nay các trường THCS đã được trang bị nhiều phương tiện dạy học. Vì vậy GV cần phải nắm được khái niệm phương tiện dạy học, các loại phương tiện dạy học, cách sử dụng, bảo quản từng loại phương tiện dạy học, đặc biệt là phương tiện dạy học kĩ thuật. Trong cuốn “Một số vấn đề lý luận và thực tiến của việc xây dựng, sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ở trường phổ thông Việt Nam” [13] do Trần Quốc Đắc chủ biên, tác giả đã đưa ra các quan điểm làm cơ sở cho việc sử dụng TBDH, xác định vị trí, vai trò của CSVC và TBDH ở trường phổ thông. Các tác giả nhận định: “Thiết bị dạy học được sử dụng, hiệu quả sử 11