Tài liệu Quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã phúc yên, vĩnh phúc (lv02180)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN VĂN NAM QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ PHÚC YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN VĂN NAM QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ PHÚC YÊN, TỈNH VĨNH PHÚC Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền HÀ NỘI - 2016 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm động viên, giúp đỡ của các cấp lãnh đạo, các Thầy Cô giáo, bạn bè và gia đình. Với tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao học QLGD K18. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo, các đồng chí cán bộ, giáo viên, nhân viên các trường THPT thị xã Phúc Yên, Vĩnh Phúc đã giúp đỡ động viên và tạo điều kiện thuận lợi cho Tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu đồng thời cung cấp số liệu, tư vấn khoa học cho tôi trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành bản luận văn. Đặc biệt, Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và giúp đỡ Em trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do bản thân còn có những hạn chế nhất định trong kinh nghiệm nghiên cứu và quản lý giáo dục, nên luận văn không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong nhận được các ý kiến đóng góp của Hội đồng chấm luận văn, của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp để công trình nghiên cứu được hoàn chỉnh hơn. Hà Nội, ngày 24 tháng 11 năm 2016 Tác giả Nguyễn Văn Nam LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, tất cả các số liệu và những kết quả nghiên cứu trong luận văn này đều do tôi nghiên cứu, số liệu hoàn toàn trung thực, không trùng lặp với các đề tài khác và chưa được sử dụng để bảo vệ bất kì luận văn nào. Tôi xin cam đoan mọi thông tin, số liệu trích dẫn trong luận văn đều chính xác và được chỉ rõ nguồn gốc. Mọi sự giúp đỡ, tạo điều kiện cho việc thực hiện luận văn đều đã được cảm ơn. Hà Nội ngày 24 tháng 11 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Nam DANH MỤC VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất GD &ĐT Giáo dục và đào tạo KT-XH Kinh tế - xã hội PPDH Phương pháp dạy học QLGD Quản lý giáo dục QLNN Quản lý nhà nước QTDH Quá trình dạy học TBDH Thiết bị dạy học THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân GV Giáo viên MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .......................................................................................................1 1. Lý do lựa chọn đề tài .............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................4 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................4 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .....................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................4 6. Giả thuyết nghiên cứu............................................................................................6 7. Giới hạn nghiên cứu ..............................................................................................6 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .............7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...........................................................................7 1.2. Thiết bị dạy học ..................................................................................................9 1.2.1. Khái niệm Thiết bị dạy học .............................................................................9 1.2.2. Vai trò của thiết bị dạy học ........................................................................... 11 1.2.3. Phân loại thiết bị dạy học .............................................................................13 1.2.4. Tiêu chuẩn thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở trường trung học phổ thông ..................................................................................................................16 1.3. Quản lý thiết bị dạy học ở trường trung học phổ thông .................................17 1.3.1. Khái niệm quản lý thiết bị dạy học ...............................................................17 1.3.2. Yêu cầu và nguyên tắc của quản lý thiết bị dạy học....................................20 1.3.2.1. Yêu cầu quản lý thiết bị dạy học ................................................................20 1.3.2.2. Các nguyên tắc quản lý thiết bị dạy học ...................................................21 1.3.3. Vai trò quản lý của Hiệu trưởng trong quản lý thiết bị dạy học .................22 1.3.4. Nhân viên quản lí thiết bị dạy học ................................................................24 1.3.5. Nội dung quản lý của Hiệu trưởng trong quản lý thiết bị dạy học .............26 1.3.5.1. Quản lý nhân viên thiết bị ..........................................................................26 1.3.5.2. Lập kế hoạch đầu tư, mua sắm TBDH. .....................................................27 1.3.5.3. Quản lý giáo viên khai thác, sử dụng thiết bị dạy học hiệu quả .............28 1.3.5.4. Quản lý công tác bảo trì, sửa chữa, bảo quản thiết bị dạy học ..............29 1.4. Quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông ..................................................................................................................30 1.4.1. Lập kế hoạch mua sắm thiết bị dạy học theo tiêu chuẩn Quốc gia ............30 1.4.2. Quản lý công tác khai thác, sử dụng thiết bị dạy học hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học ..............................................................................................31 1.4.3. Đào tạo và bồi dưỡng cho nhân viên quản lý thiết bị .................................34 1.4.4. Huy động nguồn kinh phí ngân sách và xã hội hóa giáo dục nhằm hoàn thiện thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ..................................................34 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết bị dạy học theo hướng trường chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông ................................................36 1.5.1. Những yếu tố về quản lý nhà nước ...............................................................36 1.5.2. Những yếu tố về kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán, tâm lý xã hội ...................................................................................................37 1.5.3. Những yếu tố về quản lý nhà trường ............................................................38 1.5.4. Những yếu tố khác .........................................................................................38 Kết luận chương 1 ....................................................................................................40 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG THPT THỊ XÃ PHÚC YÊN TỈNH VĨNH PHÚC.................................................................................................41 2.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục thị xã Phúc Yên .....................41 2.1.1. Vài nét về đặc điểm thị xã Phúc Yên ............................................................41 2.1.2. Khái quát tình hình phát triển giáo dục - đào tạo ở thị xã Phúc Yên.........42 2.1.3. Tình hình giáo dục của các trường THPT thị xã Phúc Yên ........................43 2.1.3.1. Về quy mô trường lớp:................................................................................43 2.1.3.2. Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh ....................................45 2.1.3.3. Về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học .........................................................47 2.1.3.4. Chất lượng giáo dục của các trường THPT .............................................48 2.2. Thực trạng thiết bị dạy học theo tiêu chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc .....................................................51 2.2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng thiết bị dạy học ..........................................51 2.2.2. Thực trạng nhân viên thiết bị dạy học ..........................................................52 2.2.3. Thực trạng số lượng, chất lượng thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc. ....................53 2.2.3.1. Thống kê số lượng thiết bị dạy học............................................................53 2.2.3.2. Mức độ đáp ứng về số lượng TBDH .........................................................54 2.2.3.3. Mức độ đáp ứng về chất lượng thiết bị dạy học của các trường.............55 2.2.3.4. Đánh giá tính hiện đại của thiết bị dạy học ..............................................56 2.2.3.5. Đánh giá về tính đồng bộ của thiết bị dạy học .........................................56 2.2.4. Thực trạng bảo quản thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc. ..............................57 2.3. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc ...........................................60 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL và giáo viên về tầm quan trọng của quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT.....................................60 2.3.4. Thực trạng quản lý công tác đào tạo, nâng cao năng lực và bồi dưỡng cho nhân viên quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ...............................67 Kết quả trên cho thấy ...............................................................................................69 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý thiết bị dạy học theo tiêu chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc .....72 2.4.1. Một số thành tựu ............................................................................................72 2.4.2. Một số tồn tại .................................................................................................73 2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại ....................................................................74 2.5. Thực trạng những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết bị dạy học theo tiêu chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc .................................................................................................................76 Kết luận chương 2 ....................................................................................................79 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THỊ XÃ PHÚC YÊN TỈNH VĨNH PHÚC ...........................................................................80 3.1. Các nguyên tắc để xây dựng biện pháp ...........................................................80 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống ..................................................................................80 3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ ...................................................................................81 3.1.3. Đảm bảo tính khoa học .................................................................................81 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...............................................................82 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ..................................................................82 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ...............................................................83 3.2 Biện pháp quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc ...........................................83 3.2.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức, thái độ, hình thành thói quen, kỹ năng sử dụng, quản lý thiết bị dạy học cho giáo viên, nhân viên .........................83 3.2.2 Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch mua sắm thiết bị theo yêu cầu của chuẩn Quốc gia ........................................................................................................86 3.2.3. Biện pháp 3: Quản lý khai thác và sử dụng hiệu quả các thiết bị dạy học hiện có................................................................................................................90 3.2.4. Biện pháp 4: Thường xuyên giám sát việc bảo trì, sửa chữa và bảo quản thiết bị dạy học ..........................................................................................................98 3.2.4.1 Mục tiêu của biện pháp ...............................................................................98 3.2.4.2 Nội dung của biện pháp ..............................................................................99 3.2.4.3 Cách thức thực hiện biện pháp ...................................................................99 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng tốt phong trào tự làm thiết bị dạy học ................. 102 3.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp ........................................................................... 102 3.2.5.2. Nội dung của biện pháp .......................................................................... 103 3.2.5.3. Cách thực hiện biện pháp ....................................................................... 103 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện.................................................................................. 104 3.2.6. Biện pháp 6: Huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực từ bên ngoài nhằm hoàn thiện, mua sắm trang bị thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia........................................................................................................................... 104 3.2.6.1. Mục tiêu của biện pháp ........................................................................... 104 3.2.6.2. Nội dung của biện pháp .......................................................................... 105 3.2.6.3. Cách thực hiện biện pháp ....................................................................... 105 3.2.6.4. Điều kiện thực hiện biện pháp ................................................................ 106 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp đề xuất ....................................................... 106 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc ........ 108 3.4.1. Tổ chức khảo nghiệm ................................................................................. 108 3.4.2.Tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....................................... 108 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................117 1. Kết luận ..............................................................................................................117 2. Khuyến nghị .......................................................................................................118 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 121 PHỤ LỤC .............................................................................................................. 124 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Đất nước đang chuyển sang thời kỳ thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Văn kiện Đại hội Đảng Cộng Sản Việt Nam lần thứ VIII đã nhấn mạnh: “Nâng cao dân trí, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con người Việt Nam là nhân tố quyết định thắng lợi của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” . Thực hiện chủ trương trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã và đang triển khai đổi mới toàn diện và đồng bộ Giáo dục – Đào tạo theo nghị quyết 29 của Bộ GD&ĐT trong đó có đổi mới phương pháp dạy học. Những quan điểm và phương hướng cơ bản về phát triển giáo dục đã được xác định từ Đại hội IX. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI tiếp tục khẳng định và phát triển những quan điểm và phương hướng ấy, trong đó nhấn mạnh các vấn đề về nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hoàn thiện hệ thống trường lớp và hệ thống QLGD, chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa giáo dục, thực hiện công bằng trong giáo dục và xây dựng xã hội học tập, xác định rõ vai trò nòng cốt của đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD trong việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI đã chỉ rõ: “ Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội dung, phương pháp dạy và học; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, chấn hưng nền giáo dục Việt Nam”[16. 9]. Trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã chỉ rõ: “Tiếp tục phát triển và nâng cấp cơ sở vật chất - kỹ thuật cho các cơ sở giáo dục, đào tạo” [16. 15]. Luật Giáo dục có quy định:“Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội, tiến bộ khoa học, công nghệ, củng cố quốc phòng, an ninh; thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá” [29. 11]. 2 Trong Chỉ thị của Bộ GD và ĐT,V/v Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ Giáo dục Trung học năm học 2014-2015 Số: 4099/BGDĐT- GDTrH đã ghi rõ “ Các sở GDĐT chủ động tham mưu cho UBND các tỉnh, thành phố tiếp tục đầu tư nguồn lực, chỉ đạo xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia giai đoạn sau năm 2015-2020 gắn với chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới” [4. 9]. Đồng thời Chỉ thị cũng nhấn mạnh: Thực hiện nghiêm túc Công văn số 7842/BGDĐT - CSVCTBTH ngày 28/10/2013 về việc đầu tư mua sắm thiết bị dạy học, học liệu các cơ sở giáo dục đào tạo. Tiếp tục triển khai Đề án “Phát triển thiết bị dạy học tự làm giáo dục mầm non và phổ thông giai đoạn 2010-2015” [4. 7] theo quyết định số 4045/QĐ-BGDĐT ngày 16/9/2010 của Bộ trưởng Bộ GDĐT: “Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của viên chức làm công tác thiết bị dạy học; chỉ đạo các trường yêu cầu giáo viên tăng cường sử dụng thiết bị dạy học của nhà trường để đảm bảo việc dạy học có chất lượng” [4. 15]. Muốn thực hiện được các yêu cầu, nhiệm vụ trên đây thì ngành giáo dục cần phải xây dựng được một hệ thống các nhà trường có đầy đủ điều kiện nhằm đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ. Các nhà trường THPT cần đạt tới những tiêu chuẩn cần thiết để đảm bảo chất lượng, hiệu quả giáo dục theo yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và đưa giáo dục Việt Nam hội nhập với các nước trong khu vực và trên thế giới. Trong thời gian qua, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng và Pháp luật của Nhà nước về xây dựng nền giáo dục theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, ngành giáo dục đã ban hành nhiều văn bản pháp quy để đưa vào thực hiện. Đó là: - Quyết định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo(GD&ĐT) ban hành “Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường 3 phổ thông có nhiều cấp học”, “Quy chế công nhận trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học đạt chuẩn Quốc gia [25. 17]” ban hành kèm theoThông tư số 06/2010/TT - BGDĐT ngày 26/02/2010 của Bộ GD&ĐT. Công tác xây dựng trường THPT đạt chuẩn Quốc gia ở tỉnh Vĩnh Phúc nói chung và thị xã Phúc Yên nói riêng đã đạt được nhiều kết quả. Tại đây đã có những bài học kinh nghiệm của các đơn vị đã đón nhận danh hiệu trường THPT đạt chuẩn Quốc gia, nhưng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là vấn đề về tiêu chuẩn “Cơ sở vật chất và thiết bị”. Thiết bị dạy học được xem như một trong những điều kiện quan trọng để thực hiện nhiệm vụ giáo dục và đào tạo. Giáo dục & Đào tạo muốn tốt thì đòi hỏi phải có CSVC nói chung TBDH nói riêng phải tốt cả về chất lượng và số lượng. Trong báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII được trình bày tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI có đoạn: “Tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hoá nhà trường, lớp học, sân chơi, bãi tập, máy tính nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại, thư viện…” và “Đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tư duy sáng tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khoá, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay”. “Tạo bước chuyển biến cơ bản về phát triển giáo dục đào tạo, trong đó ưu tiên hàng đầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học, đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và tăng cường đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường…” [25. 39]. Để tìm kiếm những biện pháp phù hợp, khả thi, khắc phục những khó khăn, hạn chế, cùng với các trường THPT phấn đấu vươn lên, em mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Quản lý thiết bị dạy học theo chuẩn Quốc gia ở các trường trung học phổ thông thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp. 4 Hy vọng rằng, những kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ góp phần hạn chế và khắc phục những khó khăn, tồn tại; những biện pháp được đề xuất sẽ giúp cho các cán bộ QLGD tham khảo thêm, nhằm phát huy những kết quả đã đạt được, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các trường THPT đạt chuẩn Quốc gia tại thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý thiết bị dạy học và mức độ đáp ứng với chuẩn Quốc gia ở các trường THPT trên địa bàn thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh phúc, đề tài nhằm đề xuất các biện pháp quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT góp phần đưa các trường THPT này đạt chuẩn Quốc gia trong thời gian tới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT. - Đánh giá thực trạng về công tác quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc. - Đề xuất các biện pháp quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc. 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu của đề tài: Quản lý TBDH ở các trường THPT - Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Các biện pháp quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích, tổng hợp, chọn lọc các quan điểm lý thuyết, quan niệm khoa học, hệ thống hóa các văn bản (Luật, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Nhà nước, các Bộ, Ban ngành, đoàn thể…), các tài liệu (Sách, báo, tạp chí…) có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 5 - Phương pháp so sánh, tổng hợp, khái quát hóa lý luận để xây dựng hệ thống khái niệm và căn cứ lý luận. 5.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 5.2.1. Phương pháp điều tra viết: Là phương pháp nghiên cứu sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến với một hệ thống câu hỏi (đóng và mở) được chuẩn bị sẵn. Phương pháp này dùng để nghiên cứu thực trạng của các trường THPT làm cơ sở cho việc đề xuất một số biện pháp quản lý cơ sở vật chất và thiết bị trường học nhằm xây dựng trường chuẩn Quốc gia. 5.2.2. Phương pháp quan sát: Là phương pháp trực tiếp tham quan, quan sát hệ thống TBDH phục vụ dạy và học, việc quản lý, sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng CSVC, TBDH nhằm trực tiếp tìm hiểu thực trạng hoạt động quản lý CSVC và TBDH ở các trường THPT hiện nay. 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn: Là phương pháp trao đổi, xin ý kiến với các lãnh đạo, cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh của trường để có các ý kiến trực tiếp và tranh thủ được các gợi ý, đề xuất hỗ trợ cho người nghiên cứu trong quá trình thực hiện đề tài. 5.2.4. Phương pháp chuyên gia: Là phương pháp sử dụng trí tuệ của đội ngũ chuyên gia có trình độ cao, các nhà quản lý có kinh nghiệm trong việc quản lý TBDH nhằm xem xét đánh giá, khảo nghiệm tính khả thi về đề tài. 5.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật, phân tích, đánh giá hồ sơ quản lý của trường THPT. 5.3. Phương pháp toán thống kê Sử dụng các công thức toán học, thống kê để xử lý số liệu, đánh giá và trình bày các kết quả nghiên cứu. 6 6. Giả thuyết nghiên cứu Trong nhiều năm qua công tác quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT đã đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế trong quản lí. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý tác động đến khâu trang bị, bảo quản, bảo trì, sử dụng hiệu quả… TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc sẽ góp phần giúp cho các trường sớm đạt tiêu chuẩn về cơ sở vật chất và thiết bị đáp ứng yêu cầu xây dựng trường THPT đạt chuẩn Quốc gia trong giai đoạn tới. 7. Giới hạn nghiên cứu 7.1. Chủ thể quản lý: Nghiên cứu biện pháp quản lý của ban giám hiệu (mà đứng đầu là Hiệu trưởng) các trường THPT về quản lý TBDH lấy mục tiêu là chuẩn Quốc gia về cơ sở vật chất thiết bị góp phần đưa các trường này đạt chuẩn trong thời gian tới. 7.2. Địa bàn khảo sát: 3 trường THPT trên địa bàn thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc. Thời gian khảo sát từ năm 2013 – 2016. 7.3. Mẫu khảo sát: 15 cán bộ quản lý cấp trường (ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn), 3 cán bộ quản lý thiết bị, 100 giáo viên. 8. Cấu trúc luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được cấu trúc gồm có 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT. Chương 2: Thực trạng quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc . Chương 3: Biện pháp quản lý TBDH theo chuẩn Quốc gia ở các trường THPT thị xã Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc Kết luận và khuyến nghị. Danh mục tài liệu tham khảo. 7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC THEO CHUẨN QUỐC GIA Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Hiện nay, chúng ta đang tiến hành đổi mới giáo dục một cách toàn diện, đổi mới từ nội dung dạy học đến phương pháp dạy học. Các hình thức dạy học mới, các phương pháp dạy học tích cực xuất hiện ngày càng nhiều. Chưa bao giờ các hình thức dạy học lại được sử dụng đa dạng như hiện nay. Chính vì vậy, nhu cầu sử dụng giáo cụ trực quan TBDH càng quan trọng. TBDH chính là công cụ để người dạy và người học tiến hành hoạt động dạy học. TBDH có mối quan hệ hữu cơ với phương pháp dạy học. Bản thân TBDH luôn có mối quan hệ hữu cơ với phương pháp dạy học. Nó luôn đi liền với phương pháp dạy học và cùng với nó là các hình thức tổ chức dạy học. TBDH cùng việc sử dụng chúng hiệu quả là cơ sở để xác định và phản ánh trình độ dạy học trong nhà trường ở các thời đại giáo dục khác nhau. Hệ thống CSVC và TBDH có chức năng sử dụng cho mục đích giáo dục và đào tạo còn được gọi là cơ sở vật chất sư phạm. Trên thế giới đã phản ánh và phân tích trên nhiều công trình nghiên cứu về hiệu quả khai thác sử dụng của các trường hoc nhiều khu vực trên thế giới. Một trong những công trình nghiên cứu liên quan, học giả Sanya B.C đã trình bày khá cụ thể về tình hình khai thác phòng học, phòng thí nghiệm, TBDH… của một số trường học ở Canada, Bỉ, Anh, Phần Lan…và Châu Mỹ La Tinh, đồng thời phân tích được ưu nhược điểm của việc sử dụng TBDH trong dạy và học. TBDH được xem như một trong những điều kiện quan trọng, là thành tố không thể thiếu được trong quá trình giáo dục. Trong những năm qua đã có nhiều nhà giáo, nhà nghiên cứu khoa học ở Việt Nam quan tâm nghiên cứu và 8 đề cập đến vấn đề chế tạo, bảo dưỡng, sử dụng, quản lý bảo quản TBDH trong nhà trường như: Võ Chấp, Nguyễn Cương; Vũ Trọng Rỹ,… Những công trình nghiên cứu của các tác giả đã được công bố, xây dựng được một hệ thống lý luận về vị trí, vai trò, tác dụng và một số yêu cầu về sử dụng TBDH trong trường Phổ thông hiện nay. Công trình của Trần Quốc Đắc:“Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của việc xây dựng CSVC và TBDH” [18.21] đã nêu lên vai trò của thiết bị trong giảng dạy ở trường phổ thông. Tác giả Vũ Trọng Rỹ trong bài viết: “Một số vấn đề lý luận của việc sử dụng và sáng tạo PTDH” [31. 42] đã cho thấy cơ sở lý luận trong công tác sử dụng thiết bị trong dạy học. Cùng với một số luận văn Thạc sỹ đã nghiên cứu về vấn đề này như: Đề tài của tác giả Ngô Thị Phong được bảo vệ năm 2007 “Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng trong việc trang bị bảo quản và sử dụng TBDH ở các trường THCS thị xã Phú Thọ, Tỉnh Phú Thọ” đã đề cập đến biện pháp quản lý hiệu quả của Hiệu Trưởng như các biện pháp nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên nhân viên thiết bị. Đề tài luận văn của Nguyễn Thị Huế được bảo vệ năm 2008 “Một số biện pháp quản lý CSVC và Thiết bị trường học của Hiệu trưởng các trường THCS miền núi Sơn Dương, Tuyên Quang” đã đề cập đến biện pháp quản lý CSVC nói chung và Thiết bị trường học nói riêng ở trường THCS miền núi như các vấn đề về lý luận và thực tiễn của các trường phổ thông hiện nay. Tất cả các đề tài trên đều chỉ ra được thực trạng và các biện pháp quản lý TBDH phù hợp với điều kiện hoàn cảnh cuả mỗi địa phương. Các đề tài đã đề cập đến TBDH ở trường THPT trong những năm qua và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao năng lực xây dựng, bảo quản, sử dụng TBDH phục vụ sự nghiệp giáo dục Các công trình nghiên cứu khoa học từ những hướng tiếp cận khác nhau, cũng đã đề cập đến những khó khăn thuận lợi, những nỗ lực và chuyển 9 biến tích cực của công tác TBDH trong những năm qua. Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà Nước, Chính phủ, sự nỗ lực của toàn ngành Giáo dục, công tác TBDH đã được củng cố và đang tiếp tục phát triển mạnh; Phong trào thi đua làm đồ dùng dạy học trong toàn ngành đã được đẩy mạnh. Các hoạt động như: Hội thi giáo viên tự làm đồ dùng dạy học, hội giảng giáo viên giỏi…, đang trở thành hoạt động thường xuyên từ các trường THPT đến toàn quốc đã mang lại hiệu quả tốt. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay vấn đề quản lý TBDH ở trường THPT theo chuẩn Quốc gia vẫn còn là vấn đề mới mẻ. Nghiên cứu vấn đề này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện theo hướng chuẩn hóa. 1.2. Thiết bị dạy học 1.2.1. Khái niệm Thiết bị dạy học Có nhiều quan niệm, cách tiếp cận khác nhau về CSVC và TBDH. Trong một số giáo trình giáo dục học và lý luận dạy học, nhiều tác giả cho rằng: “TBDH là những thiết bị vật chất, giúp cho GV tổ chức QTDH có hiệu quả nhằm đạt được mục tiêu và nhiệm vụ dạy học đã đề ra” [28.35]. Tùy theo mục đích sử dụng mà người ta dùng nhiều thuật ngữ CSVC và TBDH với những nội hàm khác nhau. Hiện nay có nhiều tên gọi khác nhau về TBDH. Các tên gọi sau thường được sử dụng trong ngôn ngữ viết hiện nay: Thiết bị giáo dục – educational equipments Thiết bị trường học – school equipments Đồ dùng dạy học – teaching eqipments Phương tiện dạy học – means (facilities) equipments Học cụ - leaning equipments Học liệu – leaning (school) materials Về bản chất các tên gọi đều phản ánh các dấu hiệu chung sau: 10 - Đó là những phương tiện rất cần thiết cho giáo viên trong quá trình giáo dục và dạy học. - Đó là một vật thể hoặc một tập hợp đối tượng vật chất mà người giáo viên sử dụng với tư cách là phương tiện điều khiển hoạt động nhận thức là phương tiện giúp học sinh lĩnh hội định luật, thuyết khoa học…, nhằm hình thành ở họ các kỹ năng kỹ xảo đảm bảo việc giáo dục phục vụ mục đích dạy học và giáo dục. TBDH là điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học là thành tố chủ yếu và quan trọng nhất trong cấu trúc hệ thống cơ sở vật chất trường học Theo một số tác giả cho rằng: “CSVC và TBDH là tất cả các phương tiện vật chất được huy động vào việc giảng dạy, học tập và các hoạt động mang tính giáo dục khác để đạt được mục đích giáo dục”. Theo tác giả Vũ Trọng Rỹ: “TBDH hay phương tiện dạy học, đồ dùng dạy học là thuật ngữ chỉ một vật thể hoặc một tập hợp những đối tượng vật chất được giáo viên sử dụng với tư cách là phương tiện để điều khiển hoạt động nhận thức của học sinh. Còn đối với học sinh thì đây là nguồn tri thức, là các phương tiện giúp học sinh lĩnh hội các khái niệm, định nghĩa, lý thuyết khoa học, hình thành ở họ những kỹ năng, kỹ sảo đảm bảo cho việc giáo dục phục vụ mục đích dạy học và giáo dục” [31.44]. Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ cho rằng: “TBDH là một tập hợp các đối tượng vật chất được giáo viên và học sinh sử dụng với tư cách là phương tiện điều khiển học tập nhận thức của học sinh. Đối với học sinh đó là nguồn tri thức phong phú, đa dạng, sinh động là các phương tiện giúp cho các em lĩnh hội và rèn luyện kỹ năng, hình thành kỹ sảo” [21.59]. Trong cuốn: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của việc xây dựng sử dụng CSVC và TBDH ở trường phổ thông Việt Nam” các tác giả đã phân tích: “TBDH là tất cả các phương tiện vật chất cần thiết giúp cho giáo viên và học