Tài liệu Quản lý rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tư phát triển tại sở giao dịch i ngân hàng phát triển việt nam

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH –––––––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ THANH HƢƠNG QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN TẠI SỞ GIAO DỊCH I NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế THÁI NGUYÊN - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH –––––––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ THANH HƢƠNG QUẢN LÝ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN TẠI SỞ GIAO DỊCH I NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS THÁI BÁ CẨN THÁI NGUYÊN - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tƣ phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam” là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu khoa học độc lập, nghiêm túc của bản thân tôi. Luận văn này chưa từng được công bố trên bất kể phương tiện truyền thông nào. Các số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy và được xử lý khách quan, trung thực. Trong quá trình nghiên cứu tôi có tham khảo một số tài liệu đã được liệt kê ở phần sau. Các giải pháp nêu trong luận văn được rút ra từ những cơ sở lý luận và quá trình nghiên cứu thực tiễn. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2013 HỌC VIÊN Nguyễn Thị Thanh Hƣơng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã giảng dạy Tôi trong toàn khóa học, cung cấp những kiến thức cần thiết, cơ sở lý luận khoa học để Tôi có thể hoàn thành bài Luận văn này. Thứ hai Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Thái Bá Cẩn đã tận tình giúp đỡ Tôi trong suốt quá trình viết và hoàn thành Luận văn này, từ xây dựng đề cương đến hoàn thiện bài Luận văn. Thứ ba Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô giáo trong Hội đồng khoa học Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, Khoa đào tạo Sau Đại Học, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã tạo điều kiện và giúp đỡ Tôi hoàn thành luận văn này. Thứ tư Tôi gửi lời cảm ơn tới Ban Lãnh đạo, các Phòng nghiệp vụ tại Sở Giao dịch I-Ngân hàng Phát triển Việt Nam đã tạo điêu kiện cho tôi được đi học, và giúp đỡ tôi rất nhiều về số liệu trong quá trình hoàn thành bài Luận văn. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới những người thân trong gia đình, bạn bè, những người đã luôn động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình hoàn thành khóa học. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2013 HỌC VIÊN Nguyễn Thị Thanh Hƣơng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ........................................................................................................ ii Mục lục ............................................................................................................. iii Danh mục các chữ viết tắt .............................................................................. vii Danh mục các bảng ........................................................................................ viii Danh mục các biểu đồ ...................................................................................... ix LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 Chƣơng 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ RỦI RO CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM....................................................................................................... 4 1.1. Ngân hàng Phát triển Việt Nam và sự khác biệt giữa Ngân hàng Phát triển với Ngân hàng thương mại ................................................................................ 4 1.1.1. Ngân hàng thương mại ............................................................................ 4 1.1.2. Ngân hàng Phát triển Việt Nam .............................................................. 6 1.1.3. So sánh về hoạt động của Ngân hàng Phát triển và NHTM ................... 8 1.2. Hoạt động cho vay đầu tư phát triển của Ngân hàng Phát triển ................ 9 1.2.1. Đối tượng cho vay ................................................................................... 9 1.2.2. Điều kiện cho vay.................................................................................... 9 1.2.3. Mức vốn cho vay ................................................................................... 10 1.2.4. Thời hạn cho vay ................................................................................... 10 1.2.5. Lãi suất cho vay .................................................................................... 10 1.2.6. Bảo đảm tiền vay ................................................................................... 10 1.3. Rủi ro tín dụng trong cho vay đầu tư phát triển ....................................... 10 1.3.1. Khái niệm rủi ro tín dụng trong cho vay đầu tư phát triển ................... 10 1.3.2. Phân loại rủi ro cho vay ........................................................................ 11 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn iv 1.3.3. Sự khác biệt về rủi ro cho vay giữa Ngân hàng Phát triển và NHTM .. 12 1.4. Các chỉ tiêu phân loại, đánh giá hạn chế và ngăn ngừa rủi ro cho vay đầu tư phát triển ..................................................................................................... 13 1.4.1. Phân loại các khoản vay ........................................................................ 13 1.4.2. Các chỉ tiêu đánh giá rủi ro ................................................................... 17 1.5. Các nguyên nhân ảnh hưởng đến hạn chế và ngăn ngừa rủi ro trong cho vay đầu tư phát triển ........................................................................................ 19 1.5.1. Nguyên nhân khách quan ...................................................................... 19 1.5.2. Nguyên nhân chủ quan .......................................................................... 22 1.6. Kinh nghiệm của một số nước và bài học đối với Việt Nam................... 27 1.6.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng Phát triển Hàn Quốc ............................... 27 1.6.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng Phát triển Trung Quốc ............................ 28 1.6.3. Những bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam ..................................... 29 Tóm tắt chương 1 ............................................................................................ 30 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 31 2.1. Các câu hỏi luận văn đặt ra cần nghiên cứu ............................................. 31 2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 31 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 31 2.2.2. Phương pháp, tổng hợp xử lý thông tin ................................................ 31 2.2.3. Phương pháp phân tích, so sánh thông tin ............................................ 31 2.3. Lựa chọn tiêu chí và hệ thống chỉ tiêu nhận dạng mức độ hạn chế và ngăn ngừa rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tư phát triển của Ngân hàng Phát triển ............. 32 2.3.1. Chỉ tiêu đánh giá rủi ro của NHTM ...................................................... 32 2.3.2.Chỉ tiêu đánh giá của Ngân hàng Phát triển ........................................... 33 Tóm tắt Chương 2 ........................................................................................... 34 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn v Chƣơng 3: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN TẠI SỞ GIAO DỊCH I-NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM ....................................................................................... 35 3.1. Giới thiệu Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Sở Giao dịch I................. 35 3.1.1. Sơ lược quá trình hình thành và phát triển Ngân hàng Phát triển Việt Nam ......................................................................................................... 35 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng Phát triển ................................... 36 3.1.3 Tổ chức và hoạt động Sở Giao dịch I .................................................... 37 3.2. Kết quả một số hoạt động của Sở Giao dịch I-NHPT Việt Nam ........... 420 3.2.1. Công tác huy động vốn ....................................................................... 420 3.2.2. Công tác thẩm định dự án ................................................................... 421 3.2.3.Công tác hỗ trợ sau đầu tư ................................................................... 422 3.3. Thực trạng cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I- Ngân hàng phát triển Việt Nam ................................................................................................. 42 3.3.1.Quy trình cho vay đầu tư phát triển tại Sở giao dịch I- Ngân hàng Phát triển Việt Nam ................................................................................................. 42 3.3.2. Cơ cấu tổ chức quản lý rủi ro tại Sở Giao dịch I – NHPT Việt Nam. .. 47 3.3.3. Thực trạng cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I từ năm 2010 đến 2012 .......................................................................................................... 48 3.4. Thực trạng rủi ro cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I- Ngân hàng Phát triển Việt Nam ......................................................................................... 50 3.4.1. Doanh số thu nợ và dư nợ vay .............................................................. 50 3.4.2. Tình hình nợ quá hạn ............................................................................ 51 3.4.3. Tình hình phân loại các nhóm nợ .......................................................... 56 3.4.4. Trích lập các quỹ dự phòng rủi ro ......................................................... 57 3.5. Đánh giá kết quả công tác quản lý rủi ro trong hoạt động vay đầu tư tại Sở Giao dịch I – NHPT Việt Nam .................................................................. 58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn vi 3.5.1. Những mặt đạt được về hạn chế và ngăn ngừa rủi ro ........................... 58 3.5.2. Những hạn chế cần khắc phục và nguyên nhân .................................... 60 Kết luận chương 3: .......................................................................................... 68 Chƣơng 4: NHỮNG GIẢI PHÁP QUẢN LÝ RỦI RO TRONG CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN TẠI SỞ GIAO DỊCH I ............................. 69 4.1. Định hướng phát triển của Sở Giao dịch I đến năm 2020 ....................... 69 4.2. Một số giải pháp quản lý rủi ro trong hoạt động cho vay ĐTPT tại Sở Giao dịch I ....................................................................................................... 71 4.2.1.Nhóm giải pháp chung ........................................................................... 71 4.2.2.Nhóm giải pháp hạn chế....................................................................... 712 4.2.3.Nhóm giải pháp ngằn ngừa .................................................................... 80 4.3.Kiến nghị ................................................................................................... 86 4.3.1. Đối với NHPT Việt Nam ...................................................................... 87 4.3.2. Đối với Chính phủ và các cơ quan ban ngành liên quan ...................... 89 KẾT LUẬN .................................................................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 93 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT NHTW Ngân hàng Trung ương NHNN Ngân hàng Nhà nước NHPT Ngân hàng Phát triển NHTM Ngân hàng thương mại ĐTPT Đầu tư phát triển SGD I Sở Giao dịch I TDĐT Tín dụng đầu tư của Nhà nước Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Kết quả công tác cho vay đầu tư phát triên qua các năm ............... 48 Bảng 3.2: Tình hình nợ quá hạn, lãi treo, xoá nợ qua các năm ...................... 51 Bảng 3.3: Tình hình phân loại nợ vay Sở Giao dịch I từ năm 2010 đến năm 2012 .. 56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy Sở Giao dịch I ..................................................... 38 Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức quản lý rủi ro Sở Giao dịch I ................................ 47 Biểu đồ 3.1: Tình hình thu nợ từ năm 2010 đến 2012 .................................... 50 Biểu đồ 3.2: Tình hình nợ quá hạn qua các năm 2010 đến 2012 .................... 52 Biểu đồ 3.3: Tình hình các dự án có nợ quá hạn............................................. 52 Biểu đồ 3.4: Tỷ lệ (%) nợ quá hạn trên tổng dư nợ vay qua các năm ............ 53 Biểu đồ 3.5: Số nợ lãi treo qua các năm ......................................................... 53 Biểu đồ 3.6: Tình hình phân loại nợ ............................................................. 537 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của Luận văn Trong những hoạt động chính của NHTM trong nền kinh tế thị trường là huy động vốn và cho vay, trong đó hoạt động cho vay là hoạt động gặp nhiều rủi ro. Rủi ro cho vay là một nhân tố hết sức quan trọng, đòi hỏi các ngân hàng phải có khả năng phân tích, đánh giá và quản lý rủi ro hiệu quả vì nếu ngân hàng chấp nhận nhiều khoản cho vay có rủi ro cao thì ngân hàng có khả năng phải đối mặt với tình trạng mất vốn do không thu hồi được vốn dẫn đến thiếu vốn, tính thanh khoản thấp. Điều này sẽ làm giảm hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng, thậm chí phá sản. Trong môi trường kinh doanh hiện nay luôn có sự biến động của nhiều yếu tố; Do vậy, càng có nguy cơ tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là đối với lĩnh vực kinh doanh “tiền tệ” của hệ thống Ngân hàng. Mặc dù trong các năm qua hệ thống các NHTM đã chú trọng tới công tác đánh giá, phân tích nhằm hạn chế rủi ro trong hoạt động tín dụng, tuy nhiên việc phát sinh nợ xấu trong ngân hàng là việc không thể tránh khỏi. NHTM luôn phải đối phó đối với các khoản nợ khó đòi. Do vậy, các ngân hàng luôn phải hạn chế thấp nhất những hậu quả do rủi ro tín dụng đem lại. Hoạt động cho vay của hệ thống Ngân hàng Phát triển Việt Nam cũng không tránh khỏi những rủi ro chung trong hệ thống ngân hàng, thậm chí còn tiềm ẩn nhiểu rủi ro hơn vì hoạt động cho vay của Ngân hàng Phát triển Việt Nam có những đặc điểm riêng biệt. Xuất phát từ thực tế trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tƣ phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam” là đề tài luận văn thạc sỹ của tác giả. 2. Mục tiêu nghiên cứu của Luận văn: - Mục tiêu chính: Việc phân tích, đánh giá các nội dung Luận văn nghiên cứu giúp cho việc ngăn ngừa và hạn chế những rủi ro trong hoạt động cho vay của ngân hàng được tốt hơn. 2 - Mục tiêu cụ thể: . Hệ thống hóa những lý luận cơ bản về của NHTM nói chung và Ngân hàng Phát triển nói riêng, hoạt động cho vay vốn đầu tư phát triển của ngân hàng Phát triển và những rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tư phát triển, phân tích các chỉ tiêu cơ bản đánh giá về hạn chế và ngăn ngừa rủi ro trong hoạt động cho vay. . Phân tích thực trạng hoạt động cho vay và rủi ro cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam từ 2010 đến 2012, đánh giá những mặt đạt được và tồn tại trong hoạt động cho vay và quản lý rủi ro cho vay đầu tư phát triển của Sở Giao dịch I- Ngân hàng Phát triển Việt Nam. . Đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý rủi ro trong cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I-Ngân hàng Phát triển Việt Nam. 3. Nội dung nghiên cứu Nghiên cứu những vấn đề chung về hoạt động cho vay đầu tư phát triển và rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tư phát triển của Ngân hàng Phát triển Việt Nam; Trên cơ sở phân tích thực trạng để đưa ra các giải pháp quản lý rủi ro hoạt động cho vay đầu tư phát triển. 4. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về hoạt động cho vay đầu tư phát triển và thực trạng rủi ro trong cho vay đầu tư của Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam. - Phạm vi về thời gian: Luận văn thực hiện nghiên cứu số liệu trong hoạt động cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam trong các năm từ 2010 đến 2012. - Phạm vi về nội dung: Do thời gian có hạn Luận văn chỉ nghiên cứu tập trung, đánh giá thực trạng về hoạt động cho vay đặc biệt là phân tích đánh giá những rủi ro cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam. Tuy nhiên các loại rủi ro thường có mối quan hệ với nhau nên 3 Luận văn cũng đề cập đến các loại rủi ro khác của Ngân hàng Phát triển Việt Nam ở mức độ nhất định. - Rủi ro luôn tồn tại song hành cùng hoạt động cho vay do vậy để hạn chế rủi ro trong hoạt động cho vay đầu tư thì phòng ngừa rủi ro cũng được luận văn tập trung nghiên cứu. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện thông qua việc tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh số liệu hoạt động tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam giai đoạn từ 2010 đến 2012. 6. Đóng góp của Luận văn Việc nghiên cứu những nội dung về cho vay đầu tư phát triển và các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro trong cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I-Ngân hàng Phát triển Việt Nam thời gian vừa qua chưa có luận văn nào đánh giá và xem xét cụ thể. Luận văn của tác giả đã tìm hiểu, nghiên cứu và đánh giá thực trạng về cho vay và rủi ro cho vay đầu tư phát triển từ năm 2010 đến 2012 tại Sở Giao dịch I làm căn cứ đề xuất các giải pháp nhằm hạn chế tối đa các rủi ro trong cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I trong thời gian tới. Đó là đóng góp của tác giả về lý luận và thực tế được giải quyết trong luận văn. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần lời mở đầu và kết luận, Luận văn gồm 4 chương: - Chương 1: Lý luận chung về quản lý rủi ro cho vay đầu tư phát triển của hệ thống Ngân hàng Phát triển Việt Nam. - Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. - Chương 3: Thực trạng rủi ro tín dụng trong cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam. - Chương 4: Những giải pháp quản lý rủi ro trong cho vay đầu tư phát triển tại Sở Giao dịch I - Ngân hàng Phát triển Việt Nam. 4 Chƣơng 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ RỦI RO CHO VAY ĐẦU TƢ PHÁT TRIỂN CỦA HỆ THỐNG NGÂN HÀNG PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 1.1. Ngân hàng Phát triển Việt Nam và sự khác biệt giữa Ngân hàng Phát triển với Ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Ngân hàng thương mại 1.1.1.1.Khái niệm Theo Luật Các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 của Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thì Ngân hàng thương mại là tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan vì mục tiêu lợi nhuận. Trong đó hoạt động ngân hàng là việc kinh doanh, cung ứng thường xuyên một hoặc một số các nghiệp vụ ngân hàng là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán. 1.1.1.2. Những hoạt động cơ bản của NHTM a. Hoạt động huy động vốn: Là hoạt động đầu vào cho việc kinh doanh của các NHTM. Nó đóng vai trò rất quan trọng đối với tất cả lĩnh vực trong nên kinh tế thông qua việc cung cấp các điều kiện thuận lợi cho việc gửi tiền nhàn rỗi của dân cư và các tổ chức kinh tế. Theo luật các tổ chức tín dụng, hoạt động huy động vốn bao gồm việc nhận tiền gửi, phát hành các giấy tờ có giá, vay vốn giữa các tổ chức tín dụng và vay vốn của NHNN dưới hình thức tái cấp vốn theo quy định tại luật NHNN. Nguồn vốn huy động là nguồn vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn của NHTM, nguồn vốn huy động này chủ yếu được sử dụng để cho vay và hoạt động cho vay đem lại lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng, điều 5 đó chứng tỏ nguồn vốn huy động có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với từng NHTM, đồng thời nếu quy mô của nguồn vốn huy động của NHTM lớn sẽ tạo điều kiện mở rộng hoạt động kinh doanh của ngân hàng, tăng khả năng cạnh tranh cho ngân hàng. Ngoài ra việc huy động vốn sẽ kiểm soát được khối lượng tiền gửi vào ngân hàng góp phần ổn định tiền tệ. b. Hoạt động cho vay: Là một tổ chức kinh doanh tiền tệ, NHTM không chỉ huy động vốn mà còn phải sử dụng vốn huy động được để cho vay và đầu tư các tài sản có tính sinh lời. Các NHTM được cấp tín dụng cho các tổ chức, cá nhân dưới hình thức cho vay chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá bảo lãnh, cho thuê tài chính và các hình thức khác theo quy định của nhà nước. Hoạt động cho vay của NHTM cũng đa dạng như: Cho vay dân cư; Cho vay các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế; Cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ; Cho vay tiêu dùng, cho vay lại các hộ sản xuất; Cho vay ngắn hạn, cho vay dài hạn... c. Hoạt động dịch vụ thanh toán, ngân quỹ, bảo lãnh. Để đảm bảo chi phí lưu thông và tăng độ an toàn, thuận tiện cho các doanh nghiệp trong quan hệ kinh doanh, ngân hàng thực hiện dịch vụ thu chi hộ và thực hiện các dịch vụ thanh toán khác do NHNN quy định. Ngoài ra ngân hàng còn thực hiện các dịch vụ ngân quỹ là dịch vụ thu phát tiền mặt cho khách hàng, đồng thời tổ chức và tham gia các hệ thống thanh toán nội bộ và hệ thống thanh toán liên ngân hàng trong nước và quốc tế. Hoạt động này ngoài việc đem lại thu nhập cho ngân hàng còn có tác dụng thu hút khách hàng gửi tiền vào tài khoản ngân hàng, từ đó thu hút khách hàng cho các hoạt động tài chính. d. Các hoạt động khác Để tạo lợi thế kinh doanh cũng như tận dụng mọi khả năng vốn có của mình NHTM ngoài các hoạt động cơ bản trên còn thực hiện các hoạt động khác như góp vốn cổ phần, tham gia thị trường tiền tệ, kinh doanh ngoại hối 6 và vàng, nghiệp vụ uỷ thác và đại lý, tư vấn cùng các dịch vụ khác có liên quan đến hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật. 1.1.2. Ngân hàng Phát triển Việt Nam 1.1.2.1. Một số khái niệm - Tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác. - Tín dụng đầu tư phát triển là một hình thức thực hiện chính sách đầu tư phát triển của Nhà nước, thể hiện mối quan hệ vay trả giữa Nhà nước với các pháp nhân hoạt động trong nền kinh tế, được Nhà nước hỗ trợ với chính sách ưu đãi cho từng đối tượng cụ thể nhằm mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong từng thời kỳ nhất định theo định hướng của Nhà nước. - Ngân hàng Phát triển Việt Nam là một tổ chức tín dụng được thành lập theo Quyết định số 108/2006/QĐ-TTg ngày 19 tháng 5 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ để thực hiện chính sách tín dụng đầu tư phát triển và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước theo quy định của Chính phủ. Ngân hàng Phát triển Việt Nam có tư cách pháp nhân, có vốn điều lệ, có con dấu, được mở tài khoản tại Ngân hàng Nhà nước, Kho bạc Nhà nước, các ngân hàng thương mại trong nước và nước ngoài, được tham gia hệ thống thanh toán với các ngân hàng và cung cấp dịch vụ thanh toán theo quy định của pháp luật. Ngân hàng Phát triển Việt Nam kế thừa mọi quyền lợi, trách nhiệm từ Quỹ Hỗ trợ phát triển. Hoạt động của Ngân hàng Phát triển Việt Nam không vì mục đích lợi nhuận, tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng 0% (không phần trăm), không phải tham gia bảo hiểm tiền gửi, được Chính phủ bảo đảm khả năng thanh toán, được miễn nộp thuế và các khoản nộp ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật. 7 1.1.2.2. Những hoạt động cơ bản của Ngân hàng Phát triển Việt Nam a. Huy động vốn Để tài trợ cho các dự án phát triển, NHPT phải huy động được các nguồn vốn trung và dài hạn với lãi suất bình quân thấp. Trong điều kiện cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng gia tăng, ổn định vĩ mô kém bền vững, khả năng tiết kiệm trung và dài hạn của dân cư thấp… thì yêu cầu đối với nguồn vốn mà NHPT huy động phải là nguồn vốn hỗn hợp với lãi suất tương đối thấp, thời gian sử dụng dài và chấp nhận rủi ro. NHPT huy động vốn từ các nguồn sau: Một là, huy động trên thị trường tiền gửi: NHPT huy động tiền gửi ngắn, trung và dài hạn trong đó trung và dài hạn là chủ yếu. Hai là, Ngân hàng phát hành giấy nhận nợ trung và dài hạn: Trái phiếu ngân hàng dễ chuyển đổi, lãi suất hấp dẫn, có tính an toàn cao do được Chính phủ bảo lãnh nên thu hút được nhiều tổ chức kinh tế, dân cư trong và ngoài nước tham gia. Ba là, huy động các quỹ của Nhà nước (tài trợ của Nhà nước cho dự án phát triển): Một phần trong nguồn vốn hoạt động của NHPT do Ngân sách Nhà nước cấp, nguồn vốn này giúp cho NHPT có nguồn vốn hỗn hợp với chi phí bình quân thấp hơn các NHTM, tạo điều kiện để NHPT cho vay với lãi suất thấp hơn hoặc gia tăng khả năng chấp thuận rủi ro. Bốn là, huy động các khoản tài trợ từ các tổ chức khác: Hoạt động của NHPT vì mục tiêu KT-XH nên có thể phù hợp với mục tiêu hoạt động của các tổ chức, do đó NHPT có thể huy động nguồn tài trợ từ các tổ chức này cho cùng một dự án. Năm là, vay nước ngoài (song phương, đa phương hoặc từ các tổ chức tài chính phát triển): NHPT có thể vay các NHTM nước ngoài, phát hành giấy nợ trên thị trường nước ngoài hoặc tìm kiếm các khoản vay ưu đãi đối với các dự án phát triển từ các tổ chức tài chính như WB, NHPT khu vực, NHPT của các nước, các quỹ dành cho phát triển của Chính phủ. 8 Sáu là, tài trợ từ NHTW: Một số trường hợp tài trợ của Chính phủ được thực hiện qua NHTW như mua lại các khoản nợ, bảo lãnh, cấp vốn… Bảy là, huy động từ vốn và quỹ của ngân hàng: Vốn cấp từ Nhà nước hoặc từ các cơ quan phát triển, các tổ chức tài chính phát triển, vốn cổ phần, các quỹ bao gồm quỹ tích luỹ, quỹ dự phòng tổn thất… b. Sử dụng vốn của Ngân hàng Phát triển NHPT sử dụng vốn thông qua các hoạt động chủ yếu sau: Một là, cho vay tín dụng đầu tư phát triển (trung và dài hạn): đây là hoạt động quan trọng nhất của NHPT. NHPT có thể tài trợ theo dự án đã được chỉ định trước của chủ tài trợ hoặc theo dự án do ngân hàng khai thác và tìm kiếm hoặc theo dự án với nguồn vốn ưu đãi; tài trợ độc lập, hoặc đồng tài trợ, hoặc tài trợ qua ngân hàng đầu mối. Hai là, cho vay ngắn hạn: quy mô tài trợ ngắn hạn nhỏ, chủ yếu trong các dự án phát triển mà do ngân hàng tài trợ trung và dài hạn. Ba là, đầu tư trực tiếp vào các ngành kinh tế: NHPT có thể tham gia đầu tư vào các dự án và các doanh nghiệp thông qua mua cổ phần. Hoạt động này NHPT đã trực tiếp chia sẻ rủi ro với các chủ đầu tư dự án. Bốn là, trả lãi cho các khoản tiết kiệm và trái phiếu: Dựa trên kỳ hạn của nguồn tiền và dự đoán các nhân tố ảnh hưởng đến kỳ hạn của nguồn tiền, NHPT có thể ước lượng nhu cầu chi trả từ đó có thể dự đoán nhu cầu ngân quỹ này trong dài hạn. c. Hoạt động khác NHPT cung cấp dịch vụ bảo lãnh, uỷ thác, thanh toán… các hoạt động của NHPT ít đa dạng so với NHTM. 1.1.3. So sánh về hoạt động của Ngân hàng Phát triển và NHTM 1.1.3.1. Sự giống nhau - Cùng thực hiện các nhiệm vụ trong huy động vốn, tiếp nhận các nguồn vốn. - Thực hiện việc cấp tín dụng. 9 - Cung cấp các dịch vụ thanh toán. 1.1.3.2. Sự khác nhau - Ngân hàng Phát triển chỉ thực hiện nhiệm vụ huy động vốn và tiếp nhận các nguồn vốn của các tổ chức kinh tế, không thực hiện nhiệm vụ huy động vốn trực tiếp từ tiền gửi dân cư như các Ngân hàng thương mại. - Nguồn vốn để cho vay là vốn của Ngân sách, hoặc nguồn vốn huy động theo kế hoạch của Nhà nước để phục vụ đầu tư theo chủ trương của Nhà nước. Do vậy, NHPT thực hiện cho vay các dự án (khoản vay) cho các tổ chức kinh tế theo quy định của Chính phủ trong từng thời kỳ. - Hoạt động của NHPT không vì mục đích lợi nhuận, tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng 0% (không phần trăm), không phải tham gia bảo hiểm tiền gửi. 1.2. Hoạt động cho vay đầu tƣ phát triển của Ngân hàng Phát triển 1.2.1. Đối tượng cho vay Cho vay đầu tư phát triển của NHPT là chính sách ưu đãi của nhà nước nên chỉ áp dụng đối với một số đối tượng nhất định. Đối tượng cho vay ĐTPT của NHPT thường là các dự án đầu tư vào các ngành kinh tế trọng điểm, có tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ví dụ như phát triển hạ tầng kinh tế xã hội, phát triển công nghiệp và nông nghiệp nông thôn. Vì vậy, tuỳ vào đặc điểm phát triển kinh tế đất nước trong từng thời kỳ mà Nhà nước quy định danh mục các dự án, chương trình được hưởng tín dụng ĐTPT. 1.2.2. Điều kiện cho vay - Điều kiện đối với dự án: Các dự án có khả năng thu hồi vốn trực tiếp, đã hoàn thành thủ tục đầu tư và xây dựng theo quy định của Nhà nước thuộc danh mục các dự án, chương trình do Chính phủ quyết định. - Điều kiện đối với Chủ đầu tư: chủ đầu tư là tổ chức và cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; có tình hình tài chính bảo đảm khả năng thanh toán; chủ đầu tư có dự án, phương án sản xuất, kinh doanh, bảo đảm trả được nợ; chủ đầu tư phải bảo đảm đủ nguồn vốn để thực hiện dự án và các