Tài liệu Quản lý nợ nước ngoài của việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ Nguyễn Thanh Tùng QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế Mã số: 60 31 07 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Thị Kim Chi Hà Nội - 2010 Mục lục Trang Danh mục các chữ viết tắt ……………………………………… Danh mục các bảng, Biểu đồ…………………………………... ... Mở ĐầU …………………………………………………………………... ii CHƢƠNG 1 5 I 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NỢ VÀ QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI 1.1. Một số khái niệm liên quan đến nợ nƣớc ngoài…………………...... 5 1.1.1. Khái niệm……………………………………………………………….. 1.1.2. Phân loại nợ……………………………………………………………. 1.1.3. Tác động của nợ nước ngoài……………………………………....... 1.2.Quản lý nợ nƣớc ngoài………………………………………………. 5 1.2.1. Khái niệm………………………………………………………………... 1.2.2. Mục tiêu…………………………………………………………………. 1.2.3. Nội dung………………………………………………………………..... 1.2.4. Vai trò của quản lý nợ nước ngoài…………………………………… 1.3. Kinh nghiệm quản lý, vay nợ nƣớc ngoài của một số nƣớc ……….. 1.3.1. Kinh nghiệm của Mehico………………………………………………. 1.3.2. Kinh nghiệm của Hàn Quốc…………………………………………… 1.3.3. Kinh nghiệm của Thái Lan…………………………………………..... 1.3.4. Kinh nghiệm của Malaysia……………………………………………. 8 13 14 14 14 14 19 22 22 23 27 30 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM 2.1. Tổng quan về vay nợ nƣớc ngoài của Việt Nam……………………. 34 2.1.1. Thời kỳ trước năm 1990………………………………………………… 34 2.1.2. Thời kỳ từ năm 1990 đến nay………………………………………….. 36 2.2. Thực trạng công tác quản lý nợ của Việt Nam thời gian qua……… 43 2.2.1. Khung thể chế……..……………………………………………………… 43 2.2.2. Khía cạnh kinh tế……………………………………………………….. 47 2.3. Đánh giá về tình hình quản lý nợ nƣớc ngoài của Việt Nam thời gian qua……………………………………………………………………. 59 2.3.1. Những thành tựu nổi bật của công tác quản lý nợ nước ngoài…….. 59 ii 2.3.2. Một số tồn tại trong quản lý nợ nước ngoài ………………..………... 66 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại…………………………..…………… 72 CHƢƠNG 3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NỢ NƢỚC NGOÀI CỦA VIỆT NAM….……... 76 3.1. Xu hƣớng vay và trả nợ nƣớc ngoài của Việt Nam trong chiến lƣợc phát triển kinh tế thời gian tới……………………………………… 76 3.1.1. Huy động vốn vay nước ngoài của Việt Nam sau khi Việt Nam gia nhập WTO……………………………………………………………………………. 76 3.1.2. Một số nguyên tắc về vay và trả nợ nước ngoài trong thời gian tới 3.1.3. Các mục tiêu vay nợ nước ngoài là căn cứ chủ yếu làm cơ sở cho định hướng………………………………………………………………………….. 3.1.4. Dự báo vay và trả nợ nước ngoài thời kỳ (2010-2020)…………….. 3.2. Quan điểm của Nhà nƣớc Việt Nam về quản lý nợ………………… 80 83 87 89 3.2.1. Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện quy trình chung và quy trình cụ thể quản lý các khoản vay nợ nước ngoài…………………………………………… 89 3.2.2. Tổ chức cơ cấu lại và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống ngân hàng……………………………………………………………………. 89 3.2.3. Tổ chức cho vay lại nguồn vốn vay của Chính phủ………………….. 90 3.2.4. Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý nợ nước ngoài………………….. 90 3.2.5. Tổ chức hệ thống thông tin về nợ nước ngoài………………………… 91 3.2.6. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ………………… 92 3.3. Các giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý nợ nƣớc ngoài của Việt Nam 92 3.3.1. Về khuôn khổ pháp lý …………………………………………………. 93 3.3.2. Về cơ cấu tổ chức quản lý………………………………………….. 93 3.3.3. Công tác quản lý huy động vốn………………………………………..... 94 3.3.4. Công tác quản lý sử dụng vốn…………………………………………… 98 3.3.5. Về công tác quản lý trả nợ…………………………………………….. 101 3.3.6. Xây dựng hệ thống thông tin hoàn chỉnh 102 KẾT LUẬN:………………………………………………………….. 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO 107 iii 92 TÓM TẮT LUẬN VĂN (BẰNG TIẾNG VIỆT) Luận văn: Quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam Ký hiệu (thư viện): 603107 Tác giả: Nguyễn Thanh Tùng Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế Bảo vệ năm 2010 Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Kim Chi 1. Tính cấp thiết của luận văn Trong những thập niên gần đây, cùng với quá trình phát triển và đa dạng hoá các quan hệ kinh tế quốc tế theo hướng toàn cầu hoá thì bên cạnh việc huy động tối đa nguồn nội lực, là vấn đề huy động và sử dụng vốn vay nước ngoài ngày càng được quan tâm và trở thành một bộ phận của chiến lược và chính sách phát triển kinh tế xã hội của các nước, nhất là đối với khu vực các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Nhờ có vốn vay nước ngoài một số nước đã đạt được nhiều thành công trong phát triển kinh tế. Song một số nước khác, do trình độ quản lý kém, nạn tham nhũng trầm trọng thì vay nợ nước ngoài không những không có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng mà đã trở thành gánh nặng nợ, gây ra những hiểm hoạ, nguy cơ khủng hoảng vô cùng to lớn đối với đất nước. Do vậy, câu hỏi lớn được đặt ra hiện nay là liệu chính sách về vay nợ nước ngoài của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là Việt Nam có bền vững không? cần có những chính sách vay và trả nợ nước ngoài như thế nào thì mới có thể đưa nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững? Thời gian qua, Việt Nam đã thực hiện công tác quản lý nợ vay nước ngoài như thế nào? Làm sao để huy động được tối đa nguồn lực bên ngoài để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội đất nước một cách có hiệu quả mà không gây ra khủng hoảng hoặc gánh nặng nợ cho thế hệ mai sau? Việt Nam cần có giải pháp gì trong thời gian tới để hoàn thiện công tác quản lý nợ nước ngoài? 2. Tình hình nghiên cứu. Trong những năm qua, xuất phát từ vị trí quan trọng của vay nợ nước ngoài và trước đòi hỏi của thực tiễn đẩy nhanh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đất nước đang trong quá trình đổi mới, tham gia hội nhập với quốc tế và khu vực ngày càng sâu rộng, nên ở trong nước đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến chủ đề “nợ nước ngoài”. Tuy nhiên, các nghiên cứu chưa đi sâu vào việc đánh giá một cách có hệ thống, cập nhật thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. Mặt khác, các công trình đó đều thực hiện trước khi Việt Nam gia nhập WTO. Với vị thế mới là thành viên của WTO, chúng ta sẽ có những cơ hội mới và thách thức mới liên quan đến việc vay, quản lý, sử dụng vốn nước ngoài của Việt Nam. Đây chính là những vấn đề mà tác giả luận văn mong muốn được làm rõ. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn. 3.1. Mục đích - Làm rõ thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam thời gian qua. - Kiến nghị chính sách và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nợ nước ngoài của các nước. - Phân tích tình hình quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam, đánh giá thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam thời gian qua. - Làm rõ được độ bền vững (mức độ nợ) của nợ nước ngoài ở Việt Nam. - Phân tích những cơ hội, thách thức của quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam trong bối cảnh mới và đề xuất một số kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn. 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu luận văn Luận văn tập trung vào nghiên cứu nợ nước ngoài của Việt Nam đối với khu vực nhà nước (hay còn gọi là nợ Chính phủ, nợ công ). Thời gian từ năm 1993 đến nay. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, quy nạp nhằm làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu. Phương pháp so sánh, duy vật biện chứng và duy vật lịch sử cũng được sử dụng để làm nổi bật điều kiện thực tế của Việt Nam và đưa ra những giải pháp hoàn thiện phù hợp với tình hình cụ thể. 6. Đóng góp mới - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến quản lý nợ nước ngoài. - Phân tích thực trạng quản lý vay nợ nước ngoài của Việt Nam, cùng những đánh giá về công tác quản lý nợ nước ngoài cuả Việt Nam từ 1993 đến nay. - Dự báo khả năng vay và trả nợ nước ngoài của Việt Nam trong chiến lược kinh tế xã hội đến năm 2020. - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam thời gian tới. 7. Kết cấu và nội dung của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm có 3 chương: Chương 1. Những vấn đề chung về nợ và quản lý nợ nước ngoài. Chương 2: Thực trạng quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. Chương 3: Một số gợi ý và giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý nợ nước ngoài của Việt Nam. 2 Thesis: Management of Vietnam's foreign debt Symbol (library): 603107 Author: Nguyen Thanh Tung Major: World Economy and International Economic Relations Defence in 2010 Instructors: Nguyen Thi Kim Chi 1. Urgency of the dissertation In recent decades, along with the development and diversification of international relations towards economic globalization, then in addition to mobilize internal resources, the problem of mobilizing and using capital foreign loans are increasingly interested in and become part of the strategy and policies of socio-economic development of countries, especially in areas of developing countries, including Vietnam. Thanks to foreign loans, some countries have achieved many successes in economic development. But in some other countries, due to poor management and serious corruption, foreign debt not only has no effect on promoting growth but also has become the debt burden which could cause risk of enormous crisis for the country. Therefore, the question arises now is whether polic ies of foreign debt of many countries in the world, especially Vietnam's are sustainable? Which polic ies of foreign borrowing and repayment that can be made to to push the fast and sustainable economic development? How has Vietnam managed foreign debt during last time? How to mobilize optimally external resources to achieve the objective of socio-economic development of the country effectively without causing a crisis or debt burden for future generations? Should Vietnam have solutions in the future to improve the managing capacity of foreign debt? 2. Research situation In recent years, because of the important position of foreign debt the practical requirement of speeding up industrialization and modernization and the process of innovation and integration in regional and global economics, there have been number of studies related the topic of “foreign debt” However, the studies have not evaluated systematically and updatedly the current status of Vietnam's foreign debt. On the other hand, such works are carried out before Vietnam joins the WTO. With the new position as a member of WTO, we will have 3 new opportunities and challenges related to the borrowings, management and the use of foreign capital of Vietnam. These are issues that thesis authors would like to clarify. 3. Researching purposes and tasks of the dissertation. 3.1. Purposes - Clarify the status of foreign debt management in Vietnam recently. - Propose policies and measures to improve the management of Vietnam's foreign debt. 3.2. Researching tasks - Analyze of the management of Vietnam's foreign debt, management reviews the current status of Vietnam's foreign debt over time. - Analyze of theoretical and practical basis on the management of the country's foreign debt. - Clarify the sustainable level (debt level) of foreign debt in Vietnam. - Analyze the opportunities and challenges of managing foreign debts of Vietnam in the new context and propose some recommendations and solutions to improve the management of Vietnam's foreign debt. 4. Object and scope of dissertation research. 4.1. Study subjects: Management of Vietnam's foreign debt. 4.2. The scope of thesis research 5. Research Methodology Dissertation research focuses on Vietnam's foreign debt for the public sector (also known as government debt orpublic debt). Period from 1993 to present The dissertation uses analytical methods, synthetic, statistical induction to elucidate the research problem. Comparative method, dialectical materialism and historical materialism are also used to highlight the practical conditions of Vietnam and offer complete solution in line with the specific situation. 5. Research Methodology Thesis using analytical methods, synthetic, statistical induction to elucidate the 4