Tài liệu Quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở thành phố việt trì đến năm 2025

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG ĐỖ THỊ HỒNG THẮM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ ĐẾN NĂM 2025 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG ĐỖ THỊ HỒNG THẮM QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ ĐẾN NĂM 2025 LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: TS. Trịnh Ngọc Tuấn Phú Thọ, năm 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn tốt nghiệp này, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS Trịnh Ngọc Tuấn, là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các dữ liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, chính xác, các tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng./. Việt Trì, ngày 17 tháng 7 năm 2019 Tác giả Đỗ Thị Hồng Thắm ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể thầy, cô giáo Trƣờng Đại học Hùng Vƣơng, tỉnh Phú Thọ, đặc biệt là các thầy, cô giáo trong Khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã trang bị cho em những kiến thức quan trọng trong thời gian học tập và hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình trong quá trình hoàn thành luận văn. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS Trịnh Ngọc Tuấn đã trực tiếp hƣớng dẫn, giúp đỡ em với những chỉ dẫn khoa học quý báu trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành luận văn thạc sỹ này. Em cũng xin chân thành cảm ơn đến sự giúp đỡ của các đồng chí lãnh đạo UBND Thành phố và các phòng, ban ngành của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ cùng bạn bè, gia đình đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Việt Trì, ngày 17 tháng 7 năm 2019 Tác giả Đỗ Thị Hồng Thắm iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................................ii MỤC LỤC .......................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ...........................................................vi DANH MỤC CÁC HÌNH, BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ ..........................................................vii LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... i 1.Tính cấp thiết của đề tài ...........................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu .........................................................................................3 5. Những đóng góp khoa học của luận văn .................................................................5 6. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................6 7.Tổng quan về tình hình nghiên cứu..........................................................................6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TẠI ĐỊA PHƢƠNG........................................................... 9 1.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ..................................................................................9 1.1.1. Khái niệm về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế .............................9 1.1.2. Phân loại chuyển dịch cơ cấu kinh tế ..............................................................13 1.1.3. Yêu cầu đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ...................................................15 1.2. Cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phƣơng ở cấp Thành phố trung tâm trực thuộc tỉnh ...........................................................................................16 1.2.1. Cấp huyện, quận, thị xã và Thành phố trực thuộc tỉnh trong hệ thống tổ chức quản lý nhà nƣớc về kinh tế ......................................................................................17 1.2.2. Tính đặc thù của chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở địa phƣơng cấp Thành phố trực thuộc tỉnh ...................................................................................................................18 1.3. Quản lý nhà nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở cấp Thành phố trung tâm thuộc tỉnh ...................................................................................................................19 1.3.1. Khái niệm, mục tiêu của quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở cấp Thành phố trung tâm thuộc tỉnh ......................................................................19 1.3.2. Phƣơng thức tác động......................................................................................21 iv 1.3.3. Nội dung của quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở cấp Thành phố trung tâm thuộc tỉnh ................................................................................23 1.3.4. Tính tất yếu về vai trò quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở cấp Thành phố trung tâm thuộc tỉnh .........................................................................26 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố ở cấp trung tâm thuộc tỉnh ................................................................30 1.4.1.Nhóm các yếu tố khách quan ...........................................................................30 1.4.2. Nhóm các yếu tố chủ quan ..............................................................................31 1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố trung tâm thuộc Tỉnh ..........................................................................................32 1.5.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ........................................................................................32 1.5.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Hải Dƣơng, tỉnh Hải Dƣơng ............................................................................................34 1.5.3. Bài học kinh nghiệm cho quản lý nhà nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............................................................................35 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ ...........................................................36 2.1. Khái quát về Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................................36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............................36 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ..................38 2.2. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ 41 2.2.1 Mục tiêu và chỉ tiêu cơ bản về chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì giai đoạn 2016-2020 ..................................................................................................41 2.2.2. Kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018(so sánh với năm 2015) ...................................................................43 2.3. Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì ......................................................................................................................53 2.3.1. Thực trạng về tổ chức và hoạt động của bộ máy quản lý đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ...............................................53 v 2.3.2. Thực trạng về xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì .....................................58 2.3.3. Thực trạng về công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra trong việc quản lý nhà nƣớc về chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ............72 2.4. Đánh giá chung về quản lý Nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............................................................................73 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc về quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............................................................................73 2.4.2.Những điểm yếu về quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............................................................................76 2.4.3. Nguyên nhân của những điểm yếu ..................................................................78 Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ ĐẾN NĂM 2025 ............................................................................................82 3.1. Quan điểm và phƣơng hƣớng nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ..........................82 3.1.1. Quan điểm .......................................................................................................82 3.1.2. Phƣơng hƣớng .................................................................................................83 3.1.3. Mục tiêu ..........................................................................................................85 3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì đến năm 2025 .........................................................87 3.2.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế .................................................................................................................87 3.2.2. Nhóm giải pháp về hoàn thiện tổ chức bộ máy và hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế............................................................................93 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................97 1.Kết luận ..................................................................................................................98 2.Một số kiến nghị.....................................................................................................98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................101 vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ATTP : An toàn thực phẩm CCKT CNH CN CNXH : Cơ cấu kinh tế : Công nghiệp hóa : Công nghiệp : Chủ nghĩa xã hội CN - XD CN – DV : Công nghiệp và xây dựng : Công nghiệp và dịch vụ CCLĐ CS : Cơ cấu lao động : Chính sách DA DN DV : Dự án : Doanh nghiệp : Dịch vụ ĐKKD ĐTH ĐVT FDI : Đăng kí kinh doanh : Đô thị hóa : Đơn vị tính : DN 100% vốn nƣớc ngoài GDP HĐH HĐND HTX KCN KHKT KH – CN KHPT KT- XH : Tổng sản phẩm nội địa : Hiện đại hóa : Hội đồng nhân dân : Hợp tác xã : Khu công nghiệp : Khoa học kỹ thuật : Khoa học và công nghệ : Khoa học phát triển : Kinh tế - xã hội LĐ LN NN NTM PT QH QLNN : Lao động : Lâm nghiệp : Nông nghiệp : Nông thôn mới : Phát triển : Quy hoạch : Quản lý Nhà nƣớc vii UBND : Ủy ban nhân dân SXKD : Sản xuất kinh doanh TC-KH : Tài chính- kế hoạch TDMNBB TM VLXD : Trung du miền núi Bắc Bộ : Thƣơng mại : Vật liệu xây dựng XHCN : Xã hội chủ nghĩa XDCB : Xây dựng cơ bản WB : Ngân hàng thế giới viii DANH MỤC CÁC HÌNH, BẢNG VÀ SƠ ĐỒ HÌNH Hình 2.1. Bản đồ hành chính Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................. 367 BẢNG Bảng 2.1. Giá trị tăng thêm (theo giá so sánh 2010) và giá trị tăng thêm bình quân đầu ngƣời của Thành phố Việt Trì giai đoạn 2016-2018 (So sánh với năm 2015). ....................................................................................................... 39 Bảng 2.2: Giá trị tăng thêm và cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì giai đoạn 2015-2018 theo giá thực tế (So sánh với năm 2015) ...................................... 43 Bảng 2.3. Số DN đang hoạt động sản kinh doanh .......................................... 51 tại thời điểm 31/12 hàng năm phân theo loại hình DN (So sánh với giai đoạn 2010-2015) ...................................................................................................... 51 Bảng 2.4. Số liệu thống kê các dự án trong giai đoạn 2016-2018 (So sánh với năm 2015) ........................................................................................................ 66 Bảng 2.5. Tổng vốn đầu tƣ phát triển toàn xã hội giai đoạn 2016- 2018 (So sánh với năm 2015) ......................................................................................... 67 Bảng 2.6. Cơ cấu phân bổ lao động trong các ngành ở Thành phố Việt Trì giai đoạn 2016-2018 (So sánh với năm 2015) ....................................................... 69 Bảng 2.7. Cơ cấu diện tích sử dụng đất trồng trọt trong nông nghiệp ............ 71 giai đoạn 2016-2018 (So sánh với năm 2015) ................................................ 71 SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Cơ cấu bộ máy quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT ...... 54 của Thành phố Việt Trì ................................................................................... 54 1 LỜI MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Phát triển kinh tế là một trong những yếu tố quyết định sự ổn định, phát triển của một đất nƣớc nói chung và của một địa phƣơng nói riêng. Nền kinh tế muốn phát triển đòi hỏi phải có một cơ cấu hợp lý đƣợc định hƣớng, xác lập và biến đổi phù hợp với yêu cầu khách quan.Việt Nam là một đất nƣớc có nền kinh tế đang phát triển nên công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc là con đƣờng tất yếu để Việt Nam thoát khỏi tình trạng chậm phát triển, lạc hậu và trở thành một quốc gia văn minh, tiên tiến và hiện đại. Nghị quyết đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã chỉ rõ về chiến lƣợc phát triển kinh tế-xã hội 2011- 2020 là: "Đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại …". Vì vậy, chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CCKT) theo hƣớng công nghiệp hoá, hiện đại hoá là một trong những chủ trƣơng lớn nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay. Nhằm tiếp tục triển khai Nghị quyết Trung ƣơng về một số chính sách, giải pháp lớn đổi mới mô hình tăng trƣởng, nâng cao năng suất, chất lƣợng, hiệu quả và sức cạnh tranh nhƣ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 4 khóa XII về Đề án “Một số chủ trƣơng, chính sách lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trƣởng, nâng cao chất lƣợng tăng trƣởng, năng suất lao động, sức cạnh tranh của nền kinh tế”, Nghị quyết số 142/2016/QH13 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội 5 năm 2016-2020, Nghị quyết số 98/2015/QH13 của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội năm 2016, Quyết định số 339/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Tổng thể tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trƣởng theo hƣớng nâng cao chất lƣợng, hiệu quả và năng lực cạnh tranh giai đoạn 2013-2020”, Chính phủ đã xây dựng “Kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế giai đoạn 2016-2020” và các đề án tái cơ cấu ngành, lĩnh vực giai đoạn 2016-2020, với mục tiêu chủ yếu là thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trƣởng, tập trung nâng cao hiệu quả phân bổ và sử dụng các nguồn lực phát triển. 2 Để thực hiện chủ trƣơng trên, tỉnh Phú Thọ đã ban hành nhiều văn bản cụ thể hóa thành các chƣơng trình hành động về chuyển đổi mô hình tăng trƣởng, phát triển và cơ cấu lại kinh tế của địa phƣơng. Quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh Phú Thọ nói chung trong đó có Thành phố Việt Trì là quá trình tất yếu để đáp ứng yêu cầu đặt ra. Thành phố Việt Trì là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật của tỉnh Phú Thọ, là đô thị loại I, đƣợc Chính phủ xác định là trung tâm vùng Tây Đông Bắc nên luôn nhận đƣợc sự quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện giúp đỡ của Tỉnh và các Bộ, ngành Trung ƣơng. Thực tế cho thấy, vai trò quản lý nhà nƣớc đối với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố trong giai đoạn 2015-2018 là khá rõ nét, tạo sự chuyển biến tích cực về chuyển dịch tỷ trọng các ngành kinh tế của Thành phố, qua đó góp phần quan trọng vào thực hiện Kế hoạch phát triển KT XH của tỉnh Phú Thọ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, vai trò quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì cũng đã bộc lộ những hạn chế, bất cập đó là: (1) Chậm đổi mới thể chế huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực phát triển; (2) Tổ chức thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn thiếu hiệu lực và đồng bộ; (3) Chuyển dịch cơ cấu kinh tế chƣa thật sự gắn kết với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế; (4) Năng lực bộ máy hành chính quản lý nhà nƣớc về kinh tế còn hạn chế, chƣa phù hợp với yêu cầu cao của nền kinh tế thị trƣờng hiện đại và hội nhập; (5) Vai trò giám sát các tổ chức chính trị- xã hội và ngƣời dân đối với quá trình cơ cấu lại các ngành kinh tế còn chƣa đƣợc phát huy đầy đủ. Với những lý do nhƣ trên, tôi đã tiến hành nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Thành phố Việt Trì đến năm 2025” làm luận văn thạc sỹ quản lý kinh tế. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục tiêu 3 Phân tích thực trạng và đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đến năm 2025. 2.2 Nhiệm vụ  Nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận về QLNN đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.  Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với chuyển dịch CCKT ở địa phƣơng từ năm 2016-2018 trong Kế hoạch phát triển KT-XH của Thành phố Việt Trì giai đoạn 5 năm 2016-2020 và so sánh kết quả đạt đƣợc với giai đoạn 20112015; xác định điểm mạnh, điểm yếu trong quản lý nhà nƣớc và nguyên nhân của các điểm yếu.  Định hƣớng và giải pháp có cơ sở khoa học nhằm nâng cao hiệu quả QLNN đối với chuyển dịch CCKT ở Thành phố Việt Trì đến năm 2025. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu về quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Thành phố Việt Trì. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn nghiên cứu về quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT đƣợc thực hiện trên địa bàn Thành phố Việt Trì. - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng trong giai đoạn 2016- 2018 và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT Thành phố Việt Trì đến năm 2025. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1 Khung nghiên cứu 4 Yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT Các yếu tố thuộc về chính quyền Thành phố: - Sự quyết tâm của bộ máy lãnh đạo - Năng lực và thái độ của cán bộ thực hiện chính sách Các yếu tố thuộc về cơ cấu kinh tế của Thành phố: - Cơ cấu kinh tế ngành, vùng, thành phần - Các nguồn lực đầu tƣ và mức độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế Các yếu tố bên ngoài - CS hợp lý - Tình hình kinh tế và xã hội. Nội dung quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT Mục tiêu thực thi quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT - Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện chính sách , chiến lƣợc phát triển KT_XH theo mục tiêu chuyển dịch CCKT - Quản lý, phân bổ nguồn lực thúc đẩy chuyển dịch CCKT - Tổ chức bộ máy quản lý về thực hiện chuyển dịch CCKT - Kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý nhà nƣớc đối - Chuyển dịch CCKT đạt đƣợc các chỉ tiêu, mục tiêu đề ra - Nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch CCKT - Góp phần thực hiện hiệu quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trƣởng, cơ cấu lại kinh tế của địa phƣơng với việc thực hiện CCKT - Điều kiện tự nhiên (Nguồn: Tác giả tổng hợp từ Giáo trình Chính sách KT - XH) 4.2. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu * Phương pháp thu thập số liệu: - Thu thập tài liệu thứ cấp: Dữ liệu đƣợc thu thập từ những nguồn có sẵn, thông qua các tài liệu, tạp chí, sách, báo, các báo cáo tổng kết của tỉnh, Thành phố và các sở ban ngành từ năm 2015 đến năm 2018 nhƣ: Sở Công Thƣơng; Sở Kế hoạch và Đầu tƣ; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Chi cục Thống kê; Phòng Kinh tế, Phòng Tài chính – Kế hoạch và Văn phòng HĐND- UBND Thành phố Việt Trì… * Phương pháp phân tích, xử lý số liệu: 5 - Phƣơng pháp thống kê mô tả: dùng các chỉ tiêu để phân tích, đánh giá mức độ biến động và mối liên hệ giữa các hiện tƣợng thông qua số bình quân, số tuyệt đối, số tƣơng đối. - Phƣơng pháp thống kê so sánh: Nhằm so sánh số tuyệt đối, tƣơng đối, số bình quân để đánh giá và kết luận về mối liên hệ giữa sự vật và hiện tƣợng theo thời gian. - Phƣơng pháp đối chiếu: Đánh giá đƣợc thực trạng khó khăn, thuận lợi từ đó có đề xuất giải pháp thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế Thành phố Việt Trì theo hƣớng phát triển. - Phƣơng pháp chuyên gia: Thu thập, chọn lọc những thông tin, ý kiến trao đổi của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý kinh tế. * Phương pháp dự báo: Là phƣơng pháp dựa vào điều kiện thực tế của địa phƣơng, khả năng phát triển KT - XH của Thành phố, tỉnh và đất nƣớc. Căn cứ vào tình hình thực trạng đã nghiên cứu đánh giá từ đó đề ra phƣơng hƣớng phát triển về quy mô cũng nhƣ sản lƣợng, chất lƣợng...Góp phần giúp các hộ nông dân có căn cứ để xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh của mình trong tƣơng lai. 5. Những đóng góp khoa học của luận văn - Góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hƣớng CNH - HĐH. - Nghiên cứu về cơ cấu kinh tế các ngành, các thành phần kinh tế trong nền kinh tế, phân tích thực trạng kinh tế trên địa bàn Thành phố Việt Trì, từ đó đƣa ra những nhận xét chung về kết quả đạt đƣợc, những yếu kém, tồn tại và nguyên nhân của chúng. - Đƣa ra một số quan điểm, phƣơng hƣớng, mục tiêu và những giải pháp chủ yếu nhằm tiếp tục chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế của Thành phố theo hƣớng CNH – HĐH trong thời gian tới. - Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho những nghiên cứu tiếp theo và cho các nhà lãnh đạo quản lý quan tâm. 6 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, danh mục các chữ viết tắt, biểu đồ, danh mục các hình, nội dung của luận văn đƣợc kết cấu ba chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý Nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại địa phương. Chương 2: Thực trạng quản lý Nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại Thành phố Việt Trì. Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì đến năm 2025. 7.Tổng quan về tình hình nghiên cứu Đã có rất nhiều những công trình nghiên cứu về QLNN đối với chuyển dịch CCKT, nhìn chung các công trình đã đƣợc nghiên cứu một cách rất đầy đủ và hệ thống. Các công trình này đƣợc các tác giả tiếp cận từ nhiều góc độ khác nhau, trong đó có một số kết quả khoa học có ý nghĩa gần với luận văn mà tác giả sẽ kế thừa và phát triển trong đó kể đến các công trình nhƣ sau: Luận án của tác giả Nguyễn Văn Chử (2016), Hoàn thiện nội dung quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay, Học viện Hành chính quốc gia; Luận án của tác giả Phạm Quốc Vinh (2015), Quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp tỉnh Quảng Bình theo xu hướng hội nhập quốc tế, Học viện hành chính quốc gia. Luận án của các tác giả đã tập hợp các vấn đề lý luận chung về chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trong đó tập trung vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Từ thực tiễn địa phƣơng, các tác giả đã phân tích, đánh giá sâu về QLNN đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp trong bối cảnh tác động kinh tế trong nƣớc và quốc tế hiện nay. Các công trình này đã nêu lên các quan điểm, nội dung và các giải pháp thiết thực hoàn thiện thể chế kinh tế của nhà nƣớc nhằm đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phƣơng phù hợp với đặc thù nền kinh tế chuyển đổi và hội nhập kinh tế hiện nay. Tuy nhiên, các công trình chủ yếu tập trung nghiên cứu về quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của 7 ngành nông nghiệp nhƣng đây cũng là một trong những nội dung tham khảo hữu ích để tác giả hoàn thiện nội dung luận văn của mình. Luận văn của tác giả Huỳnh Thị Thanh Huyền (2010), Những giải pháp quản lý nhà nước nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Chính trị Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh; Luận văn của tác giả Nguyễn Văn Hậu (2010), Quản lý nhà nước đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Đô thị vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, Học viện Chính trị Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn của các tác giả ở trên đã tập trung đi sâu vào lý thuyết QLNN đối với chuyển dịch CCKT, đã đánh giá chi tiết về thực trạng quản lý nhà nƣớc ở địa phƣơng và đề ra các giải pháp mà nhà nƣớc phải tiến hành nhằm trực tiếp hoặc gián tiếp tác động và thúc đẩy sự chuyển dịch CCKT ở địa phƣơng. Các tác giả cho rằng, thông qua hệ thống chính sách, pháp luật về kinh tế và cơ chế quản lý Nhà nƣớc có thể tác động vào nền kinh tế để tạo ra cơ cấu kinh tế phù hợp với nhu cầu xã hội và với khả năng khai thác lợi thế của từng địa phƣơng trong cả nƣớc và phù hợp với mục tiêu phát triển KT - XH trong từng giai đoạn. Các luận văn trên đề cập đến phạm vi khá rộng bao gồm cả chuyển dịch cơ cấu kinh tế (nông - công nghiệp – dịch vụ), và trong nội bộ từng ngành riêng rẽ (nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ). Nhìn chung các công trình nghiên cứu của các tác giả đã khai thác, nghiên cứu khá sâu sắc, đa dạng, phục vụ cho mục tiêu nghiên cứu đặt ra. Những thành công nghiên cứu về lý luận cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế là những kiến thức và tƣ liệu quý báu mà tác giả có thể kế thừa và hệ thống lại cho phù hợp với mục tiêu nghiên cứu trong luận văn. Ngoài ra phƣơng pháp tiếp cận các vấn đề thực tiễn để nghiên cứu và đề xuất cũng đƣợc kế thừa, giúp cho quá trình thực hiện luận văn đƣợc thuận lợi. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu, đánh giá về vai trò quản lý nhà nƣớc đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ một cách toàn diện, có hệ thống. Cơ cấu kinh tế có tính lịch sử cụ thể, bởi vậy nghiên cứu cơ cấu kinh tế Thành phố Việt Trì - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh Phú Thọ vẫn là vấn đề có ý nghĩa cả về lý thuyết và thực tiễn. Từ thực trạng QLNN đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Thành phố Việt 8 Trì, chính quyền địa phƣơng phải đề ra những hƣớng đi đúng đắn của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm đẩy mạnh CNH-HĐH đó là vấn đề mà luận văn cần làm rõ. 9 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ TẠI ĐỊA PHƢƠNG 1.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế 1.1.1. Khái niệm về cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế 1.1.1.1. Cơ cấu kinh tế “Cơ cấu” (cấu trúc) bắt nguồn từ chữ La - tinh “structure” là xây dựng, kiến trúc, đƣợc sử dụng đầu tiên trong sinh vật học dùng để chỉ các tổ chức, cấu tạo và sự hợp đồng điều chỉnh các yếu tố tạo thành tế bào động, thực vật. Sau đó Cơ cấu đƣợc sử dụng chung trong các ngành khoa học. Theo quan điểm triết học duy vật biện chứng, cơ cấu hay kết cấu dùng để chỉ cách thức tổ chức bên trong của một hệ thống, biểu hiện sự đồng bộ, thống nhất của các mối quan hệ qua lại vững chắc giữa các bộ phận bên trong và bên ngoài của nó. Trong khi làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa bộ phận và toàn thể này, nó biểu hiện ra nhƣ là một thuộc tính của sự vật, hiện tƣợng, và biến đổi cùng với sự biến đổi của sự vật hiện tƣợng đó. Nhƣ vậy, có thể thấy có rất nhiều trình độ, nhiều kiểu tổ chức cơ cấu của các khách thể và các hệ thống. Cũng theo quan điểm duy vật biện chứng và lí thuyết hệ thống cơ cấu kinh tế là một hệ thống tổng thể đƣợc hợp thành bởi nhiều yếu tố của nền kinh tế quốc dân. Các yếu tố tồn tại trong mối quan hệ hữu cơ, tác động qua lại lẫn nhau cả về mặt số lƣợng và chất lƣợng trong những không gian, thời gian và những điều kiện kinh tế xã hội cụ thể. Theo quan điểm đó cơ cấu kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh mối quan hệ giữa các yếu tố, bộ phận cấu thành nền kinh tế; cũng vì thế mà cơ cấu kinh tế phản ánh tƣơng đối đầy đủ chất lƣợng, quy mô, trình độ CNH của các nền kinh tế. Từ cách tiếp cận đó nội dung của cơ cấu kinh tế phản ánh các mặt của nền kinh tế, đó là: - Hệ thống các yếu tố, các bộ phận hợp thành tổng thể nền kinh tế của một quốc gia. 10 - Số lƣợng, tỷ trọng của các bộ phận, các yếu tố cấu thành nền kinh tế. - Mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa các yếu tố, bộ phận hợp thành nên kinh tế Một cách tiếp cận khác của học thuyết Mác - Lê nin. C. Mac cho rằng: “Toàn bộ quan hệ giữa những người làm nhiệm vụ sản xuất với nhau và giữa họ với tự nhiên - tức là những điều kiện trong đó họ tiến hành sản xuất. Toàn bộ quan hệ dị hợp thành xã hội, xét về mặt cơ cấu kinh tế của nó”. Nhƣ thế CCKT bao gồm những yếu tố gắn liền với quan hệ giữa con ngƣời với tự nhiên (lực lƣợng sản xuất) và quan hệ giữa con ngƣời với con ngƣời trong quá trình sản xuất (quan hệ sản xuất). Lực lƣợng sản xuất và quan hệ sản xuất là hai mặt của một phƣơng thức sản xuất. Cơ cấu kinh tế đƣợc coi là hợp lý khi đặt trong điều kiện quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất, yêu cầu và trình độ của lực lƣợng sản xuất. Cơ cấu kinh tế không nên xem là phép cộng giản đơn giữa các yếu tố mà phải hiểu là mối quan hệ tƣơng tác giao thoa đƣợc xem xét cả về một số lƣợng và chất lƣợng của các yếu tố trong mối quan hệ giữa lực lƣợng sản xuất và quan hệ sản xuất qua từng giai đoạn phát triển của nển kinh tế xã hội. Cơ cấu kinh tế đƣợc hình thành và biến đổi do tác động của nhieu yếu tố: điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội (KT – XH), trình độ phát triển khoa học công nghệ, trình độ phân công lao động xã hội trong nƣớc và thế giới; môi trƣờng, thể chế của mỗi quốc gia, khu vực và từng địa phƣơng. Nhƣ vậy có thể hiểu: Cơ cấu kinh tế của nền kinh tế quốc dân là tổng thế những mối quan hệ về chất lượng và số lượng giữa các bộ phận cấu thành đó trong một thời gian và trong những điều kiện kinh tế xã hội nhất định. Hay nói cách khác: Cơ cấu kinh tế là tỷ trọng giữa các bộ phận, giữa các ngành, các yếu tố trong một chỉnh thể kinh tế. Các bộ phận đó có mối quan hệ biện chứng trong mối quan hệ giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất gắn với từng giai đoại phát triển nhất định của nền kinh tế (Giáo trình Kinh tế phát triển, Đại học kinh tế Quốc dân, 2013) Cơ cấu kinh tế bao gồm những cơ cấu cơ bản sau: Một là, cơ cấu ngành kinh tế. Cơ cấu ngành kinh tế là tổng thể các mối quan hệ tác động giữa các ngành chủ yếu trong vến kinh tế quốc dân. Đây là tổ hợp các ngành hợp thành các tƣơng quan tỷ lệ, biểu hiện mối quan hệ giữa các ngành của nền