Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quản lý ngân sách nhà nước ở huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội...

Tài liệu Quản lý ngân sách nhà nước ở huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội

.PDF
96
481
140

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NHÀN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NHÀN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG THỰC HÀNH NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHẠM THỊ HỒNG ĐIỆP XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. Phạm Thị Hồng Điệp PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn Hà Nội – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất cứ một công trình nào khác. Học viên Nguyễn Thị Nhàn LỜI CẢM ƠN Luận văn là kết quả quá trình học tập, nghiên cứu ở nhà trường, kết hợp với kinh nghiệm trong quá trình thực tiễn công tác, với sự cố gắng nỗ lực của bản thân. Lời đầu tiên tôi xin dành bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc tới cô giáo - PGS.TS Phạm Thị Hồng Điệp là người trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn cho tôi cả chuyên môn và phương pháp nghiên cứu, chỉ bảo cho tôi nhiều kinh nghiệm trong thời gian thực hiện đề tài. Tôi xin chân thành cám ơn Phòng Tài chính – kế hoạch, UBND huyện Sóc Sơn đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập dữ liệu và cung cấp thông tin của luận văn. Tôi xin chân thành cám ơn các thầy, cô giáo trong Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội và bạn bè đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập cũng như trong quá trình hoàn thành luận văn này. Sau cùng, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học cũng như thực hiện luận văn. Mặc dù với sự nỗ lực cố gắng của bản thân, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành của quý Thầy, quý Cô, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn. Hà Nội, ngày 26 tháng 8 năm 2015 Học viên Nguyễn Thị Nhàn MỤC LỤC Danh mục từ viết tắt .................................................................................................i Danh mục bảng .......................................................................................................ii Danh mục hình ...................................................................................................... iii MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN..................................... 4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu. .................................................................. 4 1.1.1. Các công trình nghiên cứu. ..................................................................... 4 1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu .................................................... 7 1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống NSNN .................................. 8 1.2.1. Tổng quan về NSNN ............................................................................... 8 1.2.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................................ 15 1.3. Quản lý NSNN cấp huyện. .......................................................................... 19 1.3.1. Nội dung quản lý NSNN cấp huyện ....................................................... 19 1.3.2. Sự cần thiết phải hoàn hiện công tác quản lý NSNN cấp huyện............. 24 1.3.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN cấp huyện ........................ 27 1.3.4. Cơ sở đánh giá hiệu quả quản lý NSNN ................................................ 28 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................... 30 2.1. Phương pháp luận ....................................................................................... 30 2.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ............................................................ 30 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin............................................................ 30 2.2.2. Phương pháp phân tích ......................................................................... 31 2.2.3. Phương pháp tổng hợp ......................................................................... 32 2.2.4. Phương pháp so sánh ........................................................................... 33 2.2.5. Phương pháp thống kê mô tả và nghiên cứu tài liệu.............................. 33 2.3. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ................................................ 34 2.4. Các bước thực hiện và thu thập số liệu ........................................................ 34 2.5. Các công cụ được sử dụng .......................................................................... 35 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NSNN Ở HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI................................................................................ 36 3.1. Khái quát về huyện Sóc Sơn và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn ................................................................................................ 36 3.1.1. Khái quát về huyện Sóc Sơn .................................................................. 36 3.1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn. ............. 37 3.2. Thực trạng quản lý NSNN huyện Sóc Sơn giai đoạn 2009 – 2014. .............. 49 3.2.1. Công tác lập dự toán ngân sách nhà nước huyện .................................. 49 3.2.2. Công tác chấp hành dự toán ngân sách. ............................................... 61 3.2.3. Công tác quyết toán ngân sách huyện. .................................................. 69 3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong quản lý thu, chi NSNN huyện. .................................................................................................. 70 3.3. Đánh giá chung ........................................................................................... 72 3.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 72 3.3.2. Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân ................................................ 73 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NSNN Ở HUYỆN SÓC SƠN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......................................................... 76 4.1. Bối cảnh và quan điểm hoàn thiện quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn ........... 76 4.1.1. Bối cảnh thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở huyện Sóc Sơn trong thời gian tới ................................................................................... 76 4.1.2. Mục tiêu, quan điểm hoàn thiện quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn. ......... 77 4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý NSNN huyện Sóc Sơn trong thời gian tới. ..... 77 4.2.1. Đảm bảo quản lý ngân sách huyện theo đúng yêu cầu của Luật Ngân sách Nhà nước................................................................................................ 78 4.2.2. Hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quy trình quản lý ngân sách huyện Sóc Sơn.. 78 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 86 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 GTGT Giá trị gia tăng 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KBNN Kho bạc nhà nước 4 MTTQ Mặt trận Tổ quốc 5 NQD Ngoài quốc doanh 6 NSĐP Ngân sách địa phương 7 NSNN Ngân sách nhà nước 8 NSTW Ngân sách trung ương 9 TCKH Tài chính kế hoạch 10 UBND Ủy ban nhân dân 11 XDCB Xây dựng cơ bản i DANH MỤC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Tốc độ tăng tổng giá trị sản xuất và thu nhập bình quân đầu 44 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 Dự toán thu thuế, phí và lệ phí các năm từ 2009 đến 2014. 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 Dự toán chi ngân sách các năm từ 2009 đến 2014. 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 9 Bảng 3.9 người các năm từ 2009 đến 2014. Trình độ và kết quả công tác của cán bộ quản lý ngân sách 49 huyện Sóc Sơn năm 2014. Dự toán tổng thu ngân sách huyện các năm từ 2009 đến 50 52 2014. Dự toán tổng số thu thuế, phí, lệ phí và dự toán tổng chi 55 58 thường xuyên các năm từ 2009 đến 2014. Tình hình chấp hành dự toán thu ngân sách các năm từ 2009 61 đến 2014. Tình hình chấp hành dự toán chi ngân sách các năm từ 2009 65 đến 2014. Tình hình cân đối thu chi thực tế các năm từ 2009 đến 2014. ii 67 DANH MỤC HÌNH STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 Nội dung Tình hình dự toán chi và thực chi ngân sách các năm từ 2009 đến 2014. Tỷ lệ vượt chi theo dự toán ngân sách huyện các năm từ 2009 đến 2014. iii Trang 67 68 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Ngân sách nhà nước (NSNN) là một công cụ chính sách tài chính quan trọng của một quốc gia, là một khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Trong đó, ngân sách huyện là một bộ phận cấu thành của NSNN, là công cụ để chính quyền cấp huyện thực hiện các chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quá trình quản lý kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng. Luật NSNN năm 2002 là cơ sở pháp lý cơ bản để tổ chức quản lý NSNN nói chung và ngân sách huyện nói riêng nhằm phục vụ cho công cuộc đổi mới đất nước. Tăng cường quản lý NSNN, đổi mới quản lý thu, chi ngân sách sẽ tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách tiết kiệm, có hiệu quả hơn giúp chúng ta sớm đạt được mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống nhân dân. Sóc Sơn là một huyện ngoại thành phía Bắc của Thủ đô Hà Nội, kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn, trên 60% người dân sống bằng nghề nông nghiệp, giá trị sản xuất không cao từ đó làm cho khả năng huy động nguồn thu NSNN thấp trong khi nhu cầu chi cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội là rất lớn, nhất là những khoản chi cho giáo dục, y tế, xây dựng nông thôn mới, đảm bảo xã hội nên đòi hỏi việc nâng cao hiệu quả quản lý NSNN là hết sức cần thiết, góp phần phục vụ phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện. Thực tế tại huyện Sóc Sơn, Thành phố Hà Nội, công tác quản lý ngân sách huyện còn nhiều bất cập: Nguồn lực ngân sách được sử dụng hiệu quả chưa cao; đơn vị sử dụng ngân sách được đánh giá thông qua việc chấp hành những quy định mang nặng tính thủ tục hành chính, chưa thực sự quan tâm đến những hàng hóa, dịch vụ cung cấp cho xã hội, ... Quản lý ngân sách phải vừa đảm bảo tính tập trung của chính sách tài chính quốc gia, vừa phát huy tính năng động sáng tạo, tính tự chủ, tính minh bạch và trách nhiệm đang được đặt ra rất cấp bách cả về thực tiễn và lý luận vì thế tác giả chọn đề tài “Quản lý ngân sách nhà nước ở huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sỹ của mình với mong muốn góp một phần 1 nhỏ vào giải quyết những tồn tại hiện nay và từng bước nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách huyện Sóc Sơn góp phần phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện. Câu hỏi nghiên cứu của luận văn: Quản lý NSNN cấp huyện gồm những nội dung gì? Thực trạng quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn? Huyện Sóc Sơn cần làm gì để hoàn thiện công tác quản lý NSNN thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: - Mục đích nghiên cứu: Vận dụng lý luận về NSNN, quản lý thu, chi NSNN để phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý ngân sách trên địa bàn huyện Sóc Sơn. Từ đó đề xuất một số quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách trên địa bàn huyện Sóc Sơn trong thời gian tới. - Nhiệm vụ nghiên cứu: + Khái quát cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý NSNN cấp huyện. + Tìm hiểu, đánh giá thực trạng về công tác quản lý NSNN huyện Sóc Sơn giai đoạn 2009-2014. Nêu ra được những ưu điểm, nhược điểm, tồn tại, hạn chế của công tác quản lý ngân sách tại huyện Sóc Sơn. + Từ việc đánh giá thực trạng của công tác quản lý ngân sách huyện Sóc Sơn để đưa ra những giải pháp, đề xuất nhằm hoàn thiện quản lý NSNN trên địa bàn huyện Sóc Sơn, góp phần huy động tối đa các nguồn thu, hướng tới giảm dần tỷ lệ bổ sung cân đối ngân sách hàng năm từ cấp trên và đảm bảo tính công khai, minh bạch thu, chi ngân sách. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý NSNN; thực trạng quản lý NSNN tại huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: + Về mặt không gian: Huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội (Nội dung chỉ giới hạn ở cấp huyện). + Về mặt thời gian: Từ năm 2009 đến năm 2014. 2 4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài: - Ý nghĩa lý luận của Luận văn: Trên cơ sở nghiên cứu những kiến thức chung nhất về quản lý ngân sách cấp huyện cũng như hệ thống văn bản pháp luật quy định về công tác quản lý ngân sách cấp huyện nói chung và ngân sách huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội nói riêng, qua đó giúp cho tác giả nghiên cứu cũng như giúp người đọc nắm được những những vấn đề cơ bản về ngân sách cấp huyện, hiểu được những quy định cụ thể của Nhà nước về ngân sách cấp huyện như: Khái niệm, vị trí, vai trò của ngân sách cấp huyện trong hệ thống NSNN; nội dung quản lý ngân sách cấp huyện; sự cần thiết phải tăng cường quản lý ngân sách cấp huyện và những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý ngân sách cấp huyện. - Ý nghĩa thực tiễn: Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng công tác quản lý ngân sách ở huyện Sóc Sơn, so sánh với hệ thống văn bản pháp luật hiện hành, thực tiễn phát triển triển kinh tế-xã hội huyện Sóc Sơn trong những năm qua và định hướng phát triển trong những năm tiếp theo nhằm đề xuất những giải pháp mang tính khả thi đối với huyện Sóc Sơn để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cũng như nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch hiệu quả trong chu trình quản lý ngân sách. 5. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được chia làm 04 chương với các tiêu đề như sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý NSNN cấp huyện. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng công tác quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. Chương 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN ở huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu. Liên quan đến công tác quản lý NSNN đã có nhiều bài viết, luận văn, luận án nghiên cứu của các tác giả, cụ thể như: - “Hoàn thiện công tác quản lý nhà nước huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi” (2011) - Luận văn thạc sĩ của Huỳnh Thị Cẩm Liên, Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã làm rõ một số vấn lý luận cơ bản về công tác quản lý NSNN cấp huyện. Thực trạng công tác quản lý NSNN huyện Đức Phổ giai đoạn từ năm 2007 đến 2010, chỉ ra những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Đức Phổ. - “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định” (2011) - Luận văn thạc sĩ của Phạm Văn Thịnh, Đại học Đà Nẵng. Luận văn đã làm rõ một số cơ sở lý luận về NSNN và quản lý NSNN huyện. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý NSNN huyện Phù Cát giai đoạn 2007- 2010, chỉ ra những ưu điểm, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý NSNN tại huyện Phù Cát từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Phù Cát trong những năm tiếp theo. - “Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An Giang giai đoạn 2011 – 2015 và tầm nhìn đến 2020” (2012) - Luận án tiến sĩ của Tô Thiện Hiền, Đại học ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh. Luận án làm rõ một số vấn đề cơ bản về NSNN, bản chất NSNN, hiệu quả quản lý NSNN, những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý NSNN. Nghiên cứu kinh nghiệm về quản lý NSNN ở một số nước trên thế giới và một số tỉnh ở Đồng Bằng Sông Cửu Long. Trên cơ sở lý luận chung về NSNN, luận án đã phân tích, đánh giá thực trạng về hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang từ năm 2006 đến 2010, chỉ ra những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn 4 chế cần khắc phục và nguyên nhân của những tồn tại hạn chế như: Hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh, tổ chức hệ thống ngân sách và cơ chế phân cấp quản lý điều hành ngân sách còn những nội dung chưa phù hợp với thực tiễn, đội ngũ cán bộ còn hạn chế về trình độ và năng lực, còn tư tưởng cục bộ địa phương trong quản lý, điều hành NSNN. Từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN tỉnh An Giang. - Bài viết của Nguyễn Thị Hoàng Yến đăng trên tạp chí Tài chính số 9, năm 2013: “Đổi mới chính sách pháp luật về phân cấp quản lý ngân sách nhà nước”. Nội dung nêu lên một số qui định về phân cấp ngân sách trong giai đoạn từ năm 1992 đến 2013, vai trò của việc phân cấp ngân sách giữa trung ương và địa phương. Những yêu cầu đặt ra trong việc tiếp tục đổi mới, hoàn thiện hơn nữa trong phân cấp ngân sách để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn mới. Bài viết nêu ra một số quan điểm và nội dung đổi mới pháp luật về phân cấp quản lý NSNN như: Đổi mới chính sách pháp luật về phân cấp quản lý NSNN phải bám sát định hướng, yêu cầu chiến lược phát triển kinh tế xã hội và các văn kiện của Đảng và Nhà nước phù hợp với từng thời kỳ; Chính sách pháp luật phân cấp quản lý NSNN phải được nghiên cứu đổi mới từ các văn bản gốc như Hiến pháp, Luật NSNN; Nghiên cứu xây dựng và thực hiện được mô hình các cấp ngân sách không lồng ghép phù hợp với kinh nghiệm quốc tế trong hệ thống NSNN các cấp ngân sách (không lồng ghép với nhau, ngân sách từng cấp do Quốc hội và HĐND cấp đó quyết định); Đảm bảo nguyên tắc pháp chế trong phân bổ ngân sách, thực hiện đầy đủ thẩm quyền của Quốc hội trong việc quyết định phân bổ ngân sách trung ương (NSTW); phân cấp quản lý NSNN tiếp tục đảm bảo vai trò chủ đạo của NSTW để thực hiện nhiệm vụ quan trọng của đất nước và hỗ trợ địa phương khó khăn, có cơ chế hỗ trợ đặc thù cho những địa phương có đóng góp lớn cho ngân sách. Phân cấp mạnh hơn, đảm bảo tính chủ động của các địa phương nhưng đồng thời gắn với trách nhiệm của địa phương trong quản lý, sử dụng ngân sách địa phương (NSĐP). - Bài viết của tác giả Nguyễn Minh Phong đăng trên tạp chí Cộng sản số 5 năm 2013: “Nâng cao hiệu quả đầu tư công từ ngân sách nhà nước”. Nội dung bài viết đánh 5 giá về thực trạng đầu tư công ở nước ta hiện nay, từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư công từ NSNN trong thời gian tới. - Bài viết của tác giả Vũ Sỹ Cường đăng trên tạp chí Tài chính số 5 năm 2013: “Thực trạng và một số gợi ý chính sách về phân cấp ngân sách tại Việt Nam”. Nội dung bài viết đánh giá khái quát về tình hình thực hiện phân cấp quản lý NSNN ở nước ta trong những năm gần đây và đưa ra một số gợi ý cải cách trong giai đoạn tới. - Bài viết của các tác giả Vũ Như Thăng, Lê Thị Mai Liên đăng trên tạp chí Tài chính số 5 năm 2013: “Bàn về phân cấp ngân sách ở Việt Nam”. Nội dung bài viết đánh giá những kết quả đạt được trong phân cấp ngân sách như: Phân cấp NSNN đã làm tăng tính chủ động, tích cực của chính quyền địa phương; tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế địa phương và xóa đói giảm nghèo; góp phần tăng cường kỷ luật tài chính, từng bước tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Đồng thời cũng chỉ ra những hạn chế trong phân cấp ngân sách hiện nay như: Quyền tự chủ trong quyết định các khoản thu ngân sách của địa phương bị hạn chế; phân định nhiệm vụ chi còn bất cập; tương quan giữa nguồn thu được giữ lại và nhiệm vụ chi của các cấp chính quyền địa phương còn chưa tương xứng; bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu chưa thu hẹp được bất bình đẳng giữa các địa phương; bất cập trong phân cấp vay nợ đối với chính quyền địa phương. Từ đó các tác giả cũng gợi ý một số chính sách về phân cấp nhiệm vụ chi, phân cấp nguồn thu, chuyển giao ngân sách giữa trung ương và địa phương, vay nợ của chính quyền địa phương. - “Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam hiện nay” (2013) - Luận án tiến sĩ của Lê Toàn Thắng, Học viện Hành chính. Luận án đã hệ thống hóa các lý thuyết về phân cấp quản lý NSNN, phân tích và đánh giá thực trạng phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam hiện nay và chỉ ra những bất cập như: Mức độ chủ động về ngân sách của địa phương chưa cao, quy trình phê duyệt NSNN còn phức tạp, thời gian dài, hiệu quả quản lý NSNN chưa đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Dựa trên cơ sở lý thuyết về phân cấp quản lý NSNN, bài học kinh nghiệm về phân cấp quản lý ngân sách của một số quốc gia và những đánh giá về thực trạng phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam, luận án đã đề xuất các giải pháp từ 6 tổng thể tới các giải pháp cụ thể về phân cấp quản lý NSNN. Các giải pháp mang tính tổng thể từ việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý NSNN tạo khung khổ pháp lý chặt chẽ trong việc xác định rõ thẩm quyền của trung ương và địa phương trong quản lý NSNN. Những giải pháp cụ thể để đẩy mạnh phân cấp quản lý NSNN được luận án đề xuất gắn liền với việc làm rõ các nội dung trong quản lý ngân sách như: Phân cấp thẩm quyền ban hành luật pháp, chính sách, tiêu chuẩn, định mức NSNN; Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi NSNN; Phân cấp quản lý trong thực hiện chu trình NSNN và phân cấp trong giám sát, thanh tra, kiểm toán NSNN. Các công trình được nêu ra ở trên đã cung cấp những thông tin bổ ích dưới các khía cạnh và các mức độ khác nhau, nhất là lý luận về NSNN, quản lý NSNN, các giải pháp có giá trị về những vấn đề lý luận và thực tiễn trong công tác quản lý NSNN ở các địa phương, là nguồn tư liệu quý cho việc nghiên cứu công tác quản lý NSNN nói chung và quản lý NSNN cấp huyện nói riêng. 1.1.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu Các công trình khoa học trên tiếp cận công tác quản lý NSNN từ nhiều góc độ khác nhau, nhưng tựu chung lại, các nhà khoa học với tư cách là những chủ thể sáng tạo, nghiên cứu, khảo sát, phân tích, khái quát nêu trên đều cố gắng giải quyết những vấn đề căn cốt của việc quản lý NSNN với những mức độ khác nhau, xuyên qua những công trình đó, có thể tổng quan lại những vấn đề sau đây: Một là, các nhà khoa học đã tập trung làm rõ khái niệm, vai trò, bản chất của NSNN, phân cấp NSNN, quản lý NSNN, thực trạng quản lý NSNN ở một số địa phương với những nét đặc thù riêng. Điều này có ý nghĩa quan trọng, giúp cho chúng ta có thể hiểu biết rõ hơn về vai trò của quản lý NSNN. Hai là, từ việc nhận thức được vai trò của công tác quản lý NSNN sẽ giúp cho các địa phương nghiên cứu, triển khai thực hiện quản lý NSNN được chính xác, hiệu quả hơn và đáp ứng yêu cầu công việc. Ba là, từ việc đánh giá thực trạng của công tác quản lý NSNN, các nhà khoa học đã rút ra được ưu điểm, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế từ đó xác định được mục tiêu, phương hướng quản lý NSNN trong giai đoạn tiếp theo. 7 Nhìn chung, đã có không ít những công trình nghiên cứu đề cập đến công tác quản lý NSNN. Những kết quả nghiên cứu đó có những giá trị nhất định làm cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả quản lý NSNN. Về phía tác giả, trong quá trình công tác tại UBND huyện Sóc Sơn, tác giả đã nhận thấy việc quản lý ngân sách huyện còn một số tồn tại, hạn chế nhất định. Mặt khác, trong những năm gần đây Nhà nước nói chung và Thành phố Hà Nội nói riêng rất quan tâm đầu tư cho ngân sách cấp huyện song do nhận thức cũng như sự thay đổi cơ cấu lãnh đạo trong bộ máy chính quyền các cấp đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý ngân sách. Luận văn xin kế thừa và tiếp thu có chọn lọc những kết quả nghiên cứu đã công bố có liên quan để phục vụ cho mục đích nghiên cứu của mình. Luận văn này mong muốn sẽ góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác quản lý NSNN tại huyện Sóc Sơn. 1.2. Ngân sách nhà nước cấp huyện trong hệ thống NSNN 1.2.1. Tổng quan về NSNN 1.2.1.1. Ngân sách nhà nước Theo Luật ngân sách Nhà nước của Việt Nam năm 2002 thì: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Sự hình thành và phát triển của NSNN gắn liền với sự xuất hiện và phát triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phương thức sản xuất của cộng đồng và nhà nước của từng cộng đồng. Sự ra đời của nhà nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát sinh, tồn tại và phát triển của NSNN. * Đặc điểm của NSNN: - Việc tạo lập và sử dụng NSNN luôn gắn chặt với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước và việc thực hiện các chức năng của Nhà nước. Nhà nước quyết định mức thu chi, nội dung và cơ cấu thu chi NSNN. - Hoạt động thu, chi NSNN được thực hiện trên cơ sở những luật lệ do Nhà nước qui định. Nhà nước thống nhất quản lý và sử dụng cho nhu cầu chung của cả nước. 8 - Hoạt động NSNN là hoạt động phân phối lại các nguồn tài chính, nó thể hiện ở hai lĩnh vực thu và chi NSNN. - NSNN luôn gắn chặt với sở hữu nhà nước, luôn chứa đựng những lợi ích chung, lợi ích công cộng. - NSNN cũng có những đặc điểm như các qũi tiền tệ khác. Nét khác biệt của NSNN với tư cách là một quĩ tiền tệ tập trung của Nhà nước nó được chia thành nhiều quĩ nhỏ có tác dụng riêng, sau đó mới được chi dùng cho những mục đích đã định. - Hoạt động thu chi của NSNN được thực hiện theo nguyên tắc không hoàn trả trực tiếp là chủ yếu. * Chức năng của NSNN: - Chức năng phân phối: Phân phối của NSNN không chỉ dừng ở khâu phân phối thu nhập mà bao gồm cả phân phối các yếu tố đầu vào, cụ thể là phân bổ các nguồn lực tài chính cho các đối tượng sử dụng. Đối tượng phân phối của NSNN là các nguồn lực tài chính do thu nhập quốc dân mới sáng tạo thuộc các thành phần kinh tế cùng với các khoản vay, mượn của Chính phủ, gắn với việc hình thành, sử dụng các quỹ tiền tệ tập trung của Nhà nước trong quá trình thực hiện chức năng phân phối; Phạm vi phân phối của NSNN được giới hạn bởi các nghiệp vụ có liên quan đến quyền chủ sở hữu và quyền lực chính trị của Nhà nước, cụ thể như: + Phân phối nguồn lực tài chính và tài trợ vốn cho các doanh nghiệp, thường là các doanh nghiệp mà Nhà nước chủ sở hữu toàn bộ hay một phần dưới hình thức liên doanh liên kết hoặc chi cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội bằng nguồn vốn tập trung từ NSNN. + Phân phối thu nhập cho nhu cầu của các cơ quan và tổ chức kinh tế nằm trong cơ cấu bộ máy Nhà nước từ trung ương đến địa phương. - Chức năng giám đốc: Giám đốc ở đây được hiểu là giám sát, đôn đốc, kiểm tra bằng đồng tiền, tiến hành một cách thường xuyên, liên tục cùng với quá trình vận động của các đối tượng phân phối NSNN. Giám đốc của NSNN thông qua quá trình vận động của đồng tiền, từ khâu huy động các nguồn lực tài chính đến khâu tái phân phối các nguồn lực đó cho các đối tượng sử dụng. Mục đích của giám đốc 9 NSNN là hướng vào việc đảm bảo tính hiệu quả, tiết kiệm trong việc huy động cũng như sử dụng đồng vốn của NSNN và giữ kỷ luật tài chính. Giữa chức năng phân phối và chức năng giám đốc của NSNN có mối quan hệ hữu cơ với nhau trong quá trình hình thành và vận động của NSNN. Phân phối là chức năng trọng yếu của NSNN, chức năng phân phối vừa là tiền đề, vừa là cơ sở cho sự hình thành và vận động của chức năng giám đốc, thông qua phân phối để thực hiện giám sát, kiểm tra. Ngược lại, nhờ có kiểm tra, giám sát mà quá trình phân phối NSNN được thực hiện đúng pháp luật và có hiệu quả. Chức năng phân phối chỉ mới cho thấy sự vận động của quỹ tiền tệ tập trung cho từng lĩnh vực phát triển của đất nước, còn về tính đúng đắn, tính hợp lý, phù hợp với yêu cầu của các qui luật kinh tế khách quan muốn được đảm bảo đòi hỏi phải có chức năng giám đốc. * Vai trò của NSNN: NSNN có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Tuy nhiên vai trò của NSNN bao giờ cũng gắn liền với vai trò của Nhà nước trong thời kỳ nhất định. Trong nền kinh tế thị trường, vai trò của NSNN được thay đổi một cách căn bản, từ chỗ chỉ gắn với khu vực kinh tế quốc doanh và các nhu cầu chi tiêu cho bộ máy của Nhà nước trong cơ chế bao cấp sang một bình diện mới với phạm vi rộng lớn và bao quát hơn. Việc từ bỏ nguyên tắc quản lý trực tiếp theo kiểu “cấp phát và giao nộp” đối với khu vực kinh tế quốc doanh và các cơ quan nhà nước, đã tạo điều kiện cho NSNN đảm nhận vai trò quản lý vĩ mô đối với toàn bộ nền kinh tế - xã hội. Vai trò của NSNN được thể hiện trên một số lĩnh vực điều tiết sau đây: Một là, NSNN là công cụ chủ yếu phân bổ trực tiếp hoặc gián tiếp các nguồn tài chính Quốc gia, định hướng phát triển sản xuất, hình thành cơ cấu kinh tế mới, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ổn định và bền vững. Hai là, NSNN là công cụ để điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và kiềm chế lạm phát. Ba là, NSNN là công cụ có hiệu lực của Nhà nước để điều chỉnh trong lĩnh vực thu nhập, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội. Bốn là, NSNN có vai trò quan trọng và chủ yếu đối với việc củng cố, tăng cường sức mạnh của bộ máy Nhà nước, bảo vệ đất nước và giữ gìn an ninh. 10 1.2.1.2. Hệ thống NSNN và phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam  Hệ thống NSNN ở Việt Nam Hệ thống NSNN là tổng thể các cấp ngân sách gắn bó hữu cơ với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu, chi của mỗi cấp ngân sách. Tổ chức hệ thống NSNN căn cứ vào Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật NSNN, luật pháp hiện hành và theo yêu cầu của từng thời kỳ phát triển của đất nước. Mỗi cấp chính quyền nhà nước theo qui định của Hiến pháp được phân định rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm. Vì vậy mỗi cấp chính quyền phải có một ngân sách tương ứng để đảm bảo chủ động hoàn thành các chức năng, nhiệm vụ của mình. Vì vậy, hiện nay mỗi cấp chính quyền có một ngân sách trong hệ thống NSNN và có thể phân cấp, phân quyền quản lý theo yêu cầu phát triển của từng thời điểm lịch sử. Hiện nay, theo Luật Ngân sách Nhà nước, hệ thống NSNN Việt Nam gồm NSTW và NSĐP theo sơ đồ đơn giản dưới đây: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NGÂN SÁCH NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG ĐỊA PHƯƠNG Ngân sách tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh Ngân sách xã, phường, thị trấn 11
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất