Tài liệu Quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ dai ichi tại tỉnh phú thọ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG HOÀNG TRỌNG THƯƠNG QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ DAI - ICHI TẠI TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Phú Thọ, năm 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO UBND TỈNH PHÚ THỌ TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG HOÀNG TRỌNG THƯƠNG QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ DAI - ICHI TẠI TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8310110 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Đình Hương Phú Thọ, năm 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi dƣới sự hƣớng dẫn của GS.TS Nguyễn Đình Hƣơng Các thông tin, số liệu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng, cụ thể. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Phú Thọ, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn HOÀNG TRỌNG THƢƠNG ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, tìm hiểu và nghiên cứu; ngoài sự cố gắng của bản thân, còn có sự hƣớng dẫn và giúp đỡ của các Thầy cô giáo trong suốt khoá học. Cho phép tôi đƣợc cảm ơn tới các giảng viên trƣờng Đại học Hùng Vƣơng đã truyền thụ cho tôi kiến thức khoa học về chuyên ngành quản lý kinh tế trong khoá học này, đặc biệt là GS.TS Nguyễn Đình Hƣơng đã tận tình hƣớng dẫn tôi rất nhiều trong quá trình làm luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình học tập, thực hiện luận văn tôi đã nhận đƣợc sự động viên, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi của ban lãnh đạo doanh nghiệp bảo hiểm Dai – Ichi tỉnh Phú Thọ và các anh chị đồng nghiệp trong việc thu thập thông tin, số liệu để hoàn thành luận văn. Tôi xin cảm ơn và trân trọng sự giúp đỡ quý báu này. Phú Thọ, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn HOÀNG TRỌNG THƢƠNG iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ ..................................................................... vi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 4. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 3 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .......................................................... 5 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ................................... 5 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ .................................................................. 7 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 7 1.1.1. Một số các khái niệm .............................................................................. 7 1.1.2. Vai trò của công tác quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ................ 13 1.1.3. Yêu cầu đối với hoạt động quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ..... 14 1.1.4. Nội dung công tác quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ................... 20 1.1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả công tác quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ .................................................................................................. 24 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ...................... 28 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của một số nƣớc trên thế giới ........................................................................................ 28 1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Dai – Ichi tại tỉnh Phú Thọ .............................................................................. 31 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO iv HIỂM NHÂN THỌ DAI – ICHI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ GIAI ĐOẠN 2017 - 2019 ......................................................................................... 33 2.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên và tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Phú Thọ ........................................................................................................... 33 2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên............................................................. 33 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội ................................................................. 37 2.1.3. Đánh giá thuận lợi và khó khăn về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn tỉnh Phú Thọ .......................................................................... 39 2.2. Thực trạng công tác quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Dai – Ichi tại tỉnh Phú Thọ .................................................................................................... 46 2.2.1. Thực trạng việc lập kế hoạch kinh doanh ............................................. 46 2.2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch kinh doanh .............................. 49 2.2.3. Thực trạng hoạt động kiểm tra - giám sát công tác quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ........................................................................................... 52 2.2.4. Thực trạng việc đánh giá - điều chỉnh công tác quản lý hoạt động kinh doanh ............................................................................................. 56 2.3. Đánh giá hiệu quả quản lý kinh doanh của Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ .57 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 57 2.3.2. Những hạn chế ...................................................................................... 61 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 64 CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ DAI ICHI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ GIAI ĐOẠN 2020 - 2025 ............ 67 3.1. Định hƣớng nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ ...................................................................... 67 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2020 - 2025 ................................. 69 3.2.1. Mở rộng quy mô và hiệu quả kinh doanh ............................................. 69 v 3.2.2. Nâng cao hiệu quả quản lý chi bồi thƣờng phí bảo hiểm ..................... 73 3.2.3. Nâng cao hiệu quả quản lý chi phí quản lý doanh nghiệp .................... 77 3.2.4. Đổi mới hoạt động quản lý doanh nghiệp ............................................. 78 3.2.5. Trang bị đủ và sử dụng có hiệu quả các phƣơng tiện phục vụ kinh doanh .................................................................................................... 80 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 82 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 84 vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH VẼ Bảng 1.1. Quy trình lập kế hoạch kinh doanh ...........................................................21 Hình 2.1. Bản đồ hành chính tỉnh Phú Thọ ...............................................................34 Bảng 2.1. Một số chỉ tiêu cơ bản của tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 – 2019 .............37 Bảng 2.2. Một số chỉ tiêu văn hóa - xã hội cơ bản của tỉnh Phú Thọ .......................39 giai đoạn 2017 – 2019 ...............................................................................................39 Bảng 2.3. Bảng tổng hợp kế hoạch thu chi và dự tính hiệu quả quy ƣớc .................46 Bảng 2.4. Kết quả kinh doanh của Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 2019 ...........................................................................................................................49 Bảng 2.5. So sánh tốc độ tăng doanh thu và hiệu quả theo qui ƣớc của Công ty Dai Ichi tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 - 2019 ..................................................................51 Bảng 2.6. Chi phí quản lý của Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 – 2019.. 51 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trƣờng, các doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển ổn định và bền vững của xã hội và từng cá nhân. Sự ra đời của các công ty bảo hiểm ở Việt Nam là một hệ quả tất yếu trong các chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Hiện nay, trên thị trƣờng bảo hiểm của nƣớc ta đã hình thành và tồn tại rất nhiều các loại hình doanh nghiệp bảo hiểm khác nhau. Trong đó, các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ chiếm một tỷ lệ khá lớn. Tuy nhiên, cùng với việc tăng lên về số lƣợng các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ thì việc nâng cao hiệu quả quản lý bên trong từng doanh nghiệp cũng là một đòi hỏi tất yếu. Quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm. Hiệu quả kinh doanh là thƣớc đo tổng hợp phản ánh kết quả cuối cùng quá trình hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp bảo hiểm. Một doanh nghiệp bảo hiểm có qui mô lớn về vốn kinh doanh, nhân viên, có địa bàn hoạt động rộng, triển khai nhiều sản phẩm khác nhau nhƣng quản lý kinh doanh không có hiệu quả thì doanh nghiệp đó có nguy cơ mất dần vị thế cạnh tranh, dẫn tới hậu quả không tồn tại và phát triển đƣợc. Văn phòng đại diện của công ty bảo hiểm nhân thọ Dai – Ichi tại Phú Thọ có chức năng, nhiệm vụ chính là thực hiện cung cấp các dịch vụ bảo hiểm cho các tổ chức, cá nhân trên địa bàn toàn tỉnh. Với tƣ cách là một doanh nghiệp, Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ cũng vận hành và chịu sự tác động của cơ chế thị trƣờng. Trong những năm qua, mặc dù hiệu quả kinh doanh vẫn duy trì ổn định nhƣng hoạt động này vẫn đang phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trƣờng. Do vậy, vấn đề nâng cao hiệu quả kinh doanh đƣợc xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay. Mặc dù, doanh nghiệp luôn chủ động trong nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn song do quá trình chuyển đổi kinh tế, cùng với việc xoá bỏ độc quyền nhà nƣớc về kinh doanh bảo hiểm, trƣớc xu thế hội nhập 2 và toàn cầu hoá, quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ trên địa bàn đang phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạnh tranh ngày càng gay gắt và quyết liệt trong thị trƣờng bảo hiểm. Trƣớc xu thế đó, doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ đã buộc phải quan tâm đến việc tìm ra các giải pháp hợp lý trong việc khai thác tối đa các nguồn lực có hạn của mình nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “ Quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi tại tỉnh Phú Thọ" làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ trong bối cảnh hiện nay trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ và kiến nghị giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ cho doanh nghiệp trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ và chỉ ra những kết quả đạt đƣợc và nguyên nhân của những hạn chế. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu nhƣ sau: 3 - Phạm vi nội dung: Quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ - Phạm vi không gian: Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ - Phạm vi thời gian: Các số liệu và thông tin đƣợc sử dụng từ năm 2017 đến năm 2019. 4. Khung nghiên cứu và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Khung nghiên cứu luận văn Khung nghiên cứu chỉ ra những việc tác giả phải làm, trình tự tiến hành các công việc để đạt đƣợc mục tiêu đề ra. Bốn khối công việc có quan hệ mật thiết với nhau. Tổng quan vấn đề gì liên quan trực tiếp tới yêu cầu nghiên cứu lý luận, khảo sát kinh nghiệm thực tiễn liên quan đến yêu cầu đề xuất giải pháp và căn cứ để đề xuất giải pháp đƣợc rút ra từ nghiên cứu các khâu trong sơ đồ. Tổng quan công trình khoa học liên quan đến luận văn Nghiên cứu lý luận về QLNN đối với kinh doanh bảo hiểm Giải pháp nâng cao hiệu quả QLNN đối với kinh doanh bảo hiểm Daichi tại tỉnh Phú Thọ Khảo cứu kinh nghiệm thực tiễn về QLNN đối với kinh doanh bảo hiểm Hình 1: Sơ đồ khung nghiên cứu của luận văn 4.2. Phương pháp thu thập tài liệu Là số liệu thứ cấp đƣợc thu thập từ: - Các tài liệu thống kê đã công bố về quản lý kinh doanh bảo hiểm trong doanh nghiệp, các nghiên cứu trong nƣớc về vấn đề này. - Các nguồn thông tin về doanh nghiệp: Lịch sử hình thành và phát triển doanh nghiệp; Kết quả kinh doanh hàng năm của doanh nghiệp; Bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp; Báo cáo kết quả hoạt động của doanh nghiệp,... từ năm 2017, năm 2018, năm 2019. 4 - Thông tin trên các website của các doanh nghiệp trong nƣớc về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, những kinh nghiệm quý báu có thể khai thác và áp dụng cho doanh nghiệp. 4.2. Phương pháp xử lý số liệu Việc xử lý và tổng hợp số liệu đƣợc tiến hành thông qua sắp xếp số liệu và phân tổ thống kê theo các tiêu thức khác nhau, thông qua tiện ích của phần mềm EXCEL. 4.3. Phương pháp phân tích tài liệu  Phương pháp thống kê mô tả Sử dụng số liệu thống kê và kết quả điều tra thu thập về các chỉ tiêu: mức độ thuận lợi để tiếp cận dịch vụ bảo hiểm; mức độ đáp ứng nhu cầu của khách hàng; sức thu hút của dịch vụ; năng lực giải quyết vấn đề của Dai - Ichi Phú Thọ; mức độ tin cậy của dịch vụ... đƣợc thu thập từ Công ty Dai - Ichi tỉnh Phú Thọ, các khách hàng đang tham gia bảo hiểm của công ty trên địa bàn toàn tỉnh để mô tả, đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng dịch vụ. “Mục đích là thông qua các hiện tƣợng bên ngoài phân tích, nhận xét, đánh giá nhiều chiều để tìm đƣợc ra bản chất của vấn đề, cuối cùng là đƣa ra các hƣớng tác động, khắc phục sao cho đạt đƣợc yêu cầu đặt ra”.  Phương pháp so sánh Phƣơng pháp này sử dụng dựa trên số liệu của công ty so sánh với số liệu của Tổng công ty và của các đơn vị bảo hiểm khác đóng trên địa bàn tỉnh Phú Thọ. “Một kỳ làm gốc lấy các kỳ sau để so sánh với kỳ gốc để biết mức độ tăng, giảm của năm sau so với năm trƣớc. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng cả so sánh tuyệt đối và tƣơng đối để có những số liệu làm cơ sở phân tích mức độ thay đổi của từng chỉ số”.  Phương pháp chuyên gia Tham vấn ý kiến của các bên liên quan, các thầy cô giáo chuyên gia về marketing, các cán bộ làm việc lâu năm trong ngành bảo hiểm thông qua các bài giảng, các cuộc thảo luận, trao đổi ... 5 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài a. Về mặt lý luận và học thuật Luận văn làm rõ nội hàm của kinh doanh bảo hiểm nói chung và kinh doanh bảo hiểm nhân thọ nói riêng. Làm rõ ý nghĩa, vai trò và nội dung quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. b. Về mặt thực tiễn Luận văn cung cấp thêm một số căn cứ khoa học các đơn vị kinh doanh bảo hiểm nhân thọ xây dựng kế hoạch, chiến lƣợc phát triển. Đồng thời, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm nhân thọ theo hƣớng tuân thủ luật pháp hiện hành và khuyến khích ngƣời dân tham gia bảo hiểm nhân thọ 6. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hiện nay đã có một số nghiên cứu về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ của các doanh nghiệp bảo hiểm. Các nghiên cứu tập trung vào một số các nội dung nghiên cứu chính: Nghiên cứu của Dƣơng Đức Thuận (2019) về “Pháp luật về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị”. Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, pháp luật về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, các yếu tố ảnh hƣởng đến kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, các điều ƣớc quốc tế mà Việt Nam tham gia có quy định về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. Ở phân thực trạng tác giả đã phân tích một cách cụ thể các vấn đề về pháp luật kinh doanh bảo hiểm tại tỉnh Quảng Trị nhƣ: nguyên tắc áp dụng luật, hình thức pháp lý phân phối trong kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, đầu tƣ vốn của doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm nhân thọ, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, quy định điều chỉnh nhằm hạn chế trục lợi trong kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. Qua phân tích nghiên cứu đã chỉ ra các hạn chế trong việc thực thi pháp luật liên quan đến kinh doanh bảo hiểm nhân thọ tại Quảng Trị có kèm theo các nguyên nhân làm xuất hiện các hạn chế này. Tác giả cũng đƣa ra sáu nhóm giải pháp để hoàn thiện việc thực thi pháp luật kinh doanh bảo hiểm nhân thọ tại Quảng Trị. Cùng nghiên cứu vấn đề này có nghiên cứu của Trần Vũ Hải (2014) về “Pháp luật về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam, những vấn đề lý luận và thực tiễn”, nghiên 6 cứu của Lê Thị Quỳnh Nga (2020) về “Hoàn thiện pháp luật về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam hiện nay”. Nghiên cứu của Mai Thị Hƣờng (2019) về “Chiến lƣợc phát triển kinh doanh bảo hiểm nhân thọ: Kinh nghiệm của Nigeria”. Nghiên cứu đã phân tích thực trạng kinh doanh bảo hiểm của Nigeria và chỉ ra một số yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm nhân thọ: văn hóa bảo hiểm, thu nhập, sự thờ ơ và sự hài lòng của khách hàng, sự liên kết công nghệ thông tin, tăng trƣởng và hiệu quả chi phí, tính minh bạch và công khai. Các công trình đƣợc đề cập ở trên chỉ mới tập trung vào nội dung pháp luật về kinh doanh bảo hiểm nhân thọ và chiến lƣợc phát triển kinh doanh bảo hiểm nhân thọ. Chƣa có nghiên cứu nào về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ nói chung và tại công ty bảo hiểm Dai-Ichi tỉnh Phú Thọ nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Chƣơng 2. Thực trạng quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Dai – Ichi trên địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2017 - 2019 Chƣơng 3. Định hƣớng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý kinh doanh bảo hiểm nhân thọ Dai - Ichi trên địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2020 – 2025 7 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ KINH DOANH BẢO HIỂM NHÂN THỌ 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số các khái niệm  Khái niệm bảo hiểm: Trong hoạt động sản xuất - kinh doanh, bảo hiểm là một cách thức trong quản trị rủi ro, thuộc nhóm biện pháp tài trợ rủi ro, đƣợc sử dụng để đối phó với những rủi ro có tổn thất, thƣờng là tổn thất về tài chính, nhân mạng. Bảo hiểm là những quan hệ kinh tế gắn liền với quá trình hình thành, phân phối và sử dụng các quỹ tập trung - quỹ bảo hiểm - nhằm xử lý các rủi ro, các biến cố. Về khái niệm, mặc dù các hình thức bảo hiểm đầu tiên xuất hiện rất sớm song cho đến nay còn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về bảo hiểm. - Theo quan điểm đơn giản: Bảo hiểm là sự đóng góp của số đông vào sự bất hạnh của số ít. - Từ góc nhìn kinh tế: Bảo hiểm là một nghiệp vụ qua đó, một bên là ngƣời đƣợc bảo hiểm cam đoan trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm thực hiện mong muốn để cho mình hoặc để cho một ngƣời thứ 3 trong trƣờng hợp xảy ra rủi ro sẽ nhận đƣợc một khoản đền bù các tổn thất đƣợc trả bởi một bên khác: đó là công ty bảo hiểm. - Từ góc nhìn của quản trị rủi ro, có thể hiểu: Bảo hiểm là một phƣơng sách hạ giảm rủi ro bằng cách kết hợp một số lƣợng đầy đủ các đơn vị đối tƣợng để biến tổn thất cá thể thành tổn thất cộng đồng và có thể dự tính đƣợc. - Theo Uỷ ban thuật ngữ bảo hiểm của Hiệp hội bảo hiểm và rủi ro Hoa Kỳ: “Bảo hiểm là sự tập trung các tổn thất bất ngờ bằng việc chuyển giao những rủi ro gây ra chúng cho những ngƣời bảo hiểm khi họ cam kết bồi thƣờng những tổn thất này, cung cấp các quyền lợi bằng tiền khác khi tổn thất xảy ra hoặc cung cấp các dịch vụ liên quan đến rủi ro”. - Theo Hiệp hội các nhà bảo hiểm Anh: “Bảo hiểm là sự thoả thuận qua đó một bên (ngƣời bảo hiểm) hứa thanh toán cho bên kia (ngƣời đƣợc bảo hiểm hay ngƣời tham gia bảo hiểm) một khoản tiền nếu sự cố xảy ra gây tổn thất tài chỉnh 8 cho ngƣời đƣợc bảo hiểm. Để chấp nhận trách nhiệm thanh toán này, ngƣời bảo hiểm đòi ngƣời đƣợc bảo hiểm một khoản tiền, đó là phỉ bảo hiểm”. - Dưới góc độ tài chính, người ta cho rằng: Bảo hiểm là một hoạt động dịch vụ tài chính nhằm phân phối lại những chi phí mất không mong đợi. - Dưới góc độ kinh doanh bảo hiểm, các doanh nghiệp, các tập đoàn thương mại trên thế giới lại đưa ra khái niệm: “Bảo hiểm là một cơ chế, theo cơ chế này một ngƣời, một doanh nghiệp hay một tổ chức, chuyển nhƣợng rủi ro cho DNBH, doanh nghiệp đó sẽ bồi thƣờng cho ngƣời đƣợc bảo hiểm các tổn thất thuộc phạm vi bảo hiểm và phân chia giá trị thiệt hại giữa tất cả những ngƣời đƣợc bảo hiểm”. - Từ góc nhìn kinh tế - xã hội - kỹ thuật có thể hiểu: “Bảo hiểm là một hoạt động qua đó một cá nhân có quyền đƣợc hƣởng trợ cấp nhờ vào một khoản đóng góp cho mình hoặc cho ngƣời thứ 3 trong trƣờng hợp xảy ra rủi ro. Khoản trợ cấp này do một tổ chức trả, tổ chức này có trách nhiệm đối với toàn bộ các rủi ro và đền bù các thiệt hại theo các phƣơng pháp của thống kê”.  Khái niệm bảo hiểm nhân thọ: Có nhiều khái niệm khác nhau về bảo hiểm nhân thọ. “Thực tế bảo hiểm nhân thọ là sự cam kết giữa Công ty bảo hiểm với ngƣời tham gia bảo hiểm nhân thọ (ngƣời đƣợc bảo hiểm) trong đó Công ty bảo hiểm nhân thọ có trách nhiệm trả cho ngƣời tham gia bảo hiểm nhân thọ (ngƣời đƣợc bảo hiểm) một khoản tiền nhất định khi có những sự kiện định trƣớc xảy ra (ngƣời đƣợc bảo hiểm bị chết, thƣơng tật toàn bộ vĩnh viễn, hay còn sống đến một thời điểm chỉ rõ trong hợp đồng). Còn ngƣời tham gia bảo hiểm nhân thọ Có trách nhiệm nộp phí bảo hiểm nhân thọ đầy đủ và đúng hạn”. [1] Đứng trên góc độ pháp lý, xã hội - kỹ thuật, có những khái niệm về bảo hiểm nhân thọ khác. Đó là: - Về mặt pháp lý: “Bảo hiểm nhân thọ là bản hợp đồng trong đó để nhận đƣợc phí bảo hiểm của ngƣời tham gia bảo hiểm nhân thọ (ngƣời ký kết hợp đồng) thì ngƣời bảo hiểm nhân thọ cam kết sẽ trả cho một ngƣời hay nhiều ngƣời thụ hƣởng bảo hiểm một số tiền nhất định (đó là số tiền bảo hiểm hay một khoản trợ 9 cấp định kỳ) trong trƣờng hợp ngƣời đƣợc bảo hiểm nhân thọ bị tử vong hay ngƣời đƣợc bảo hiểm sống đến một thời điểm ghi rõ trên hợp đồng bảo hiểm nhân thọ”. [9] - Về mặt kỹ thuật: “Bảo hiểm nhân thọ là nghiệp vụ bao hàm những cam kết mà sự thi hành những cam kết này thuộc chủ yếu vào tuổi thọ của con ngƣời”. Theo quy định tại khoản 12 Điều 3 Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 quy định: “Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trƣờng hợp ngƣời đƣợc bảo hiểm sống hay chết.”  Khái niệm quản lý: Quản lý là một dạng hoạt động đặc biệt quan trọng của con ngƣời. Quản lý chứa đựng nội dung rộng lớn, đa dạng phức tạp và luôn vận động, biến đổi, phát triển. Vì vậy, khi nhận thức về quản lý, có nhiều cách tiếp cận và quan niệm khác nhau. Theo F.W Taylor (1856-1915) - một trong những ngƣời đầu tiên khai sinh ra khoa học quản lý và là “ông tổ” của trƣờng phái “quản lý theo khoa học”, tiếp cận quản lý dƣới góc độ kinh tế - kỹ thuật đã cho rằng: Quản lý là hoàn thành công việc của mình thông qua ngƣời khác và biết đƣợc một cách chính xác họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. Theo H.Fayol (1841-1925) là ngƣời đầu tiên tiếp cận quản lý theo quy trình và là ngƣời có tầm ảnh hƣởng to lớn trong lịch sử tƣ tƣởng quản lý từ thời kỳ cận hiện đại tới nay, quan niệm rằng: Quản lý hành chính là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra. Theo H.Simon (1916) cho rằng ra quyết định là cốt lõi của quản lý. Mọi công việc của tổ chức chỉ diễn ra sau khi có quyết định của chủ thể quản lý. Ra quyết định quản lý là chức năng cơ bản của mọi cấp trong tổ chức. Những tiếp cận và quan niệm khác nhau đã tạo ra bức tranh đa dạng và phong phú về quản lý, góp phần cho việc nhận thức ngày càng đầy đủ và đúng đắn hơn về quản lý. Trên cơ sở các quan niệm nêu trên, có thể hiểu: “Quản lý là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý một cách liên tục, có tổ chức, 10 liên kết các thành viên trong tổ chức hành động nhằm đạt đƣợc mục tiêu tốt nhất”. Hoạt động quản lý đƣợc thực hiện thông qua một loạt các chức năng của nhà quản lý. Mặc dù, các chức năng của quản lý là phần nội dung quan trọng trong công tác quản lý nhƣng hiện nay còn tồn tại rất nhiều quan niệm và cách phân loại khác nhau về chức năng quản lý. Sự khác nhau đó thể hiện ở số lƣợng và tên gọi các chức năng. Tuy nhiên, xét về mặt bản chất, chức năng của quy trình quản lý bao gồm: Lập kế hoạch, Tổ chức, Lãnh đạo và Kiểm tra. [9]  Khái niệm kinh doanh: Kinh doanh là: “phƣơng thức hoạt động kinh tế trong điều kiện tồn tại nền kinh tế hàng hoá, gồm tổng thể những phƣơng pháp, hình thức và phƣơng tiện mà chủ thể kinh tế sử dụng để thực hiện các hoạt động kinh tế của mình (bao gồm quá trình đầu tƣ, sản xuất, vận tải, thƣơng mại, dịch vụ...) trên cơ sở vận dụng quy luật giá trị cùng với các quy luật khác, nhằm đạt mục tiêu vốn sinh lời cao nhất”. [1] Hoạt động kinh doanh có đặc điểm: - Do một chủ thể thực hiện và gọi là chủ thể kinh doanh, chủ thể kinh doanh có thể là cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp - Kinh doanh phải gắn với thị trƣờng, các chủ thể kinh doanh có mối quan hệ mật thiết với nhau, đó là quan hệ với các bạn hàng, với chủ thể cung cấp đầu vào, với khách hàng, với đối thủ cạnh tranh, với nhà nƣớc. Các mối quan hệ này giúp cho các chủ thể kinh doanh duy trì hoạt động kinh doanh đƣa doanh nghiệp của mình này càng phát triển. - Kinh doanh phải có sự vận động của đồng vốn: Vốn là yếu tố quyết định cho công việc kinh doanh, không có vốn thì không thể có hoạt động kinh doanh. Chủ thể kinh doanh sử dụng vốn mua nguyên liệu, thiết bị sản xuất, thuê lao động... - Mục đích chủ yếu của hoạt động kinh doanh là lợi nhuận  Khái niệm Quản lý kinh doanh: Bản chất của quản lý kinh doanh chính là tạo ra hệ thống, quy trình và tối đa hóa mục tiêu bằng quá trình tƣ duy và ra quyết định của nhà quản lý. Chức năng quản lý kinh doanh là việc thực hiện các hành vi kiểm soát quá trình kinh doanh để 11 duy trì, phát triển công việc kinh doanh của một đơn vị. [1] Quản lý kinh doanh là việc thực hiện các chức năng quản lý trong quá trình kinh doanh để duy trì, phát triển công việc kinh doanh của một hoặc một số doanh nghiệp trong một ngành nào đó. Luật Kinh doanh bảo hiểm của Việt Nam (2000) xác định: “Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của ngƣời đƣợc bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho ngƣời thụ hƣởng hoặc bồi thƣờng cho ngƣời đƣợc bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Thông qua hoạt động kinh doanh bảo hiểm thì bản chất của bảo hiểm mới được thể hiện đầy đủ hơn đó là sự việc phân chia tổn thất của một hoặc một số ngƣời cho tất cả những ngƣời tham gia bảo hiểm cùng chịu thông qua công ty bảo hiểm”. Để đạt đƣợc các mục tiêu kinh doanh, nhà quản lý phải thực hiện các chức năng quản lý cơ bản nhƣ: Lập kế hoạch, tổ chức thực hiện công việc, phối hợp, kiểm tra và đánh giá. Đây là các chức năng quản lý cơ bản mà nhà quản lý ở mọi cấp đều phải thực hiện. Chức năng quản lý kinh doanh là đƣợc hiểu là “hình thức biểu hiện sự tác động có chủ đích của doanh nghiệp lên khách thể kinh doanh, là tập hợp những nhiệm vụ khác nhau mà chủ doanh nghiệp phải tiến hành trong quá trình kinh doanh. Nhƣ vậy, thực chất của các chức năng quản trị kinh doanh chính là lý do của sự tồn tại các hoạt động quản trị kinh doanh. Việc nghiên cứu và phân loại chức năng quản lý kinh doanh có ý nghĩa quan trọng về lý luận và thực tiễn. Trƣớc hết, việc xác định đúng đắn các chức năng quản lý kinh doanh là tiền đề cần thiết và khách quan để có thể quản lý doanh nghiệp có hiệu quả hơn. Hơn nữa muốn tổ chức bộ máy quản lý doanh nghiệp theo hƣớng chuyên, tinh, gọn, nhẹ và có hiệu lực thì không thể không phân tích sự phù hợp giữa cơ cấu bộ máy quản lý với chức năng quản lý”. [9] Chức năng lập kế hoạch: Là quá trình ấn định những nhiệm vụ, mục tiêu và các phƣơng pháp tốt nhất để thực hiện những nhiệm vụ và mục tiêu đó. Có thể nói, 12 lập kế hoạch là tổng thể các hoạt động liên quan tới đánh giá, dự đoán - dự báo và huy động các nguồn lực để xây dựng chƣơng trình hành động tƣơng lai cho tổ chức. Thông qua chức năng lập kế hoạch sẽ giúp cho nhà quản lý thiết lập một môi trƣờng tốt nhất để các cá nhân đang làm việc với nhau trong doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ có hiệu quả. Trong đó lập kế hoạch là quá trình lựa chọn một trong những phƣơng án hành động tƣơng lai cho doanh nghiệp và những bộ phận trong doanh nghiệp. Lập kế hoạch bao gồm sự lựa chọn và các mục tiêu của doanh nghiệp và của từng bộ phận xác định các phƣơng thức để đạt đƣợc các mục tiêu. Chức năng tổ chức thực hiện: Việc vận hành doanh nghiệp cần sự phối hợp của rất nhiều ngƣời, bộ phận, phòng bạn. Quá trình phối hợp giữa các bộ phận khác nhau sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề. Làm sao để phát huy tất cả các nguồn lực từ con ngƣời, cho tới cơ sở vật chất cần một sự tính toán khoa học. Để thực hiện tốt tất cả những điều kể trên cần thiết phải tổ chức và phối hợp các hoạt động của từng cá nhân lại với nhau. Đó chính là việc đƣa ra quy chế làm việc có hiệu qủa thích nghi với mọi biến động của môi trƣờng cạnh tranh bên ngoài. [9] Chức năng lãnh đạo được hiểu là: “Điều khiển là một trong các chức năng quản lý, đó là quá trình tác động lên con nguời trong doanh nghiệp một cách có chủ định để họ tự nguyện và nhiệt tình phấn đấu đạt đƣợc những mục tiêu đã đề ra của doanh nghiệp. Trong quá trình thực hiện chức năng điều khiển thì chủ doanh nghiệp phải đƣa ra đƣợc các quyết định quản lý và tổ chức thực hiện nó một cách tốt nhất”. Chức năng kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh: Việc kiểm tra trong các doanh nghiệp là nhằm phát hiện, điều chỉnh những vấn đề phát sinh trong quá trình quản lý. Đây là một việc cần triển khai đều đặn, thƣờng xuyên, đảm bảo công việc vận hành kinh doanh của doanh nghiệm diễn ra thuận lợi, luôn hƣớng tới hoàn thành mục tiêu. Cùng với kiểm tra là việc điều chỉnh nhằm đảm bảo các mục tiêu kinh doanh đƣợc đảm bảo thực hiện đúng. Việc điều chỉnh cần bám sát, hƣớng tới mục tiêu kế hoạch doanh nghiệp đã đặt ra. Từ đó kiểm soát quy trình thực hiện, phát hiện những dấu hiệu bất hợp lý trong quá trình triển khai. Nhƣ vậy để việc điều chỉnh đạt hiệu quả cao thì xây dựng quy trình là rất quan trọng, cùng với đó là sát sao, nắm bắt chi