UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT,
TỈNH BÌNH DƯƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ
BÌNH DƯƠNG - 2020
1
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT,
TỈNH BÌNH DƯƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. TẠ THỊ THANH LOAN
BÌNH DƯƠNG - 2020
2
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên Nguyễn Thị Hương Giang, mã số học viên 188140114007 là học
viên lớp cao học quản lý giáo dục khóa 5, trường đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình
Dương.
Tôi xin cam đoan: luận văn với đề tài “Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa
học của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương” là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi.
Tất cả số liệu, kết quả thực hiện trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc
và chưa được công bố ở những công trình nghiên cứu khác. Nếu có sự gian dối,
tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm và bị xử lí theo qui định của nhà trường ./.
Bình Dương, ngày 8 tháng 09 năm 2020
NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG
i
LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tác giả đã nhận được rất nhiều sự giúp
đỡ từ cán bộ quản lý, chuyên viên, giảng viên trường Đại học Thủ Dầu Một và Ban
Giám hiệu của 05 trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình
Dương. Đặc biệt là sự hướng dẫn nhiệt tình, trách nhiệm của TS. Tạ Thị Thanh
Loan, giảng viên trường Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
Thông qua luận văn, tác giả xin gửi lời tri ân sâu sắc nhất đến cán bộ quản
lý, chuyên viên, giảng viên trường Đại học Thủ Dầu Một; Ban Giám hiệu, giáo
viên, học sinh của 05 trường THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một và TS.
Tạ Thị Thanh Loan đã hỗ trợ, giúp đỡ rất nhiều trong quá trình thực hiện luận văn
./.
Xin chân thành cám ơn.
NGUYỄN THỊ HƯƠNG GIANG
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
LỜI CÁM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................ iii
DANH MỤC BẢNG .............................................................................................ix
DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH ẢNH, SƠ ĐỒ .......................................................xi
TÓM TẮT ........................................................................................................... xii
1. Lí do thực hiện đề tài.......................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 5
7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 5
8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài. ............................................................ 10
9. Bố cục của luận văn ......................................................................................... 11
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG ....................................................................................................... 12
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................... 12
1.1.1.Nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................................ 12
1.1.2.Nghiên cứu trong nước................................................................................ 16
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 18
iii
1.2.1. Khái niệm nghiên cứu khoa học, hoạt động nghiên cứu khoa học của học
sinh THPT ............................................................................................................ 18
1.2.2. Quản lý Nhà trường, quản lý trường trung học phổ thông ........................ 22
1.2.3. Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học, quản lý nghiên cứu khoa học của
học sinh THPT ..................................................................................................... 23
1.3. Lý luận về hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh trường THPT .... 24
1.3.1. Vị trí, vai trò của hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh trường
THPT .................................................................................................................... 24
1.3.2. Nội dung hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT ................. 25
1.3.4. Hình thức nghiên cứu khoa học của học sinh THPT ................................. 27
1.4. Lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh ở trường
THPT .................................................................................................................... 28
1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
trường THPT ........................................................................................................ 28
1.4.2. Chức năng quản lý hoạt động giáo dục nghiên cứu khoa học của học sinh
trường THPT ........................................................................................................ 29
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học
của học sinh trường THPT ................................................................................... 34
1.5.1.Yếu tố khách quan ....................................................................................... 34
1.5.2.Yếu tố chủ quan .......................................................................................... 35
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA
HỌC CỦA HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THỦ DẦU
MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................................................... 37
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế-xã hội, giáo dục thành phố
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........................................................................... 37
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế-xã hội .............................................. 37
iv
2.1.2. Tình hình giáo dục phổ thông ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dươn
.............................................................................................................................. 38
2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng hoạt động giáo dục nghiên cứu khoa học của
học sinh THPT thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................... 39
2.2.1. Nội dung khảo sát....................................................................................... 39
2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng ......................................................... 39
2.2.3. Tổ chức điều tra, khảo sát .......................................................................... 40
2.2.4. Qui ước thang đo ........................................................................................ 43
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 45
2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV và HS về hoạt động nghiên cứu khoa
học ........................................................................................................................ 45
2.3.2. Thực trạng thực hiện nội dung hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 51
2.3.3. Thực trạng hình thức nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn
thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................................................... 54
2.3.4. Thực trạng phương pháp nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa
bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................................... 57
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học
sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................. 61
2.4.1. Nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý hoạt động nghiên
cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình
Dương ................................................................................................................... 61
2.4.2. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học
sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một ................................................ 62
v
2.4.3. Thực trạng công tác tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một ....................................................... 65
2.4.4. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một ....................................................... 69
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng hoạt động giáo dục nghiên cứu khoa học
của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ..... 76
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của
học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........... 79
2.6.1. Ưu điểm ...................................................................................................... 79
2.6.2. Hạn chế....................................................................................................... 79
2.6.3. Nguyên nhân .............................................................................................. 80
CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA
HỌC CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................... 83
3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp .......................................................................... 83
3.2. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ............................................................. 83
3.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .......................... 85
3.3.1. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao khả năng nghiên cứu khoa
học cho học sinh ................................................................................................... 85
3.3.2. Tập trung rà soát, xây dựng hiệu quả kế hoạch thực hiện giáo dục cho học
sinh nghiên cứu khoa học ..................................................................................... 87
3.3.3. Đổi mới, đa dạng các hình thức tổ chức cho học sinh nghiên cứu khoa học .
.............................................................................................................................. 90
3.3.4. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho các tổ chức, cá nhân trong nhà trường
trong việc tổ chức cho học sinh nghiên cứu khoa học ......................................... 92
vi
3.3.5. Thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh thông qua việc tăng
cường công tác kiểm tra, giám sát ........................................................................ 95
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 97
3.5. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ... 98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 115
1. Kết luận .......................................................................................................... 115
2. Khuyến nghị ................................................................................................... 116
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 120
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 1
vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
1.
CBQL
Cán bộ quản lý
2.
CMHS
Cha mẹ học sinh
3.
CNTT
Công nghệ thông tin
4.
CSVC
Cơ sở vật chất
5.
GD
Giáo dục
6.
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
7.
GV
Giáo viên
8.
HS
Học sinh
9.
NCKH
Nghiên cứu khoa học
10.
THPT
Trung học phổ thông
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2. 1: Thống kê số lượng cần phải khảo sát ................................................. 40
Bảng 2. 2: Đặc điểm CBQL và GV được khảo sát .............................................. 41
Bảng 2. 3: Đặc điểm HS được khảo sát ............................................................... 43
Bảng 2. 4: Quy ước mức đánh giá, phân tích số liệu ........................................... 44
Bảng 2. 5: Ý kiến của CBQL, GV; HS về việc xác định hoạt động nghiên cứu
khoa học của học sinh THPT .................................................................... 46
Bảng 2. 6: Ý kiến của CBQL, GV; HS về việc xác định đối tượng mà các em có
thể hợp tác trong quá trình NCKH ............................................................ 48
Bảng 2. 7: Ý kiến của CBQL, GV; HS về mục đích của hoạt động nghiên cứu khoa
học của học sinh ........................................................................................ 50
Bảng 2. 8: Ý kiến của CBQL, GV; HS về thực trạng thực hiện nội dung hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ............................................................ 52
Bảng 2. 9:Ý kiến của CBQL, GV; HS về thực trạng thực hiện hình thức hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ............................................................ 54
Bảng 2. 10:Ý kiến của CBQL, GV; HS về thực trạng phương pháp thực hiện hoạt
động nghiên cứu khoa học của học sinh ................................................... 58
Bảng 2. 11: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt
động nghiên cứu khoa học của học sinh ................................................... 62
Bảng 2. 12: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng công tác tổ chức hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ............................................................ 65
Bảng 2. 13: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ............................................................ 70
Bảng 2. 14: Kết quả khảo sát CBQL, GV về thực trạng công tác kiểm tra hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ............................................................ 73
ix
Bảng 2. 15: Kết quả khảo sát CBQL, GV về các yếu tố ảnh hưởng hoạt động nghiên
cứu khoa học của học sinh ........................................................................ 76
Bảng 3. 1: Các mức độ khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề
xuất ............................................................................................................ 99
Bảng 3. 2: Kết quả đánh giá về tính cần thiết và khả thi của biện pháp “Tăng cường
công tác tuyên truyền, nâng cao khả năng nghiên cứu khoa học cho học
sinh” ........................................................................................................ 100
Bảng 3. 3: Kết quả đánh giá về tính cần thiết và khả thi của biện pháp “Tập trung
rà soát, xây dựng hiệu quả kế hoạch thực hiện giáo dục cho học sinh nghiên
cứu khoa học” ......................................................................................... 103
Bảng 3. 4: Kết quả đánh giá về tính cần thiết và khả thi của biện pháp “Đổi mới,
đa dạng các hình thức tổ chức cho học sinh nghiên cứu khoa học” ....... 105
Bảng 3. 5: Kết quả đánh giá về tính cần thiết và khả thi của biện pháp “Phân công
nhiệm vụ cụ thể cho các tổ chức, cá nhân trong nhà trường trong việc tổ
chức cho học sinh nghiên cứu khoa học” ............................................... 108
Bảng 3. 6: Kết quả đánh giá về tính cần thiết và khả thi của biện pháp “Thúc đẩy
hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh thông qua việc tăng cường
công tác kiểm tra, giám sát”” .................................................................. 110
x
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2. 1: Nhận thức của CBQL, GV và HS về tầm quan trọng hoạt động nghiên
cứu khoa học ........................................................................................................ 45
Biểu đồ 2. 2: Ý kiến của CBQL, GV về tầm quan trọng của quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh ....................................................................... 61
Biểu đồ 3. 1: Tổng hợp đánh giá tính cần thiết và khả thi của 05 biện pháp đề xuất
............................................................................................................................ 113
xi
TÓM TẮT
Trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, công tác nghiên cứu
khoa học (NCKH) là hoạt động không thể thiếu trong trường phổ thông. Đây là
một hoạt động giúp các em áp dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống, học đi
đôi với hành; đồng thời là cách tiếp cận, làm quen với phương pháp, kỹ năng
NCKH, rèn luyện cách làm việc tự lực, làm việc nhóm và phát huy tính tích cực,
chủ động, hứng thú trong học tập và sinh hoạt.
Nhà trường phải làm gì để học sinh đam mê NCKH? Làm sao để hoạt động
NCKH được nhân rộng và phát triển, phải thế nào để hoạt động NCKH trong học
sinh ở trường THPT là môi trường để học sinh nuôi dưỡng các ý tưởng sáng tạo,
khơi dậy sự nhiệt tình, tính chủ động say mê NCKH, phát triển năng lực nghiên
cứu, phong cách làm việc khoa học, ý thức mong muốn cải tiến và đổi mới trong
chính mỗi sản phẩm nghiên cứu của mình. Đó chính là trách nhiệm từ phía Ban
Giám hiệu nhà trường và các thầy cô giáo.
Đề tài Quản lý hoạt động giáo dục NCKH của học sinh THPT tại thành phố
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương tập trung nghiên cứu, phân tích cơ sở lý luận của
hoạt động giáo dục NCKH cho học sinh trung học phổ thông cũng như công tác
quản lí hoạt động này. Những hạn chế, thiếu sót trong quá trình quản lý hoạt động
giáo dục NCKH của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương:
- Nhà trường đã tổ chức, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất, kinh phí,
thời gian và hỗ trợ kinh phí triển khai NCKH, tổ chức tuyên truyền, phổ biến các
thành tựu NCKH của học sinh trong tỉnh, ngoài tỉnh, trên thế giới, tổ chức học tập
NCKH cho HS với các trường đại học nhưng chưa thường xuyên và chưa hiệu quả.
Hoạt động của câu lạc bộ, hoạt động trải nghiệm, hướng dẫn giáo viên thiếu tính
đồng bộ, chưa sâu rộng và mang tính đơn điệu.
- Nhà trường đã phân công các tổ chuyên môn, cán bộ giáo viên tìm hiểu
tài liệu, các nghiên cứu về các lĩnh vực đề tài, dự án NCKH, chuẩn bị các điều kiện
thực hiện các nội dung đề tài, dự án NCKH song hoạt động chưa cụ thể và chưa
có chiều sâu, chưa mang lại hiệu quả cao.
xii
- Công tác kiểm tra, đánh giá về các tổ chuyên môn, giáo viên, học sinh về
tiến trình thực hiện các nội dung đề tài, dự án NCKH, ứng dụng kết quả NCKH và
công bố rộng rãi trên các phương tiện truyền thông, hoạt động liên kết NCKH với
các trường đại học, liên kết với các chuyên gia chưa được quan tâm. Đặc biệt,
CBQL vẫn chưa tiến hành đánh giá, rút kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục
NCKH cho học sinh. Từ đó, CBQL chưa cải tiến nội dung, cách thức thực hiện
cho các năm học kế tiếp.
- Chưa phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường. Thiếu
sự phối hợp giữa các lực lượng bên trong và bên ngoài nhà trường. Chưa thường
xuyên kết hợp với các trung tâm, các trường đại học, chuyên gia để giáo dục NCKH
cho học sinh.
- Công tác bố trí, chuẩn bị cơ sở vật chất cho hoạt động giáo dục NCKH
cho học sinh có quan tâm. Tuy nhiên, việc đầu tư để đảm bảo các yêu cầu là chưa
đảm bảo để phát triển hoạt động NCKH của HS trong nhà trường.
Để khắc phục những hạn chế, thiếu sót trên, tác giả đề xuất 05 biện pháp
quản lí (cần thiết và khả thi), bao gồm: Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng
cao khả năng nghiên cứu khoa học cho học sinh; Tập trung rà soát, xây dựng hiệu
quả kế hoạch thực hiện giáo dục cho học sinh nghiên cứu khoa học; Đổi mới, đa
dạng các hình thức tổ chức cho học sinh nghiên cứu khoa học; Phân công nhiệm
vụ cụ thể cho các tổ chức, cá nhân trong nhà trường trong việc tổ chức cho học
sinh nghiên cứu khoa học;Thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
thông qua việc tăng cường công tác kiểm tra, giám sát.
Các biện pháp đề xuất dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực trạng khảo sát
tại 05 trường THPT trên địa bàn TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Cả 05 biện
pháp đều thiết thực và có mối quan hệ gắn kết, phụ thuộc, bổ sung cho nhau trong
quá trình thực hiện. Những biện pháp đề xuất sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giáo
dục NCKH cho học sinh THPT trên địa bàn TP Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
xiii
MỞ ĐẦU
1. Lí do thực hiện đề tài
Đất nước đang tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện, sâu sắc và triệt để
nhằm đưa Việt Nam cơ bản trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020. Sự
nghiệp giáo dục được Đảng và nhà nước ta đặc biệt coi trọng. Điều 35 Hiến pháp
nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã nêu: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Nhà nước và xã hội phát triển giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân
lực, bồi dưỡng nhân tài”. Hội nghị TW4 (Khoá VII 1/1993) có Nghị quyết “Tiếp
tục đổi mới sự nghiệp GD&ĐT” và chỉ rõ vị trí của giáo dục là quốc sách hàng
đầu. Nghị quyết TW II Đại hội Đảng lần thứ VIII đã khẳng định "Đầu tư cho giáo
dục - đào tạo và khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu". Nghị quyết TW 2
khoá VIII về GD&ĐT, KHCN đã khẳng định "cùng với KHCN, GD-ĐT là nhân
tố quyết định sự phát triển kinh tế, văn hoá xã hội của đất nước". Nghị quyết TW
2 đã mở ra một cơ hội thuận lợi và thách thức lớn đối với giáo dục - đào tạo nói
chung và KHCN nói riêng. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đã xác định
"Phát triển mạnh, kết hợp chặt giữa hoạt động KHCN với GD&ĐT để thực sự phát
huy vai trò quốc sách hàng đầu, tạo động lực đẩy nhanh CNH-HĐH và phát triển
kinh tế tri thức" (Chính phủ, 2020)
Điều 18 Luật giáo dục đã quy định nhiệm vụ NCKH của các trường như
sau: “Nhà trường và cơ sở giáo dục khác phối hợp tổ chức nghiên cứu khoa học,
cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong việc đào tạo, nghiên cứu khoa học và
chuyển giao công nghệ, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội”. (Quốc Hội, 2005)
Trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, công tác nghiên cứu
khoa học là hoạt động không thể thiếu trong trường phổ thông. Đây là một hoạt
động giúp các em áp dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống, học đi đôi với
hành; đồng thời là cách tiếp cận, làm quen với phương pháp, kỹ năng NCKH, rèn
luyện cách làm việc tự lực, làm việc nhóm và phát huy tính tích cực, chủ động,
hứng thú trong học tập và sinh hoạt. Từ đó, nhằm phát hiện các tài năng, là cơ sở
xây dựng và phát triển đội ngũ nhân lực chất lượng cao cho xã hội.
1
Việc NCKH của học sinh trung học phổ thông khuyến khích học sinh sáng
tạo khoa học, công nghệ và vận dụng kiến thức của môn học vào giải quyết những
vấn đề thực tiễn. Không những thế việc học sinh THPT tham gia NCKH sẽ góp
phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học , hình thức và phương pháp đánh giá kết
quả học tập, phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh, thúc đẩy giáo viên tự
bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, nâng cao chất lượng dạy học ở các cơ
sở giáo dục.
Thấy được ý nghĩa to lớn của việc NCKH của học sinh THPT, THCS nên
Bộ GD&ĐT đã tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia từ năm 2009 đến
nay trên cơ sở cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh ở 63 tỉnh thành trên toàn quốc.
Bộ GD&ĐT đã ban hành công văn 1290 BGDĐT-GDTrH hướng dẫn hoạt động
khoa học kĩ thuật và tổ chức Cuộc thi KHKT cấp quốc gia năm học 2016-2017 (Bộ
GD&ĐT, 2016-2017) đã khẳng định việc NCKH của học sinh trung học đã góp
phần cho học sinh vận dụng kiến thức các môn học vào giải quyết vấn đề thực tiễn
và góp phần vào đổi mới phương pháp day học, cách thức tổ chức dạy học, phát
triển năng lực và phẩm chất học sinh.
Hệ thống các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Dương thì thành phố Thủ
Dầu Một đi đầu về chất lượng giáo dục. Thành phố Thủ Dầu Một có vị trí địa lý
gần với trung tâm kinh tế lớn của cả nước đó là thành phố Hồ Chí Minh, do đó
việc tiếp cận các thành tựu văn hóa, KHKT rất thuận lợi. Đồng thời, thành phố Thủ
Dầu Một cũng là nơi tập trung những khu công nghiệp lớn trên toàn tỉnh, có nhiều
trường đại học, cao đẳng trên địa bàn. Vì vậy, giáo viên và học sinh THPT trên địa
bàn thành phố Thủ Dầu Một có điều kiện trao đổi, giao lưu, tiếp cận, lĩnh hội văn
hóa, khoa học kĩ thuật, v.v…
Đáp ứng sự phát triển của xã hội,nhu cầu phát triển khoa học công nghệ
4.0.
Công tác triển khai nghiên cứu khoa học dành cho học sinh THPT đã và
đang được các nhà trường quan tâm, triển khai, tổ chức thực hiện. Tuy nhiên trong
2
quá trình thực hiện không phải trường nào cũng nhận được sự ủng hộ, thực hiện
có hiệu quả trong lực lượng giáo viên và học sinh. Nguyên nhân chủ yếu là do giáo
viên và học sinh chưa hiểu đúng, hiểu đủ nội dung và ý nghĩa của nghiên cúu khoa
học mang lại. Nghiên cứu khoa học ở học sinh THPT gồm có hai lĩnh vực là khoa
học tự nhiên và khoa học xã hội hành vi. Thực tế, cả học sinh và giáo viên đa số
chú trọng nghiên cứu ở lĩnh vực khoa học tự nhiên và xem nhẹ lĩnh vực khoa học
xã hội hành vi do học sinh chưa hiểu hết ý nghĩa của lĩnh vực khoa học hành vi
mang lại.
Hoạt động NCKH của học sinh trong trường THPT hiện nay còn hạn chế
về kỹ năng, phương pháp NCKH do chương trình học nặng về kiến thức, nền giáo
dục hiện tại quá đặt nặng việc học và thi cử.
Nhà trường chưa thật quan tâm và xem công tác NCKH là nền tảng góp
phần nâng cao chất lượng dạy và học. Chế độ chính sách chưa đủ sức thu hút giáo
viên hướng dẫn học sinh tham gia NCKH; các trường chưa có chiến lược cho việc
hình thành và phát triển phong trào NCKH của học sinh. Trong công tác giáo dục
hiện nay thì NCKH ở học sinh trung học phổ thông được xem là một trong những
yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, tạo ra nguồn nhân lực
có đầy đủ các yếu tố đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
Theo tìm hiểu thì đề tài về quản lý NCKH trong nhà trường THPT chưa
được nghiên cứu.
Căn cứ vào những lí do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động
nghiên cứu khoa học của học sinh trung học phổ thông trên địa bàn thành phố
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” để thực hiện luận văn tốt nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa
học của học sinh THPT để làm khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý
hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ
Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Từ đó, đề xuất các biện pháp nhằm cải tiến công tác
3
quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn thành phố
Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể
Hoạt động giáo dục nghiên cứu khoa học của học sinh THPT
.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn
thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
4. Giả thuyết khoa học
Nghiên cứu khoa học trong nhà trường có vai trò quan trọng trong việc đáp
ứng mục tiêu đào tạo đổi mới giáo dục hiện nay. Công tác quản lý hoạt động nghiên
cứu khoa học (NCKH) dành cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu
Một, tỉnh Bình Dương có thể đã làm tốt công tác lập kế hoạch và tổ chức thực hiện.
Tuy nhiên, công tác này có thể còn hạn chế ở công tác chỉ đạo và kiểm tra.
Nếu xây dựng được hệ thống lý luận về quản lý hoạt động NCKH dành cho
học sinh THPT và đánh giá, phân tích khách quan, chính xác công tác quản lý hoạt
động NCKH dành cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương thì sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động có tính cần thiết
và khả thi cao, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động NCKH
dành cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
THPT.
- Tìm hiểu, xác định thực trạng công tác quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học
của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương
4
- Đề xuất một số biện pháp cần thiết, khả thi nhằm cải tiến công tác quản lý hoạt
động nghiên cứu khoa học của học sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu
Một, tỉnh Bình Dương.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động NCKH của học
sinh THPT trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
6.2. Về đối tượng khảo sát
Cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh tại 01 trường THPT chuyên và 04
Trường THPT công lập trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một.
6.3. Về thời gian
Đề tài khảo sát thực trạng trong 02 năm học 2018 – 2019, 2019-2020.
7. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài “Quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh
trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương”, tác
giả luận văn sử dụng kết hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Tiến hành thu thập tài liệu, sách báo, tạp chí và các công trình nghiên cứu
liên quan đến đề tài để hình thành nên cơ sở lí luận; Thực hiện phân tích nội dung,
số liệu từ nhiều nguồn khác nhau để có cái nhìn tổng quan về vấn đề nghiên cứu
khoa học của học sinh THPT; tổng hợp, phân loại, sắp xếp tài liệu về mặt thời gian,
mức độ một cách khoa học để hình thành nên cơ sở lý luận của đề tài.
7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc
Quan điểm hệ thống – cấu trúc nghiên cứu hiện tượng một cách toàn diện,
trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận. Xác định mối
quan hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm quy luật phát triển. Qua cách
5
- Xem thêm -