Tài liệu Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện bắc tân uyên, tỉnh bình dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT (in hoa, cỡ chữ 14, times new roman) 185 trang 3 quyển Màu đỏ cờ ĐOÀN THỊ NGỌC DIỆP (in hoa, cỡ chữ 14, times new roman) QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THUỘC HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG (in hoa, cỡ chữ 16, times new roman) LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60140114 (in hoa, cỡ chữ 14, times new roman) BÌNH DƯƠNG – 2017 (in hoa, cỡ chữ 14, times new roman) ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ĐOÀN THỊ NGỌC DIỆP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THUỘC HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60140114 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ TUYẾT MAI BÌNH DƯƠNG - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các trích dẫn đều rõ ràng, những số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả Đoàn Thị Ngọc Diệp i LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của nhiều tổ chức và cá nhân. Với tình cảm chân thành đó, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến: - Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi tham gia khóa học này. - Quý Thầy, Cô đã giảng dạy và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Thủ Dầu Một. - TS. Trần Thị Tuyết Mai đã tận tình hướng dẫn chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. - Trường Đại học Thủ Dầu Một, Phòng Sau Đại học Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. - Thầy Cô cán bộ quản lý, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên các trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương: THPT Thường Tân, THPT Lê Lợi, THPT Tân Bình đã hợp tác nhiệt tình trong quá trình thực hiện khảo sát. - Các bạn học cùng lớp CH15QL01 đã đồng hành cùng tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. - Bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Mặc dù có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn, song luận văn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý Thầy, Cô và Hội đồng chấm luận văn góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Tác giả Đoàn Thị Ngọc Diệp ii TÓM TẮT Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng đang là vấn đề cấp bách được toàn ngành Giáo dục và Đào tạo quan tâm, trong đó đổi mới quản lý giáo dục được xác định là giải pháp đột phá. Trong những năm qua, với sự quan tâm của Đảng, Nhà Nước, toàn xã hội và sự nỗ lực phấn đấu của ngành giáo dục, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã có một số tiến bộ mới đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, cho đến nay, nền giáo dục và đào tạo của nước nhà vẫn tồn tại nhiều yếu kém, bất cập, từ việc xác định quan điểm và mục tiêu giáo dục đào tạo, xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp đội ngũ nhà giáo, hệ thống tổ chức cho đến công tác quản lý. Bắc Tân Uyên là một huyện thuộc tỉnh Bình Dương, được thành lập theo Nghị quyết số 136/NQ-CP ngày 29/12/2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Tân Uyên để thành lập thị xã Tân Uyên và huyện Bắc Tân Uyên; Huyện chính thức bắt đầu hoạt động từ ngày 01/4/2014. Hiện nay trên địa bàn huyện gồm 3 trường trung học phổ thông, trong những năm qua đã có những đổi mới nhất định về công tác quản lý giúp các nhà trường từng bước khẳng định mình song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay của xã hội. Các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các nhà trường trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên đang áp dụng theo lối truyền thống, còn hình thức nên chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà trường. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục như hiện nay đòi hỏi việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các nhà trường phải có những cải tiến nhằm phát huy những nội lực sẵn có của nhà trường và khắc phục những hạn chế nhằm đưa nhà trường ngày một phát triển. Hoạt động của tổ chuyên môn trong trường THPT là quá trình thực hiện các nhiệm vụ của tổ chuyên môn bao gồm tổ trưởng và các thành viên của tổ chuyên môn. Hoạt động này có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là một hoạt động quan trọng trong công tác quản lý. Hiệu trưởng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn là quản lý các hoạt động: quản lý việc tổ chuyên môn xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ; quản lý việc tổ chuyên môn hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch cá nhân của tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn tham gia đánh giá và xếp loại tổ viên; quản lý việc tổ chuyên môn thực hiện nền nếp sinh hoạt, họp theo quy định. Để quản lý hoạt động tổ chuyên môn có hiệu quả thì iii cần phải xây dựng tổ chuyên môn theo hướng đổi mới tích cực hơn, phát huy được sự năng động, vai trò tự chủ của tổ chuyên môn trong thực hiện nhiệm vụ. Cùng với đó cũng cần có những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn để nâng cao được hiệu suất, hiệu quả giảng dạy. Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên tỉnh Bình Dương cho thấy: hoạt động tổ chuyên môn và công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học phổ thông trong huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương được thực hiện đầy đủ và kết quả thực hiện khá tốt. Tuy nhiên cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường THPT trong huyện hiện nay chưa hợp lý, còn một vài giáo viên còn chưa phát huy hết năng lực sở trường công tác, nội dung hình thức tổ chức các hoạt động tổ chuyên môn còn nhiều hạn chế,… Trên cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn và thực trạng nghiên cứu công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở một số trường THPT trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên, tác giả đã đề xuất 7 biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT, đó là: Nâng cao nhận thức của CB-GV về hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn; Hợp lý hóa việc sắp xếp, bố trí các tổ CM trong trường; Quản lý đổi mới nội dung, hình thức hoạt động tổ chuyên môn; Bồi dưỡng, nâng cao năng lực của tổ trưởng, tổ phó chuyên môn; Xây dựng bầu không khí tâm lý tập thể sư phạm tốt đẹp trong các tổ chuyên môn và trong nhà trường; Tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục học sinh; Tăng cường công tác kiểm tra hoạt động tổ chuyên môn. Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp được đề xuất có tính cần thiết và tính khả thi cao. Do đó, các trường THPT trên địa bàn Bắc Tân Uyên và các địa bàn khác có thể nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo những biện pháp này để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong các nhà trường, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo. iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii TÓM TẮT .................................................................................................................... iii MỤC LỤC ...................................................................................................................... v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................... ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU .................................................................................. x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ...................................................................................... xi MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 4 7. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài................................................................. 5 9. Cấu trúc luận văn ..................................................................................................... 5 Chương 1CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................................... 6 1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước ........................................................................ 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ........................................................................ 9 1.2. Các khái niệm của đề tài ..................................................................................... 11 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường .......................... 11 1.2.2. Khái niệm tổ chuyên môn, hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT. 15 1.2.3. Khái niệm quản lý hoạt động tổ chuyên môn .............................................. 17 1.3. Đổi mới giáo dục trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay và vai trò của tổ chuyên môn đối với yêu cầu đổi mới giáo dục.......................................................... 17 1.3.1. Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân ................. 18 1.3.2. Nội dung đổi mới giáo dục THPT ............................................................... 19 1.3.3. Vai trò của tổ chuyên môn trong trường THPT ........................................... 21 1.4. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT ................................... 22 v 1.4.1. Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ trong năm học... 22 1.4.2. Hướng dẫn xây dựng và quản lý kế hoạch hoạt động cá nhân của giáo viên trong tổ ................................................................................................................... 23 1.4.3. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ .......................... 23 1.4.4. Đánh giá và xếp loại giáo viên trong tổ....................................................... 23 1.4.5. Thực hiện nề nếp sinh hoạt, họp theo quy định ........................................... 24 1.5. Lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT .................... 24 1.5.1. Nhiệm vụ của hiệu trưởng trường trung học phổ thông .............................. 24 1.5.2. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT ..................................................................................................................... 25 1.5.3. Nội dung quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường trung học phổ thông ........................................................................................................ 26 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT ................................................................................................................................... 29 1.6.1. Các yếu tố chủ quan .................................................................................... 29 1.6.2. Các yếu tố khách quan ................................................................................. 32 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................................... 34 Chương 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THUỘC HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ........................................................................... 35 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình giáo dục huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................................................... 35 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Bắc Tân Uyên .............................................. 35 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Bắc Tân Uyên ................................... 35 2.1.3. Khái quát tình hình giáo dục của huyện Bắc Tân Uyên .............................. 36 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........................................... 39 2.2.1. Nội dung khảo sát ........................................................................................ 39 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng .......................................................... 39 2.2.3. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo trong công cụ điều tra, khảo sát ............ 39 2.2.4. Tổ chức điều tra, khảo sát ............................................................................ 40 2.2.5. Quy ước thang đo ........................................................................................ 42 vi 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................................. 44 2.3.1. Nhận thức của CBQL-GV về hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ................................................................ 44 2.3.2. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .................................................................................. 48 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................................................................... 53 2.4.1. Nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................... 53 2.4.2. Thực trạng cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ......................................................................................... 54 2.4.3. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương . 57 2.4.4. Những thuận lợi trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........................................... 61 2.4.5. Những khó khăn trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................... 64 2.4.6. Nhận định chung về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................... 66 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc hiệu trưởng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ..... 68 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................................... 73 Chương 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THUỘC HUYỆN BẮC TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.................................................................................................. 75 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp ............................................................................... 75 3.1.1. Cơ sở lý luận ................................................................................................ 75 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................. 76 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...................................................................... 76 3.2.1. Đảm bảo tính kế thừa .................................................................................. 76 3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống- cấu trúc .................................................................. 77 vii 3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................................ 77 3.2.4. Đảm bảo tính khả thi.................................................................................... 77 3.3. Một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.................................................................................. 78 3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL-GV về hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn ........................................................................ 78 3.3.2. Biện pháp 2: Hợp lý hóa việc sắp xếp, bố trí các tổ chuyên môn trong trường . 79 3.3.3. Biện pháp 3: Quản lý đổi mới nội dung, hình thức hoạt động tổ chuyên môn .. 80 3.3.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng, nâng cao năng lực của tổ trưởng, tổ phó chuyên môn 84 3.3.5. Biện pháp 5: Xây dựng bầu không khí tâm lý tập thể sư phạm tốt đẹp trong các tổ chuyên môn và trong nhà trường ................................................................ 86 3.3.6. Biện pháp 6: Tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục học sinh..................................................................................................... 88 3.3.7. Biện pháp 7: Tăng cường công tác kiểm tra hoạt động tổ chuyên môn ...... 91 3.3.8. Mối quan hệ giữa các biện pháp ..................................................................... 92 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất ........ 93 3.4.1. Mô tả cách thức khảo sát ............................................................................. 93 3.4.2. Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp được đề xuất ...................... 94 3.4.3. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp được đề xuất ....................... 101 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................ 107 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................... 109 1. Kết luận................................................................................................................ 109 2. Khuyến nghị ........................................................................................................ 111 2.1. Với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương............................................. 111 2.2. Với Ủy ban nhân dân huyện Bắc Tân Uyên ................................................. 111 2.3. Đối với CBQL các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương . 112 2.4. Đối với đội ngũ giáo viên các trường THPT huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương .................................................................................................................. 112 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ ............................................... 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 115 PHỤ LỤC viii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Stt Nội dung 1 CBGVNV Cán bộ giáo viên nhân viên 2 CB - GV Cán bộ - Giáo viên 3 CBQL Cán bộ Quản lý 4 CM Chuyên môn 5 DH Dạy học 6 ĐTB Điểm trung bình 7 GD Giáo dục 8 GDĐT Giáo dục Đào tạo 9 GV Giáo viên 10 HS Học sinh 11 LĐTT Lao động tiên tiến 12 Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng NCKHSPUD dụng 13 QL Quản lý 14 QLGD Quản lý Giáo dục 15 SKKN Sáng kiến kinh nghiệm 16 TCM Tổ chuyên môn 17 THCS Trung học cơ sở 18 THPT Trung học phổ thông 19 TTCM Tồ trưởng chuyên môn ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Tên bảng Trang Bảng 2.1. Độ tin cậy của thang đo được xác định bằng hệ số tin cậy Anpha 40 – Cronbach Bảng 2.2. Phân bố số lượng và thành phần mẫu nghiên cứu 40 Bảng 2.3. Quy ước xử lý thông tin phiếu khảo sát 43 Bảng 2.4. Nhận thức của CB-GVvề tầm quan trọng của tổ chuyên môn 44 Bảng 2.5. Nhận thức của CB-GVvề nội dung của hoạt động tổ chuyên môn 46 Bảng 2.6. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn 49 Bảng 2.7. So sánh ý kiến giữa các nhóm đối tượng khảo sát về thực trạng 52 hoạt động tổ chuyên môn Bảng 2.8. Nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ 53 chuyênmôn Bảng 2.9. Ý kiến của CB-GV về cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường THPT 55 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý của hiệu trưởng về hoạt động của tổ chuyên 57 môn Bảng 2.11. So sánh ý kiến giữa các nhóm đối tượng khảo sát về thực trạng 60 quản lý hoạt động tổ chuyên môn Bảng 2.12. Những thuận lợi trong quản lý hoạt động của tổ chuyên môn 62 Bảng 2.13. Những khó khăn trong quản lý hoạt động của tổ chuyên môn 64 Bảng 2.14. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc hiệu trưởng quản lý hoạt 68 động của tổ chuyên môn Bảng 3.1. Cách tính điểm của phiếu hỏi khảo nghiệm 94 Bảng 3.2. Khảo sát tính cần thiết của các biện pháp được đề xuất 94 Bảng 3.3. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp được đề xuất 101 x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1. Tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn 45 Biểu đồ 2.2. Tầm quan trọng của hoạt động tổ chuyên môn 54 Biểu đồ 2.3. Đánh giá về cơ cấu tổ chuyên môn ở trường THPT 56 xi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và Đào tạo là nhân tố quyết định để phát huy tiềm năng trí tuệ và năng lực sáng tạo của con người và cộng đồng dân tộc Việt Nam, là động lực quan trọng để đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đưa nước ta tiến lên nhanh và vững, hội nhập quốc tế thắng lợi, sánh vai cùng các nước tiên tiến trên thế giới. Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” đã xác định mục tiêu của đổi mới giáo dục là: Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân... Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập [3]. Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới giáo dục phổ thông nói riêng đang là vấn đề cấp bách được toàn ngành Giáo dục và Đào tạo quan tâm, trong đó đổi mới quản lý giáo dục được xác định là giải pháp đột phá. Chính vì vậy, đặt ra vấn đề cấp bách đối với các cấp quản lý giáo dục là phải đổi mới phương pháp - cách thức quản lý nhà trường nói chung, trong đó có quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong bối cảnh hiện nay. Trong trường trung học phổ thông (THPT), tổ chuyên môn là một bộ phận, một đơn vị trong hệ thống cơ cấu tổ chức của nhà trường. Đó là tế bào của tập thể sư phạm trong nhà trường và là hạt nhân trong phong trào thi đua hai tốt “Dạy tốt - Học tốt”. Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các mặt hoạt động của nhà trường, trong đó hoạt động giáo dục và dạy học là trọng tâm và chính yếu. Tổ chuyên môn là “cái nôi” bồi dưỡng, xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên (GV). Tổ chuyên môn có mối quan hệ cộng đồng, hợp tác, phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ và các tổ chức đoàn thể khác trong nhà trường. Tổ chuyên môn còn là “cánh tay nối dài”, là “đầu mối quản lý” mà hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo dục, dạy học của GV. Trên thực tế, tổ chuyên môn là nơi có điều kiện sâu sát để hiểu biết tâm tư, tình cảm và những khó khăn trong đời sống của các GV trong tổ để kịp thời động viên, giúp đỡ nhau, đoàn kết các thành viên trong tổ để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Do vai trò, vị trí quan trọng của tổ chuyên môn như vậy nên người hiệu trưởng nhà trường cần chú trọng quản lý hoạt động 1 của tổ chuyên môn. Thông qua tổ chuyên môn, hiê ̣u trưởng sẽ nắ m đươ ̣c sâu sát hoa ̣t đô ̣ng của giáo viên, phát huy cao đô ̣ sự thố ng nhấ t giữa hiê ̣u trưởng với các thành viên trong tập thể sư phạm. Hoạt động tổ chuyên môn có nề nếp, có chất lượng sẽ giúp hiệu trưởng tạo lập, giữ gìn trật tự, kỷ cương, nền nếp của nhà trường, nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục phù hợp với quan điểm đổi mới của ngành, của Đảng và Nhà nước đáp ứng mục tiêu đào tạo con người phát triển toàn diện. Vì vâ ̣y, tăng cường chỉ đa ̣o hoa ̣t đô ̣ng của tổ chuyên môn là mố i quan tâm thường xuyên của hiê ̣u trưởng. Hay nói cách khác, quá trình quản lý hoa ̣t đô ̣ng da ̣y ho ̣c của hiê ̣u trưởng luôn luôn gắ n chă ̣t với viê ̣c chỉ đa ̣o hoa ̣t đô ̣ng của tổ chuyên môn. Trong những năm qua, với sự quan tâm của Đảng, Nhà Nước, toàn xã hội và sự nỗ lực phấn đấu của ngành giáo dục, sự nghiệp giáo dục và đào tạo đã có một số tiến bộ mới: Ngân sách đầu tư cho giáo dục nhiều hơn, cơ sở vật chất kỹ thuật được tăng cường, quy mô giáo dục được mở rộng, trình độ dân trí được nâng cao. Những tiến bộ ấy đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, cho đến nay công tác giáo dục và đào tạo của nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THPT cũng không phải là ngoại lệ vì nhìn chung chưa thích ứng được với sự thay đổi của xã hội và yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy, cần tăng cường hơn nữa những nghiên cứu về quản lý nhà trường, quản lý hoạt động của tổ chuyên môn, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động dạy học - giáo dục là một việc làm quan trọng và cần thiết. Bắc Tân Uyên là một huyện thuộc tỉnh Bình Dương, được thành lập theo Nghị quyết số 136/NQ-CP ngày 29/12/2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Tân Uyên để thành lập thị xã Tân Uyên và huyện Bắc Tân Uyên; Huyện chính thức bắt đầu hoạt động từ ngày 01/4/2014. Hiện nay trên địa bàn huyện gồm 3 trường THPT, trong những năm qua đã có những đổi mới nhất định về công tác quản lý giúp các nhà trường từng bước khẳng định mình song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay của xã hội. Các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở các nhà trường trên địa bàn huyện Bắc Tân Uyên đang áp dụng theo lối truyền thống, còn hình thức nên chưa phát huy hết sức mạnh nội lực của nhà trường. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục như hiện nay đòi hỏi việc quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các nhà 2 trường phải có những cải tiến nhằm phát huy những nội lực sẵn có của nhà trường và khắc phục những hạn chế nhằm đưa nhà trường ngày một phát triển. Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” để nghiên cứu với hy vọng được góp một phần nhỏ bé của mình vào việc xác định các biện pháp quản lý đưa hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT hiện nay vào nền nếp và có hiệu quả hơn. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn, đề tài khảo sát và phân tích thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Từ đó đề xuất biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học trong trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông đã được thực hiện và bước đầu đạt được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập trong nhận thức, trong việc xây dựng kế hoạch thực hiện, hoạt động tổ chức, chỉ đạo cũng như công tác kiểm tra đánh giá tổ chuyên môn. Nguyên nhân của thực trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan trong công tác quản lý ở trường trung học phổ thông. Chất lượng và hiệu quả giáo dục trong nhà trường trung học phổ thông sẽ được nâng lên nếu cán bộ quản lý có các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn một cách đúng đắn, khoa học và phù hợp. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông. 5.2. Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên 3 môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn cho cán bộ quản lý các trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương và khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đó. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: đề tài khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT dưới sự điều hành, lãnh đạo của hiệu trưởng nhà trường. - Về thời gian: Đề tài khảo sát thực trạng từ năm học 2015- 2016 đến năm học 2016 - 2017. - Về địa bàn khảo sát: khảo sát các trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương, gồm 3 trường là: THPT Thường Tân, THPT Lê Lợi, THPT Tân Bình. 7. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhà trường; phân tích, so sánh tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Điều tra bằng bảng hỏi Phiếu hỏi ý kiến gồm các câu hỏi đóng/mở về quản lý hoạt động tổ chuyên môn và mức độ hoàn thành các hoạt động đó. Đối tượng khảo sát là Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn, phó tổ trưởng chuyên môn và giáo viên. - Mục đích: thu thập các thông tin về thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông. - Nội dung: tập trung khảo sát về hoạt động tổ chuyên môn trong trường THPT; nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý hoạt động tổ chuyên môn; những thuận lợi và khó khăn; những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của ưu điểm và hạn chế trong quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông; đồng thời khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 4 7.2.2. Phỏng vấn Phương pháp nghiên cứu này nhằm tìm hiểu thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn tập trung vào hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn. 7.2.3. Phân tích hồ sơ, sản phẩm hoạt động quản lý Nghiên cứu, phân tích kế hoạch chuyên môn của nhà trường, kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn, biên bản kiểm tra tổ chuyên môn, báo cáo sơ kết, tổng kết... để tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn. 7.3. Phương pháp xử lý thông tin Sử dụng phần mềm SPSS 20,0 để xử lý số liệu thống kê như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm, so sánh trung bình, xem xét mối tương quan giữa các đối tượng nghiên cứu,... nhằm đánh giá thực trạng, kiểm tra sự cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động tổ chuyên môn. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 8.1. Ý nghĩa lý luận Góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn Tổng kết thực tiễn công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương nhằm chỉ ra những bài học thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp có hiệu quả trong quá trình quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Kết quả nghiên cứu có thể còn có giá trị tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. Chương 3: Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong trường trung học phổ thông thuộc huyện Bắc Tân Uyên, tỉnh Bình Dương. 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước Thực tiễn quản lý hoạt động DH và quản lý hoạt động tổ chuyên môn luôn tồn tại và sôi động. Tuy nhiên, việc tổng kết lý luận về vấn đề này còn khá chậm so với thực tiễn. Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên cứu có tính hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các đề tài về những khía cạnh khác nhau của QL GD. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn “QL trường học” (Skolovedenie) của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và QL GD của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất, không phải là một công trình khoa học về QL GD, mà là cả một tập hợp khá hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác QL GD, đặc biệt là QL trường học; trong đó có QL hoạt động DH [32] Trong quá trình phát triển GD Xô Viết (cũ), nhiều nhà nghiên cứu khoa học GD đã lần lượt cho ra đời những tài liệu vừa có tính khoa học, vừa có tính thực tiễn về QL hai quá trình sư phạm chủ yếu diễn ra trong nhà trường: QL quá trình DH (trong đó có QL hoạt động DH) và QL quá trình GD. Sự tập trung của những kiến giải đó được thể hiện cụ thể trong các tác phẩm xuất bản vào giữa những năm 70. Đặc biệt, M.I Kôndakốp, nhà lý luận và hoạt động thực tiễn xuất sắc của Liên Xô (cũ) đã dày công nghiên cứu những vấn đề về QLGD [25]. Năm 1987, Viện QL và Kinh tế GD thuộc Viện Hàn lâm sư phạm (Liên Xô cũ) đã tổng kết những thành tựu nghiên cứu về QL trường học qua nhiều năm, trình bày những quan điểm mới nhất về QLGD nói chung và QL hoạt động DH nói riêng của các học giả Xô Viết (cũ) tính đến thời điểm đó [42]. Như vậy, trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà nghiên cứu QLGD Xô Viết cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ GV” [42]. Đó chính là QL hoạt động DH. Trong quá trình nghiên cứu về quản lý giáo dục, công tác tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn cũng được các tác giả quan tâm. Các nhà nghiên cứu quản 6 lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên”. Với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu trưởng VAXukhomlinxki đã tổng kết được những thành công cũng như thất bại của mình (VA.Xukhomilinxki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng THPT). Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản lý của trường THPT như việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong Ban giám hiệu, hiệu trưởng và phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của hiệu trưởng. Tuy nhiên, trong thực tế cùng tham gia quản lý nhà trường với hiệu trưởng còn có vai trò của phó hiệu trưởng, đặc biệt là phó hiệu trưởng phụ trách công tác hoạt động chuyên môn. Tất nhiên công việc của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng đều nhằm tiến tới mục tiêu chung của nhà trường nhưng làm thế nào để công việc của hiệu trưởng và phó hiệu trưởng đạt được kết quả cao nhất tránh “dẫm chân” lên nhau, tránh bị “lấn sân” của nhau. Làm được như vậy là đã huy động tốt nhất sức mạnh của tập thể giáo viên. Vì vậy V.A.Xukhom linki cũng như nhiều tác giả đã chú trọng đến sự phân công hợp lý giữa Hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng, ở đây được hiểu theo nghĩa: Hiệu trưởng là người lãnh đạo tập thể sư phạm của nhà trường chịu trách nhiệm về các vấn đề chung, song không xa rời công tác giảng dạy. Bằng việc hiệu trưởng có thể trực tiếp quản lý một công tác chuyên môn cụ thể nào đó và am hiểu công tác dạy môn học chuyên ngành thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình. Phó hiệu trưởng cùng với hiệu trưởng đề ra kế hoạch công tác dạy học tối ưu nhất trong điều kiện cụ thể và là người tổ chức thực hiện kế hoạch này. Song người trực tiếp điều hành hoạt động của các giáo viên chính là tổ trưởng chuyên môn. Vì vậy, lãnh đạo nhà trường phải tăng cường quản lý hoạt động tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng dạy – học của từng tổ chuyên môn và của nhà trường. Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinxki cũng như các tác giả V.PXtrehicodin, Gigoocscaia, Hakhonôp... đều cho rằng muốn nâng chất lượng giảng dạy là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là 7