Tài liệu Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã bến cát, tỉnh bình dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THANH THÚY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 BÌNH DƯƠNG - 2019 1 UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ THANH THÚY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC HIỆN NAY CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ ĐÌNH BẢY BÌNH DƯƠNG – 2019 2 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực theo thực tế nghiên cứu chưa từng được bất cứ tác giả nào khác nghiên cứu và công bố. Tác giả luận văn Lê Thanh Thúy i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp thạc sĩ, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và động viên rất quý báu của thầy cô, gia đình, bạn bè và anh chị em đồng nghiệp. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn đến TS. Vũ Đình Bảy là người hướng dẫn khoa học, đã tận tâm giúp đỡ, định hướng chỉnh sửa và động viên tôi trong suốt quá trình làm chuyên đề cho đến khi hoàn thiện luậnvăn. Tôi cũng xin gửi lời cám ơn sâu sắc đến Quý thầy cô đã tận tình truyền dạy kiến thức cho tôi trong thời gian qua. Đồng thời, xin cám ơn Quý thầy cô trong Ban giám hiệu, các phòng ban, các khoa - Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi học tập tại trường. Tôi xin trân trọng cảm ơn Phòng Giáo dục - Đào tạo thị xã Bến Cát cùng cán bộ quản lí, Tổ trưởng chuyên môn, giáo viên các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát đã giúp đỡ nhiệt tình trong quá trình khảo sát thực trạng Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp, song chắc chắn rằng luận văn sẽ không thể tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô, anh chị em đồng nghiệp và các bạn. Tác giả luận văn Lê Thanh Thúy ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................. vii DANH MỤC CÁC BẢNG.................................................................................... viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ ............................................................. ix TÓM TẮT ................................................................................................................ x MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài: .................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................6 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .....................................................................6 3.1. Khách thể nghiên cứu ....................................................................................6 Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh hiện nay. ..................6 3.2. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................6 4. Giả thiết nghiên cứu .............................................................................................6 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................7 6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................7 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..................................................7 7.1. Cơ sở phương pháp luận ...................................................................................7 7.1.1. Quan điểm hệ thống cấu trúc ......................................................................7 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic ...........................................................................8 7.1.3. Tiếp cận thực tiễn .......................................................................................8 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận ...........................................................8 7.3. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ........................................................8 7.3.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ..........................................................8 7.3.2. Phương pháp phỏng vấn .............................................................................9 7.3.3. Phương pháp thống kê toán học .................................................................9 8. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn của đề tài. ................................................................9 9. Cấu trúc của luận văn ..........................................................................................9 CHƯƠNG 1 ........................................................................................................... 11 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN ................ 11 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ...................................................................... 11 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu .....................................................................11 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài .........................................................................11 1.1.2. Nghiên cứu trong nước .............................................................................12 1.2. Một số khái niệm cơ bản.................................................................................14 1.2.1. Quản lí, quản lí giáo dục, quản lí nhà trường, quản lí tổ chuyên môn .....14 1.2.2. Một số vấn đề liên quan đến quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ...................................................................................................20 iii 1.2.3. Tổ chuyên môn, hoạt động tổ chuyên môn ..............................................24 1.3. Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS .....................................................25 1.3.1. Nội dung hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ................26 1.3.2. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ..........................27 1.3.3. Quy hoạch và bổ nhiệm tổ trưởng chuyên môn .......................................27 1.3.4.Yêu cầu của hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở .............28 1.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ..........................30 1.4.1. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn ở trường THCS....................................30 1.4.2. Công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng ở trường trung học cơ sở ...................................................................................................31 1.4.3. Quản lí hoạt động sinh hoạt chuyên môn của tổ chuyên môn .................35 1.5. Những yếu tố tác động đến quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ................................................................................................................38 1.5.1. Yếu tố chủ quan ........................................................................................38 1.5.2. Yếu tố khách quan ....................................................................................40 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................. 42 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................................................................... 43 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội - giáo dục thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương .........43 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội .........................................................................43 2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. .........44 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn trên địa bàn thị xã Bến cát, tỉnh Bình Dương ............................................................................46 2.2.1. Mục tiêu khảo sát .....................................................................................46 2.2.2. Đối tượng khảo sát ...................................................................................46 2.2.3. Nội dung khảo sát .....................................................................................47 2.2.4. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................47 2.2.5. Xây dựng thang đo ...................................................................................47 2.3. Thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của các trường trung học cơ sở thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục .......................49 2.3.1. Đánh giá nhận thức của cán bộ quản lí, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên về hoạt động của tổ chuyên môn trong bối cảnh đổi mới hiện nay. ...................49 2.3.2. Thực trạng cơ cấu tổ chuyên môn ở các trường trung học cơ sở thị xã Bến Cát.......................................................................................................................50 2.3.3. Công tác xây dựng kế hoạch qui hoạch đội ngũ tổ trưởng chuyên môn. ............................................................................ Error! Bookmark not defined. iv 2.3.4. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát ....... Error! Bookmark not defined. 2.3.5. Công tác kiểm tra, đánh giá thực hiện nhiệm vụ của tổ chuyên môn ............................................................................ Error! Bookmark not defined. 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ............................................ Error! Bookmark not defined. 2.4.1. Thực trạng nhận thức về vai trò của hoạt động tổ chuyên môn của các đối tượng khảo sát .................................................... Error! Bookmark not defined. 2.4.2. Thực trạng công tác quản lí tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ................................51 2.4.3. Đánh giá về điều kiện cho hoạt động của tổ chuyên môn trong bối cảnh hiện nay của hiệu trưởng trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát...59 2.5. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc hiệu trưởng quản lí hoạt động TCM trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ở trường trung học cơ sở .....................61 2.5.1. Đánh giá mức độ nhận thức, hiệu quả thực hiện của thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát .....................................................................................................61 2.5.2. Nguyên nhân của thực trạng công tác quản lí tổ chuyên môn trong bối cảnh đổi mới hiện nay ........................................................................................62 2.5.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường trung học cơ sở .......................................................................................63 2.6. Đánh giá chung về công tác quản lí tổ chuyên môn của các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát trong bối cảnh đổi mới hiện nay ............64 2.6.1. Những điểm mạnh của công tác quản lí tổ chuyên môn ..........................64 2.6.2. Những điểm yếu của công tác quả lí tổ chuyên môn ...............................65 2.6.3. Những thời cơ trong công tác quản lí tổ chuyên môn trong tình hình mới ............................................................................................................................66 2.6.4. Những thách thức trong công tác quản lí tổ chuyên môn trong tình hình mới ......................................................................................................................67 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................. 68 CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................................................................................... 69 3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp..................................................................................69 3.1.1. Cơ sở pháp lí.............................................................................................69 3.1.2. Cơ sở lí luận .............................................................................................69 3.1.3. Cơ sở thực tiễn .........................................................................................70 v 3.2. Các nguyên tắc để đề xuất hệ thống các biện pháp ........................................70 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...........................................................70 3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..............................................................70 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ............................................................71 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...........................................................71 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi ................................................................................71 3.3. Biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh hiện nay ................72 3.2.1. Quản lí việc lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn và của giáo viên. ......................................................................................................72 3.2.2. Quản lý công tác xây dựng, hoàn thiện quy chế hoạt động tổ chuyên môn ............................................................................................................................75 3.2.3. Quản lí việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực .................................79 3.2.4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá sinh hoạt tổ chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay ..................................................................................83 3.2.5. Xây dựng môi trường quản lí nhằm tạo điều kiện cho tổ chuyên môn hoạt động hiệu quả .....................................................................................................86 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................92 3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp ......................92 3.4.1. Mục đích khảo sát.....................................................................................92 3.4.2. Đối tượng khảo sát và các bước tiến hành ...............................................92 3.4.3. Kết quả khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp ...93 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 98 1. Kết luận ..............................................................................................................99 2. Kiến nghị..........................................................................................................101 2.1. Đối với Sở GD- ĐT tỉnh Bình Dương ..........................................................101 2.2. Đối với Phòng GD- ĐT thị xã Bến Cát ........................................................101 3. Những điều kiện áp dụng, triển vọng trong việc vận dụng và phát triển các giải pháp của đề tài .....................................................................................................102 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................... 103 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 105 Phụ lục 1 ..............................................................................................................105 Phụ lục 2. Mã hóa cán bộ quản lí, giáo viên phỏng vấn chuyên sâu ...................111 Phụ lục 4 : Bảng xử lí số liệu khảo sát ................................................................ 115 vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ được viết tắt 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 CM Chuyên môn 3 CSVC Cơ sở vật chất 4 DH Dạy học 5 GD Giáo dục 6 GD-ĐT Giáo dục và Đào tạo 7 GV Giáo viên 8 HS Học sinh 9 HSG Học sinh giỏi 10 HT Hiệu trưởng 11 KT – XH Kinh tế - xã hội 12 KTĐG Kiểm tra đánh giá 13 PP Phương pháp 15 PPDH Phương pháp dạy học 15 QL Quản lí 16 QLGD Quản lí giáo dục 17 SHCM Sinh hoạt chuyên môn 18 TCM Tổ chuyên môn 19 THCS Trung học cơ sở 20 TTCM Tổ trưởng chuyên môn 21 UBND Ủy ban nhân dân vii DANH MỤC CÁC BẢNG TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Nội dung Trang 44 Bảng 2.1. Bảng thống kê quy mô trường lớp năm học 2017 – 2018 44 Bảng 2.2. Tình hình GD bậc THCS thị xã Bến Cát, năm học 2017 – 2018 45 Bảng 2.3 Chất lượng giáo dục THCS qua các năm học 2016- 2017; 2017- 2018 49 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của TCM trong nhà trường THCS 50 Bảng 2.5. Thống kê số lượng, cơ cấu đội ngũ TTCM các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát 51 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về công tác xây dựng kế hoạch hoạt động TCM của hiệu trưởng trường THCS 54 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ TCM 56 Bảng 2.8 Kết quả khảo sát công tác chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ quản lí TCM của hiệu trưởng 58 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát việc kiểm tra, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ quản lí TCM. 60 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát biện pháp tạo động lực cho đội ngũ tổ TCM, GV và HS 61 Bảng 2.11. So sánh mức độ nhận thức và hiệu quả thực hiện của thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát 93 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất. 95 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí được đề xuất viii 96 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ TT 1 2 Nội dung Trang Biểu đồ 2.1.Biểu đồ biểu thị mức độ nhận thức và hiệu quả thực hiện 62 các biện pháp quản lí Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính thực tiễn của các 97 biện pháp quản lí được đề xuất ix TÓM TẮT Hoạt động chuyên môn là một trong những hoạt động quan trọng nhất trong nhà trường, nó quyết định vấn đề chất lượng, uy tín, thương hiệu của nhà trường. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, vấn đề quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn của các trường cơ sở vẫn còn nhiều bất cập chưa mang lại hiệu quả cao cũng như đáp ứng nhu cầu của đổi mới giáo dục. Hoạt động của các tổ chuyên môn có lúc, có nơi còn nặng về quản lí hành chính hơn là sinh hoạt chuyên môn và nhiều khi mang tính hình thức, đối phó mà chưa đi vào thực chất. Sinh hoạt CM của tổ chuyên môn chưa được thường xuyên, thường chỉ mới tập trung vào các đợt hội giảng, thao giảng hay các đợt thi giáo viên giỏi. Đó là nguyên nhân khiến cho các giáo viên trong cùng chuyên môn chưa thực sự gắn kết được với nhau một cách chặt chẽ để tạo ra sự thống nhất trong hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời qua đó nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Để đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện nền giáo dục Việt Nam, hoạt động sinh hoạt tổ chuyên môn cũng cần có sự thay đổi về nội dung lẫn hình thức thục hiện việc sinh hoạt chuyên môn của tổ. Từ đó, đòi hỏi người cán bộ quản lí nhà trường cần thay đổi tư duy về quản lí hoat động tổ cũng như thay đổi cả nội dung lẫn hình thức sinh hoạt của tổ chuyên môn. Vì vậy, quản lí có hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Hiệu trưởng để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo nghị quyết 29 –NQ/TW của Đảng. Vấn đề đổi mới quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn trong bối cảnh đổi mới giáo dục đã được các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương thực hiện từ năm học 2015 – 2016 nhưng trước đến này vẫn chưa có một nghiên cứu hay đánh giá nào khách quan. Vì vậy nghiên cứu việc “Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các trường trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay” là việc làm hết sức thiết thực và cần được quan tâm. x Mục tiêu của nghiên cứu đề tài này nhằm tăng cường các biện pháp quản lí thiết thực, hiệu quả của Hiệu trưởng nhà trường trong quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn bối cảnh đổi mới giáo dục. Vấn đề này tuy đã được triển khai ở nhiều nơi nhưng việc nghiên cứu công tác quản lí hoạt động bối cảnh đổi mới giáo dục tại tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường trường trung học cơ sở còn chưa được đề cập đến nhiều. Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn: nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng được khảo sát với kích thước mẫu là 24 cán bộ quản lí (8 HT, 16 PHT), 51 TTCM, 120 giáo viên tại 8 trường trường trung học cơ sở trên địa bàn. Với những phương pháp nghiên cứu lí luận và thực tiễn, đề tài đã chỉ ra một số hạn chế của việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá trong công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn tại các trường trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, từ đó đề xuất một số biện pháp để khắc phục hạn chế, bao gồm: Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về tính tích cực, chủ động, sáng tạo, thay đổi tích cực trong phát triển nghề nghiệp khi tham gia hoạt động tổ chuyên môn. Đổi mới lập kế hoạch sinh hoạt chuyên môn trong hoạt động của nhà trường. Tăng cường công tác tổ chức, chỉ đạo việc đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt tổ Tổ chức bồi dưỡng kiến thức phát triển kĩ năng cho GV đáp ứng nhu cầu của tình hình mới Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động TCM phù hợp với tình hình mới Các biện pháp đề xuất trên được đánh giá cao tính khả thi và cần thiết khi thực hiện trong công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay ở trường trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. xi MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Trong công cuộc đổi mới đất nước của Đảng ta, giáo dục và đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển KT- XH. Với phương châm phát triển giáo dục là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện phát huy nguồn lực con người, Đảng ta xác định mục tiêu cơ bản của giáo dục: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo con người Việt Nam có tri thức, có kỹ năng, có thái độ ứng xử đáp ứng được công cuộc đổi mới hiện nay. Muốn thực hiện được điều trên, đội ngũ giáo viên đóng vai trò quan trọng quyết định chất lượng giáo dục. Điều này đã được khẳng định tại văn kiện hội nghị lần thứ 2 Ban chấp hành TW khóa 8: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng của giáo dục.”; “Giáo dục và Đào tạo hiện nay phải có một bước chuyển nhanh về chất lượng và hiệu quả đào tạo, về số lượng và quy mô đào tạo, nhất là chất lượng dạy học trong các nhà trường nhằm nhanh chóng đưa Giáo dục và Đào tạo đáp ứng yêu cầu mới của đất nước” (Nghị quyết 29, 2013) Việc nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn trong các nhà trường nói chung và nhà trường THCS nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề được nhiều nhà khoa học trên thế giới, trong đó có Việt Nam quan tâm, nghiên cứu. Các tác giả đã dành nhiều công sức tìm hiểu, nghiên cứu, qua hoạt động thực tiễn tại các cơ sở giáo dục, tìm ra nhiều biện pháp quản lí trong đó có quản lí hoạt động chuyên môn, sao cho hiệu quả nhất, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT đã đưa ra mục tiêu định hướng “... Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời...” 1 “…Trong quá trình đổi mới, cần kế thừa, phát huy những thành tựu, phát triển những nhân tố mới, tiếp thu có chọn lọc những kinh nghiệm của thế giới; kiên quyết chấn chỉnh những nhận thức, việc làm lệch lạc. Đổi mới phải đảm bảo tính hệ thống, tầm nhìn dài hạn, phù hợp với từng loại đối tượng và cấp học; các giải pháp phải đồng bộ, thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp (Nghị quyết 29, 2013) Tuy việc triển khai hoạt động tổ chuyên môn theo hướng đổi mới đã thực hiện một thời gian nhưng một số buổi sinh hoạt vẫn thiên về sinh hoạt chuyên môn theo kiểu cũ, nặng hành chính và đánh giá, nhận xét, xếp loại một giờ dạy. Hoạt động của các TCM có lúc, có nơi còn nặng về quản lí hành chính hơn là sinh hoạt chuyên môn và nhiều khi mang tính hình thức, đối phó mà chưa đi vào thực chất. Sinh hoạt chuyên môn của TCM chưa được thường xuyên, thường chỉ mới tập trung vào các đợt hội giảng, thao giảng hay các đợt thi giáo viên giỏi. Đó là nguyên nhân khiến cho các giáo viên trong cùng chuyên môn chưa thực sự gắn kết được với nhau một cách chặt chẽ để tạo ra sự thống nhất trong hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời qua đó nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.Với tinh thần “Tập trung đổi mới sinh hoạt chuyên môn của tổ/nhóm chuyên môn” như chỉ đạo của Bộ GDĐT tại văn bản 4612/BGDĐT-GDTrH, ngày 03 tháng 10 năm 2017 về việc hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017-2018. Vấn đề quản lí sinh hoạt TCM của các trường phổ thông vẫn còn nhiều bất cập chưa mang lại hiệu quả cao cũng như đáp ứng nhu cầu của đổi mới giáo dục. Trong những năm gần đây, cùng với quá trình đổi mới đất nước, đổi mới giáo dục chất lượng giáo dục ở cấp THCS và chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung ở nước ta đã có sự khởi sắc, đã đạt được những thành tựu nhất định. Trình độ hiểu biết, năng lực tiếp cận tri thức mới của học sinh, sinh viên và giáo viên được nâng cao, chất lượng giáo dục đại học từng bước được nâng lên, đào tạo được đội ngũ đông đảo cán bộ khoa học kỹ thuật có những cống hiến quan trọng trong hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội. 2 Mặc dù đã đạt được những thành tựu trên, tuy nhiên hệ thống GD-ĐT nước ta vẫn còn nhiều yếu kém, bất cập so với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa. “Giáo dục nước ta vẫn còn nhiều yếu kém bất cập cả về quy mô lẫn cơ cấu và nhất là chất lượng ít hiệu quả, chưa đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao về nhân lực và công cuộc đổi mới kinh tế xã hội, xây dựng bảo vệ tổ quốc, thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa” (Văn kiện đại hội Đảng, 2014) Để giải quyết mâu thuẫn trên đòi hỏi chúng ta phải thay đổi quan niệm, nhận thức về giáo dục, phải hướng tới chất lượng giáo dục, điều đó đồng nghĩa với việc phải chú trọng nâng cao trách nhiệm quản lí và tăng cường các biện pháp quản lí hoạt động dạy học. Trong hệ thống giáo dục nước ta, cấp THCS là cấp học cơ bản, là giai đoạn trung gian giữa tiểu học và trung học phổ thông. Ở giai đoạn này, học sinh được cung cấp kiến thức cơ bản nhất, giáo dục và hình thành nhân cách, gắn với tâm sinh lí của lứa tuổi này cũng nhiều biến động. Như vậy, các hoạt động dạy học ở các trường THCS là vô cùng quan trọng, là cơ sở cho các cấp học, bậc học cao hơn. Từ quan điểm đó, đặt ra vấn đề cấp bách đối với các cấp quản lí Giáo dục là phải Đổi mới phương pháp - cách thức quản lí nhà trường nói chung, trong đó có quản lí tổ chuyên môn nhằm đáp ứng các yêu cầu đổi mới trong bối cảnh hiện nay. Chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học là một thành tố quan trọng cấu thành chất lượng và hiệu quả của giáo dục. Nguyên Bộ trưởng Bộ giáo dục Nguyễn Minh Hiển đã đánh giá: "Chất lượng và hiệu quả giáo dục nhìn chung còn thấp so với yêu cầu phát triển của đất nước và so với trình độ tiên tiến của các nước trong khu vực". Để khắc phục thực trạng chất lượng giáo dục nói trên cần có sự nghiên cứu sâu sắc về các biện pháp quản lí của nhà trường nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học trong nhà trường. Song thực trạng quản lí tổ chuyên môn ở các trường THCS nhìn chung chưa thích ứng được với sự thay đổi của xã hội và yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3 Tổ chuyên môn là tổ chức quan trọng và nòng cốt trong các nhà trường nói chung, nhà trường THCS nói riêng. Bởi lẽ hoạt động chủ yếu của nhà trường là hoạt động chuyên môn, vì vậy tổ chuyên môn là đơn vị cơ sở gắn bó với người giáo viên giảng dạy, ở đây diễn ra mọi hoạt động có liên quan đến toàn bộ hoạt động nghề nghiệp của người giáo viên. Tổ chuyên môn cũng là nơi người giáo viên có thể chia sẻ mọi tâm tư, nguyện vọng cũng như những vấn đề có liên quan đến nghề nghiệp, đời sống vật chất và tinh thần của mình. Hoạt động của TCM trong nhà trường có vai trò quyết định cho sự phát triển của nhà trường nói riêng và sự phát triển GD nói chung. Có thể nói hoạt động của TCM trong nhà trường là nhân tố quyết định trực tiếp đến chất lượng dạy học của các trường THCS hiện nay. Do đó, quản lí hoạt động CM là nhiệm vụ hàng đầu, là trọng tâm trong quá trình quản lí của người hiệu trưởng. Chất lượng hoạt động của TCM trong nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào quá trình quản lí của người hiệu trưởng. Các TCM trong nhà trường do hiệu trưởng thành lập và ra quyết định công nhận để giúp hiệu trưởng thực hiện nhiệm vụ năm học, thực hiện chương trình đào tạo của nhà trường. Sự quản lí của hiệu trưởng đối với tổ chuyên môn là kim chỉ nam cho hoạt động của tổ để đạt được mục đích của nhà trường. Hoạt động sinh hoạt chuyên môn trong các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát trong những năm qua đã có bước đổi mới. Các nội dung chuyên môn đã được các tổ chuyên môn tập trung như: Thống nhất nội dung chương trình của tuần, tháng; Các nội dung về đổi mới phương pháp; Các nội dung về chi tiết khó, bài khó, chương khó; Hội thảo ngắn về tình huống sư phạm trong dạy và chủ nhiệm… Nhưng chất lượng sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn chưa đạt kết quả cao. Hoạt động sinh hoạt chuyên môn trong các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát trong những năm qua đã có bước đổi mới. Các nội dung chuyên môn đã được các tổ chuyên môn tập trung như: Thống nhất nội dung chương trình của tuần, tháng; Các nội dung về đổi mới phương pháp; Các nội dung về chi tiết khó, bài khó, chương khó; Hội thảo ngắn về tình huống sư phạm trong dạy và chủ nhiệm… Nhưng chất lượng sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn chưa đạt kết quả cao. 4 Thực tế cho thấy, các tổ, nhóm chuyên môn đang bộc lộ những khó khăn vướng mắc về cách thức sinh hoạt, công tác quản lí, chỉ đạo hoạt động đặc biệt là hiệu quả các buổi sinh hoạt còn hạn chế. Nội dung kế hoạch, sổ nghị quyết, sổ theo dõi chuyên môn… còn nặng về hình thức, ghi chép còn chung chung, thảo luận về đổi mới phương pháp chưa đi vào chiều sâu, góp ý giờ dạy chưa đi vào mục tiêu yêu cầu nội dung. Một số tiết dạy xếp loại giỏi, khá chưa thực chất. Một số tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn còn mang tính hình thức chưa căn cứ vào chất lượng thực tế của tổ để xây dựng các chuyên đề cần sinh hoạt. Những hoạt động như thao giảng, dự giờ góp ý… còn mang tính đại khái, hình thức có dự giờ nhưng không góp ý xếp loại một cách nghiêm túc mà còn nể nang. Chưa mạnh dạn đề xuất những hoạt động của tổ mà chủ yếu dựa vào kế hoạch chung của nhà trường. Hoạt động trao đổi nhóm giữa các nhóm chuyên môn hiệu quả chưa cao. Việc đánh giá chuyên môn chưa tạo được không khí thoải mái trong các cán bộ giáo viên, còn quá nặng nề về báo cáo, còn coi trọng tính hành chính. Thực tế cho thấy, các tổ, nhóm chuyên môn đang bộc lộ những khó khăn vướng mắc về cách thức sinh hoạt, công tác quản lí, chỉ đạo hoạt động đặc biệt là hiệu quả các buổi sinh hoạt còn hạn chế. Nội dung kế hoạch, sổ nghị quyết, sổ theo dõi chuyên môn… còn nặng về hình thức, ghi chép còn chung chung, thảo luận về đổi mới phương pháp chưa đi vào chiều sâu, góp ý giờ dạy chưa đi vào mục tiêu yêu cầu nội dung. Một số tiết dạy xếp loại giỏi, khá chưa thực chất. Một số tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch hoạt động chuyên môn còn mang tính hình thức chưa căn cứ vào chất lượng thực tế của tổ để xây dựng các chuyên đề cần sinh hoạt. Những hoạt động như thao giảng, dự giờ góp ý… còn mang tính đại khái, hình thức có dự giờ nhưng không góp ý xếp loại một cách nghiêm túc mà còn nể nang. Chưa mạnh dạn đề xuất những hoạt động của tổ mà chủ yếu dựa vào kế hoạch chung của nhà trường. Hoạt động trao đổi nhóm giữa các nhóm chuyên môn hiệu quả chưa cao. Việc đánh giá chuyên môn chưa tạo được không khí thoải mái trong các cán bộ giáo viên, còn quá nặng nề về báo cáo, còn coi trọng tính hành chính. 5 Trên địa bàn thị xã Bến Cát công tác TCM ở các trường THCS từ lâu đã được lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo ngành GD quan tâm, chú trọng sâu sắc. Tuy nhiên, đối với vấn đề nghiên cứu lí luận QLGD, trong đó có quản lí nhà trường trong điều kiện đổi mới giáo dục hiện nay, từ đó đề xuất các biện pháp quản lí có hiệu quả trong quản lí hoạt động của TCM nhằm nâng cao chất lượng các hoạt động dạy học - giáo dục, nâng cao uy tín, tạo thương hiệu cho nhà trường vẫn chưa được quan tâm và nghiên cứu đầy đủ. Xuất phát từ những lí do trên, đề tài: “Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay” được lựa chọn nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lí luận quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trong các nhà trường THCS, đánh giá đúng thực trạng công tác quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị tã Bến Cát nói riêng. Từ đó đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn trên địa bàn nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng với yêu cầu đổi mới hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lí tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh hiện nay. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 4. Giả thiết nghiên cứu Hiện nay công tác quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương đã được các cấp quản lí giáo dục quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, công tác quản lí hoạt động này có thể còn tồn tại một số hạn chế bất cập. Do đó, đánh giá đúng thực trạng hoạt động quản lí tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát sẽ đề xuất được các 6 biện pháp quản lí khả thi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn, qua đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lí luận công tác quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS; Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Bến Cát đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung khảo sát thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động TCM các trường THCS thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay dưới sự điều hành, quản lí của Hiệu trưởng. - Đối tượng khảo sát là CBQL (Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng), TTCM, GV ở các trường THCS thị xã Bến Cát, Bình Dương. - Địa bàn khảo sát: 08 trường THCS là THCS Thới Hòa,THCS Bình Phú,THCS Hòa Lợi, THCS Chánh Phú Hòa, THCS Mỹ Thạnh, THCS Lê Quý Đôn, THCS Mỹ Phước, THCS Phú An. - Thời gian: Trong đề tài, chúng tôi thu thập số liệu nghiên cứu về thực trạng trong 02 năm học (Năm học 2016 - 2017, 2017 – 2018). 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Cơ sở phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống cấu trúc Quản lí hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường là một bộ phận của hệ thống quản lí trường học. Bản thân hoạt động quản lí hoạt động của tổ chuyên môn là một hệ thống được cấu thành bởi nhiều yếu tố như quản lí hoạt động giảng dạy giáo viên, quản lí cách thức hoạt động của tổ chuyên môn,... Các yếu tố này có mối quan hệ biện chứng với nhau tạo nên cấu trúc của hệ thống quản lí 7