Tài liệu Quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại trường tiểu học trên địa bàn thị xã bến cát tỉnh bình dương

UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ TUYẾT MINH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SỸ BÌNH DƯƠNG – 2019 UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ TUYẾT MINH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TẠ THỊ THANH LOAN BÌNH DƯƠNG – 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, các số liệu kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực theo thực tế nghiên cứu chưa từng được bất cứ tác giả nào khác nghiên cứu và công bố. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Tuyết Minh i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp thạc sĩ, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và động viên rất quý báu của thầy cô, gia đình, bạn bè và anh chị em đồng nghiệp. Tôi chân thành xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Tạ Thị Thanh Loan – Người đã tận tình, trực tiếp hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện hoàn thành luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu trường Đại học Thủ Dầu Một, quý Thầy/Cô chuyên viên phòng đào tạo sau đại học, Lãnh đạo Chương trình Quản lý Giáo dục – khoa Sư phạm, các phòng chức năng, cùng toàn thể các thầy cô trường Đại học Thủ Dầu Một đã tận tình hướng dẫn và quan tâm giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Tôi cũng trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo, cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu học ở trên địa bàn thị xã Bến Cát, bạn bè đồng nghiệp xa gần cùng gia đình đã động viên cổ vũ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành bản luận văn này. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp, song chắc chắn rằng luận văn sẽ không thể tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô, anh chị em đồng nghiệp và các bạn. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Tuyết Minh ii TÓM TẮT Hiện nay, mọi người sống trong một thế giới hiện đại, luôn chuyển động, sự hình thành năng lực, kĩ năng của con người đều phải thông qua quá trình tiếp nhận và xử lí thông tin. Trong các phương tiện hỗ trợ con người thực hiện quá trình ấy chính là sách, tài liệu tham khảo…Có thể nói, sự hình thành đạo đức, nhân cách và phẩm giá của con người một phần là do đọc sách. Văn chương hướng con người tới Chân- thiện- mĩ, giúp con người hoàn thiện nhân cách để trở nên hữu ích cho xã hội. Trong nhà trường, thư viện đóng vai trò quan trọng hỗ trợ cho giáo viên và học sinh trong việc giảng dạy và học tập. Theo Nghị Định số 72/2002/NĐ-CP ngày 06 tháng 8 năm 2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành pháp lệnh thư viện: “Thư viện của các trường trong hệ thống giáo dục phổ thông có nhiệm vụ xây dựng vốn tài liệu đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của người dạy và người học”, và trong quyết định số 10/2007/QĐ-BVHTT ngày 04/5/2007 của Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) về Phê duyệt quy hoạch phát triển ngành Thư viện Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, mục tiêu phát triển chủ yếu cho thư viện trường phổ thông được xác định: “Thư viện trường học phải thực sự trở thành nguồn lực trung tâm của trường học; Thư viện trường học phải đảm bảo thông tin tài liệu cho chương trình học tập, giúp mở rộng kiến thức mọi mặt của các em, hình thành ở các em tính độc lập trong việc đọc, việc học; biết cách thu nhận, phân tích thông tin để hình thành kiến thức mới. Học ở lớp sẽ được củng cố bằng việc đọc (học) ở thư viện trường học” (Bộ Văn hoá - Thông tin v, ngày 04/5/2007). Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao vai trò của thư viện trường học, điều đó thể hiện tại Điều 7-Thông tư số 47/2012/TT-BGDĐT ngày 07 tháng 12 năm 2012, quy định rõ: “Có thư viện theo tiêu chuẩn quy định về tổ chức và hoạt động của thư viện trường học”, nghĩa là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá trường phổ thông đạt chuẩn là thư viện của trường đó phải đạt chuẩn. Như vậy, thư viện ở một trường phổ thông đạt chuẩn không phải chỉ xét về điều kiện cơ sở vật chất, về số lượng đầu sách báo,… Một thư viện trường học iii phát triển tốt hay không phụ thuộc phần lớn vào công tác quản lý hoạt động thư viện ở trường đó. Thực tế cho thấy vai trò của người hiệu trưởng là rất quan trọng trong vấn đề quản lý, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động thư viện trong một nhà trường. Phải quản lý như thế nào để thư viện ở trường đó hoạt động đạt hiệu quả? Quản lý như thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động thư viện thân thiện, phát huy vai trò tích cực của thư viện đối với công tác dạy học và giáo dục trong nhà trường. “Thư viện là trái tim của nhà trường” là bộ phận không thể thiếu trong trường học.Thư viện thân thiện góp phần hình thành và phát triển thói quen đọc sách của học sinh từ những những cấp học sớm nhất thông qua các hoạt động phong phú, hấp dẫn, gợi sự tò mò của các em từ đó thúc đẩy các em yêu thích sách và say mê đọc sách. Thư viện thân thiện hỗ trợ các em trong học tập thông qua thúc đẩy sự tích cực của các em trong các hoạt động và chủ động tìm kiếm, phám khá thông tin, kiến thức mới để phục vụ bài học và làm giàu kiến thức của bản thân. Thư viện trường học thân thiện giúp học sinh hình thành kỹ năng tư duy, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng tìm kiếm, xử lý thông tin, phát triển khả năng sáng tạo, tưởng tượng phong phú của học sinh em và các kỹ năng xã hội khác Thư viện thân thiện giúp các em tìm hiểu về văn hóa địa phương, từ đó khuyến khích niềm hứng thú và niềm tự hào của các em về quê hương, đất nước mình Thư viện thân thiện giúp các em giải trí với những cuốn sách yêu thích của mình trong thời gian rảnh rỗi Thư viện thân thiện mang lại hữu ích cho giáo viên vì họ có các nguồn tài nguyên, tài liệu trong thư viện để hoàn thiện kiến thức của mình để chuẩn bị cho bài giảng phong phú hơn và giải đáp các thắc mắc của học sinh. Từ các nguồn tài liệu sẵn có trong thư viện, giáo viên có thể ra các bài tập, yêu cầu học sinh sử dụng thư viện và khai khác các thông tin ở đó đề hoàn thành bài học của mình. iv Từ đó, học sinh được khuyến khích học tập độc lập và chủ động trong việc tìm kiếm thông tin đồng thời hình thành thói quen tự học. Mục tiêu của nghiên cứu đề tài này nhằm nâng cao “Quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương” dựa trên cơ sở lý thuyết và thực trạng trong công tác quản lý hoạt động này. Những biện pháp mà tác giả đề xuất được trưng cầu ý kiến của tất cả các phiếu hỏi. Cụ thể như sau: Tổng số phiếu phát ra 400 phiếu, thu về 400 phiếu gồm: CBQL: 35 phiếu; GV: 115 phiếu; HS: 250 phiếu ở 15 trường Tiểu học trên địa bàn Thị xã Bến Cát . Với những phương pháp nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn đã chỉ ra một số hạn chế thiếu sót của việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá trong công tác quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương từ đó đề xuất một số biện pháp hữu hiệu, bao gồm: - Nâng cao nhận thức về ý nghĩa hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương; - Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ; - Các điều kiện phục vụ các hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương; - Tổ chức hiệu quả hoạt động của tổ cộng tác viên thư viện, chú trọng xây dựng và tổ chức tốt mạng lưới cộng tác viên trong giáo viên, học sinh, kết hợp chặt chẽ với các đoàn thể trong nhà trường và Hội cha mẹ học sinh; Các biện pháp đề xuất trên được đánh giá cao tính khả thi và cần thiết khi thực hiện thực tiễn trong công tác quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương. v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Cụm từ viết đầy đủ BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GDMN Giáo dục mầm non GDTH Giáo dục tiểu học GDTHCS Giáo dục trung học cơ sở GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HĐND Hội đồng nhân dân HS Học sinh MN Mầm non NXB Nhà xuất bản PHHS Phụ huynh học sinh SGK Sách giáo khoa SP Sư phạm TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở TVTT Thư viện thân thiện TP Thành phố UBND Ủy ban nhân dân LHQ Liên hợp quốc vi MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii TÓM TẮT ............................................................................................................. iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................. vi MỤC LỤC ............................................................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... xii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ........................................................................ xiv MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................... 4 3.1. Khách thể nghiên cứu...................................................................................... 4 3.2. Đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................... 5 6. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 5 6.1. Về nội dung ..................................................................................................... 5 6.2. Không gian ...................................................................................................... 5 6.3. Về thời gian ..................................................................................................... 5 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ................................................. 6 7.1. Phương pháp luận ............................................................................................ 6 7.2. Các phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 7 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ............................................................... 8 9. Bố cục của luận văn ........................................................................................... 8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC .......................................................... 9 1.1.Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề .............................................................. 9 1.2.Các khái niệm cơ bản của đề tài ..................................................................... 11 vii 1.3. Hoạt động thư viện thân thiện trường tiểu học ............................................. 20 1.4. Quản lý hoạt động thư viện thân thiện trường tiểu học ................................ 25 1.4.1. Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động thư viện thân thiện........................ 25 1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động thư viện thân thiện ....................................... 26 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động thư viện thân thiện ....................................... 27 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động thư viện thân thiện .............. 27 1.5. Quản lý các điều kiện phục vụ các hoạt động thư viện thân thiện ................ 28 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện thân thiện trường tiểu học ........................................................................................................................ 28 1.6.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................... 28 1.6.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................... 33 Tiểu kết chương 1................................................................................................. 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG .................................................................................................... 36 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hoá giáo dục của thị xã Bến Cát – Tỉnh Bình Dương ................................................................................ 36 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội thị xã Bến Cát – Tỉnh Bình Dương .................. 37 2.1.2. Giới thiệu về các trường tiểu học tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương .... 38 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng hoạt động thư viện và quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ................................................................................................................... 40 2.2.1. Nội dung khảo sát....................................................................................... 40 2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng ......................................................... 40 2.2.3. Tổ chức điều tra, khảo sát .......................................................................... 41 2.2.4. Qui ước thang đo ........................................................................................ 43 2.3. Thực trạng hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ............................................................................... 44 2.3.1 Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ......................... 44 viii 2.3.2 Thực trạng thực hiện kế hoạch, nội dung hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ............................ 46 2.3.3. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát,tỉnh Bình Dương ............................. 50 2.3.4 Thực trạng hỗ trợ cho hoạt động học tập và tìm hiểu kiến thức mới hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ................................................................................................................... 52 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ................................................................... 53 2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ............................................... 53 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ............................ 56 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch phòng hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ......................... 58 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ................ 60 2.4.5. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ các hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ......................... 62 2.4.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện thân thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ................ 63 2.5. Đánh giá chung về thực trạng ....................................................................... 64 2.5.1. Ưu điểm ...................................................................................................... 64 2.5.2. Hạn chế....................................................................................................... 65 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế ............................................................... 66 Tiểu kết chương 2................................................................................................. 66 CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẾN CÁT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ................................................................ 68 3.1. Các cơ sở và nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................. 68 ix 3.1.1. Các biện pháp quản lý hoạt động thư viện thân thiện phải đảm bảo quán triệt đầy đủ các quan điểm của Đảng và Nhà nước về giáo dục .......................... 68 3.1.2. Các biện pháp quản lý hoạt động thư viện phải góp phần hình thành, phát triển nhân cách và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học .............................................................................................................................. 68 3.1.3. Các biện pháp quản lý phải phát huy được tiềm năng của cán bộ và giáo viên, phù hợp với nhu cầu rèn luyện của học sinh ............................................... 68 3.1.4. Các biện pháp quản lý phải tác động đồng bộ vào các yếu tố, các khâu của công tác thư viện thân thiện trong nhà trường ..................................................... 69 3.1.5. Các biện pháp phải đảm bảo tính thiết thực và khả thi .............................. 69 3.1.6. Các biện pháp phải có tính kế thừa, phát huy được kinh nghiệm, tiềm năng của xã hội ............................................................................................................. 70 3.2. Các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thư viện ở các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát – Bình Dương ............................................. 70 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho các lực lượng giáo dục về ý nghĩa và tầm quan trọng của thư viện thân thiện nhà trường ............................................. 70 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng kiến thức về thư viện trường học, quản lý thư viện trường học cho cán bộ quản lý ............................................................... 72 3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ thư viện cho các cán bộ làm công tác thư viện trong trường học ............................................. 74 3.2.4. Biện pháp 4: Kế hoạch hóa hoạt động thư viện ......................................... 75 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường kiểm tra, giám sát hiệu quả hoạt động của thư viện ....................................................................................................................... 77 3.2.6. Biện pháp 6: Phối hợp chặt chẽ các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức các hoạt động thư viện thân thiện ........................................................................ 80 3.2.7. Biện pháp 7: Đầu tư cơ sở vật chất và tạo nguồn kinh phí phục vụ hoạt động thư viện thân thiện ....................................................................................... 82 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 84 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 85 3.4.1. Mục tiêu khảo sát ....................................................................................... 85 x 3.4.2. Đối tượng và phương pháp khảo sát .......................................................... 85 3.4.3. Nội dung khảo sát....................................................................................... 86 3.4.4. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 86 Tiểu kết chương 3................................................................................................. 93 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................. 95 1. Kết luận ............................................................................................................ 95 2. Kiến nghị .......................................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 100 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 102 PHỤ LỤC 1: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN 1 .................................................... 1 PHỤ LỤC 2: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN 2 .................................................... 9 PHỤ LỤC 3: PHIẾU KHẢO SÁT CÁC BIỆN PHÁP ........................................ 12 PHỤ LỤC 4: KẾ HOẠCH PHỎNG VẤN CBQL VÀ GV ................................. 14 PHỤ LỤC 5: BIÊN BẢN PHỎNG VẤN ............................................................ 15 PHỤ LỤC 6: DANH SÁCH NGƯỜI PHỎNG VẤN .......................................... 17 PHỤ LỤC 7: XỬ LÝ KHẢO SÁT ...................................................................... 18 PHỤ LỤC 8: CÁC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐÃ THAM GIA...... 33 xi DANH MỤC CÁC BẢNG Nội dung STT Trang 1 Bảng 2.1. Thống kê số liệu các trường khảo sát 41 2 Bảng 2.2. Đặc điểm CBQL và GV được khảo sát 42 3 Bảng 2.3 Đặc điểm học sinh được khảo sát 43 4 Bảng 2.4. Quy ước xử lý thông tin phiếu khảo sát 44 Bảng 2.5. Thực trạng các kế hoạch hoạt động thư viện thân 5 thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát,tỉnh Bình 46 Dương 6 Bảng 2.6. Thực trạng nội dung hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương 49 Bảng 2.7. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động hoạt động 7 thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến 51 Cát, tỉnh Bình Dương đối tượng khảo sát là CBQL và GV Bảng 2.8. Thực trạng hỗ trợ cho hoạt động học tập và tìm hiểu 8 kiến thức mới hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương đối tượng khảo 52 sát là Học sinh Bảng 2.9. Thực trạng Xây dựng kế hoạch hoạt động thư viện 9 thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh 53 Bình Dương Bảng 2.10. Thực trạng Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động 10 thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến 56 Cát, tỉnh Bình Dương 11 Bảng 2.11. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch phòng hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã xii 59 Bến Cát, tỉnh Bình Dương Bảng 2.12. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch 12 hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị 60 xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương Bảng 2.13. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ các hoạt 13 động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã 62 Bến Cát, tỉnh Bình Dương Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt 14 động thư viện thân thiện ở trường tiểu học trên địa bàn thị xã 64 Bến Cát, tỉnh Bình Dương 15 Bảng 3.1. Ý kiến đánh giá về tính cấp thiết của các biện pháp 86 16 Bảng 3.2. Ý kiến đánh giá về tính khả thi của các biện pháp 88 17 Bảng 3.3. Mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động thư viện thân thiện xiii 91 DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ STT Nội dung Trang 1 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ thể hiện nhận thức về tầm quan trọng hoạt động thư viện thân thiện ở các trường tiểu học trên địa bàn thị Xã Bến Cát – Tỉnh Bình Dương dành cho CBQL và GV 45 2 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp 84 3 Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động thư viện thân thiện 93 xiv MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ 4.0, kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến sự phát triển ở nhiều quốc gia. Đảng tiếp tục khẳng định với Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội”. Nghị quyết cũng đã đề ra những nhiệm vụ, giải pháp, trong đó có giải pháp “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Nhiệm vụ của người giáo viên là giáo dục, giảng dạy để giúp học sinh phát huy tính tích cực, sáng tạo, chủ động chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện thói quen tự tìm tòi, tự học, có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Một nơi lý tưởng nhất để tự tìm tòi lượng kiến thức vô cùng phong phú, đó chính là thư viện. Trong nhà trường, thư viện đóng vai trò quan trọng hỗ trợ cho giáo viên và học sinh trong việc giảng dạy và học tập. Theo Nghị Định số 72/2002/NĐ-CP ngày 06 tháng 8 năm 2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành pháp lệnh thư viện: “Thư viện của các trường trong hệ thống giáo dục phổ thông có nhiệm vụ xây dựng vốn tài liệu đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của người dạy và người học”, và trong quyết định số 10/2007/QĐ-BVHTT ngày 04/5/2007 của Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) về Phê duyệt quy hoạch phát triển ngành Thư viện Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, mục tiêu phát triển chủ yếu cho thư viện trường phổ thông được xác định: “Thư viện trường học phải thực sự trở thành nguồn lực trung tâm của trường học; Thư viện trường học phải đảm bảo thông tin tài liệu cho chương trình học tập, giúp mở rộng kiến thức mọi mặt của các em, hình thành ở các em tính độc lập trong việc đọc, việc học; biết cách thu nhận, phân tích thông tin để hình thành kiến thức mới. Học ở lớp sẽ 1 được củng cố bằng việc đọc (học) ở thư viện trường học”. Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao vai trò của thư viện trường học, điều đó thể hiện tại Điều 7Thông tư số 47/2012/TT-BGDĐT ngày 07 tháng 12 năm 2012, quy định rõ: “Có thư viện theo tiêu chuẩn quy định về tổ chức và hoạt động của thư viện trường học”, nghĩa là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá trường phổ thông đạt chuẩn là thư viện của trường đó phải đạt chuẩn. Như vậy, thư viện ở một trường phổ thông đạt chuẩn không phải chỉ xét về điều kiện cơ sở vật chất, về số lượng đầu sách báo,… Một thư viện trường học phát triển tốt hay không phụ thuộc phần lớn vào công tác quản lý hoạt động thư viện ở trường đó. Thực tế cho thấy vai trò của người hiệu trưởng là rất quan trọng trong vấn đề quản lý, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động thư viện trong một nhà trường. Phải quản lý như thế nào để thư viện ở trường đó hoạt động đạt hiệu quả? Quản lý như thế nào để nâng cao chất lượng hoạt động thư viện thân thiện, phát huy vai trò tích cực của thư viện đối với công tác dạy học và giáo dục trong nhà trường. Thư viện thân thiện theo hướng tiếp cận lấy quyền trẻ em là nền tảng cho mọi hoạt động nhằm hướng tới đáp ứng quyền trẻ em và nhấn mạnh tới sự tham gia của học sinh. Theo hướng tiếp cận này, học sinh trong trường tiểu học có cơ hội tham gia vào các bước xây dựng Thư viện thân thiện tại trường của mình từ khâu lập kế hoạch, thực hiện, giám sát và đánh giá. Ngoài ra tất cả các hoạt động trong thư viện đều hướng tới đáp ứng quyền phát triển về trí tuệ cũng như về thể chất của các em. Thư viện thân thiện được dựa trên các quyền trẻ em cụ thể là quyền tiếp cận với thông tin bổ ích, hưởng một nền giáo dục phù hợp để phát triển mọi tiềm năng của học sinh. Phát triển thư viện thân thiện nhằm đáp ứng quyền tiếp cận thông tin, tiếp cận giáo dục của học sinh. Qua đó, các em được tiếp cận với sách, báo, tạp chí để tìm hiểu về thế giới xung quanh và thế giới bên ngoài. Trong Công ước LHQ về Quyền trẻ em, ta có thể hiểu việc xây dựng thư viện thân thiện trong trường học là trách nhiệm, nghĩa vụ của “người lớn” nhằm thực hiện các quyền của các em và học sinh em là đối tượng hưởng lợi từ các quyền của mình. 2 Thư viện thân thiện góp phần hình thành và phát triển thói quen đọc sách của học sinh từ những những cấp học sớm nhất thông qua các hoạt động phong phú, hấp dẫn, gợi sự tò mò của các em từ đó thúc đẩy các em yêu thích sách và say mê đọc sách. Thư viện thân thiện hỗ trợ các em trong học tập thông qua thúc đẩy sự tích cực của các em trong các hoạt động và chủ động tìm kiếm, phám khá thông tin, kiến thức mới để phục vụ bài học và làm giàu kiến thức của bản thân. Thư viện trường học thân thiện giúp học sinh hình thành kỹ năng tư duy, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng tìm kiếm, xử lý thông tin, phát triển khả năng sáng tạo, tưởng tượng phong phú của học sinh em và các kỹ năng xã hội khác Thư viện thân thiện giúp các em tìm hiểu về văn hóa địa phương, từ đó khuyến khích niềm hứng thú và niềm tự hào của các em về quê hương, đất nước mình Thư viện thân thiện giúp các em giải trí với những cuốn sách yêu thích của mình trong thời gian rảnh rỗi Thư viện thân thiện mang lại hữu ích cho giáo viên vì họ có các nguồn tài nguyên, tài liệu trong thư viện để hoàn thiện kiến thức của mình để chuẩn bị cho bài giảng phong phú hơn và giải đáp các thắc mắc của học sinh. Từ các nguồn tài liệu sẵn có trong thư viện, giáo viên có thể ra các bài tập, yêu cầu học sinh sử dụng thư viện và khai khác các thông tin ở đó đề hoàn thành bài học của mình. Từ đó, học sinh được khuyến khích học tập độc lập và chủ động trong việc tìm kiếm thông tin đồng thời hình thành thói quen tự học Trên thực tế hiện nay một số trường tiểu học trên địa bàn Thị xã Bến Cát vẫn còn xem nhẹ công tác thư viện, chưa có sự quan tâm đúng mức về các hoạt động của thư viện nhà trường. Thư viện hiện nay khá mang tính hình thức, để cho có. Khi có đoàn kiểm tra thì các trường mới thật sự chú ý. Các đầu sách trong thư viện hiện nay cũng không đáp ứng được nhu cầu của học sinh cũng như cán bộ công nhân viên trong nhà trường. Vì vậy, với mong muốn tìm hiểu nhu cầu thực tế cũng như có các giải pháp nhằm đáp ứng yêu cầu hiện nay, đặc biệt là một thư viện thân thiện là điều cần thiết. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực cho thư 3 viện có nơi chỉ làm công tác kiêm nhiệm, Cán bộ thư viện có nơi chỉ làm công tác kiêm nhiệm, cán bộ quản lý còn thiếu sự chỉ đạo và quản lý chặt chẽ về công tác này, hoặc quản lý còn lỏng lẻo dẫn đến hiệu quả hoạt động thư viện chưa cao. Với nhận thức sâu sắc về vai trò quan trọng của thư viện trường tiểu học, trên cơ sở nghiên cứu thực tế về quản lý thư viện và hướng đến mục tiêu thư viện phát huy hơn nữa chức năng hỗ trợ giáo dục toàn diện trong nhà trường, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp của mình. Với mong muốn tìm ra các giải pháp phát triển thư viện thân thiện tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương ngày càng phát triển mạnh và đáp ứng yêu cầu thực tế yêu cầu đổi mới giáo dục ngày nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động thư viện thân thiện và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động thư viện thân thiện tại trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện thân thiện ở các trường tiểu học trên địa bàn thị xã. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động thư viện thân thiện ở các trường tiểu học trên địa bàn thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa lý luận về hoạt động thư viện thân thiện và quản lý hoạt động thư viện thân thiện ở các trường tiểu học; Tìm hiểu và phân tích thực trạng hoạt động thư viện thân thiện và quản lý hoạt động thư viện thân thiện ở trường tiểu học thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương; Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thư viện thân thiện ở các trường tiểu học thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương. 4