UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG
TÊN ĐỀ TÀI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
N V N THẠ
BÌNH DƯƠNG – 2018
UBND TỈNH BÌNH DƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT
NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG
TÊN ĐỀ TÀI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH DƯƠNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 8140114
N V N THẠ
NGƯỜI HƯ NG D N
H
HỌ
T TRẦN THỊ TUYẾT MAI
--------------------------------
BÌNH DƯƠNG – 2018
ỜI
MĐ
N
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, trích dẫn đầy đủ và chưa từng
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Lệ Hằng
i
ỜI ẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả
đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của Nhà trường, Thầy/Cô và bạn
bè. Với tình cảm chân thành, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:
- Ban Giám hiệu Trường Đại học Thủ Dầu Một, các Thầy/Cô phòng Đào
tạo sau Đại học, Thầy/Cô Khoa Quản lý giáo dục đã tạo điều kiện và giúp đỡ
trong suốt quá trình tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
- Đặc biệt, tác giả xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Thị Tuyết
Mai – người hướng dẫn khoa học đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
- Lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Tân Uyên, Ban giám hiệu,
quý Thầy/Cô và các em học sinh tại các trường THCS trên địa bàn thị xã Tân
Uyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả khảo sát thu thập số liệu.
- Xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, anh/chị em đồng nghiệp và tập thể
lớp Cao học Quản lý giáo dục Khóa 2 đã luôn bên cạnh, động viên và giúp đỡ tác
giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn.
Bản thân đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện
luận văn song không thể tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong quý Thầy/Cô chỉ
dẫn để luận văn được hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Tác giả
Nguyễn Thị Lệ Hằng
ii
TÓM TẮT
Trong nhà trường, thư viện đóng vai trò quan trọng hỗ trợ cho giáo viên
và học sinh trong việc giảng dạy và học tập. Nó là “linh hồn”, là trung tâm sinh
hoạt, học tập và nghiên cứu khoa học của nhà trường. Thư viện góp phần giúp
giáo viên thực hiện quá trình dạy học đạt kết quả cao, là nơi bồi dưỡng kiến thức
cơ bản về khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu của giáo viên, đọc
sách của học sinh và xây dựng tác phong làm việc khoa học cho các thành viên
trong nhà trường. Thư viện giúp học sinh hình thành tri thức lý thuyết và khả
năng thực hành đạt hiệu quả cao trong học tập. Có thể khẳng định việc sử dụng
thư viện có hiệu quả sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy
học và giáo dục.
Theo đánh giá của Bộ Giáo dục và Đào tạo, một trong những tiêu chuẩn
để đánh giá trường phổ thông đạt chuẩn là thư viện của trường đó phải đạt chuẩn.
Thư viện ở một trường phổ thông đạt chuẩn không phải chỉ xét về điều kiện cơ
sở vật chất, về số lượng đầu sách báo … mà vấn đề quan trọng là thư viện đó
được tổ chức và hoạt động như thế nào? Một thư viện trường học hoạt động tốt
hay không phụ thuộc phần lớn vào công tác quản lý hoạt động thư viện ở trường
đó. Thực tế cho thấy vai trò của hiệu trưởng rất quan trọng trong vấn đề quản lý,
chỉ đạo, kiểm tra hoạt động thư viện trong một nhà trường. Phải quản lý như thế
nào để nâng cao chất lượng hoạt động thư viện, phát huy vai trò tích cực của thư
viện đối với công tác dạy học và giáo dục trong nhà trường?
Cùng với cả nước, tỉnh Bình Dương rất quan tâm, chú trọng công tác phát
triển thư viện với mong muốn người dân tăng cường các kỹ năng đọc sách báo,
với phương châm “Học thường xuyên, suốt đời” và “Học tập để hoàn thiện nhân
cách, phát triển bản thân” làm nền móng, dựa trên các mục tiêu tổng quát của
việc học là “học để biết, học để làm, học để cùng sống với nhau và học để làm
người”.
Là một thị xã phía Bắc của tỉnh Bình Dương, trong những năm qua, ngành
giáo dục thị xã Tân Uyên cũng đã góp phần xây dựng được nhiều trường đạt
iii
chuẩn quốc gia, nhiều thư viện đạt thư viện tiên tiến. Tuy nhiên, trên thực tế hiện
nay một số trường THCS trên địa bàn vẫn còn xem nhẹ công tác thư viện, chưa
có sự quan tâm đúng mức về các hoạt động của thư viện nhà trường. Cán bộ thư
viện có nơi chỉ làm công tác kiêm nhiệm, cán bộ quản lý còn thiếu sự chỉ đạo và
quản lý chặt chẽ về công tác này, hoặc quản lý còn lỏng lẻo dẫn đến hiệu quả
hoạt động thư viện chưa cao. Do đó để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục như
hiện nay đòi hỏi việc quản lý hoạt động thư viện ở các trường phải có những thay
đổi nhằm phát huy nội lực sẵn có của nhà trường và khắc phục những hạn chế
nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của thư viện, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường.
Quản lý hoạt động thư viện ở trường trung học cơ sở là quản lý mục tiêu
hoạt động thư viện, quản lý cán bộ thư viện, quản lý cơ sở vật chất – thiết bị kỹ
thuật, quản lý vốn tài liệu, quản lý việc phục vụ bạn đọc và quản lý việc ứng
dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện. Để quản lý hoạt động thư viện
có hiệu quả cần có những biện pháp quản lý thiết thực và hợp lý của Hiệu trưởng
để cán bộ thư viện, giáo viên và học sinh ngày càng hứng thú hơn trong việc
thường xuyên đến thư viện nghiên cứu, tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao kiến
thức.
Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động thư viện tại các trường
trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên cho thấy: quản lý cơ sở vật chất –
thiết bị kỹ thuật, quản lý cán bộ thư viện, quản lý vốn tài liệu được thực hiện ở
mức khá. Tuy nhiên, trong công tác quản lý mục tiêu; quản lý việc phục vụ bạn
đọc và quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện cũng
như việc kiểm tra hoạt động thư viện còn nhiều hạn chế, …
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận của công tác quản lý hoạt động thư viện và
thực trạng quản lý hoạt động thư viện tại các trường trung học cơ sở trên địa bàn
thị xã Tân Uyên, tác giả đề xuất 5 biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác
quản lý hoạt động thư viện, đó là: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, cán bộ
thư viện, giáo viên và học sinh; Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; Tăng cường
đầu tư, xây dựng cải tạo cơ sở vật chất, trang bị cơ sở hạ tầng công nghệ thông
iv
tin; Đẩy mạnh chỉ đạo xây dựng thư viện thân thiện ở các trường trung học cơ sở;
Tăng cường kiểm tra hoạt động của thư viện.
Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp được đề xuất có tính cần
thiết và khả thi cao. Do đó, các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân
Uyên và các địa bàn khác có thể nghiên cứu, vận dụng linh hoạt, sáng tạo những
biện pháp này để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý hoạt động thư
viện trong các nhà trường, nhằm nâng cao vị thế, phát huy vai trò của thư viện
trong việc giáo dục thế hệ trẻ, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục đào tạo.
v
MỤ
LỜI
MĐ
Ụ
N .................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
TÓM TẮT ............................................................................................................ iii
MỤC LỤC ............................................................................................................ vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................. x
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. xi
DANH MỤ
Á
Ơ ĐỒ, BIỂ ĐỒ............................................................. xiv
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................ 3
3.1. Khách thể nghiên cứu .................................................................................... 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ........................................... 4
7.1. Phương pháp luận ......................................................................................... 4
7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc ................................................................. 4
7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic ......................................................................... 5
7.1.3. Quan điểm thực tiễn ................................................................................. 5
7.2. ác phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 5
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận ............................................................. 5
7.2.2. Các phương pháp thực tiễn ...................................................................... 5
7.2.3. Phương pháp thống kê toán học .............................................................. 6
8. Bố cục của đề tài ............................................................................................... 6
Chương 1. Ơ Ở LÝ LU N VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌ
Ơ Ở ....................................................................... 7
1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................... 7
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................ 13
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường trung học cơ sở ............ 13
1.2.2. Thư viện, hoạt động thư viện ................................................................. 16
vi
1.2.3. Quản lý hoạt động thư viện trường trung học cơ sở .............................. 21
1.3. Hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............................................. 22
1.3.1. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ..
............................................................................................................... 22
1.3.2. Mục tiêu hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............................ 26
1.3.3. Nội dung hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............................ 29
1.3.4. Hình thức tổ chức hoạt động thư viện trường trung học cơ sở .............. 32
1.4. Lý luận về quản lý hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............. 34
1.4.1. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động thư viện trường trung học cơ sở..
............................................................................................................... 34
1.4.2. Chức năng quản lý hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............ 35
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động thư viện trường trung học cơ sở ............... 38
1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện trường trung học
cơ sở
............................................................................................................... 44
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌ
Ơ Ở TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TÂN UYÊN,
TỈNH BÌNH DƯƠNG ........................................................................................ 49
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục của thị xã Tân
Uyên, tỉnh Bình Dương ...................................................................................... 49
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội địa phương ....................... 49
2.1.2. Tình hình giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh
Bình Dương .......................................................................................................... 51
2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng hoạt động thư viện và quản lý hoạt động
thư viện ................................................................................................................ 55
2.2.1. Nội dung khảo sát .................................................................................. 55
2.2.2. Công cụ điều tra, khảo sát thực trạng .................................................... 55
2.2.3. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo ........................................................... 56
2.2.4. Tổ chức điều tra, khảo sát ...................................................................... 56
2.2.5. Qui ước thang đo ................................................................................... 60
2.3. Thực trạng hoạt động thư viện ở trường trung học cơ sở trên địa bàn thị
xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ......................................................................... 61
2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, cán bộ thư viện, giáo viên và học sinh về
tầm quan trọng của thư viện ................................................................................. 61
2.3.2. Thực trạng về vốn tài liệu của thư viện ................................................. 62
2.3.3. Thực trạng về cơ sở vật chất – thiết bị kỹ thuật của thư viện ................ 64
vii
2.3.4. Thực trạng về cán bộ thư viện ............................................................... 66
2.3.5. Thực trạng về hoạt động thư viện .......................................................... 70
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động thư viện ở trường trung
học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................. 76
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, cán bộ thư viện và giáo viên
về quản lý hoạt động thư viện .............................................................................. 76
2.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu hoạt động thư viện ................................... 79
2.4.3. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất – thiết bị kỹ thuật của thư viện ........ 81
2.4.4. Thực trạng quản lý cán bộ thư viện ....................................................... 84
2.4.5. Thực trạng quản lý vốn tài liệu .............................................................. 86
2.4.6. Thực trạng quản lý hoạt động phục vụ bạn đọc..................................... 89
2.4.7. Thực trạng quản lý việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động
thư viện ............................................................................................................... 91
2.4.8. Thực trạng kiểm tra hoạt động của thư viện .......................................... 94
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện ở
trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ..... 96
2.5.1. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện ...... 96
2.5.2. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động thư viện .......... 99
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động thư viện của hiệu
trưởng trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình
Dương ................................................................................................................ 102
2.6.1. Ưu điểm ............................................................................................... 102
2.6.2. Hạn chế ................................................................................................ 103
2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................ 105
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌ
Ơ Ở TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ TÂN UYÊN, TỈNH BÌNH
DƯƠNG ............................................................................................................. 108
3.1. Những cơ sở đề xuất các biện pháp ......................................................... 108
3.1.1. Căn cứ vào cơ sở lý luận về quản lý hoạt động thư viện trung học cơ sở .
............................................................................................................. 108
3.1.2. Căn cứ vào cơ sở pháp lý về quản lý hoạt động thư viện trung học cơ sở
............................................................................................................. 108
3.1.3. Căn cứ vào thực trạng công tác quản lý hoạt động thư viện trung học cơ
sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ............................................ 110
3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................. 110
viii
3.2.1. Đảm bảo tính kế thừa ........................................................................... 110
3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống - cấu trúc......................................................... 111
3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn......................................................................... 111
3.2.4. Đảm bảo tính khả thi............................................................................ 111
3.3. Biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động thư viện ở trường trung
học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương ........................... 112
3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, cán bộ thư viện,
giáo viên và học sinh .......................................................................................... 112
3.3.2. Biện pháp 2: Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực ............................... 115
3.3.3. Biện pháp 3: Tăng cường đầu tư, xây dựng cải tạo cơ sở vật chất, trang
bị cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin ................................................................. 119
3.3.4. Biện pháp 4: Đẩy mạnh chỉ đạo xây dựng thư viện thân thiện ở các
trường trung học cơ sở ....................................................................................... 122
3.3.5. Biện pháp 5: Tăng cường kiểm tra hoạt động của thư viện ................. 128
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 130
3.5. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất .............. 132
3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ........................................................................ 132
3.5.2. Công cụ và khách thể khảo sát ............................................................ 132
3.5.3. Quy định các mức độ đánh giá ............................................................ 132
3.5.4. Kết quả khảo sát ................................................................................... 133
KẾT LU N ....................................................................................................... 146
1. Kết luận ......................................................................................................... 146
2. Khuyến nghị .................................................................................................. 148
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo............................................................. 148
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo ............................................................. 149
2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo ....................................................... 149
2.4. Đối với các trường trung học cơ sở trên địa bàn thị xã Tân Uyên ......... 149
2.4.1. Đối với hiệu trưởng ...................................................................... 149
2.4.2. Đối với cán bộ thư viện ................................................................ 150
DANH MỤ
Á
ÔNG TRÌNH ĐÃ ÔNG BỐ ...................................... 152
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 153
PHỤ LỤC
ix
D NH MỤ
STT
Á
HỮ VIẾT TẮT
hữ viết tắt
Nội dung đầy đủ
1
Bộ VHTTDL
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
2
CB-GV-NV
Cán bộ - giáo viên - nhân viên
3
CBQL
Cán bộ quản lý
4
CBTV
Cán bộ thư viện
5
CĐ
Cao đẳng
6
CMHS
Cha mẹ học sinh
7
CNTT
Công nghệ thông tin
8
CSVC
Cơ sở vật chất
9
CSVC-TBKT
Cơ sở vật chất – thiết bị kỹ thuật
10
GDĐT
Giáo dục và Đào tạo
11
GV
Giáo viên
12
GVCN
Giáo viên chủ nhiệm
13
HĐTV
Hoạt động thư viện
14
HS
Học sinh
15
HT
Hiệu trưởng
16
NVTV
Nhân viên thư viện
17
PHT
Phó hiệu trưởng
18
QL
Quản lý
19
QLGD
Quản lý giáo dục
20
TBKT
Thiết bị kỹ thuật
21
THCS
Trung học cơ sở
22
TPCM
Tổ phó chuyên môn
23
TTCM
Tổ trưởng chuyên môn
24
TV
Thư viện
25
UBND
Ủy ban nhân dân
x
D NH MỤ
STT
Ý HIỆ
1
Bảng 2.1
2
Bảng 2.2
3
Bảng 2.3
4
Bảng 2.4
5
Bảng 2.5
6
Bảng 2.6
7
Bảng 2.7
8
Bảng 2.8
9
Bảng 2.9
10
Bảng 2.10
11
Bảng 2.11
12
Bảng 2.12
13
Bảng 2.13
14
Bảng 2.14
Á BẢNG
TÊN BẢNG
Tình hình thư viện các trường THCS trên địa
bàn thị xã Tân Uyên
Tình hình nhân sự thư viện và một số HĐTV
các trường THCS trên địa bàn thị xã Tân Uyên
Độ tin cậy của thang đo được xác định bằng hệ
số tin cậy Anpha–Cronbach
Phân bố số lượng và đặc điểm đối tượng khảo
sát
Phân bố số lượng và đặc điểm học sinh được
khảo sát
Quy ước xử lý thông tin phiếu khảo sát
Nhận thức của CBQL, CBTV, GV và HS về tầm
quan trọng của thư viện
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV và HS về thực
trạng về vốn tài liệu
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV và HS về thực
trạng hoạt động nghiệp vụ thư viện
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV và HS về thực
trạng hoạt động phục vụ bạn đọc
So sánh thực trạng HĐTV theo các nhóm khách
thể
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
nhận thức tầm quan trọng của quản lý HĐTV
So sánh nhận thức về tầm quan trọng của quản
lý HĐTV
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
quản lý mục tiêu hoạt động thư viện
xi
Trang
53
54
56
56
59
60
61
62
70
72
74
76
78
79
STT
Ý HIỆ
15
Bảng 2.15
16
Bảng 2.16
TÊN BẢNG
So sánh đánh giá về QL mục tiêu HĐTV theo
các nhóm khách thể
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
quản lý cơ sở vật chất – thiết bị kỹ thuật của TV
Trang
81
82
So sánh đánh giá về quản lý cơ sở vật chất –
17
Bảng 2.17
thiết bị kỹ thuật của thư viện theo các nhóm
83
khách thể
18
Bảng 2.18
19
Bảng 2.19
20
Bảng 2.20
21
Bảng 2.21
22
Bảng 2.22
23
Bảng 2.23
24
Bảng 2.24
25
Bảng 2.25
26
Bảng 2.26
27
Bảng 2.27
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
quản lý cán bộ thư viện
So sánh đánh giá về quản lý CBTV theo các
nhóm khách thể
Ý kiến của CBQL, GV và CBTV về thực trạng
quản lý vốn tài liệu
So sánh đánh giá về quản lý vốn tài liệu theo các
nhóm khách thể
Ý kiến của CBQL, GV và CBTV về thực trạng
quản lý hoạt động phục vụ bạn đọc
So sánh đánh giá về quản lý hoạt động phục vụ
bạn đọc theo các nhóm khách thể
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
quản lý việc ứng dụng CNTT trong HĐTV
So sánh đánh giá về quản lý ứng dụng CNTT
trong HĐTV theo các nhóm khách thể
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về thực trạng
kiểm tra hoạt động của thư viện
So sánh đánh giá về kiểm tra HĐTV theo các
nhóm khách thể
xii
84
86
86
88
89
91
92
93
94
95
STT
Ý HIỆ
28
Bảng 2.28
29
Bảng 3.1
TÊN BẢNG
Ý kiến của CBQL, CBTV và GV về mức độ ảnh
hưởng của các yếu tố chủ quan
Cách tính điểm của phiếu hỏi
Trang
99
133
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
30
Bảng 3.2
và tính khả thi của biện pháp nâng cao nhận thức
134
của CBQL, CBTV, GV về QL HĐTV
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
31
Bảng 3.3
và tính khả thi của biện pháp đào tạo, bồi dưỡng
136
nguồn nhân lực
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
32
Bảng 3.4
và tính khả thi của biện pháp tăng cường đầu tư,
xây dựng cải tạo CSVC, trang bị cơ sở hạ tầng
138
CNTT
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
33
Bảng 3.5
và tính khả thi của biện pháp đẩy mạnh chỉ đạo
140
xây dựng thư viện thân thiện ở các trường THCS
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
34
Bảng 3.6
và tính khả thi của biện pháp tăng cường kiểm
142
tra hiệu quả hoạt động của thư viện
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về tính cần thiết
35
Bảng 3.7
và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động thư viện
xiii
143
D NH MỤ
STT
Ý HIỆ
1
ơ đồ 1.1
2
Biểu đồ 2.1
Á
Ơ ĐỒ, BIỂ ĐỒ
TÊN Ơ ĐỒ, BIỂ ĐỒ
Trang
Các yếu tố hình thành một thư viện
18
Tầm quan trọng của thư viện trường học
62
Ý kiến của CBQL, GV, HS về thực trạng cơ sở
3
Biểu đồ 2.2
vật chất – thiết bị kỹ thuật của thư viện trường
64
học
4
Biểu đồ 2.3
5
Biểu đồ 2.4
6
Biểu đồ 2.5
7
Biểu đồ 2.6
Ý kiến CBQL, CBTV, GV và HS về năng lực
của CBTV trường học
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV và HS về phẩm
chất của CBTV
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về yếu tố thuận
lợi khách quan ảnh hưởng đến HĐTV
Ý kiến của CBQL, CBTV, GV về yếu tố khó
khăn khách quan ảnh hưởng đến HĐTV
xiv
67
69
97
98
MỞ ĐẦ
1. ý do chọn đề tài
Trong giai đoạn hiện nay, khi cuộc cách mạng khoa học và công nghệ,
kinh tế tri thức và quá trình toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến
sự phát triển ở nhiều quốc gia. Ở nước ta, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày
04/11/2013, Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách
hàng đầu” và Nghị quyết cũng đã đề ra những nhiệm vụ, giải pháp, trong đó có
giải pháp “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện
đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng
của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự
cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu
trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội,
ngoại khóa, nghiên cứu khoa học” (Ban chấp hành trung ương Đảng, 2013).
Nhiệm vụ của người giáo viên (GV) là giảng dạy, giáo dục (GD) để giúp học
sinh (HS) phát huy tính tích cực, sáng tạo, chủ động chiếm lĩnh tri thức, rèn
luyện thói quen tự tìm tòi, tự học, có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Một nơi lý tưởng nhất để tự tìm tòi lượng kiến thức vô cùng phong phú, đó chính
là thư viện (TV).
Trong nhà trường, thư viện đóng vai trò quan trọng hỗ trợ cho GV và HS
trong việc giảng dạy và học tập. Nó là “linh hồn”, là trung tâm sinh hoạt, học tập
và nghiên cứu khoa học của nhà trường. “Thư viện của các trường trong hệ
thống giáo dục phổ thông có nhiệm vụ xây dựng vốn tài liệu đáp ứng yêu cầu đổi
mới giáo dục, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập của người dạy và người
học” (Nghị định Chính phủ, 2002), và mục tiêu phát triển chủ yếu của thư viện
trường phổ thông: “Thư viện trường học phải thực sự trở thành nguồn lực trung
tâm của trường học; Thư viện trường học phải đảm bảo thông tin tài liệu cho
chương trình học tập, giúp mở rộng kiến thức mọi mặt của các em, hình thành ở
các em tính độc lập trong việc đọc, việc học; biết cách thu nhận, phân tích thông
1
tin để hình thành kiến thức mới. Học ở lớp sẽ được củng cố bằng việc đọc (học)
ở thư viện trường học” (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, 2007). Thư viện là
thành tố cơ bản của quá trình dạy học, góp phần giúp GV thực hiện quá trình dạy
học đạt kết quả cao, là nơi bồi dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học, xây dựng
thói quen tự học, tự nghiên cứu của GV, đọc sách của HS và xây dựng tác phong
làm việc khoa học cho các thành viên trong nhà trường. TV là điểm tựa cho HS
hình thành tri thức lý thuyết và khả năng thực hành đạt hiệu quả cao trong hoạt
động học tập. Có thể khẳng định rằng, việc sử dụng TV có hiệu quả sẽ góp phần
quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học và GD của các nhà trường.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao vai trò của thư viện trường học, điều
đó thể hiện tại Điều 7-Thông tư số 47/2012/TT-BGDĐT ngày 07 tháng 12 năm
2012: “Có thư viện theo tiêu chuẩn quy định về tổ chức và hoạt động của thư
viện trường học” (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2012), nghĩa là một trong những tiêu
chuẩn để đánh giá trường phổ thông đạt chuẩn là TV của trường đó phải đạt
chuẩn. Như vậy, TV ở một trường phổ thông đạt chuẩn không phải chỉ xét về
điều kiện cơ sở vật chất, về số lượng đầu sách báo … mà vấn đề quan trọng ở đây
là thư viện đó được tổ chức và hoạt động như thế nào? Một TV trường học phát
triển tốt hay không phụ thuộc phần lớn vào công tác quản lý (QL) hoạt động thư
viện (HĐTV) ở trường đó. Thực tế cho thấy vai trò của người hiệu trưởng là rất
quan trọng trong vấn đề quản lý, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động thư viện trong một
nhà trường. Phải quản lý như thế nào để thư viện ở trường đó hoạt động đạt hiệu
quả? Quản lý như thế nào để nâng cao chất lượng HĐTV, phát huy vai trò tích
cực của thư viện đối với công tác dạy học và giáo dục trong nhà trường?
Cùng với cả nước, tỉnh Bình Dương rất quan tâm, chú trọng công tác phát
triển thư viện với mong muốn người dân tăng cường các kỹ năng đọc sách báo,
với phương châm: “Học thường xuyên, suốt đời” và “Học tập để hoàn thiện
nhân cách, phát triển bản thân” (Sở GDĐT Bình Dương, 2017) làm nền móng,
dựa trên các mục tiêu tổng quát của việc học là “học để biết, học để làm, học để
cùng sống với nhau và học để làm người”.
2
Là một thị xã phía Bắc của tỉnh Bình Dương, trong những năm qua, ngành
giáo dục thị xã Tân Uyên cũng đã góp phần xây dựng được nhiều trường đạt
chuẩn quốc gia, nhiều TV đạt thư viện tiên tiến. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay
một số trường THCS trên địa bàn vẫn còn xem nhẹ công tác TV, chưa có sự quan
tâm đúng mức về các HĐTV của nhà trường. Cán bộ thư viện có nơi chỉ làm
công tác kiêm nhiệm, cán bộ quản lý còn thiếu sự chỉ đạo và QL chặt chẽ về
công tác này, hoặc QL còn lỏng lẻo dẫn đến hiệu quả HĐTV chưa cao. Với nhận
thức sâu sắc về vai trò quan trọng của TV trường THCS, trên cơ sở nghiên cứu
thực tế về quản lý HĐTV và hướng đến mục tiêu thư viện phát huy hơn nữa chức
năng hỗ trợ giáo dục toàn diện trong nhà trường, chúng tôi chọn đề tài nghiên
cứu: “Quản lý hoạt động thư viện ở trường trung học cơ sở trên địa bàn thị
xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về quản lý hoạt động thư viện và khảo sát
thực trạng quản lý hoạt động thư viện tại trường THCS trên địa bàn thị xã Tân
Uyên, tỉnh Bình Dương, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động thư viện ở trường THCS trên địa bàn thị xã này.
3.
3.1.
hách thể và đối tượng nghiên cứu
hách thể nghiên cứu
Hoạt động thư viện ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động thư viện ở trường THCS trên địa bàn thị xã Tân Uyên,
tỉnh Bình Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Thư viện nhà trường có vai trò quan trọng góp phần giáo dục toàn diện HS
trong nhà trường. Công tác quản lý HĐTV ở trường THCS thị xã Tân Uyên, tỉnh
Bình Dương đã đạt được những kết quả nhất định góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục, khẳng định uy tín nhà trường. Tuy nhiên, công tác quản lý HĐTV ở
3
trường THCS thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương vẫn còn một số hạn chế như đầu
tư cơ sở vật chất cho thư viện còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng; công tác
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thư viện, quản lý hoạt động phục vụ bạn đọc và ứng
dụng công nghệ thông tin trong HĐTV chưa đem lại hiệu quả thiết thực; công tác
kiểm tra, đánh giá HĐTV còn hình thức. Nếu khảo sát, đánh giá đúng thực trạng
và xác định được nguyên nhân của thực trạng HĐTV trong nhà trường thì có thể
đề xuất các biện pháp quản lý HĐTV đảm bảo tính cần thiết và khả thi cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa lý luận về hoạt động thư viện và quản lý hoạt động thư
viện ở trường THCS;
- Tìm hiểu và phân tích thực trạng hoạt động thư viện và quản lý hoạt
động thư viện ở trường THCS thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương;
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động thư viện ở trường THCS thị xã
Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Đề tài khảo sát thực trạng quản lý hoạt động thư viện ở
trường THCS trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương dưới sự điều hành,
lãnh đạo của hiệu trưởng nhà trường.
- Về địa bàn: Đề tài khảo sát thực trạng hoạt động thư viện và quản lý hoạt
động thư viện ở trường THCS trên địa bàn thị xã Tân Uyên, tỉnh Bình Dương.
- Về thời gian: Đề tài khảo sát thực trạng trong hai năm học 2016 – 2017
và năm 2017 - 2018.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận
7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc
Quan điểm hệ thống – cấu trúc nghiên cứu hiện tượng một cách toàn diện,
trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận. Xác định
4
- Xem thêm -