Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố hải dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐẶNG THỊ KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐẶNG THỊ KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016 Tác giả Đặng Thị Kim Thanh i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Bằng tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi đến lãnh đạo trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo Phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý Giáo dục, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã giảng dạy và hướng dẫn em trong suốt quá trình học tập. Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, người đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Dương, các trường tiểu học trên địa bàn Thành phố Hải Dương cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn thành luận văn được thuận lợi. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo và đồng chí, đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn. Tác giả Đặng Thị Kim Thanh ii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................... vii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC .........6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới...................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 11 1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 11 1.2.2. Quản lý hoạt động giáo dục ..................................................................... 13 1.2.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .............................................. 14 1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .................................................................................................... 15 1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường Tiểu học ....................................................................... 17 iii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................................................................... 17 1.3.2. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học .................................................................. 18 1.3.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học......................................................................................... 19 1.3.4. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .. 19 1.3.5. Phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh các trường tiểu học .................................................................................. 21 1.3.6. Các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ở trường tiểu học .............................................................................. 25 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .................................................................................................... 27 1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ....... 27 1.4.2. Tổ chức thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .. 29 1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương........... 30 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương......... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở tiểu học .................................................................. 33 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 33 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 34 Kết luận chương 1.............................................................................................. 36 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ................................................ 37 2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương .............................. 37 2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 38 2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 39 2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................................................... 41 iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương .............................. 41 2.2.2. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 45 2.2.3. Thực trạng con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 46 2.2.4. Thực trạng về kết quả giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương ................................................................ 49 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học ..................................................................................... 51 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương... 51 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................... 52 2.3.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ........................ 55 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .......................................................................................... 59 2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ........... 61 2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ............ 62 Kết luận chương 2.............................................................................................. 64 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ........................................... 65 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 65 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 65 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 65 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 66 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 66 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3.2. Các biện pháp quản lý ................................................................................ 66 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS Tiểu học. .............. 66 3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển chương trình giáo dục theo hướng lồng ghép nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học .... 69 3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho giáo viên .................................................. 71 3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh ......................................... 73 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ............................................... 76 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 78 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp....................... 79 3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ............................................................................ 80 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ................ 81 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83 1. Kết luận .......................................................................................................... 83 2. Khuyến nghị................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 88 PHỤ LỤC vi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý DH : Dạy học GD : Giáo dục GDĐT : Giáo dục đào tạo GDTH : Giáo dục tiểu học GV : Giáo viên HĐ GD : Hoạt động giáo dục HĐ QL : Hoạt động quản lý HS : Học sinh KQ HĐGD: Kết quả hoạt động giáo dục LSĐP : Lịch sử địa phương PCGD : Phổ cập giáo dục QL HĐGD: Quản lý hoạt động giáo dục QL : Quản lý TP : Thành phố THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô phát triển cấp học Tiểu học .............................................. 38 Bảng 2.2. Thực trạng nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học TP Hải Dương ............................................. 43 Bảng 2.3. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương ................................ 45 Bảng 2.4. Thực trạng các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................ 46 Bảng 2.5. Đánh giá của Cán bộ quản lý và Giáo viên trường Tiểu học về mức độ đạt được của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ...................................................................................... 49 Bảng 2.6. hực trạng mức độ hứng thú của học sinh các trường tiểu học thành phố Hải Dương khi tham gia hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ................................................................ 50 Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ..... 51 Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................... 54 Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương về kế t quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh........................................... 57 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đánh giá kế t quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của học sinh tiểu học Thành phố Hải Dương ............................................................................... 60 Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học Thành phố Hải Dương ............... 62 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ..................... 81 Bảng 3.2. Kế t quả khảo nghiêm ̣ về tính khả thi của các biê ̣n pháp QL hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương ............................. 82 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn vi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ............. 52 Biểu đồ 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ......... 55 Biểu đồ 2.3. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương về kế t quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ........................... 58 Biểu đồ 2.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá kế t quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của học sinh tiểu học Thành phố Hải Dương............................................................................ 61 vii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, đặc biệt Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Để phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh trong môi trường giáo dục thì vai trò của bậc giáo dục tiểu học đặc biệt quan trọng, “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở” (Điều 27 - Luật Giáo dục 2005). Chính vì vậy, việc lựa chọn các nội dung giáo dục tiểu học, có vai trò rất quan trọng trong quá trình xây dựng và định hình những nét nhân cách cơ bản của trẻ. “Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người…” (Điều 28 - Luật Giáo dục 2005) [25]. Xuất phát từ những quan điểm trên nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được xác định là rất cần thiết, đặc biệt đối với bậc tiểu học bởi: Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nhằm mục đích cung cấp những kiến thức về lịch sử đấu tranh và xây dựng vùng đất quê hương, giúp học sinh hiểu biết về văn hoá, phong tục tập quán, con người bản địa. Từ đó, hình thành tình yêu gia đình, yêu quê hương, phát triển lòng tự hào và định hình lối sống có trách nhiệm cho các em. Nói cách khác, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương có vai trò duy trì và phát huy “cốt cách dân tộc” của mỗi cá nhân. Ngược lại, chính những nét tính cách dân tộc đó đã 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn tạo nên những trang sử vẻ vang, bất khuất của tổ quốc và vẫn mãi còn giá trị đối với công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước trong tương lai. Nội dung giáo dục lịch sử truyền thống địa phương cần phải được đưa vào bậc tiểu học bởi đây là giai đoạn phát triển nền tảng của nhân cách, có nghĩa nếu hình thành cho học sinh một nền tảng tri thức và đạo đức vững vàng, đúng đắn thì quá trình phát triển tiếp theo của các em sẽ thuận lợi cũng như giúp các em biết đánh giá, nhìn nhận những quan điểm, tư tưởng, hành vi trong những hoàn cảnh khác nhau để xác định thái độ và hành vi phù hợp. Bên cạnh đó, đưa nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào giảng dạy cho học sinh tiểu học không chỉ phù hợp với mục tiêu giáo dục mà còn là một công cụ hữu hiệu để thực hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước về “phát triển nền giáo dục tiên tiến mang đậm đà bản sắc dân tộc”. Trong những năm qua việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh tiểu học ở thành phố Hải Dương đã được quán triệt và thực hiện, nhưng thực tế hoạt động này vẫn chưa được quan tâm và thực hiện một cách đầy đủ trong các nhà trường tiểu học. Nội dung kiến thức của hoạt động còn sơ sài, giáo viên chưa có sự đầu tư thích đáng cho hoạt động này, vì vậy, hiệu quả giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Xuất phát từ những lý do nêu trên tô chọn lựa đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương” cho công trình nghiên cứu của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương, đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, nhằm giáo dục học sinh có hiểu biết về truyền thống quê hương đất nước, từ đó giáo dục lòng yêu nước cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể: Hoạt động giáo dục học sinh tiểu học. 2 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học. - Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương. - Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương. 5. Giả thuyết khoa học Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương trong những năm qua đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế, bất cập, nhiều học sinh hoàn thành chương trình tiểu học nhưng chưa có được những hiểu biết căn bản về truyền thống lịch sử địa phương mình, điều này do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ công tác QL. Nếu nghiên cứu đề xuất được các biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn các trường tiểu học thành phố Hải Dương thì sẽ nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 6.1. Giới hạn về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương từ năm học 2013-2014 đến nay. 6.2. Giới hạn đối tượng khảo sát Đề tài tiến khảo sát tại 10 trường tiểu học bao gồm: - Trường Tiểu học Lý Tự Trọng. 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn - Trường TH Nguyễn Trãi. - Trường TH Bạch Đằng. - Trường TH Bình Minh. - Trường TH Trần Quốc Tuấn. - Trường TH Chu Văn An. - Trường TH Tô Hiệu. - Trường TH Tứ Minh. - Trường TH Nhị Châu. - Trường TH Kim Đồng. Với 50 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn) và 100 giáo viên, 300 Học sinh lớp 4, 5. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, suy luận, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản, vận dụng các quan điểm, khái niệm nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương trường tiểu học. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra Sử dụng các phiếu điều tra để tìm hiểu ý kiến đánh giá của của CBQL, GV, HS để thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương. 7.2.2. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động giáo dục của các giáo viên và học sinh các trường tiểu học thành phố Hải Dương nhằm thu thập thông tin liên quan đến đề tài. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch tổ chức 4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương theo chương trình của nhà trường; tổ chuyên môn,… từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng quản lý hoạt động của các trường. 7.2.4. Phương pháp phỏng vấn Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và những người có liên quan đến hoạt động ở trường để thu thập thông tin phù hợp với nội dung nghiên cứu. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở bậc tiểu học để làm sáng tỏ những thêm những những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài. 7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ Sử dụng thống kê toán học và một số phần mềm tin học để xử lý các kết quả điều tra, khảo sát thu được. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường Tiểu học. Chương 2. Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương. Chương 3. Biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học tại Thành phố Hải Dương. 5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Ở các nước phát triển, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương rất được chú trọng và là cơ sở đáng tin cậy để hoạch định những chính sách phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương trong chiến lược tổng thể của quốc gia. Ở nhiều nước, đặc biệt các nước Đông Nam á, việc nghiên cứu lịch sử địa phương gắn chặt với sự phát triển của ngành du lịch. Sau đó, nhiều tổ chức, cơ quan quản lí, nghiên cứu, phổ biến LSĐP lần lượt ra đời, như “Hội bảo tàng địa phương”, “Hội bảo vệ các di tích lịch sử và văn hóa” [25]. Vào những năm 80 của thế kỷ XX, có các công trình: “Lịch sử địa phương” do G.N Matixin chủ biên (1980), “Phương pháp công tác lịch sử địa phương” do N.X. Bôrixôp chủ biên (1982)… Trong các công trình nghiên này, các tác giả đã chỉ rõ tầm quan trọng của việc nghiên cứu, biên soạn và dạy học lịch sử địa phương, trong đó đặc biệt nhấn mạnh “phải làm cho học sinh hứng thú trong quá trình nhận thức lịch sử địa phương mình” [dẫn theo 26]. Ở một số nước thuộc Đông Âu trước đây, công tác nghiên cứu và giảng dạy địa phương cũng được chú trọng. Tại Hungary, nhà trường kết hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức cho học sinh sưu tầm tài liệu, hiện vật, thành lập “làng bảo tàng”. Năm 1996, nghị viện Châu Âu thông qua bản “Khuyến nghị số 1283, liên quan đến lịch sử và việc học tập lịch sử ở Châu Âu” trong đó có nêu: Lịch sử địa phương cũng như lịch sử dân tộc (nhưng không phải là lịch sử theo 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn quan điểm dân tộc chủ nghĩa) phải được giảng dạy, cũng như lịch sử các tộc người thiểu số [dẫn theo 26]. Năm 2009, dự án: "Kết nối trung tâm châu Âu thông qua dạy học lịch sử địa phương” - một cách tiếp cận mới trong giáo dục lịch sử, đã được thực hiện bởi các nhà giáo dục, các nhà khoa học tới từ Ba Lan, Đức, Cộng hòa Séc - Slovakia, Hungary và Ucraina. Dự án thực hiện trong thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 8 năm 2010. Mục tiêu của dự án nhằm phát triển các tài liệu giáo dục lịch sử về những chủ đề phổ biến trong lịch sử Trung Âu thông qua cách tiếp cận từ những tư liệu lịch sử địa phương như: lịch sử cuộc sống hàng ngày của người dân, lễ kỉ niệm, không gian công cộng và di tích… từ đó các nhà giáo dục chia sẻ kinh nghiệm và tìm tiếng nói chung trong việc lựa chọn tư liệu giảng dạy LSĐP trong nhà trường phổ thông [38]. Ở nước Anh, công tác nghiên cứu và giảng dạy LSĐP được quan tâm, phát triển. Năm 1908, Hội đồng giáo dục Anh đã kêu gọi các trường học nên chú ý tới “lịch sử của thị trấn và huyện trên địa bàn của trường học”. Năm 1952, Bộ Giáo dục Anh đề nghị các trường học nên sử dụng những tư liệu địa phương để minh họa cho các chủ đề giáo dục quốc gia. Ngày 30/9/1982, Hiệp hội LSĐP nước Anh (BALH) được thành lập nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của giáo dục cộng đồng thông qua nghiên cứu LSĐP. Hiệp hội cũng tích cực vận động Hội đồng chương trình Quốc gia tăng số tiết giảng dạy LSĐP trong trường học, chuẩn bị các khóa học, ấn phẩm về LSĐP dành cho GV [36]. Ở Mĩ và Canada, việc dạy học về địa phương đặc biệt được chú trọng, học sinh ngay từ tiểu học đã được học về lịch sử và địa lí của bang, của tỉnh mình đang sống. Trong chương trình giảng dạy của các cấp học phổ thông ở Mỹ và Canada, môn Lịch sử được đưa vào giảng dạy từ khá sớm, thậm chí từ các lớp học tiền phổ thông (các lớp mẫu giáo). Những yêu cầu đặt ra đối với mỗi cấp học được quy định rõ ràng trong Chuẩn quốc gia môn Lịch sử. Ngay từ các lớp mẫu giáo, những kiến thức lịch sử đã được lồng ghép trong các bài 7 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn giảng của giáo viên theo phương pháp “chơi mà học”, “học mà chơi”. Theo đó, HS các lớp mẫu giáo được bước đầu làm quen với những kiến thức sơ đẳng về lịch sử và địa lý, về mối quan hệ giữa thế giới hôm nay với thế giới ngày xưa thông qua các câu chuyện lịch sử, các nhân vật lịch sử, địa danh lịch sử... ở cộng đồng, địa phương mình đang sống. Đối với HS Tiểu học (Elementary School), yêu cầu đặt ra đối với bộ môn Lịch sử là cho HS bước đầu làm quen với những nhân vật lịch sử, những tấm gương yêu nước của lịch sử nước Mỹ và thế giới thông qua những câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian... Từ đó xây dựng cho HS niềm tin vào tính cách, bản lĩnh của những nhân vật lịch sử, của những con người có thật trong lịch sử, bước đầu hiểu được tác động và ảnh hưởng của họ đối với lịch sử phát triển của dân tộc, của bang và địa phương. Đồng thời, HS nhận biết và giải thích được những biểu tượng của lịch sử dân tộc, lịch sử của bang, của địa phương như quốc huy, cờ liên bang, cờ của bang, cờ của cộng đồng [38]. Ở Nhật Bản, LSĐP trước đây được dạy học trong bộ môn “Hương thổ học”, về sau bộ môn này được mở rộng thành “Lịch sử khu vực”, trong đó học sinh được học lịch sử, địa lí, lịch sử các thành phố, làng mạc nơi mình đang sống. Phương pháp dạy học LSĐP ở Nhật cũng rất đa dạng, phong phú, chủ yếu hướng tới phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, để các em được hoạt động, được trải nghiệm. Giáo sư Kimata Kiyohiro đã nghiên cứu vấn đề này một cách hệ thống và năm 2007 đã xuất bản cuốn sách “Cơ sở của việc xây dựng trường học gắn liền địa phương. Giáo dục hương thổ ở trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga”. Tác giả đã đề cập về sự ra đời và phát triển của giáo dục hương thổ, tài liệu học tập, thực tiễn việc giáo dục hương thổ, nội dung giáo dục và các phương pháp giáo dục hương thổ qua một trường hợp cụ thể là trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga, đồng thời có đối chiếu với một số địa phương khác [dẫn theo 1]. Điều đáng chú ý ở đây là việc giáo dục hương thổ rất được coi trọng, nội dung giáo dục đa dạng, từ lịch sử, địa lý, kinh tế nông 8