Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đường theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường trung học cơ sở huyện hớn quản, tỉnh bình phước

UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ ĐỨC HOÀNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNGTHEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HỚN QUẢN, TỈNH BÌNH PHƢỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƢƠNG – NĂM 2020 UBND TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT LÊ ĐỨC HOÀNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNGTHEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HỚN QUẢN, TỈNH BÌNH PHƢỚC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: VŨ THỊ THU HUYỀN BÌNH DƢƠNG – NĂM 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung luận văn là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi; các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong các công trình khác; nội dung trích dẫn là có căn cứ. Nếu không đúng nhƣ đã nêu trên, tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Ngƣời cam đoan Lê Đức Hoàng i LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn tới Lãnh đạo trƣờng Đại học Thủ Dầu Một; Phòng sau Đại học; Khoa Sƣ phạm; các Giảng viên trong và ngoài Trƣờng đã nhiệt tình giảng dạy, hƣớng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn. Xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Vũ Thị Thu Huyền ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Hớn Quản, Ban giám hiệu, quý thầy cô giáo của các trƣờng THCS trên địa bàn huyện đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình thu thập thông tin, số liệu nhằm hoàn thành tốt luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhƣng chắc chắn luận văn không tránh khỏi những sai sót, kính xin đƣợc góp ý và chỉ dẫn thêm. Xin trân trọng cảm ơn! Bình Dương, tháng 8 năm 2020 Tác giả Lê Đức Hoàng ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. Lý do thực hiện đề tài ..................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .............................................................................3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................4 5. Giả thuyết khoa học .....................................................................................................4 6. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................................4 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ..........................................................4 8. Ý nghĩa của đề tài .......................................................................................................7 9. Bố cục luận văn ...........................................................................................................8 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC CỞ SỞ .............9 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng tại các trƣờng trung học cơ sở. ................................................................9 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới .............................................................................9 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ...........................................................................10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................12 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ....................................................................................12 1.2.2. Khái niệm Bạo lực; Bạo lực học đƣờng; Quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng, năng lực con ngƣời. ............................................................14 1.3. Lý luận về hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS .............................................................17 1.3.1. Trƣờng Trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ...............................17 1.3.2. Đặc điểm của học sinh trung học cơ sở ...............................................................18 1.3.3. Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS .................................19 1.3.4. Nội dung giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở. ............................................19 1.3.5. Các phƣơng pháp giáo dục phòng, chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh ở các trƣờng trung học cơ sở .........................20 iii 1.3.6. Các hình thức tổ chức giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh ở các trƣờng Trung học cơ sở. ...............21 1.3.7. Giáo dục học sinh trƣờng Trung học cơ sở theo định hƣớng phát triển năng lực. .......................................................................................................................................22 1.4. Lý luận về quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS .................................................23 1.4.1. Lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS ......................23 1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS ....25 1.4.3. Chỉ đạo triển khai kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục phòng, chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. ...26 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. ..........27 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh các trƣờng THCS ................28 1.5.1. Yếu tố khách quan ...............................................................................................28 1.5.2. Yếu tố chủ quan ...................................................................................................29 Kết luận chƣơng 1 .........................................................................................................30 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HỚN QUẢN, TỈNH BÌNH PHƢỚC .............................................................................................................31 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế -xã hội, văn hóa giáo dục của huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc ..................................................................................................31 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội địa phƣơng ..................................31 2.1.2. Khái quát tình hình giáo dục huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc.......................31 2.1.3. Tình hình giáo dục trung học cơ sở trên địa bàn huyện ......................................34 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................................34 2.2.1. Mục tiêu khảo sát.................................................................................................34 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................................35 2.2.3. Công cụ khảo sát .................................................................................................35 2.2.4. Đối tƣợng khảo sát...............................................................................................35 2.2.5. Cách thức tiến hành khảo sát ...............................................................................37 iv 2.2.6. Kiểm tra độ tin cậy của thang đo .........................................................................38 2.2.7.Qui ƣớc thang đo ..................................................................................................38 2.3. Thực trạng về hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng THCS huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc .............................................................................................................................38 2.3.1. Thực trạng bạo lực học đƣờng trong các trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc ...............................................................................38 2.3.2. Thực trạng về nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh về khái niệm giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng .....................................................................40 2.3.3. Thực trạng về nội dung giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. ........................................48 2.3.4. Thực trạng về phƣơng pháp giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS .................................49 2.3.5. Thực trạng về hình thức tổ chức giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. .....................52 2.3.6. Kết quả công tác giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS .................................................54 2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng THCS huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc ....................................................................................................................55 2.4.1. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch quản lí hoạt động phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. ..............55 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. .....................57 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai kế hoạch giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS ......................59 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng ở các trƣờng THCS ......................................................................................61 2.4.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh trƣờng THCS. ..........63 CHƢƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HỚN QUẢN, TỈNH BÌNH PHƢỚC .............................................................................................................74 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................................74 v 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng, chấp hành pháp luật của Nhà nƣớc .......................................................................................................................................74 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ........................................................................74 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .......................................................................75 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ......................................................................75 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ......................................................................76 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo sự đa dạng hoá phƣơng pháp và hình thức quản lý hoạt động ...............................................................................................................................76 3.1.7. Nguyên tắc đảm bảo tính tính khả thi ..................................................................77 3.2. Hệ thống các biện pháp quản lýgiáo dục phòng chống BLHĐ tại các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc ...........................................................78 3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh về công tác quản lý hoạt động giáo dục phòng chống BLHĐ ............78 3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dƣỡng nghiệp vụ quản lý học sinh cho giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và Tổng phụ trách Đội trong nhà trƣờng ..........................................79 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục phòng ngừa bạo lực học đƣờng cho học sinh theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh ...................................................................................................................81 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá và thi đua khen thƣởng trong quản lý hoạt động phòng, chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh ............................................................................................83 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cƣờng kết hợp chặt chẽ giữa nhà trƣờng với gia đình, các tổ chức chính trị - đoàn thể trong hoạt động quản lý giáo dục phòng, chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh .............................................86 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp .........................................92 3.4.1. Mục đích của khảo nghiệm..................................................................................92 3.4.2. Khách thể khảo nghiệm .......................................................................................92 3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ........................................................................................92 3.4.4. Quy ƣớc thang đo ................................................................................................93 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ...........................................................................................93 Tiểu kết chƣơng 3 ....................................................................................................... 100 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 101 1. Kết luận................................................................................................................... 101 2. Kiến nghị ................................................................................................................ 102 vi 2.1. Đối với Phòng, Sở GD&ĐT ................................................................................ 102 2.2. Đối với chính quyền địa phƣơng, nhà trƣờng, các ban ngành đoàn thể .............. 102 2.3 Đối với đội ngũ giáo viên ..................................................................................... 102 2.4. Đối với cha mẹ học sinh ..................................................................................... 103 2.5. Đối với học sinh .................................................................................................. 103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 104 PHỤ LỤC ........................................................................................................................1 vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Đặc điểm mẫu nghiên cứu ......................................................................... 36 Bảng 2.2. Quy ƣớc thang đo các mức độ thực hiện và mức độ đánh giá ................... 38 Bảng 2.3: Tổng hợp tình hình bạo lực học đƣờng của các trƣờng THCS trên địa bàn39 Bảng 2.4: Nhận thức của CBQL, GV về Khái niệm Bạo lực học đƣờng................... 40 Bảng 2.5: Nhận thức của học sinh về Khái niệm Bạo lực học đƣờng........................ 41 Bảng 2.6: Nhận thức của CBQL, GV về nguyên nhân dẫn đến Bạo lực học đƣờng . 43 Bảng 2.7: Nhận thức của học sinh về nguyên nhân dẫn đến Bạo lực học đƣờng ...... 45 Bảng 2.8: Nhận thức của CBQL, GV và học sinh về hậu quả của Bạo lực học đƣờng .................................................................................................................................... 46 Bảng 2.9: Nội dung giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng ................................. 48 Bảng 2.10: Phƣơng pháp quản lý giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng ............ 49 Bảng 2.11: Phƣơng pháp quản lý giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng ............ 51 Bảng 2.12: Hình thức giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng ............................. 53 Bảng 2.13: Chất lƣợng giáo dục đạo đức ................................................................... 54 Bảng 2.14: Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch .................................................. 55 Bảng 2.15: Thực trạng về công tác tổ chức thực hiện kế hoạch ................................ 57 Bảng 2.16. Thực trạng công tác chỉ đạo triển khai kế hoạch thực hiện ..................... 59 Bảng 2.17: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động ...................... 61 Bảng 2.18: Những tính cách có ảnh hƣởng đến hành vi Bạo lực học đƣờng ............. 64 Bảng 2.19: Các yếu tố nhà trƣờng ảnh hƣởng đến công tác quản lý hoạt động ......... 64 Bảng 2.20: Sự khác nhau giữa CQBL và GV về mức độ ảnh hƣởng của yếu tố nội dung chƣơng trình đến công tác quản lý giáo dục phòng chống BLHĐ .................... 66 viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Cách thức ứng xử của CMHS khi con có hành vi bạo lực học đƣờng .....68 ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLHĐ Bạo lực học đƣờng CBQL Cán bộ quản lý CMHS Cha mẹ học sinh ĐLC Độ lệch chuẩn ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐNK Hoạt động ngoại khóa HK Hạnh kiểm HS Học sinh SHDC Sinh hoạt dƣới cờ GDTHĐĐT Phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi TH Tiểu học THCS THCS TPT Tổng phụ trách UBND Ủy ban nhân dân x TÓM TẮT Trong quá trình quản lý giáo dục, ngoài việc nắm vững cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục, các nhà giáo dục cần phải hiểu tâm lý lứa tuổi, hoàn cảnh gia đình, điều kiện kinh tế xã hội của đối tƣợng giáo dục để có cách giáo dục phù hợp. Môi trƣờng giáo dục vốn là một môi trƣờng chuẩn mực về các mối quan hệ, ứng xử, nơi trò phải kính trọng thầy, thầy phải tôn trọng trò; nơi quan hệ bạn bè là bình đẳng, giúp nhau cùng tiến bộ. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, với sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là tốc độ phát triển của internet đã ít nhiều ảnh hƣởng đến những chuẩn mực đạo đức của ngƣời Việt Nam nói chung và học sinh Việt Nam nói riêng. Bị ảnh hƣởng nặng nề nhất có thể nói là sự gia tăng của tệ nạn bạo lực học đƣờng trong các nhà trƣờng phổ thông mà nguyên nhân xuất phát từ những xung đột giữa cá nhân với cá nhân, cá nhân với nhóm hoặc nhóm với nhóm. Để phòng chống sự lây lan của Bạo lực học đƣờng trong các nhà trƣờng phổ thông. Các nhà giáo dục cầnhiểu những cơ sở lý luận về bạo lực học đƣờng, cách giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng và quản lý giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng để có định hƣớng giáo dục đúng đắn. Với cách tiếp cận vấn đề đó, Đề tài đã tập trung nghiên cứu về cơ sở lý luận và tiến hành khảo sát thực trạngquản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. Kết quả nghiên cứu thực trạng đã thể hiện những hạn chế trong hoạt động phòng chống Bạo lực học đƣờng và quản lý hoạt động phòng chống Bạo lực học đƣờng những năm vừa qua nhƣ sau: Một số cán bộ quản lý và giáo viên chƣa nhận thức đầy đủ về khái niệm Bạo lực học đƣờng, chỉ xem Bạo lực là những lời nói, hành vi làm tổn thƣơng về tinh thần và thể xác giữa học sinh với nhau, giữa giáo viên và học sinh mà không đề cập đến những lời nói, hành vi làm tổn thƣơng về tinh thần và thể xác giữa giáo viên với nhau, giữa giáo viên với CMHS hay CMHS với học sinh; Các nội dung giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng chƣa đƣợc thực hiện đầy đủ, một số đơn vị chƣa giáo dục học sinh việc nhận diện các hành vi bạo lực học đƣờng: hành vi, lời nói, cử chỉ; chƣa giáo dục ý thức đấu tranh với các biểu hiện, hành vi bạo lực học đƣờng; chƣa giáo dục ý thức xây dựng trƣờng học thân thiện, bạn bè tƣơng thân tƣơng ái giúp đỡ lẫn nhau; xi Trong các phƣơng pháp giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng, hầu hết các đơn vị chỉ thƣờng xuyên sử dụng phƣơng pháp giảng giải cho học sinh nhận thức những hành vi xử sự đúng, sai khi xẩy ra va chạm, mâu thuẫn, đồng thời cũng tạo điều kiện cho các em có cơ hội để sửa chữa khuyết điểm của mình. Các phƣơng pháp còn lại chỉ thỉnh thoảng sử dụng, có đơn vị không sử dụng; Trong công tác xây dựng kế hoạch: Các trƣờng còn hạn chế trong các vấn đề: chƣa kế hoạch riêng về hoạt động giáo dục phòng chống BLHĐ, chƣa chú ý đến việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh, chƣa chú ý đến việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho CBQL, giáo viên, phụ huynh về công tác giáo dục phòng chống BLHĐ, chƣa chú ý tới việc tăng cƣờng kết hợp chặt chẽ giữa nhà trƣờng với gia đình, các tổ chức chính trị- đoàn thể trong quản lý giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng. Từ đó, ngƣời nghiên cứu đề xuất các biện pháp nhằm khắc phục tình trạng Bạo lực học đƣờng hiện nay và triển khai thực hiện trong thời gian tới tại các trƣờng THCS tại địa bàn nghiên cứu: 1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh về công tác giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng. 2. Bồi dƣỡng nghiệp vụ quản lý học sinh cho giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và cán bộ Đoàn, Đội trong nhà trƣờng. 3. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh, đặc biệt là khối học sinh THCS. 4. Chỉ đạo đổi mới công tác kiểm tra đánh giá và thi đua khen thƣởng trong giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng. 5. Tăng cƣờng kết hợp chặt chẽ giữa nhà trƣờng với gia đình, các tổ chức chính trị- đoàn thể trong quản lý giáo dục phòng chống Bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh. 6. Tăng cƣờng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. xii MỞ ĐẦU 1. Lý do thực hiện đề tài Đối với sự phát triển và hƣng thịnh của mỗi quốc gia, yếu tố con ngƣời luôn giữ vai trò quyết định. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, Đảng và Nhà nƣớc ta hết sức chú trọng đến nguồn lực con ngƣời, nhất là vai trò của giáo dục và đào tạo. Giáo dục và đào tạo con ngƣời có đạo đức, tri thức, kỹ năng,.. đƣợc coi là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng kinh tế nhanh và bền vững.( Phạm Khắc Chƣơng, 2004). Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ƣơng khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) với nội dung Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủnghĩa và hội nhập quốc tế đã đƣa ra mục tiêu “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dƣỡng năng khiếu, định hƣớng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện, đặc biệt giáo dục lý tƣởng, truyền thống, đạo đức, lốisống”. (Đảng cộng sản Việt Nam, 2013). Theo báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF, 2018): một nửa thanh thiếu niên trên toàn thế giới đã và đang bị bạo lực học đƣờng, đánh nhau và bắt nạt đã làm gián đoạn việc học tập của 150 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 13-15 trên toàn thế giới. Theo đó, có khoảng 150 triệu học sinh trên toàn thế giới cho biết đã từng bị bạo lực bởi các bạn đồng trang lứa ngay trong nhà trƣờng và ở các khu vực xung quanh trƣờng học. Trên thực tế, con số này vẫn chƣa dừng lại, bạo lực học đƣờng trở thành vấn đề chung của giáo dục toàn cầu. Ở Việt Nam, trong khoảng 10 năm trở lại đây, các vụ việc bạo lực học đƣờng xuất hiện thƣờng xuyên và đƣợc cập nhật liên tục 2 trên các kênh thông tin đại chúng. Trong Hội thảo về giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục đạo đức, lối sống, phòng chống tội phạm, bạo lực học đƣờng do Bộ GD&ĐT tổ chức ngày 25/11/2009 tại Hà Nội, Bộ GD&ĐT cho biết: Thống kê từ 38 Sở GD&ĐT (trên tổng số 63 Sở GD&ĐT) gửi vềBộ từ năm 2003 đến năm 2009 có tới hơn 8.000 vụ học sinh tham gia đánh nhau và bị xử lý kỷ luật. Gần đây xảy ra nhiều vụ bạo lực học đƣờng nhƣ: nữ sinh tụ tập đánh nhau hội đồng, làm nhục bạn; nam sinh dùng dao, kiếm, mã tấu chém nhau ngay trong trƣờng học. Ở nhiều nơi, do mâu thuẫn trong tình bạn, tình yêu đã dùng dao rạch mặt bạn, đâm 1 chết bạn giữa sân trƣờng… Đáng lƣu ý là các vụ việc học sinh nữ đánh nhau hội đồng, làm nhục bạn, quay phim rồi đƣa lên mạng Internet, coi nhƣ một chiến tích để thể hiện mình trƣớc mọi ngƣời (xảy ra ở các địa phƣơng nhƣ Thành phố Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ngãi, An Giang,…). Trong năm học 2009 - 2010 trên toàn quốc đã xảy ra khoảng 1.598 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trƣờng học học (bình quân 5 vụ/ngày), nhiều vụ có tính chất nguy hiểm, gây thƣơng tích thậm chí tử vong (năm học 2009 - 2010 xảy ra 7 vụ, năm học 2010 - 2011 xảy ra 4 vụ học sinh đánh nhau dẫn đến chết ngƣời ở trong và ngoài trƣờng học). Các nhà trƣờng đã xử lý kỷ luật khiển trách 881 học sinh, cảnh cáo 1.558 học sinh, buộc thôi học có thời hạn (3 ngày, 1 tuần, 1 năm học) 735 học sinh. (Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội, 2012). Trƣớc diễn biến phức tạp của hành vi bạo lực học đƣờng, ngày 17/07/2017, Thủ tƣớng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số: 80/2017/NĐ-CP “Quy định về môi trƣờng giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng, chống bạo lực học đƣờng”, đây là nghị định đầu tiên của Chính phủ trực tiếp đề cập đến việc phòng, chống bạo lực học đƣờng. Điều lo ngại hơn nữa là trƣớc những hành vi bạo lực ấy, rất nhiều ngƣời thấy thờ ơ, vô cảm, không những không can ngăn mà còn sử dụng điện thoại di động quay các clip rồi tung lên mạng xã hội để “câu view, câu like”. Có thể nói, bạo lực học đƣờng đƣợc xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Trƣớc hết, do các em học sinh chƣa đƣợc giáo dục đầy đủ về đạo đức, nhân cách, lối sống và chƣa có đủ kỹ năng để ứng phó, giải quyết các tình huống xảy ra hằng ngày. Cùng với đó, do sự thay đổi về tâm sinh lý lứa tuổi nên các em luôn muốn khẳng định mình, dễ dẫn đến những hành vi thiếu kiểm soát và thiếu kiềm chế bản thân. Trƣớc thực trạng nêu trên các nhà quản lý củacác trƣờng trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc đang rất lúng túng trong việc quản lý, tìm ra các biện pháp nhằm quản lý tình trạng bạo lực học đƣờng. Các nhà trƣờng đã có nhiều biện pháp mạnh, mang tính chất áp đặt để “bắt buộc” học sinh phải “ngoan ngoãn” hơn, nhƣng rất tiếc tình hình vẫn chƣa cải thiện đƣợc nhiều. Một trong những giải pháp hiệu quả, mang tính nhân văn cao hiện nay đang đƣợc áp dụng ở nhiều nƣớc nhằm hạn chế tình trạng bạo lực học đƣờng thông qua vai trò quản lý là việc quản lý theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh đó là dựa trên nguyên tắc 2 vì lợi ích tốt nhất của học sinh, không làm tổn thƣơng đến thể xác và tinh thần của các em, tạo điều kiện tốt nhất để các em sửa chữa khuyết điểm và rèn luyện, động viên, khuyến khích, hỗ trợ, nuôi dƣỡng lòng ham học dẫn đến ý thức kỷ luật một cách tự giác, nâng cao năng lực và lòng tin của học sinh vào giáo viên. Tuy nhiên, trong thực tiễn, hiện tƣợng “bạo lực học đƣờng” vẫn đang là nỗi bức xúc, chƣa làm cho phụ huynh học sinh an tâm và những ai quan tâm tới sự nghiệp giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ phải suy nghĩ. Trong khi đó hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng trong học sinh nói chung, học sinh trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc nói riêng chƣa đƣợc tổ chức tiến hành và quản lý chặt chẽ, nên hiệu quả hoạt động này chƣa cao. Đây chính là nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng bạo lực học đƣờng trong học sinh trung học cơ sở trên địa bàn có nguy cơ bùng nổ và lan rộng. Do đó, để đẩy mạnh việc giáo dục phòng, chống bạo lực học đƣờng cho học sinh ở các trƣờng trung học cở sở có hiệu quả cần có sự quan tâm của các cấp, sự chỉ đạo đồng bộ của mỗi nhà trƣờng và đặc biệt là sự nỗ lực học hỏi, rút kinh nghiệm của bản thân mỗi cán bộ quản lý, giáo viên. Với kiến thức và kinh nghiệm có hạn tác giả chỉ nghiên cứu mức độ bạo lực diễn ra giữa học sinh với học sinh. Xuất phát từ những lí do trên và mong muốn đóng góp cho sự phát triển giáo dục địa phƣơng, ngƣời nghiên cứu chọn đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đường theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phước” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc, luận văn đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh phù hợp với điều kiện, tình hình địa phƣơng. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng THCS huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 3.2. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh các trƣờng THCS. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh các trƣờng trung học cơ sở. 4.2. Khảo sát thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng trung học cơ sở huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớcvẫn còn một số bất cập, hạn chế nhƣ bất cập, hạn chế trong việc lập kế hoạch, trong việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện và thiếu đồng bộ trong công tác chỉ đạo, kiểm tra đánh giá. Từ đó nếu đánh giá đúng thực trạng thì sẽ đề xuất đƣợc những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực cho học sinh một cách khả thi, đảm bảo tính khoa học, có tính cần thiết thì sẽ sớm khắc phục đƣợc những hạn chế trong công tác quản lý hoạt động phòng chống bạo lực học đƣờng tại các trƣờng THCS huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 6. Phạm vi nghiên cứu Do điều kiện hạn chế, luận văn giới hạn phạm vi: 6.1. Về thời gian nghiên cứu: Từ năm học 2017-2018 đến năm học 2018-2019; 6.2. Về địa bàn nghiên cứu: 13 trƣờng THCS thuộc huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc; 6.3. Về đối tượng khảo sát: CBQL, GV, CMHS và HS ở các trƣờng trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc; 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Quan điểm hệ thống cấu trúc nghiên cứu hiện tƣợng một cách toàn diện, trên nhiều mặt, dựa vào việc phân tích các đối tƣợng thành các bộ phận. Xác định mối quan 4 hệ hữu cơ giữa các yếu tố của hệ thống để tìm ra quy luật phát triển. Qua cách tiếp cận quan điểm này, ngƣời nghiên cứu tìm hiểu đƣợc mối liên hệ chặt chẽ giữa quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh với quản lí các hoạt động khác trong nhà trƣờng. Thông qua việc nghiên cứu, quan điểm hệ thống - cấu trúc giúp ngƣời nghiên cứu tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh với các nội dung cụ thể tại trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 7.1.2. Quan điểm logic – lịch sử Tìm hiểu hoạt động dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh và công tác quản lí hoạt động dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh ở trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc trong điều kiện lịch sử cụ thể. Quan điểm này giúp ngƣời nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện cụ thể về việc quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh tại các trƣờng THCS trên địa bàn huyện. Từ đó, điều tra thu thập số liệu chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu đề tài, trình bày công trình nghiên cứu theo một trình tự hợp lý. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh tại trƣờng THCS tại huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc, xuất phát từ thực tiễn của công tác quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc để thấy đƣợc những tồn tại, khó khăn trong công tác quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh tại các cơ sở giáo dục, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong công tác quản lí hoạt động giáo dục phòng chống bạo lực học đƣờng theo định hƣớng phát triển năng lực của học sinh phù hợp với thực tiễn. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phƣơng pháp nghiên cứu lý luận nhằm phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các nguồn tài liệu, văn bản trong và ngoài nƣớc để tìm hiểu các khái niệm, các thuật ngữ, liên quan 5 đến đề tài nhƣ: Bạo lực học đƣờng, phòng ngừa bạo lực học đƣờng, định hƣớng phát triển năng lực học sinh, hoạt động phòng chống BLHĐ, quản lý hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh trên cơ sở đó tổng hợp kiến thức để tạo rahệ thống, thấy đƣợc mối quan hệ biện chứng giữa các vấn đề lý luận, từ đó hiểu đƣợc đầy đủ, toàn diện các khái niệm, các thuật ngữ liên quan đến đề tài. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Mục đích điều tra: ngƣời nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi để thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng quản lý hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh dƣới sự điều hành, lãnh đạo của hiệu trƣởng các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. Nội dung điều tra: thu thập thông tin về thực trạng quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh và công tác quản lí hoạt động này. Tác giả còn sử dụng bảng hỏi để khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc mà đề tài đề xuất. Cách thức điều tra: xây dựng mẫu phiếu hỏi dành cho đối tƣợng khảo sát. Đối tƣợng khảo sát: Hiệu trƣởng, Phó hiệu trƣởng, PHHS, Giáo viên, Học sinh 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Mục đích phỏng vấn: Nhằm khẳng định những vấn đề đƣợc trả lời trong phiếu điều tra và thu thập thêm thông tin cho những vấn đề còn chƣa đƣợc trả lời rõ ràng trong số liệu điều tra. Đây là phƣơng pháp bổ trợ cho phƣơng pháp điều tra bằng bảng hỏi. Nội dung phỏng vấn: thuận lợi, khó khăn trong quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh cũng nhƣ thực trạng quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh của hiệu trƣởng các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. Cách thức phỏng vấn: ngƣời nghiên cứu chọn mẫu phỏng vấn một số cán bộ quản lí và giáo viên, phụ huynh học sinh ở các trƣờng trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. Số lƣợng ngƣời đƣợc phỏng vấn gồm 10 CBQL và 05 phụ huynh học sinh. Dữ liệu phỏng vấn sẽ đƣợc dùng vào việc đối chiếu, so sánh để làm rõ kết quả điều tra về thực trạng quản lí hoạt động phòng chống BLHĐ theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh tại trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hớn Quản, tỉnh Bình Phƣớc. 6