Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hướng tích hợp ở các trường tiểu học quận tây hồ, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 VŨ THỊ KIM ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 VŨ THỊ KIM ANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS.NGUYỄN ĐỨC SƠN HÀ NỘI - 2016 LỜI CẢM ƠN *** Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi còn nhận đƣợc sự giúp đỡ quý báu các Giáo sƣ, Phó Giáo sƣ, Tiến sỹ, các thầy, cô giáo của Hội đồng đào tạo Cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục của Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2, trƣờng Đại học Sƣ phạm 1 Hà Nội đã tận tình giảng dạy, hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn tốt nghiệp. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với PGS,TS.Nguyễn Đức Sơn ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã rất nhiệt tình và trách nhiệm để tôi hoàn thành đƣợc luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Tây Hồ, các trƣởng tiểu học trên địa bàn quận Tây Hồ cũng nhƣ các tổ chức, cá nhân, các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi tìm hiểu tình hình thực tế và cung cấp tài liệu, số liệu để tôi hoàn thành luận văn. Do sự hạn chế về thời gian nghiên cứu nên luận văn có thể còn nhiều thiếu sót. Tôi mong nhận đƣợc sự góp ý, chỉ bảo của các thầy, các cô và các bạn đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Vũ Thị Kim Anh LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả Vũ Thị Kim Anh DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý GD : Giáo dục GDKNS : Giáo dục kỹ năng sống GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh KNS : Kỹ năng sống QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ..........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .........................................................3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................3 6. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................4 8. Cấu trúc của luận văn ...............................................................................6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ...............7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...............................................................7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài .......................................7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nƣớc ........................................ 10 1.2. Các khái niệm của đề tài .................................................................... 15 1.2.1. Kỹ năng, kỹ năng sống, giáo dục kỹ năng sống ......................... 15 1.2.2. Quản lý, quản lý nhà trƣờng, giải pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học................................................ 21 1.3. Một số vấn đề về GDKNS theo hƣớng tích hợp trong trƣờng tiểu học . 24 1.3.1. Quan niệm về tích hợp liên môn và chủ đề liên môn ................. 24 1.3.2. Mục tiêu giáo dục tiểu học .......................................................... 26 1.3.3. Giáo dục KNS theo hƣớng tích hợp cho học sinh tiểu học......... 26 1.4. Quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp ở trƣờng tiểu học . 32 1.4.1. Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở trƣờng tiểu học ..................................................................... 32 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở trƣởng tiểu học ..................................................................... 33 1.4.3. Phƣơng pháp quản lý công tác giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở trƣờng tiểu học .......................................................... 36 1.4.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở trƣờng tiểu học .......................................................... 38 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 41 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................... 42 2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội của Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội ..................................................................................... 42 2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa, xã hội của Quận Tây Hồ ......................................................................................... 42 2.1.2. Khái quát về giáo dục của Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. ... 43 2.1.3. Thực trạng kỹ năng sống của học sinh ........................................ 44 2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục kỹ năng theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. .................................. 47 2.2.1. Thực trạng nhận thức và mức độ thực hiện của giáo viên về công tác giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ........................... 47 2.2.2. Thực trạng nội dung giáo dục kỹ năng sống tích hợp cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. ............. 49 2.2.3. Thực trạng các hình thức tổ chức GD KNS cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. .............................. 55 2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống ở ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. ............................ 56 2.3.1. Thực trạng về nhận thức của CBQL đối với các nội dung GD KNS theo hƣớng tích hợp ..................................................................... 56 2.3.2. Thực trạng về việc xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ..................................................................... 58 2.3.3. Thực trạng về việc tổ chức thực hiện quản lý hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ..................................................................... 59 2.3.4. Thực trạng về việc chỉ đạo, phối kết hợp giữa CBQL với các lực lƣợng giáo dục trong hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ..... 61 2.3.5. Thực trạng về kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ..................................................................... 62 2.3.6. Thực trạng về những biện pháp đã thực hiện trong chỉ đạo, quản lý hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ................................ 63 2.4. Đánh giá chung .................................................................................. 64 2.4.1. Ƣu điểm và hạn chế..................................................................... 64 2.4.2. Nguyên nhân của những yếu kém ............................................... 65 Kết luận Chƣơng 2 ........................................................................................ 67 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI.............. 69 3.1. Nguyên tắc xây dựng các biện pháp .................................................. 69 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu. ............................................ 69 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................. 69 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .............................................. 69 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................ 69 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội ............ 70 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh về ý nghĩa, tầm quan trọng, lợi ích của kỹ năng sống và hoạt động GD KNS theo hƣớng tích hợp ....................... 70 3.2.2. Cải tiến nội dung, đổi mới phƣơng pháp, đa dạng hóa hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ............................ 76 3.2.3. Phát huy vai trò của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp trong giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp. ................................................ 86 3.2.4. Nâng cao vai trò của tổ chức Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp........ 89 3.2.5. Tăng cƣờng phối hợp giữa nhà trƣờng - gia đình và xã hội trong việc giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp .................................. 94 3.2.6. Tăng cƣờng cơ sở vật chất, trang thiết bị và nâng cao hiệu quả sử dụng chúng trong giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ..... 100 3.2.7. Đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, đánh giá, thi đua khen thƣởng công tác giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ......................... 102 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp ........................................................ 105 3.4. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý nhằm nâng cao công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội ................................. 106 Kết luận Chƣơng 3 ...................................................................................... 110 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 111 1. Kết luận ............................................................................................... 111 2. Khuyến nghị ........................................................................................ 112 2.1. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Tây Hồ ..................... 112 2.2. Đối với ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội 112 2.3. Đối với gia đình học sinh ............................................................. 113 2.4. Đối với các tổ chức xã hội trên địa bàn Quận Tây Hồ................. 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 115 DANH MỤC BẢNG SỐ Bảng 2.1. Đội ngũ cán bộ quản lý ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: ............................... 43 Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên về trình độ chuyên môn. ................................. 44 Bảng 2.3. Số lƣợng học sinh từng khối lớp. ................................................. 44 Bảng 2.4. Tự đánh giá của học sinh về kỹ năng sống cần có. ...................... 45 Bảng 2.5. Tự đánh giá của học sinh về kỹ năng sống cần rèn luyện và bồi dƣỡng............................................................................................................. 45 Bảng 2.6. Mức độ nhận thức của GV ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội về tầm quan trọng của công tác GD kỹ năng sống trong trƣờng hiện nay ............................................................................................. 47 Bảng 2.7. Mức độ thực hiện của GV ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội về công tác GD kỹ năng sống cho học sinh nhà trƣờng 48 Bảng 2.8. Đánh giá của giáo viên về các kỹ năng sống cần có cho học sinh.49 Bảng 2.9. Đánh giá của giáo viên về các kỹ năng sống cần rèn luyện và bồi dƣỡng cho học sinh. ................................................................................ 50 Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá về nhận thức của cán bộ, giáo viên về các nội dung GD kỹ năng sống cho học sinh ............................................................ 51 Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá về mức độ thực hiện của cán bộ, giáo viên về các nội dung GD kỹ năng sống cho học sinh. ............................................... 52 Bảng 2.12. Đánh giá của GV về lý do HS chƣa hình thành KNS cần thiết. . 53 Bảng 2.13. Đánh giá của CBQL về kỹ năng sống cần có cho học sinh. ...... 56 Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL về kỹ năng sống cần rèn luyện và bồi dƣỡng cho học sinh. ...................................................................................... 57 Bảng 2.15. Các kế hoạch quản lý hoạt động GD KNS cho học sinh............ 58 Bảng 2.16. Các hình thức tổ chức thực hiện quản lý hoạt động GD KNS cho học sinh................................................................................................... 59 Bảng 2.17. Sự chỉ đạo, phối hợp giữa CBQL với các lực lƣợng giáo dục. .. 61 Bảng 2.18. Mức độ kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động GDKNS cho học sinh................................................................................................... 62 Bảng 2.19. Đánh giá của CBQL về các biện pháp đã thực hiện trong chỉ đạo, quản lý hoạt động GD KNS cho học sinh. ............................................ 63 Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả đánh giá tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động GDKNS cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. ...................................................................................... 107 Bảng 3.2. Tổng hợp kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động GDKNS cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. ...................................................................................... 108 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đất nƣớc ta đang bƣớc vào giai đoạn đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa với mục tiêu năm 2020 Việt Nam sẽ từ một nƣớc nông nghiệp cơ bản trở thành nƣớc công nghiệp, hội nhập với cộng đồng quốc tế. Nhân tố quyết định thắng lợi của công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế là con ngƣời, là nguồn lực ngƣời Việt Nam đƣợc phát triển về số lƣợng và chất lƣợng trên cơ sở mặt bằng dân trí đƣợc nâng cao. Giáo dục đƣợc xác định là nhân tố quan trọng đối với sự phát triển và tiến bộ của xã hội, có vai trò và nhiệm vụ quan trọng trong việc xây dựng thế hệ ngƣời Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Kết luận của Hội nghị trung ƣơng 6 khóa XI đã khẳng định "Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế dân chủ hóa và hội nhập quốc tế”. Chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đã định hƣớng: "Phát triển và nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lƣợng cao là một đột phá chiến lƣợc". Con ngƣời trong thời kì đổi mới công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nƣớc bên cạnh việc nắm vững tri thức, phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, có phẩm chất tốt thì cần phải có kỹ năng sống, kỹ năng hòa nhập. Đặc biệt trong xu thế hội nhập với xã hội không ngừng biến đổi hiện nay, nó đòi hỏi con ngƣời phải thƣờng xuyên thích ứng với thay đổi hàng ngày của cuộc sống. Mục tiêu giáo dục không chỉ giúp con ngƣời học để biết, học để làm, học để làm ngƣời mà còn học để cùng chung sống. Do đó, vấn đề giáo dục kỹ năng sống là vấn đề cấp thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, kỹ năng sống không phải tự nhiên mà có, nó là kết quả rèn luyện của mỗi ngƣời trong suốt cuộc đời, trong các mỗi quan hệ xã hội, dƣới 2 sự ảnh hƣởng của giáo dục trong đó giáo dục nhà trƣờng có vai trò hết sức quan trọng. Giáo dục nhà trƣờng tạo ra những cơ sở ban đầu quan trọng nhất cho sự phát triển nhân cách nói chung và kỹ năng sống của trẻ nói riêng. Việc giáo dục kỹ năng sống ở trƣờng học sẽ giúp thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực cho ngƣời học; đồng thời tạo những tác động tốt đối với các mối quan hệ giữa thầy và trò, giữa các học sinh, bạn bè với nhau; giúp tạo nên sự hứng thú học tập cho trẻ. Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, học sinh tiểu học là những học sinh đang trong quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất nhân cách; những thói quen cơ bản chƣa có tính ổn định mà đang đƣợc hình thành và củng cố. Do đó việc giáo dục cho học sinh tiểu học kỹ năng sống để giúp các em có thể sống một cách an toàn khỏe mạnh là việc làm cần thiết. Chính những kết quả này sẽ là cơ sở, là nền tảng giúp học sinh phát triển nhân cách sau này. Là những ngƣời làm công tác giáo dục ở nhà trƣờng tiểu học chúng ta cần có trách nhiệm với vấn đề kỹ năng sống của học sinh, cần có những biện pháp quản lý và tổ chức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, đó là nhiệm vụ hết sức quan trọng của nhà trƣờng là một yêu cầu tất yếu gắn liền với cơ cấu vai trò nhiệm vụ giáo dục của nhà trƣờng. Để có đƣợc cách tổ chức quản lý tốt, biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội đang đổi mới hiện nay trong công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học tôi đã chọn vấn đề “Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hướng tích hợp ở các trường tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội” là nội dung của đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) cho học sinh (HS) ở ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động GDKNS cho HS ở 3 các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội; góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện cho HS. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp cho học sinh tiểu học ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, TP Hà Nội. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp cho HS tiểu học ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động giáo dục KNS theo hƣớng tích hợp cho học sinh ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội trong thời gian qua còn nhiều bất cập do đó hiệu quả giáo dục chƣa cao. Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp quản lý phù hợp thì hiệu quả của hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học trên địa bàn Quận sẽ tốt hơn; góp phần nâng cao chất lƣợng GD toàn diện cho HS tiểu học ở các nhà trƣờng thuộc Quận Tây Hồ. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác lập cơ sở lý luận về quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp cho HS trƣờng tiểu học. 5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng của việc quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp cho HS trong ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. 4 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. Đề tài sử dụng các số liệu thống kê từ 2014 đến 2016 để phân tích và nghiên cứu. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài chúng tôi sử dụng tiếp cận chức năng quản lý GD của nhà trƣờng. 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phối hợp các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong nghiên cứu các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến hoạt động GDKNS cho HS, gồm các văn kiện của Đảng, Nhà nƣớc; các tác phẩm về khoa học QLGD, tâm lý học, giáo dục học... trong và ngoài nƣớc; các công trình nghiên cứu khoa học GD; khoa học quản lý GD của các nhà nghiên cứu, các nhà giáo... Các tài liệu trên đƣợc nghiên cứu, nhận xét và trích dẫn phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát hoạt động GDKNS của thấy và trò nhà trƣờng (dự các buổi hoạt động GD ngoài giờ lên lớp, các buổi sinh hoạt kỷ niệm, các ngày lễ lớn, một số giờ học, các tiết sinh hoạt cuối tuần...). Quan sát hoạt động hàng ngày của các em để tìm hiểu thái độ, hành vi KNS của các em trong các mối quan hệ ứng xử đối với ngƣời lớn tuổi, thầy cô giáo, bạn bè... 7.2.2. Phương pháp đàm thoại Đàm thoại, trò chuyện, trao đổi với GV, CBQL, cán bộ lãnh đạo địa phƣơng (Quận Tây Hồ), phụ huynh HS, HS để nắm thông tin về nhận thức 5 việc GDKNS, quản lý hoạt động GDKNS cho HS, về thực trạng, nguyên nhân hành vi kỹ năng sống của HS hiện nay. 7.2.3. Phương pháp điều tra xã hội học Điều tra cán bộ quản lý, GV nhằm tìm hiểu nhận thức, thái độ và hành động của GV đối với vấn đề GDKNS cho HS, tìm hiểu thực trạng của vấn đề GDKNS, công tác quản lý GDKNS trong nhà trƣờng tiểu học; điều tra HS nhằm tìm hiểu nhận thức, thái độ, hành vi của HS đối với các mối quan hệ ứng xử, các hành vi kỹ năng sống, thực trạng kỹ năng sống của HS; Điều tra phụ huynh HS nhằm tìm hiểu về kỹ năng sống của HS khi ở nhà và thái độ, nhận thức của phụ huynh HS đối với việc phối hợp với nhà trƣờng và xã hội trong việc giáo dục KNS cho HS. Kết quả điều tra, khảo sát đƣợc phân tích, so sánh để tìm ra những thông tin cần thiết theo hƣớng nghiên cứu của đề tài. 7.2.4. Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động dạy học Nghiên cứu sản phẩm của giáo viên, cán bộ quản lý nhà trƣờng có liên quan đến quản lý hoạt động GDKNS theo hƣớng tích hợp cho HS tiểu học nhƣ: kế hoạch, quyết định, báo cáo, giáo án, hình ảnh sinh hoạt..., các biểu bảng thống kê chất lƣợng giáo dục của nhà trƣờng... để nắm đƣợc thực trạng kỹ năng sống và công tác GDKNS ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. 7.2.5. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng để xây dựng và hoàn chỉnh bộ công cụ điều tra. Lấy ý kiến chuyên gia, cán bộ quản lý về tính hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp quản lý GDKNS cho HS tiểu học đã đề xuất. 7.2.6. Phương pháp bổ trợ Nhóm phƣơng pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê: Thống kê toán học, phần mềm tin học: đƣợc sử dụng để xử lý, phân tích các giữ liệu nhằm 6 định lƣợng các kết quả nghiên cứu, nhờ đó ta xác định đƣợc kết quả một cách khách quan các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục của luận văn thì luận văn gồm có các chƣơng sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở trƣờng tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, Thành phố Hà Nội. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống theo hƣớng tích hợp ở các trƣờng tiểu học Quận Tây Hồ, TP Hà Nội. 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG THEO HƢỚNG TÍCH HỢP Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài Từ xa xƣa kỹ năng sống và vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho con ngƣời đã xuất hiện và đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nhƣ học ăn, học nói, học chữ để làm ngƣời, học để đối nhân xử thế, học để đối phó với thiên nhiên...Đó là những kỹ năng đơn giản nhất mang tính chất kinh nghiệm, phù hợp với đời sống và giai cấp của xã hội ở những thời điểm khác nhau. Nghiên cứu kỹ năng ở mức độ khái quát, đại diện cho hƣớng nghiên cứu này có P.Ia.Galperin, V.A.Crutexki,, P.V.Petropxki.... P.Ia.Galperin trong các công trình nghiên cứu của mình chủ yếu đi sâu vào các vấn đề hình thành tri thức và kỹ năng theo lý thuyết hình thành hành động trí tuệ theo giai đoạn [5, tr.11] Nghiên cứu kỹ năng ở mức độ cụ thể ở các lĩnh vực hoạt động khác nhau nhƣ: kỹ năng lao động gắn với tên tuổi nhà tâm lý - giáo dục V.V.Tseburseva; kỹ năng học tập gắn với G.X.Cochiuc. N.A.Menchinxcaia; kỹ năng hoạt động sƣ phạm gắn với tên tuổi X.I.Kixegops. Năm 1989, Bộ Lao động Mỹ cũng đã thành lập một Ủy ban Thƣ ký về Rèn luyện các Kỹ năng Cần thiết (The Secretary’s Commission on Achieving Necessary Skills - SCANS). Thành viên của ủy ban này đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau nhƣ giáo dục, kinh doanh, doanh nhân, ngƣời lao động, công chức... nhằm mục đích “thúc đẩy nền kinh tế bằng nguồn lao động kỹ năng cao và công việc thu nhập cao”. Cũng trong khoảng thời gian này, tại Úc, Hội đồng Kinh doanh Úc (The Business Council of Australia BCA) và Phòng thƣơng mại và công nghiệp Úc (the Australian Chamber of Commerce and Industry - ACCI) với sự bảo trợ của Bộ Giáo dục, Đào tạo và 8 Khoa học (the Department of Education, Science and Training - DEST) và Hội đồng giáo dục quốc gia Úc (the Australian National Training Authority ANTA) đã xuất bản cuốn “Kỹ năng hành nghề cho tƣơng lai” (năm 2002). Cuốn sách cho thấy các kỹ năng và kiến thức mà ngƣời sử dụng lao động yêu cầu bắt buộc phải có. Kỹ năng hành nghề (employability skills) là các kỹ năng cần thiết không chỉ để có đƣợc việc làm mà còn để tiến bộ trong tổ chức thông qua việc phát huy tiềm năng cá nhân và đóng góp vào định hƣớng chiến lƣợc của tổ chức. Những năm đầu thập niên 90, một số nƣớc Châu Á nhƣ: Ấn Độ, Lào, Campuchia, Indonexia, Malaysia, Thái Lan,... cũng đã nghiên cứu và triển khai chƣơng trình dạy kỹ năng sống ở các bậc học phổ thông từ mầm non cho đến Trung học phổ thông. Giáo dục KNS ở Lào đƣợc bắt đầu quan tâm từ năm 1997 với cách tiếp cận nội dung quan tâm đến giáo dục cách phòng chống HIV/AIDS đƣợc tích hợp trong chƣơng trình giáo dục chính quy. Năm 2001 giáo dục KNS ở Lào đƣợc mở rộng sang các lĩnh vực nhƣ giáo dục dân số, giới tính, sức khoẻ sinh sản, vệ sinh cá nhân, giáo dục môi trƣờng vv.. Giáo dục KNS ở Campuchia đƣợc xem xét dƣới góc độ năng lực sống của con ngƣời, kỹ năng làm việc vì vậy giáo dục KNS đƣợc triển khai theo hƣớng là giáo dục các kỹ năng cơ bản cho con ngƣời trong cuộc sống hàng ngày và kỹ năng nghề nghiệp. Giáo dục KNS ở Malaysia đƣợc xem xét và nghiên cứu dƣới 3 góc độ: Các kỹ năng thao tác bằng tay, kỹ năng thƣơng mại và đấu thầu, kỹ năng sống trong đời sống gia đình. Ở Bangladesh: Giáo dục KNS đƣợc khai thác dƣới góc độ các kỹ năng hoạt động xã hội, kỹ năng phát triển,kỹ năng chuẩn bị cho tƣơng lai. Ở Ấn Độ: Giáo dục KNS cho học sinh đƣợc xem xét dƣới góc độ giúp cho con ngƣời sống một cách lành mạnh về thể chất và tinh thần, nhằm phát 9 triển năng lực con ngƣời. Các KNS đƣợc khai thác giáo dục là các kỹ năng: Giải quyết vấn đề, tƣ duy phê phán, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng quan hệ liên nhân cách vv.. Những nội dung giáo dục chủ yếu ở hầu hết các nƣớc này đó là trang bị cho ngƣời trẻ tuổi những kỹ năng sống cần thiết để giúp họ thích nghi dần với cuộc sống sau này, mục đích chính là dạy - trang bị và hình thành. Mục tiêu chung của giáo dục kỹ năng sống đƣợc xác định là: “Nhằm nâng cao tiềm năng của con ngƣời để có hành vi thích ứng và tích cực nhằm đáp ứng nhu cầu, sự thay đổi, các tình huống của cuộc sống hằng ngày, đồng thời tạo ra sự đổi thay và nâng cao chất lƣợng cuộc sống”. Với một đích nhắm đến yếu tố cá nhân của ngƣời học, các nƣớc cũng đã đƣa ra cách thiết kế chƣơng trình giáo dục và trang bị kỹ năng sống nhƣ: lồng ghép vào chƣơng trình dạy chữ, học vấn, vào tất cả các môn học và các chƣơng trình ở những mức độ khác nhau. Dạy các chuyên đề cần thiết cho ngƣời học nhƣ: kỹ năng nghề, kỹ năng hƣớng nghiệp,... và đƣợc chia làm ba nhóm chính là: Kỹ năng cơ bản (gồm các kỹ năng đọc, viết, ghi chép,...), nhóm kỹ năng chung (gồm các kỹ năng tƣ duy phê phán, tƣ duy sáng tạo, ra quyết định, giải quyết vấn đề,...) và nhóm kỹ năng cụ thể (gồm các kỹ năng bình đẳng giới, bảo vệ sức khỏe, nâng cao đời sống tinh thần,...). Tóm lại, dù xuất phát từ quan điểm chung về kỹ năng sống từ Tổ chức Y tế thế giới hay UNESCO, nhƣng ở mỗi quốc gia trên thế giới đều có sự khác biệt về quan niệm và nội dung, có nƣớc thực hiện theo đúng chuẩn kỹ năng nhƣng cũng có nƣớc mở rộng thêm chứ không chỉ bao hàm kỹ năng sống là những khả năng về tâm lý, xã hội. Kỹ năng sống đƣợc lồng ghép ở cả giáo dục chính quy (giáo dục trong chƣơng trình đào tạo) và cả giáo dục không chính quy (hoạt động ngoại khóa - hoạt động ngoài giờ lên lớp). Những quan niệm, nội dung giáo dục kỹ năng sống đƣợc triển khai vừa thể hiện nét chung vừa thể hiện nét đặc thù, những nét riêng của từng quốc gia.