Tài liệu Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận hai bà trưng, thành phố hà nội (lv02036)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN THỊ THU HẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN HAI BÀ TRƢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC HÀ NỘI, NĂM 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2 NGUYỄN THỊ THU HẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC QUẬN HAI BÀ TRƢNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số : 60140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Phó Đức Hòa HÀ NỘI, NĂM 2016 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô Ban Giám hiệu trường Đại học sư phạm Hà Nội 2, quý Thầy, Cô phòng sau đại học, khoa Quản lý giáo dục và quý Thầy, Cô đã tham gia giảng dạy lớp Cao học Quản lý giáo dục của trường Đại học sư phạm Hà Nội 2 đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Phó Đức Hòa - người Thầy đáng kính đã bỏ nhiều công sức tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục & Đào tạo Quận Hai Bà Trưng, các đồng chí trong Ban Giám hiệu, các đồng chí giáo viên, Bí thư Đoàn TNCS HCM, Tổng phụ trách Đội, giáo viên giảng dạy các trường tiểu học Quận Hai Bà Trưng đã giúp đỡ, động viên tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tác giả hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện đề tài, chắc chắn luận văn không sao tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót, tác giả mong nhận được sự thông cảm, đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, quý Thầy Cô và bạn bè đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn ! Hà Nội,tháng 06 năm 2016 Tác giả Nguyễn Thị Thu Hảo LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu Hảo DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBGV Cán bộ giáo viên CBQL Cán bộ quản lý CMHS Cha mẹ học sinh CNH-HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CNXH Chủ nghĩa xã hội ĐĐ Đạo đức GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDĐĐ Giáo dục đạo đức GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh KH-CN Khoa học – công nghệ KT-XH Kinh tế - xã hội TDTT Thể dục thể thao TH Tiểu học THPT Trung học phổ thông MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU ..........................................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................................................3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................................3 4. Giả thuyết khoa học......................................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................................................4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ......................................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................................5 8. Ý nghĩa của đề tài .........................................................................................................................6 9. Cấu trúc của luận văn ..................................................................................................................6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ........................................................................7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................................................................7 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ...............................................................................................7 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước ...............................................................................................8 1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức .................................... 11 1.2.1. Quản lý ................................................................................................................................. 11 1.2.2. Giáo dục đạo đức ................................................................................................................ 14 1.2.3. Hoạt động giáo dục đạo đức.............................................................................................. 19 1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ................................................................................ 20 1.3. Hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học ......................................... 21 1.3.1. Mục tiêu giáo dục đạo đức ................................................................................................. 21 1.3.2. Nhiệm vụ của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học ............. 22 1.3.3. Nội dung của hoạt động giáo dục đạo đức....................................................................... 23 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học............................ 25 1.4.1. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ........................... 25 1.4.2. Phương pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học .............. 28 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học......................................................................................................................... 30 1.5.1. Đặc điểm tâm lý, sinh lý của học sinh tiểu học ............................................................... 30 1.5.2. Điều kiện kinh tế - văn hoá - xã hội, phong tục tập quán của địa phương .............. 31 1.5.3. Sự phối hợp các hoạt động giáo dục đạo đức .................................................................. 32 1.5.4. Công tác phối hợp giữa các lực lượng tham gia giáo dục trong và ngoài nhà trường .. 35 1.5.5. Trình độ, năng lực quản lý của cán bộ quản lý và Hiệu trưởng các trường tiểu học .. 37 Kết luận chương 1.......................................................................................................................... 37 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................................................................................................. 39 2.1. Khái quát về đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục thành phố Hà Nội ........... 39 2.1.1. Khái quát về tình hình kinh tế văn hóa xã hội của thành phố Hà Nội..................... 39 2.1.2. Khái quát tình hình GD&ĐT của thành phố Hà Nội ...................................................... 39 2.1.3. Quá trình phát triển của ngành GD&ĐT thành phố Hà Nội ......................................... 40 2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội........................................................................................................................... 41 2.2.1. Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cho học sinh................................................. 41 2.2.2. Nội dung, biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh....................................................... 44 2.2.3. Hình thức tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh........................................................... 49 2.2.4. Đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức của học sinh các trường tiểu học trên địa bàn thành phố .................................................................................................................. 53 2.2.5. Đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục đạo đức cho học sinh ....................... 55 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học thành phố Hà Nội........................................................................................................................... 57 2.3.1. Xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức ............................................................................... 57 2.3.2. Việc triển khai kế hoạch giáo dục đạo đức....................................................................... 58 2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục đạo đức ................................................................. 61 2.3.4. Chỉ đạo công tác kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức .................................................. 65 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học thành phố Hà Nội........................................................................................................... 67 2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................................................ 67 2.4.2. Hạn chế ................................................................................................................................ 68 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................................................... 69 Kết luận chương 2.......................................................................................................................... 71 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HÀ NỘI..................... 73 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................................ 73 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo đáp ứng yêu cầu theo chủ trương, chính sách, mục tiêu của Đảng và Nhà nước ................................................................................................................. 73 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và kế thừa ................................................................. 73 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................................................... 74 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ....................................................................................... 74 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học thành phố Hà Nội........................................................................................................... 75 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho các lực lượng giáo dục về giáo dục đạo đức cho học sinh .................................................................................................................................... 75 3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hoá công tác quản lý giáo dục đạo đức học sinh ............... 80 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng môi trường sư phạm mẫu mực trong nhà trường ...... 82 3.2.4. Biện pháp 4: Quản lý đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh .................................................................................................................................... 87 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cộng đồng, địa phương cho học sinh ............................................................................................................... 90 3.2.6. Biện pháp 6: Phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm tạo môi trường thuận lợi giáo dục đạo đức cho học sinh.......................................................... 92 3.2.7. Biện pháp 7: Nâng cao năng lực quản lý giáo dục đạo đức cho cán bộ quản lý các trường tiểu học ........................................................................................................................ 97 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................................... 99 3.4. Tổ chức khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp........................... 103 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm...................................................................................................... 103 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm .................................................................................................... 103 3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm .............................................................................................. 104 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................................ 104 Kết luận chương 3........................................................................................................................ 108 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................ 109 1. Kết luận..................................................................................................................................... 109 2. Khuyến nghị ............................................................................................................................. 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 112 BÀI BÁO KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ .............................................................................. 115 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Vai trò và vị trí của giáo dục đạo đức ........................................................................ 42 Bảng 2.2. Đánh giá các nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn thành phố .................................................................................................. 44 Bảng 2.3. Đánh giá của học sinh về mức độ thực hiện các biện pháp giáo dục đạo đức ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................. 46 Bảng 2.4. Đánh giá của giáo viên về hiệu quả thực hiện các biện pháp giáo dục đạo đức học sinh ở các trường tiểu học trên địa bàn thành phố............................................ 47 Bảng 2.5: Nhận xét của giáo viên về triển khai các hình thức giáo dục đạo đức của các trường tiểu học trên địa bàn thành phố ..................................................................... 49 Bảng 2.6: Thái độ của học sinh đối với các hình thức giáo dục đạo đức ngoài giờ lên lớp ... 51 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá học sinh cuối năm từ năm học 2013 đến 2015 ........................... 53 Bảng 2.8.a Kết quả đánh giá mức độ thực hiện nhiệm vụ học tập theo chuẩn kiến thức kỹ năng từ năm học 2013 đến 2015 ........................................................................... 54 Bảng 2.8.b Kết quả đánh giá mức độ hình thành và phát triển năng lực năm học 2013 đến 2015 ........................................................................................................................ 54 Bảng 2.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục đạo đức cho học sinh...................................... 55 Bảng 2.10. Đánh giá hiệu quả thực hiện việc xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh của các trường tiểu học thành phố Hà Nội ........................................ 57 Bảng 2.11. Đánh giá mức độ triển khai kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh của các trường tiểu học thành phố Hà Nội ............................................................................ 59 Bảng 2.12: Thực trạng việc triển khai hoạt động giáo dục đạo đức của Tổ chuyên môn, Tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm các nhà trường tiểu học thành phố Hà Nội ....................................................................................... 60 Bảng 2.13: Thực trạng công tác tổ chức, chỉ đạo thực hiện các nội dung giáo dục đạo đức .......................................................................................................... 61 Bảng 2.14: Thực trạng triển khai các biện pháp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh của các hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hà Nội..................... 64 Bảng 2.15. Nhận xét của cán bộ quản lý và giáo viên về kiểm tra ........................................... 66 công tác giáo dục đạo đức cho học sinh..................................................................... 66 Bảng 2.16. Nhận xét của cán bộ quản lý về mức độ ảnh hưởng của các nguyên nhân đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh ............................................................................ 70 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của 7 biện pháp đề xuất ................................ 104 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của 7 biện pháp đề xuất ................................... 106 Bảng 3.3. Xét thứ bậc mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi ....................... 107 của các biện pháp ...................................................................................................... 107 Sơ đồ 1.1. Các chức năng quản lý ................................................................................................ 13 Sơ đồ 3.1. Sơ đồ về mối quan hệ giữa các biện pháp............................................................... 102 Biểu đồ 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ...................................... 105 Biểu đồ 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......................................... 106 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn tập trung mọi nguồn lực xã hội để thực hiện mục tiêu xây dựng những con người Việt Nam thiết tha với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH – HĐH) đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị độc lập dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, phát huy được tiềm năng của dân tộc, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân để làm chủ tri thức khoa học và công nghiệp hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có tổ chức kỷ luật, có sức khoẻ, kiên định với Chủ nghĩa xã hội và tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ xa xưa, cha ông ta vẫn luôn đề cao vấn đề đạo đức của con người “Tiên học lễ, hậu học văn”. Tiếp bước các bậc tiền bối, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng rất quan tâm đến thế hệ trẻ, Bác nói “Có đức mà có không có tài thì làm gì cũng khó, có tài mà không có đức là người vô dụng” Bác cũng dạy “ công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường là một bộ phận quan trọng có tính chất nền tảng của giáo dục trong nhà trường xã hội chủ nghĩa, dạy cũng như học phải biết cả đức lẫn tài”. Giáo dục đạo đức là trách nhiệm của toàn xã hội mà nhà trường giữ vai trò quan trọng. Nhà trường là nơi tạo nguồn nhân lực cho đất nước, nhiệm vụ của nhà trường là phải làm thế nào để tìm ra được những biện pháp quản lý hoạt động trong đó có quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh nhằm góp phần tạo ra lớp người phát huy trí tuệ và đạo đức có năng lực để xây dựng và làm chủ xã hội mới. 2 Học sinh tiểu học ở trường tiểu học là lớp thiếu niên đang trong giai đoạn hình thành nhân cách, bộc lộ về tính cách, các em có xu hướng thích tìm hiểu xung quanh, thích tham gia các hoạt động tập thể. Trong bối cảnh xã hội phức tạp hiện nay, mặt trái của nền kinh tế thị trường với những tác động tiêu cực của nó đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến tầng lớp thiếu niên. Nhà trường nơi bồi dưỡng đạo đức, lý tưởng nhân cách, hoài bão ước mơ, trí tuệ ... của học sinh nhưng cũng không tránh khỏi sự xâm nhập tấn công của các tệ nạn xã hội và các hiện tượng tiêu cực, nhất là hiện nay việc sử dụng facbook tràn lan, các em dễ bị lôi cuốn vào các hoạt động có hại và nguy hiểm cho bản thân và xã hội. Hơn bao giờ hết chúng ta những người làm công tác giáo dục đều nhận thức rằng: Nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Những người làm công tác quản lý nói chung và chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức trong nhà trường nói riêng phải nhận thức rõ trách nhiệm tạo nên những tác động giúp học sinh hình thành nhân cách để tạo ra lớp người mới là chủ đất nước. 1.2. Hà Nội là thủ đô là trung tâm kinh tế, chính trị văn hóa của cả nước, bên cạnh những mặt tích cực về một nền kinh tế năng động, môi trường văn hóa văn minh, xã hội phát triển tạo thuận lợi cho việc học tập sinh hoạt của học sinh, thì những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, những ảnh hưởng của phim ảnh bạo lực, của tệ nạn xã hội, mạng xã hội ít nhiều đang tấn công vào gia đình và trường học của các học sinh. Nó làm cho một số học sinh chưa nhận thức được đúng hướng đi của mình, dễ làm lệch lạc nhân cách của các em. Là một quận nội thành của Hà Nội, nơi tập trung nhiều đầu mối kinh tế, văn hóa, giao thông của Thủ đô, quận Hai Bà Trưng cũng chịu nhiều ảnh hưởng của sự sa sút về đạo đức của giới trẻ. Trách nhiệm đầy lùi sự suy thoái về đạo đức đó đầu tiên phải thuộc về những người làm công tác giáo dục. Muốn làm được điều đó đòi hỏi người cán bộ quản lý giáo dục phải đánh 3 giá đúng thực trạng việc quản lý hoạt động giáo dục đạo đức, tìm ra biện pháp tháo gỡ, khắc phục để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức tại môi trường mình quản lý. Hiện nay, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về giáo dục đạo đức và quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh; Tuy nhiên việc nghiên cứu cụ thể về thực trạng và các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung và cho học sinh tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội nói riêng đến nay vẫn chưa có công trình khoa học nào cụ thể. 1.3. Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội". 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội từ đó đề xuất biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở trường tiểu học. 3.2 Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội hiện nay đã có đổi mới và thu lại một số kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế nhất định. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức 4 phù hợp với thực trạng hiện nay của địa bàn quận sẽ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tại các trường tiểu học. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học tại quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội của Hiệu trưởng các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 6.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Khối các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. 6.3. Giới hạn khách thể khảo sát Trong đề tài này tác giả chỉ nghiên cứu để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội. Trong điều tra thu thập số liệu, tác giả tập trung vào những kết quả giáo dục đạo đức của 03 trường tiểu học trong các năm học 2013 – 2014 đến 2015-2016: - Trường tiểu học Lương Yên – quận Hai Bà Trưng; - Trường tiểu học Lê Ngọc Hân – quận Hai Bà Trưng; - Trường tiểu học Tô Hoàng – quận Hai Bà Trưng; 5 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Bằng việc nghiên cứu đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước phát triển giáo dục nói chung và phát triển giáo dục tiểu học nói riêng trong giai đoạn hiện nay; các công trình khoa học về giáo dục, giáo dục đạo đức cho học sinh, các công trình khoa học về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý trường học, quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh; phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống hóa, khái quát hóa được sử dụng với mục đích xác định cơ sở lý luận về hoạt động quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu cơ sở thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát Phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát là một phương pháp rất hiệu quả nhằm nắm rõ những nhìn nhận về công tác quản lý hoạt động giáo dục đạo đức của phòng Giáo dục & Đào tạo, Ban Giám hiệu, Tổng phụ trách Đội, một số giáo viên và đại diện CMHS các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng – thành phố Hà Nội, để từ đó có những điều chỉnh sát thực, kịp thời trong luận văn. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được sử dụng để thu thập thêm thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục đạo đức học sinh của Lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT quận, Hiệu trưởng các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng – thành phố Hà Nội. 7.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Bằng phương pháp xin ý kiến chuyên gia, trao đổi, thu nhập các số liệu thực tiễn; các phương pháp này được sử dụng với mục đích đánh giá thực trạng đạo đức và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh của Hiệu 6 trưởng các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng – thành phố Hà Nội; đồng thời xem xét mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp mà tác giả sẽ đề xuất trong luận văn. 7.3. Phương pháp thống kê toán học trong quản lý giáo dục Bằng việc sử dụng phương pháp thống kê toán học, một số phần mềm tin học; các phương pháp này nhằm xử lý các số liệu đã điều tra và ý kiến chuyên gia trong luận văn. 8. Ý nghĩa của đề tài 8.1. Ý nghĩa khoa học. Góp phần hệ thống hóa các quan điểm cơ bản về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức trong dạy học ở trường tiểu học. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn còn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận Hai Bà Trưng - thành phố Hà Nội. 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Đạo đức là một hiện tượng xã hội – một hình thái ý thức đặc biệt, giáo dục đạo đức cho các thế hệ con người luôn là mối quan tâm của cả xã hội và đặc biệt các nhà giáo dục, từ xã hội cổ đại tới xã hội hiện đại ngày nay. Ở phương Đông thời cổ đại, Khổng Tử (551 - 479 TCN) nhà tư tưởng, nhà chính trị, nhà giáo dục nổi tiếng, đã đặc biệt quan tâm tới vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho con người. Tư tưởng về đạo đức, giáo dục đạo đức của ông thể hiện rõ trong các tác phẩm: “Dịch, Thi, Thư, Lễ, Nhạc Xuân Thu”. Ông xây dựng học thuyết “Nhân- Lễ- Chính danh”, trong đó, “Nhân”Lòng thương người - là yếu tố hạt nhân, là yếu tố cơ bản nhất của con người. Đứng trên lập trường coi trọng giáo dục đạo đức, Ông có câu nổi tiếng truyền lại đến ngày nay “Tiên học lễ, hậu học văn”.[2].[3]. Ở phương Tây thời cổ đại, nhà triết gia Hy Lạp Socrates (469-399 TCN) cho rằng cái gốc của đạo đức là tính thiện. Bản tính con người vốn thiện, nếu tính thiện ấy được lan tỏa thì con người sẽ có hạnh phúc. Muốn xác định được chuẩn mực đạo đức, theo Socrate, phải bằng nhận thức lý tính với phương pháp nhận thức khoa học. Aritstốt (384-322 TCN) là một nhà triết học, bác học Hy Lạp cổ đại cũng khẳng định rằng, phải giáo dục con người ta về đạo đức, phát triển ý chí, giảng dạy văn hóa để phát triển lý trí, giảng dạy thể dục thể thao để phát triển thể lực. Ông xem đạo đức là cái thiện của cá nhân, còn chính trị là cái thiện của xã hội. Ông cho rằng không phải hy vọng vào Thượng đế áp đặt để có người công dân hoàn thiện về đạo đức, mà việc phát hiện nhu cầu trên trái đất, 8 phát triển những quyền lợi chính trị, khoa học mới tạo nên được con người hoàn thiện trong quan hệ đạo đức.. Trong xã hội cận đại, J.A. Comenxki (1592-1670) nhà sư phạm lỗi lạc, nhà giáo dục nổi tiếng phương Tây thế kỷ XVII cho rằng con người là một tác phẩm hoàn thiện nhất, đẹp đẽ nhất của thiên nhiên – là tiểu vũ trụ và phải giáo dục con người để tạo ra nhân đạo, chế tạo ra hạnh phúc, chế tạo ra con người chân chính. Những quy tắc trong ứng xử, trong sinh hoạt đối với mọi người, trong cách nói năng và im lặng chính là những giá trị đạo đức mà ông muốn mọi người đều phải đạt được. Ông đã có nhiều đóng góp cho công tác giáo dục đạo đức qua tác phẩm: “Khoa sư phạm vĩ đại”. Ông đã đề ra nhiều biện pháp cụ thể trong việc giáo dục làm cơ sở cho nền giáo dục hiện đại sau này. Ông nhấn mạnh việc tôn trọng con người phải bắt đầu từ sự tôn trọng trẻ em. Những trẻ em ý thức kém về học tập và hạnh kiểm giống như những trái chín muộn. Chính vì vậy, nhà giáo phải có thái độ trân trọng, kiên nhẫn thì mới có thể xoá bỏ những thói xấu ở học sinh và khơi dậy tiềm năng của các em.[23]. Theo quan niệm của học thuyết Mác - Lênin: đạo đức là một hình thái ý thức xã hội có nguồn gốc từ lao động sản xuất và đời sống cộng đồng xã hội, nó phản ánh và chịu sự chi phối của tồn tại xã hội. Nếu tồn tại xã hội thay đổi thì đạo đức cũng thay đổi theo. Do vậy, đạo đức mang tính lịch sử, tính giai cấp và tính dân tộc. 1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước Vấn đề đạo đức, giáo dục đạo đức và quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên ở Việt Nam đã được nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục quan tâm nghiên cứu, chúng ta cũng biết rằng đạo đức xuất hiện từ buổi bình minh của lịch sử loài người, nó là một hình thái ý thức xã hội. Nó được phát triển song hành cùng với xã hội đồng thời nó giúp xã hội loài người tiến 9 cao hơn. Chính vì vậy đã có nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục đạo đức của nhiều tác giả trong và ngoài nước từ nhiều góc độ khác nhau. Tác giả Hà Thế Ngữ [34] đã nghiên cứu về vấn đề tổ chức quá trình giáo dục đạo đức thông qua giảng dạy các môn khoa học đặc biệt là các môn khoa học xã hội và nhân văn, giáo dục thế giới quan, nhân sinh quan, bồi dưỡng ý thức đạo đức cách mạng, hướng dẫn các hành vi đạo đức cho học sinh; Nhà Tâm lý học Phạm Minh Hạc [20] đã nghiên cứu đạo đức trong cấu trúc nhân cách, thực hiện giáo dục trong phát triển nhân cách. Công trình nghiên cứu của ông và các cộng sự về phát triển toàn diện con người Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa (CNH – HĐH) đã dành một chương cho vấn đề đạo đức, giáo dục đạo đức, các giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức trong giai đoạn hiện nay nhằm tìm ra các giải pháp về giáo dục đạo đức các tác giả đã tìm những cách tiếp cận khác nhau tạo nên sự phong phú về nội dung và phương pháp nghiên cứu giáo dục đạo đức trong các công trình nghiên cứu của mình; Cố tác giả Hà Nhật Thăng [40] đã đề cập đến những vấn đề chung như phương pháp luận của giáo dục đạo đức, xây dựng các chuẩn mực đạo đức của con người Việt Nam trong thời kỳ CNH – HĐH, các giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức trong giai đoạn hiện nay. Nhìn chung các tác giả đã nghiên cứu mối quan hệ giữa nhận thức khoa học với giáo dục đạo đức, những biểu hiện nhân cách trong lối sống và đưa ra dự báo mô hình nhân cách thanh niên. Đặc biệt những năm gần đây nhiều nhà nghiên cứu, nhà hoạt động xã hội đã hết sức nhức nhối trước những hiện tượng suy thoái đạo đức của một số thanh niên đã có những bài viết đáng quan tâm. Một số tác giả khác đã nghiên cứu về giáo dục đạo đức và các thành quả nghiên cứu được thể hiện tại các sách, bài báo khoa học, luận án tiến sĩ và