Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường thcs của phòng giáo d...

Tài liệu Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường thcs của phòng giáo dục và đào tạo thành phố uông bí, tỉnh quảng ninh

.PDF
124
75
104

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––––– BÙI HẢI VƢỢNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Mã số: 14 05 THÁI NGUYÊN – 2013 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––––– BÙI HẢI VƢỢNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Mã số: 14 05 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐẶNG THỊ THANH HUYỀN THÁI NGUYÊN – 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Bùi Hải Vƣợng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT, Cán bộ quản lý và giáo viên các trường THCS thành phố Uông Bí cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Quảng Ninh, ngày 08 tháng 8 năm 2013 Tác giả Bùi Hải Vƣợng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC Lời cam đoan ...................................................................................................... i Lời cảm ơn ......................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................. iii Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................. iv Danh mục các bảng ............................................................................................ v Danh mục các sơ đồ .......................................................................................... vi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG THCS ............................................................................. 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................... 6 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu ....................................... 8 1.2.1. Hoạt động dạy học .............................................................................................. 8 1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ................................................................................. 8 1.2.3. Phương pháp dạy học.......................................................................................... 9 1.2.4. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ........................................................... 9 1.3. Định hướng phát triển giáo dục THCS trong giai đoạn hiện nay ........................ 11 1.3.1. Định hướng phát triển giáo dục THCS và đổi mới quản lý hoạt động dạy học cấp THCS của ngành giáo dục và đào tạo .................................................................. 11 1.3.2. Đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường THCS .................................. 13 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://lrc.tnu.edu.vn 1.3.3. Điều kiện áp dụng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của HS ................................................................................................... 16 1.4. Hoạt động quản lý đổi mới phương pháp dạy học của Phòng giáo dục và đào tạo đối với các trường trung học cơ sở ............................................................................. 19 1.4.1. Chức năng, nhiệm vụ phòng GD&ĐT .............................................................. 19 1.4.2. Quản lý hoạt động hoạt động dạy học ở trường trung học cơ sở của Phòng Giáo dục và Đào tạo .................................................................................................................... 21 1.4.3. Triển khai quản lí đổi mới phương pháp dạy học đối với các trường THCS của Phòng GD&ĐT ........................................................................................................... 22 1.4.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học cấp THCS của phòng GD&ĐT ..................................................................... 24 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH ........................... 28 2.1. Một số nét về Kinh tế - Xã hội - Giáo dục của thành phố Uông Bí .................... 28 2.1.1. Khái quát đặc điểm tình hình kinh tế-xã hội Thành phố Uông Bí ................... 28 2.1.2. Một số đặc điểm về giáo dục và đào tạo cấp THCS thành phố Uông Bí ......... 29 2.1.3. Một số nét về Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Uông Bí ......................... 34 2.1.4. Huy động nguồn lực xã hội nhằm nâng cao chất lượng giáo dục .................... 35 2.2. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học của các trường THCS thành phố Uông Bí ................................................................................................................ 35 2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy của giáo viên ........................................................... 35 2.2.2. Thực trạng hoạt động học của học sinh ............................................................ 39 2.2.3. Thực trạng hoạt động quản lý đổi mới phương pháp dạy học của các trường THCS thành phố Uông Bí........................................................................................... 40 2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH của Phòng giáo dục và đào tạo đối với các trường trung học cơ sở thành phố Uông Bí ........................................... 44 2.3.1. Nhận thức của lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT................................. 44 2.3.2. Thực trạng lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí ...................................................................................................... 47 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn 2.3.3. Thực trạng tổ chức chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học 48 2.3.4. Thực trạng thanh tra, kiểm tra hoạt động đổi mới phương pháp dạy học đánh giá, chuyên môn giáo viên của Phòng GD&ĐT .................................................................. 57 2.3.5. Thi đua khen thưởng .......................................................................................... 62 2.4. Nhận xét chung về thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học cấp THCS của Phòng GD&ĐT Thành phố Uông Bí.................................................. 64 2.4.1. Điểm mạnh và nguyên nhân ............................................................................. 64 2.4.2. Điểm yếu và nguyên nhân ................................................................................ 66 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 69 Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ UÔNG BÍ TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN 2012-2020.................................. 70 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ....................................................................... 70 3.1.1. Nguyên tắc hệ thống ......................................................................................... 70 3.1.2. Nguyên tắc kế thừa ........................................................................................... 70 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn của các biện pháp ........................................................ 70 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi của các biện pháp .......................................................... 71 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Phòng giáo dục và đào tạo đối với các trường trung học cơ sở thành phố Uông Bí .................... 71 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 85 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............. 86 3.4.1. Mục đích ........................................................................................................... 86 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành .............................................................................. 86 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 91 1. Kết luận ................................................................................................................... 91 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 95 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GDTX Giáo dục thường xuyên HĐND Hội đồng nhân dân THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông UBND Uỷ ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường, lớp, học sinh cấp THCS ........................ 29 Bảng 2.2: Kết quả 2 mặt giáo dục 5 năm qua .................................................... 30 Bảng 2.3: Chất lượng học sinh giỏi THCS 5 năm qua ...................................... 31 Bảng 2.4: Đội ngũ cán bộ quản lí THCS 5 năm qua ........................................ 31 Bảng 2.5: Đội ngũ giáo viên THCS 5 năm qua ................................................. 32 Bảng 2.6: Sáng kiến kinh nghiệm các trường THCS thành phố Uông Bí năm học 2011-2012 ................................................................................... 33 Bảng 2.7: Tổng hợp thi đua, khen thưởng cấp THCS từ năm học 2009- 2010 đến năm học 2011- 2012 ................................................................... 33 Bảng 2.8: Thực trạng hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên các trường THCS thành phố Uông Bí ............................................... 36 Bảng 2.9: Thực trạng hoạt động học của học sinh các trường THCS Thành phố Uông Bí ............................................................................................. 39 Bảng 2.10: Ý kiến đánh giá của giáo viên về công tác, quản lý đổi mới phương pháp dạy học của các trường THCS thành phố Uông Bí .................. 43 Bảng 2.11: Kết quả nhận thức của lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT về quản lí đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT đối với giáo viên 44 Bảng 2.12: Nhận xét của cán bộ quản lí, giáo viên về thực trạng lập kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT .......................... 47 Bảng 2.13: Ý kiến của cán bộ quản lí, giáo viên về công tác Chỉ đạo của Phòng GD&ĐT Uông Bí về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên đổi mới phương pháp dạy học ........................................................................ 49 Bảng 2.14: Ý kiến giáo viên, cán bộ quản lí về công tác chỉ đạo sử dụng thiết bị dạy học, công nghệ thông tin của Phòng GD&ĐT ....................... 55 Bảng 2.15: Hình thức và kết quả thanh tra hoạt động sư phạm của nhà giáo (năm học 2011-2012) ........................................................................ 59 Bảng 2.16: Ý kiến của cán bộ quản lí, giáo viên về công tác thanh tra, kiểm tra về các hoạt động chuyên môn của Phòng Giáo dục và Đào tạo ....... 60 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của 6 biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh ................. 87 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Quản lí các thành tố của quá trình dạy học [11] ................................ 9 Biểu đồ 2.1: Kết quả nhận thức về quản lí hoạt động dạy của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS .................................................................. 46 Biểu đồ 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS thành phố Uông Bí ........................................ 89 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng chính phủ ban hành Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 đã nêu rõ quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục: “...tập trung vào nâng cao chất lượng, đặc biệt chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành để một mặt đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đảm bảo an ninh quốc phòng, mặt khác phải chú trọng thỏa mãn nhu cầu phát triển của mỗi người học, những người có năng khiếu được phát triển tài năng”[4]. Hoạt động dạy học, trong đó thực hiện đổi mới Phương pháp dạy học ở các trường là hoạt động chuyên môn chủ yếu, có tính quyết định đến chất lượng giáo dục, đến sự thành công hay thất bại của một nhà trường. Quản lý hoạt động dạy học của phòng Giáo dục và Đào tạo là quản lý công tác dạy học của tất cả các nhà trường trong toàn quận, huyện để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng giáo dục THCS nói riêng trên địa bàn quận, huyện. Trong bối cảnh mới, tăng cường quản lý hoạt động dạy học của nhà trường và Phòng GD&ĐT có vai trò hết sức quan trọng trong quản lí đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục THCS. Trong những năm qua, Phòng GD&ĐT Uông Bí đã thực hiện nhiều biện pháp quản lí phong phú để chỉ đạo, điều hành hoạt động đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá các trường THCS duy trì nền nếp, kỷ cương, thực hiện có chất lượng nội dung, chương trình dạy học, đảm bảo đúng mục tiêu giáo dục. Tuy nhiên hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của cấp học vẫn còn một số hạn chế như: Việc vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, phát triển năng lực tự học và tư duy của học sinh chưa thường xuyên, liên tục, chưa thành nhu cầu của giáo viên; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 1 http://lrc.tnu.edu.vn việc đầu tư khai thác sử dụng thiết bị đồ dùng còn hạn chế, kiểm tra đánh giá học sinh vẫn chưa sát với chất lượng thực tế, chất lượng kiểm tra giám sát hoạt động dạy học của các trường còn hạn chế… Những hạn chế tồn tại đó đòi hỏi Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí phải đổi mới, nâng cao chất lượng thực hiện các biện pháp quản lí hoạt động dạy học của GV để hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao hơn. Từ những lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh” với mong muốn đóng góp một phần nhỏ trong việc nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THCS. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS, góp phần nâng cao chất lượng dạy học của cấp THCS thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2012-2015, định hướng 2020. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lí hoạt động dạy học ở các trường THCS. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh của Phòng GD&ĐT đối các trường THCS trên địa bàn thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Trong những năm vừa qua, mặc dù giáo dục toàn thành phố Uông Bí đã đạt được nhiều thành tích đáng kể nhưng trong công tác quản lý mới phương pháp dạy học ở các trường còn 1 số hạn chế như: Một số ít cán bộ quản lí, giáo viên chưa nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của công tác đổi mới phương pháp dạy học, vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy họ, đổi mới kiểm tra đánh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 2 http://lrc.tnu.edu.vn giá học sinh, tăng cường cơ sở vật chất, thực hiện các buổi hội thảo dự giờ chuyên đề còn chưa triển khai sâu rộng, quyết liệt trong nhà trường. Do vậy, nếu áp dụng một cách đồng bộ, khoa học và phù hợp các biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh thì có thể nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học của các nhà trường THCS. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về quản lí nói chung, quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT, đối với giáo viên các trường THCS nói riêng. 5.2. Nghiên cứu phát hiện thực trạng quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí. 6. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu hoạt độ GD&ĐT đối với hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của đội ngũ giáo viên trong các trường THCS thành phố Uông Bí. 5 . 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 3 http://lrc.tnu.edu.vn Phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá và khái quát hoá các vấn đề lý luận từ các văn bản, tài liệu, Nghị quyết của Đảng, Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT về quản lí hoạt động dạy học. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu định lượng 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra với mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng công tác quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS hiện có, phân tích những nguyên nhân thành công và hạn chế của thực trạng này. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu định tính Phương pháp quan sát: Sử dụng các quan sát để thu thập thông tin về công tác quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường đối với giáo viên THCS. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên các trường ...về thực trạng quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS làm căn cứ đề xuất những biện pháp quản lí hiệu quả. Phương pháp chuyên gia: Thông qua lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT, Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, giáo viên các trường, để xác định các giải pháp tối ưu cho công tác quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm. Phương pháp nghiên cứu tại bàn: Đọc, nghiên cứu hồ sơ chuyên môn (giáo án, kế hoạch giảng dạy bộ môn,…) của GV để nắm bắt các vấn đề của năng lực chuyên môn, đồng thời phát hiện thực trạng quản lí hoạt động đổi mới Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 4 http://lrc.tnu.edu.vn phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT trong địa bàn nghiên cứu. Thống kê toán: Bằng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong nghiên cứu giáo dục để xử lý kết quả khảo sát, định lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS. Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của Phòng GD&ĐT đối với các trường THCS ở thành phố Uông Bí. Chương 3: Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của Phòng GD&ĐT thành phố Uông Bí giai đoạn 2012-2020. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 5 http://lrc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG THCS 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Ngay từ thời cổ đại hoạt động dạy học và quản lí hoạt động dạy học đã được các nhà triết học cả phương Đông và phương Tây nghiên cứu và tổng kết. Khổng Tử (551- 475 TCN) - nhà tư tưởng, nhà giáo dục lớn Trung Hoa cổ đại đã ông đề cao việc phát huy tính tích cực sáng tạo, phát huy năng lực nội sinh, dạy học sát đối tượng, cá biệt hoá đối tượng, kết hợp học với hành, lý thuyết gắn với thực tiễn, phát triển động cơ, hứng thú, ý chí của người học. Đến nay phương pháp giáo dục của Khổng Tử vẫn là những bài học lớn cho cán bộ quản lý và giáo viên chúng ta. Nhà sư phạm J.A Cômenxki (1592 - 1670) khi đặt nền móng cho hệ thống các nhà trường cũng đề cập đến vấn đề quản lí hoạt động dạy học của người giáo viên Ông đã đưa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên. Theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông cũng đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị lớn như: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh; Dạy học phải thiết thực; Dạy học theo nguyên tắc cá biệt… Tiếp thu và phát triển những tư tưởng đó, các nhà nghiên cứu giáo dục thời hiện đại đã cho ra đời nhiều những công trình nghiên cứu về hoạt động dạy học, quản lí hoạt động dạy học và ngày nay cùng với sự phát triển của xã hội loài người quản lí giáo dục đã trở thành một khoa học và ngày càng phát triển toàn diện. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 6 http://lrc.tnu.edu.vn Ở nước ta sau Cách mạng tháng Tám nhiều nhà khoa học đã đi sâu nghiên cứu về khoa học quản lí giáo dục như công trình của tác giả Nguyễn Minh Đạo “Cơ sở khoa học quản lý giáo dục”, “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ những mô hình” của tác giả Đặng Quốc Bảo. “Cơ sở khoa học quản lý” của tác giả Nguyễn Quốc Chí, các nhà nghiên cứu như Nguyễn Cảnh Toàn, Trần Kiểm, Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Gia Quý, Trần Kiều, Phạm Viết Vượng, …trong các công trình nghiên cứu của mình đã bàn về công tác quản lí hoạt động dạy học và những vấn đề có liên quan đến quản lí hoạt động dạy học. Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lí giáo dục bước đầu cũng đã đề cập đến các biện pháp quản lí hoạt động dạy học trong các nhà trường phổ thông dưới nhiều góc độ khác nhau. Đó là các đề tài như: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng trường trung học phổ thông Hải An - Hải Phòng trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Bùi Thanh Bình, năm 2008. “Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học cấp Trung học cơ sở ở huyện Giao Thuỷ tỉnh Nam Định đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Phùng Văn Hà, năm 2008. Các đề tài nghiên cứu trên đã tiến hành nghiên cứu thực trạng các biện pháp quản lí hoạt động dạy học của Phòng GD&ĐT hoặc của hiệu trưởng đối với giáo viên các trường THCS, THPT bằng những cách tiếp cận khác nhau và đã đề xuất được một số biện pháp cần thiết, khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên tuỳ theo đặc điểm, tính chất, điều kiện của từng loại trường, từng địa phương, từng cấp quản lí thì người quản lí phải có những biện pháp quản lí riêng. Chính vì thế tôi mạnh dạn chọn đề tài “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở các trường THCS của phòng giáo dục và đào tạo thành phố Uông Bí tỉnh Quảng Ninh”. Tôi hy vọng sẽ góp phần nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động dạy học của Phòng GD&ĐT đối Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 7 http://lrc.tnu.edu.vn với các trường THCS ở thành phố Uông Bí. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở cấp THCS của thành phố. 1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài nghiên cứu 1.2.1. Hoạt động dạy học Dạy học là khái niệm chỉ hoạt động chung của người dạy và người học, hoạt động dạy học bao gồm hai mặt là: hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh, hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với nhau, tác động qua lại lẫn nhau, bổ sung cho nhau nếu thiếu một trong hai hoạt động thì không có hoạt động dạy học. Nếu không có hoạt động dạy thì chỉ còn hoạt động tự học của học sinh, nếu không có hoạt động học thì hoạt động dạy cũng không diễn ra, kết quả hoạt động học của học sinh không thể tách rời kết quả hoạt động dạy của thầy và kết quả hoạt động dạy của thầy không thể tách rời kết quả học tập của học sinh [11]. 1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất với nhau là hoạt động trung tâm của nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp khác của nhà trường đều hướng vào tiêu điểm này. Vì vậy quản lý nhà trường thực chất là quản lý quá trình sư phạm của thầy, hoạt động học tập - tự giáo dục của trò, diễn ra chủ yếu trong quá trình dạy học. Có thể hiểu quản lý hoạt động dạy - học thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh theo mục tiêu giáo dục. Yêu cầu của quản lý hoạt động dạy học là phải quản lí các thành tố cấu trúc của quá trình dạy học vì vậy nội dung quản lí dạy học bao gồm quản lí mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học, giáo viên, học sinh, kết quả dạy học. Ta có thể phân tích hoạt động dạy học của nhà trường như một hệ thống Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 8 http://lrc.tnu.edu.vn gồm các thành tố và được biểu diễn bằng sơ đồ sau: M N M: Mục tiêu dạy học N: Nội dung dạy học P P: Phương pháp dạy học QL Th: Thầy Tr Th Tr: Trò ĐK: Điều kiện QL: Quản lý ĐK Sơ đồ 1.1: Quản lí các thành tố của quá trình dạy học [11] 1.2.3. Phương pháp dạy học Phương pháp dạy học là một thành tố hết sức quan trọng của quá trình dạy học vì nó quyết định trực tiếp đến chất lượng cũng như hiệu quả của quá trình này. Cùng một nội dung dạy học trong những hoàn cảnh, điều kiện tương tự nhau nhưng sự hứng thú học tập, tính tự giác, tích cực của học sinh có thể không giống nhau vì còn phụ thuộc vào phương pháp dạy học. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học trong trường phổ thông hiện nay là: - Tích cực hóa hoạt động của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học nhằm hình thành tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo; - Nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề; - Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; - Tác động đến tình cảm, đem lại niềm tin, hứng thú học tập cho học sinh. 1.2.4. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học là nhân tố quyết định thành công của đổi mới phương pháp dạy học. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 9 http://lrc.tnu.edu.vn Quản lý việc thực hiện kế hoạch đổi mới phương pháp dạy học cần tuân thủ các chức năng cơ bản của hoạt động quản lý. Từ việc xây dựng kế hoạch, tổ chức bộ máy nhân sự, chỉ đạo thực hiện… đến việc kiểm tra, đánh giá và nắm bắt thông tin phản hồi. Nội dung quản lý đổi mới phương pháp dạy học nói chung và của đổi mới phương pháp dạy học ở các trường Trung học cơ sở nói riêng bao gồm: Một là: Đổi mới cách dạy của thầy trên quan điểm đổi mới. Hai là: Đổi mới cách học của trò theo hướng chủ động, năng động, sáng tạo... Ba là: Tăng cường thực hành, thực hiện nguyên lý giáo dục. Bốn là: Tăng cường mối quan hệ giữa trí tuệ và tâm hồn, tư duy và cảm xúc Đổi mới phương pháp dạy học chỉ có thể thực hiện được khi nó trở thành hoạt động thường xuyên của nhà trường, của gia đình, của xã hội. Người Hiệu trưởng cần quản lý các tổ chức trong nhà trường, đặc biệt các tổ chuyên môn, thông qua tổ chức để quản lý con người và công việc. Mặt khác, đội ngũ giáo viên là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục, muốn nâng cao chất lượng giáo dục phải quan tâm đến công tác xây dựng đội ngũ, đặc biệt là trong yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Vì vậy quản lý đổi mới phương pháp dạy học không thể không gắn liền với công tác quản lý xây dựng, phát triển đội ngũ đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học cần gắn với quản lý cơ sở vật chất, phương tiện dạy học, đảm bảo cho các hoạt động đổi mới phương pháp dạy học. Cái lõi của cơ sở vật chất trường học là thiết bị dạy học. Quản lý nội dung này cần tuân thủ theo nguyên tắc về tính mục đích, tính kế thừa và phát triển, tuân thủ chu trình quản lý. Muốn quản lý tốt người Hiệu trưởng phải thường xuyên nâng cao nhận thức cho giáo viên đối với việc sử dụng thiết bị dạy học. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học cần gắn với việc kiểm tra đánh giá, thực hiện tốt chế độ thi đua khen thưởng và kỷ luật. Thiết kế một hệ thống thông tin phản hồi; so sánh thành tựu hiện thực với các chuẩn mực đã định, xác định những lệch lạc nếu có và đo lường ý nghĩa mức độ của chúng, tiến hành 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan