Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Quản lý hoạt động dạy học ở các trường thcs có học sinh nội trú dân nuôi huyện h...

Tài liệu Quản lý hoạt động dạy học ở các trường thcs có học sinh nội trú dân nuôi huyện hoành bồ tỉnh quảng ninh

.PDF
95
197
81

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGÔ TIẾN SỸ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THCS CÓ HỌC SINH NỘI TRÚ DÂN NUÔI HUYỆN HOÀNH BỒ-TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2013 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGÔ TIẾN SỸ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG THCS CÓ HỌC SINH NỘI TRÚ DÂN NUÔI HUYỆN HOÀNH BỒ-TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Phạm Tất Dong THÁI NGUYÊN - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo đũng quy định. Những phần trích dẫn và tham khảo đều đúng theo quy định của Nhà trường. Nếu sai tôi xin chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, ngày 15 tháng 8 năm 2013 Tác giả luận văn Ngô Tiến Sỹ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Kết quả này có được là nhờ sự hướng dẫn của GS TS. Phạm Tất Dong. Thầy không chỉ tận tình hướng dẫn mà còn động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Nhân dịp này em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy! Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Hội đồng bảo vệ Luận văn thạc sĩ đã tạo điều kiện thuận lợi để em vững tin hơn trong việc chuẩn bị bảo vệ luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn Đại học Thái Nguyên, Đại học Sư phạm, Khoa sau đại học của Đại học Sư phạm, Khoa Tâm lí Giáo dục cùng các thầy cô giáo đã tạo điều kiện tốt nhất cho em học tập cũng như nghiên cứu và hoàn thành luận văn của mình. Xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ quản lý Phòng GD&ĐT huyện Hoành Bồ , giáo viên các trường trung học cơ sở Đồng Lâm, tiểu học và trung học cơ sở Đồng Sơn, tiểu học và trung học cơ sở Kỳ Thượng đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong quá trình điều tra, nghiên cứu. Xin cảm ơn các anh, chị, các bạn học viên lớp cao học Quản lí giáo dục K19B Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm cùng tôi trong suốt thời gian viết luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè đã cổ vũ, động viên tôi trong quá trình làm luận văn. Mặc dù đã rất cố gắng nhưng chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy rất mong được sự đóng góp ý kiến của thầy, cô giáo, các bạn đồng nghiệp, các bạn học viên để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Thái Nguyên, ngày 15 tháng 8 năm 2013 Tác giả luận văn Ngô Tiến Sỹ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................. ii MỤC LỤC .................................................................................................................. iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG.....................................................................................................v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................................................... vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................4 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ...........................................................................4 3.1. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................................4 3.2. Khách thể nghiên cứu .............................................................................................4 3.3. Khách thể khảo sát ..................................................................................................4 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................................5 7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................5 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận .................................................................5 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ..............................................................5 7.2.1. Phương pháp quan sát ..........................................................................................5 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: .................................................................5 7.2.3. Phương pháp toạ đàm ( trò chuyện, phỏng vấn) ..................................................5 7.2.4. Phương pháp chuyên gia......................................................................................5 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm .....................................................................6 7.3. Phương pháp thống kê toán học..............................................................................6 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................6 9. Những đóng góp của luận văn ...................................................................................6 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ...............................................................................7 1.1. Một số nét lịch sử vấn đề nghiên cứu .....................................................................7 1.2. Một số khái niệm cơ bản.........................................................................................9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://lrc.tnu.edu.vn 1.2.1. Khái niệm quản lý ................................................................................................9 1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................................11 1.2.2.1. Khái niệm ........................................................................................................11 1.2.2.2. Chức năng của quản lý giáo dục .....................................................................12 1.2.3. Quá trình dạy học...............................................................................................12 1.2.3.1. Khái niệm quá trình dạy học ...........................................................................12 1.2.3.2. Mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học ........................................12 1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học................................................................15 1.2.4.1. Biện pháp quản lý ...........................................................................................15 1.2.4.2. Quản lý hoạt động dạy học .............................................................................16 1.3. Nội dung cơ bản của quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS........................17 1.3.1. Quản lý hoạt động dạy học ................................................................................17 1.3.2. Nội dung cơ bản của quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS.....................17 1.3.2.1. Quản lý mục tiêu, xây dựng kế hoạch dạy học ...............................................17 1.3.2.2. Quản lý việc thực hiện chương trình giáo dục................................................18 1.3.2.3. Quản lý việc phân công giảng dạy ..................................................................18 1.3.2.4. Quản lý hoạt động dạy của giáo viên..............................................................18 1.3.2.5. Quản lý hoạt động học của học sinh ...............................................................19 1.3.2.6. Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập .....................................................20 1.3.2.7. Quản lý việc khai thác, sử dụng thiết bị dạy học ...........................................20 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học trường THCS ..................20 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ...........................................................................................20 1.4.1.1. Phẩm chất, năng lực của cán bộ quản lý trường học .....................................20 1.4.1.2. Số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên ......................................................20 1.4.1.3. Số lượng và chất lượng tuyển sinh của nhà trường ........................................21 1.4.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................................21 1.4.2.1. Điều kiện trang thiết phục vụ bị dạy học và cơ sở vật chất ............................21 1.4.2.2. Điều kiện kinh tế- văn hóa xã hội ở địa phương.............................................21 Kết luận chương 1 ........................................................................................................21 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ CÓ HỌC SINH NỘI TRÚ DÂN NUÔI HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................22 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn 2.1 Thực trạng giáo dục ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ .....................................................................................................................22 2.2.1. Qui mô phát triển trường lớp cấp ......................................................................22 2.2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên................................................23 2.2.3. Thực trạng về học sinh.......................................................................................23 2.2.3.1. Đặc điểm học sinh nội trú dân nuôi ở huyện Hoành Bồ.................................23 2.2.3.2. Thực trạng kết quả học tập của học sinh các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi tại huyện Hoành Bồ .....................................................................................26 2.2.3.3. Kết quả tốt nghiệp THCS ...............................................................................27 2.2.4. Thực trạng về cơ sở vật chất (CSVC), thiết bị dạy học(TBDH) .......................27 2.2.5. Thực trạng về môi trường giáo dục ...................................................................28 2.2.6. Thực trạng về việc thực hiện hoạt động dạy học của giáo viên ........................29 2.2.7. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn và đổi mới PPDH ............................30 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học của cán bộ quản lý tại các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh................................31 2.3.1. Mục tiêu, phương pháp và quy trình tìm hiểu thực trạng ..................................31 2.3.1.1. Mục tiêu ..........................................................................................................31 2.3.1.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................31 2.3.1.3. Quy trình thực hiện .........................................................................................32 2.3.2. Nhận thức của cán bộ quản lý về biện pháp quản lý hoạt động dạy học và nhận thức của giáo viên về sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học..............................33 2.3.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý về biện pháp quản lý hoạt động dạy học ........33 2.3.2.2. Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học ....... 33 2.3.3. Thực trạng về các biện pháp quản lý thực hiện nội dung HĐDH .....................35 2.3.3.1.Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình giảng dạy ..............35 2.3.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động lập kế hoạch công tác, hồ sơ chuyên môn của giáo viên .......................................................................................................................36 2.3.3.3. Thực trạng quản lý việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp ....................................38 2.3.3.4. Thực trạng quản lý nền nếp lên lớp của giáo viên. .........................................39 2.3.3.5. Thực trạng quản lý việc dự giờ và đánh giá giờ dạy của giáo viên. ...............39 2.4.3.6. Thực trạng quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học .................40 2.3.3.7. Thực trạng quản lý tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn của giáo viên .............41 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn 2.3.3.8. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ........................................................................................................................42 2.3.3.9. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh .............................................44 2.3.3.10. Thực trạng quản lý sử dụng đội ngũ và bồi dưỡng giáo viên .......................45 2.3.3.11. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ cho HĐDH ................. 46 2.4. Đánh giá chung về thành công và hạn chế trong quản lý hoạt động dạy học tại các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh ...........47 2.4.1. Những thành công ..............................................................................................47 2.4.2. Những hạn chế ...................................................................................................48 2.4.3. Nguyên nhân của thành công và hạn chế...........................................................50 2.4.3.1. Nguyên nhân của các thành công ...................................................................50 2.4.3.2. Nguyên nhân của các hạn chế .........................................................................50 Kết luận chương 2 ........................................................................................................52 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS CÓ HỌC SINH NỘI TRÚ DÂN NUÔI HUYỆN HOÀNH BỒ, TỈNH QUẢNG NINH ........................................................................53 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp ...................................................................53 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ......................................................................53 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................................53 3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .......................................................................53 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ....................................................................53 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển ...................................................................54 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ....................................................................54 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh ...................................................54 3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường tinh thần trách nhiệm của giáo viên đối với học sinh trong điều kiện thiếu sự quản lý của gia đình ..............................................................54 3.2.1.1. Mục đích .........................................................................................................54 3.2.1.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................55 3.2.1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ......................................................................56 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng tổ chức và thực hiện HĐDH trong nhà trường có học sinh nội trú cho giáo viên....................56 3.2.2.1.Mục đích ..........................................................................................................56 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn 3.2.2.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................57 3.2.2.3. Điều kiện thực hiện biện pháp .......................................................................58 3.2.3. Biện pháp 3: Nâng cao vai trò và chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học..................................................................................58 3.2.3.1. Mục đích .........................................................................................................58 3.2.3.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................59 3.2.3.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ......................................................................60 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo và thực hiện nâng cao chất lượng đổi mới phương pháp kèm cặp, giúp đỡ học sinh, nhóm học sinh trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn của trường nội trú dân nuôi .......................................................................60 3.2.4.1. Mục đích .........................................................................................................60 3.2.4.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................61 3.2.4.3. Điều kiện thực hiện biện pháp .......................................................................63 3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng phương pháp dạy sát đối tượng học sinh nội trú, phù hợp với hoàn cảnh học sinh phải tự giác ăn ở, học hành. ............................................63 3.2.5.1. Mục đích .........................................................................................................63 3.2.5.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................63 3.2.5.3. Điều kiện thực hiện biện pháp .......................................................................64 3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học thông qua xã hội hóa giáo dục .....................................................................................65 3.2.6.1. Mục đích .........................................................................................................65 3.2.6.2. Nội dung và tổ chức thực hiện ........................................................................65 3.2.6.3. Điều kiện thực hiện biện pháp ......................................................................66 3.2.7. Biện pháp 7: Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và các hoạt động dạy học ..................................................................................................... 66 3.2.5.1. Mục đích .........................................................................................................66 3.2.5.2. Nội dung .........................................................................................................67 3.2.5.3. Cách thức tiến hành ........................................................................................67 3.2.5.4. Điều kiện thực hiện .........................................................................................68 3.2.8. Biện pháp 8: Tổ chức tốt phong trào tự học, tự bồi dưỡng trong đội ngũ cán bộ, giáo viên .......................................................................................................................68 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................70 3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ............................................70 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vii http://lrc.tnu.edu.vn 3.4.1. Mục đích ............................................................................................................70 3.4.2. Nội dung và phương pháp..................................................................................70 3.4.3. Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........71 Kết luận chương 3 ........................................................................................................76 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................77 1. Kết luận ....................................................................................................................77 2. Khuyến nghị .............................................................................................................78 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo...........................................................................78 2.2. Đối với Uỷ ban Nhân dân huyện Hoành Bồ ........................................................79 2.3. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện ..........................................................79 2.4. Đối với cán bộ quản lý trường THCS ..................................................................80 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................81 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu viii http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CSVC : Cơ sở vật chất GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo HĐDH : Hoạt động dạy học THCS : Trung học cơ sở TH & THCS : Tiểu học và Trung học cơ sở TBDH : Thiết bị dạy học PPDH : Phương pháp dạy học QLPPDH : Quản lý phương pháp dạy học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng kết quả học tập của học sinh các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi tại huyện Hoành Bồ năm học 2011 - 2012 .............................................26 Bảng 2.2. Thực trạng kết quả học tập của học sinh các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi tại huyện Hoành Bồ năm học 2012 - 2013 .............................................26 Bảng 2.3. Thực trạng CSVC-TBDH của các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ năm học 2012 - 2013 ...............................................................27 Bảng 2.4. Thực trạng việc thực hiện hoạt động dạy học của giáo viên .......................29 Bảng 2.6. Ý kiến của cán bộ quản lý về sự cần thiết của việc quản lý hoạt động dạy học .............................................................................................................. 33 Bảng 2.7. Ý kiến của giáo viên về sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học ..........34 Bảng 2.8. Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình ..........................35 Bảng 2.9. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động lập kế hoạch ..................................36 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên................................37 Bảng 2.11. Đánh giá thực trạng quản lý việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên hoạt động dạy học ................................................................................................38 Bảng 2.12. Đánh giá thực trạng quản lý nền nếp của giáo viên ..................................39 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý việc dự giờ và đánh giá giờ dạy của giáo viên ..........40 Bảng 2.14. Thực trạng quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH ....................................41 Bảng 2.15. Thực trạng quản lý tự học, tự bồi dưỡng chuyên môn của giáo viên..............42 Bảng 2.16. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh ............................................................................................................. 43 Bảng 2.17. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh ........................................44 Bảng 2.18. Thực trạng quản lý sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ...................45 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ..................................46 Bảng 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp .................................................................71 Bảng 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ...................................................................73 Bảng 3.3. Tương quan giữa mức cần thiết và mức độ khả thi .....................................74 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ % tính rất cần thiết, cần thiết, không cần thiết, lưỡng lự của từng biện pháp ......................................................................................................................72 Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ % tính cần thiết và rất cần thiết của từng biện pháp ......................72 Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ % tính rất khả thi, khả thi, không khả thi và lưỡng lự của từng biện pháp ............................................................................................................... 73 Biểu đồ 3.4. Tỷ lệ % tính khả thi và rất khả thi của từng biện pháp ...........................74 Biểu đồ 3.5. Sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp.....75 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Cấu trúc hệ thống quản lý...........................................................................10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Các quốc gia ngày nay đã và đang hướng tới phát triển “nền kinh tế tri thức”, trước bối cảnh toàn cầu hóa đều xác định chiến lược con người, chiến lược về nguồn nhân lực. Đất nước chúng ta cũng như các quốc gia trên thế giới đề nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục trong khi thực hiện chiến lược này. Bởi vì, giáo dục là nhân tố đảm bảo sự tồn tại và phát triển của xã hội. Giáo dục giúp phát triển tiềm năng cơ bản của mỗi con người, Giáo dục - đào tạo đóng vai trò chủ yếu trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, đặt nền tảng cho sự đổi mới và phát triển khoa học công nghệ của đất nước; đồng thời có tác dụng mạnh mẽ đến tiến trình phát triển quốc gia. Quản lý giáo dục là khâu then chốt đảm bảo sự thắng lợi của mọi hoạt động giáo dục. Đại hội Đảng X, chỉ rõ yêu cầu cấp bách cũng như lâu dài là: “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội dung, phương pháp dạy và học; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, chấn hưng nền giáo dục Việt Nam”( Văn kiện Đại hội Đảng X). Đổi mới phương pháp quản lý hoạt động dạy học là một trong những trọng điểm mà công cuộc cải cách giáo dục hiện nay đặt ra. Đại hội Đảng XI đã nêu: “ Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, đào tạo trên tinh thần tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở giáo dục, đào tạo.” ( Văn kiện Đại hội Đảng XI). Đó cũng là yêu cầu khách quan của sự nghiệp phát triển giáo dục đào tạo của đất nước. Một sự thay đổi căn bản như thế cần có một chiến lược và biện pháp quản lý chỉ đạo đúng đắn, hiệu quả. Ở trường THCS việc quản lý hoạt động dạy học là một hoạt động nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục của cấp học. Trên thực tế, phần lớn người quản lý trường THCS đều được bổ nhiệm lên từ những giáo viên có nhiều thành tích trong giảng dạy, có năng lực chuyên môn tốt nhưng chưa được trang bị đầy đủ và đồng bộ các lý luận quản lý về quản lý, quản lý hoạt động dạy học. Họ thường điều hành nhà trường theo kinh nghiệm đúc rút từ bản thân, đôi khi còn phiến diện và chủ quan. Do đó, việc nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học một cách khoa học là việc làm cần thiết để giúp cho nhà quản lý điều hành nhà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 1 http://lrc.tnu.edu.vn trường tốt hơn, có tính bền vững hơn nhằm đạt được mục tiêu giáo dục của cấp học trong điều kiện mới. 1.2. Hoành Bồ là một huyện miền núi của tỉnh Quảng Ninh gồm 13 xã, thị trấn, ngoài khu vực thị trấn Trới, xã Lê Lợi, Thống Nhất, Sơn Dương còn lại các xã của huyện hầu hết là người dân tộc thiểu số sinh sống. Địa bàn các xã cách trung tâm huyện từ 15 đến 60km, giao thông đi lại khó khăn. Trình độ dân trí thấp, kinh tế đang phát triển. Công tác giáo dục gặp nhiêu khó khăn do địa bàn rộng, các trường cách xa nhau; đội ngũ giáo viên chưa đồng đều về chuyên môn, nghiệp vụ. Công tác quản lý hoạt động dạy học phần nào chưa phù hợp và đáp ứng yêu cầu của giáo dục của huyện trong giai đoạn hiện nay. Trước năm 2000 học sinh ở các xã vùng cao như Đồng Lâm, Đồng Sơn, Kỳ Thượng, Tân Dân, Hòa Bình sau khi học xong tiểu học, một số ít (10-15%) được tuyển chọn học tại trường Phổ thông Dân tộc Nội trú của huyện; số học sinh còn lại của các trường này không tiếp tục học mà ở nhà tham gia lao động với gia đình. Thực hiện Quyết định số 26/2001/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 7 năm 2001 của bộ trưởng bộ giáo dục và đào tạo số 26/2001/QĐ-BGD&ĐT về việc ban hành quy định tiêu chuẩn, kiểm tra và đánh giá công nhận phổ cập giáo dục trung học cơ sở; để huy động học sinh trong độ tuổi (11- 18 tuổi) ra lớp đảm bảo theo các tiểu chí phổ cập THCS, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện tham mưu với UBND huyện chỉ đạo thành lập cấp học trung học cơ sở (THCS) tại trường tiểu học thuộc các xã vùng cao của huyện và gọi đây là các trường liên cấp tiểu học và trung học cơ sở (TH&THCS). Học sinh THCS tại các trường này, đa số học sinh ở xa trường, đi lại khó khăn. Có nhiều học sinh (từ 50-70%) nhà cách trường từ 5-25km không thể đi về trong ngày. Để duy trì được sĩ số, nhà trường đã phối hợp với cha mẹ học sinh và tham mưu với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện tổ chức cho học sinh ở tại trường. Học sinh học ở trường, tự phục vụ sinh hoạt hàng ngày và gọi đây là mô hình trường có học sinh nội rú dân nuôi. Qua nhiều năm khó khăn, đến nay mô hình này tiếp tục duy trì và được tỉnh UBND tỉnh Quảng Ninh đầu tư kinh phí xây dựng nhà ở, hỗ trợ tiền ăn hàng tháng bằng 0,4 lần lượng tối thiểu góp phần ổn định hơn sinh hoạt cho học sinh. Các cấp chính quyền đầu tư kinh phí hỗ trợ các điều kiện cần thiết phụ vụ sinh hoạt của học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 2 http://lrc.tnu.edu.vn sinh hàng ngày. Hiện nay học sinh ở nội trú tại các trường chủ yếu là ở các lớp 6, 7, 8, 9. Mô hình này không những đã dữ chân được học sinh mà còn thực sự góp phần đáng kể vào việc nâng cao chất lượng học sinh ở các vùng khó khăn, học sinh có thời gian học và tự học ở trường nhiều hơn, điều kiện học tập và sự quản lý của giáo viên quản lý nội trú cho nên đã có sự tiến bộ hơn những học sinh không ở nội trú. Hiệu trưởng các nhà trường đã phân công những giáo viên có kinh nghiệm phụ đạo học sinh có học lực yếu, kém ở khu vực nội trú vào các buổi tối, phân công giáo viên chủ nhiệm quan tâm sâu sát giúp đỡ các em, đồng thời tăng cường các hoạt động giáo dục ngoài giờ, góp phần tích cực vào học tập và duy trì sĩ số, giảm tỉ lệ học sinh bỏ học, nâng cao chất lượng học tập và phổ cập giáo dục trung học cơ sở của huyện Hoành Bồ - tỉnh Quảng Ninh ngày một được duy trì bền vững. Tuy nhiên việc học tập, sinh hoạt của học sinh tại trường, không có sự quản lý hàng ngày của gia đình. Là học sinh dân tộc thiểu số nên xác định động cơ học tập còn nhiều hạn chế, giáo viên dạy ở những trường này thường xuyên thay đổi (do là vùng thực hiện nghĩa vụ) nên không yên tâm công tác. Học sinh chỉ học 1 buổi/ngày. Chính vì vậy công tác quản lý dạy và học của giáo viên và học sinh có vai trò hết sức quan trọng trong việc duy trì nền nếp dạy học của nhà trường, học ở khu nội trú. Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh nhằm đề ra các biện pháp quản lý đồng bộ có tính khả thi cao, phù hợp với phát triển của giáo dục mang tính vùng miền góp phần thu hẹp khoảng cách về chất lượng dạy học giữa các trường, duy trì bền vững, từng bước nâng cao kết quả phổ cập THCS, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong địa bàn huyện Hoành Bồ là vấn đề cấp thiết cần được nghiên cứu và làm sáng tỏ. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế, trên cơ sở vận dụng lý luận quản lý giáo dục đã được học cùng với kinh nghiệm bản thân qua nhiều năm giảng dạy và làm quản lý ở trường có học sinh nội trú dân nuôi, tác giả chọn đề tài: "Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh" làm Luận văn tốt nghiệp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 3 http://lrc.tnu.edu.vn 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS, luận văn để xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này phù hợp nhằm giúp cán bộ quản lý các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, nâng cao chất lượng phổ cập THCS trên địa bàn huyện hiện nay. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Khách thể nghiên cứu Thực trang quản lý HĐDH ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi trong hệ thống giáo dục quốc dân. 3.3. Khách thể khảo sát Khảo sát quá trình, biện pháp quản lý HDDH của các cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi trên địa bàn xã Đồng Sơn, Kỳ Thượng, Đồng Lâm huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh; chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo huyện. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh được các cán bộ quản lý các trường triển khai thực hiện trong thời gian qua. Song đứng trước yêu cầu nâng cáo chất lượng giáo dục cho học sinh dân tộc thiểu số thì công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường này cần phải có những biện pháp tích cực nhằm chất lượng dạy học, chăm sóc, giáo dục học sinh. Nếu đề xuất và áp dụng thường xuyên và đồng bộ các biện pháp quản lý phù hợp với đặc thù, thực tiễn của các trường có học sinh nội trú dân nuôi trên địa bàn huyện huyện Hoành Bồ sẽ nâng cao được chất lượng dạy học, giáo dục đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 4 http://lrc.tnu.edu.vn - Khảo sát và đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng đổi mới giáo dục hiện nay, đồng thời khảo nghiệm để chứng minh tính hợp lý và tính khả thi của các biện pháp. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Tập trung nghiên cứu những nội dung liên quan đến công tác quản lý hoạt động dạy học, các biện pháp quản lý hoạt động này tại các trường . - Phạm vi khảo sát 3 trường THCS có học sinh thuộc huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh trong 3 năm học 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu về những quan điểm, cách quản lý trường nội trú để xây dựng cơ sở lý luận cho việc quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát cách thức quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng tại các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi huyện Hoành Bồ. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Sử dụng phiếu hỏi để điều tra các đối tượng khảo sát như lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục & Đào tạo Hoành Bồ, hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên các trường triển khai đề tài. 7.2.3. Phương pháp toạ đàm ( trò chuyện, phỏng vấn) Thu thập thông tin qua việc trò chuyện, trao đổi trực tiếp với các đối tượng khảo sát để thu thập những thông tin cần thiết cho nội dung nghiên cứu của đề tài. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến, nhận xét của chuyên gia như các nhà giáo ưu tú, trưởng phòng Giáo dục & Đào tạo, phó trưởng phòng Giáo dục & Đào tạo, các nhà giáo nhiều kinh nghiệm, ... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 5 http://lrc.tnu.edu.vn 7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tổng kết kinh nghiệm trong quản lý hoạt động dạy học của một số hiệu trưởng các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi ở Hoành Bồ trong thời gian vừa qua. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Các số liệu điều tra được xử lí theo cách thống kê sử dụng phần mềm số học 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi trên địa bàn huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh. 9. Những đóng góp của luận văn + Xác định thực trạng việc quản lý hoạt động dạy học của các trường THCS có học sinh nội trú dân nuôi ở huyện Hoanhg Bồ- tỉnh Quảng Ninh ( Hiện tại chưa có công trình nghiên cứu nào về vấn đề này ở huyện Hoành Bồ). + Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng phù hợp với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục và đặc điểm tình hình phát triển giáo dục của địa phương. Khuyến nghị một số vấn đề để tháo gỡ khó khăn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 6 http://lrc.tnu.edu.vn CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Một số nét lịch sử vấn đề nghiên cứu Hoạt động dạy học xuất hiện trong lịch sử nhân loại từ rất sớm, cùng với sự xuất hiện của loài người. Trong quá trình hình thành và phát triển của xã hội, để tồn tại và phát triển, con người đã luôn luôn nhận thức thế giới xung quanh, học hỏi, tích luỹ kinh nghiệm sống, kinh nghiệm lao động và kinh nghiệm chinh phục thiên nhiên, đồng thời với nó là quá trình truyền đạt kinh nghiệm của lớp người đi trước cho các thế hệ sau. Quá trình dạy học hình thành từ đó, từ những hình thức đơn giản, sơ khai đến những phương thức dạy học hiện đại ngày nay. Từ một hiện tượng tự phát diễn ra đơn giản theo lối quan sát - bắt chước, dần dần dạy học trở thành một hoạt động có ý thức. Con người đã biết xác định mục đích, hoàn thiện nội dung và tìm ra các phương pháp để tổ chức quá trình này một cách hiệu quả. Ngày nay, giáo dục đang đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong chiến lược phát triển của mỗi quốc gia và toàn thế giới. Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 -1969) bằng việc kế thừa những tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến và việc vận dụng sáng tạo phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, Người đã để lại cho chúng ta nền tảng lý luận về: Vai trò của giáo dục, định hướng phát triển giáo dục, mục đích dạy học, các nguyên lý dạy học, các phương thức dạy học, vai trò của quản lý và cán bộ quản lý giáo dục, phương pháp lãnh đạo và quản lý. Hệ thống các tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận dạy học, lý luận giáo dục của nền giáo dục cách mạng Việt Nam. Thời gian vừa qua, với mục đích đổi mới nền giáo dục nhằm theo kịp với những phát triển của thời đại, các nhà khoa học giáo dục, các nhà quản lý giáo dục luôn quan tâm nghiên cứu tìm ra những biện pháp quản lý hoạt động dạy học khả thi và hiệu quả nhằm thực hiện thành công mục tiêu giáo dục. Từ những năm 70 của thế kỷ trước, GS Hà Thế Ngữ, GS Nguyễn Ngọc Quang, nhà sư phạm Hà Sĩ Hồ,…đã tiên phong khai phá các công trình nghiên cứu có hệ thống về quản lý giáo dục, quản lý trường học, quản lý hoạt động dạy học đặt trong hoàn cảnh thực tế Việt Nam, bước đầu đặt nền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 7 http://lrc.tnu.edu.vn
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan