Tài liệu Quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực tại trường cao đẳng an ninh nhân dân i

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN HỮU ĐIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TRẦN HỮU ĐIỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.140114 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN VŨ BÍCH HIỀN HÀ NỘI - 2019 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Quý Thầy, Cô Phòng sau Đại học, Khoa Quản lý Giáo dục – Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội. Quý Thầy, Cô đã trực tiếp giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và viết luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám hiệu, Lãnh đạo Bộ môn Ngoại ngữ - Tin học trường Cao đẳng An ninh nhân dân I, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, khích lệ để tôi hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc và chân thành nhất đến: PGS.TS Nguyễn Vũ Bích Hiền, Người đã hết sức tận tâm hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng luận văn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý Quý báu của Quý Thầy, Cô, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 9 năm 2019 Tác giả Trần Hữu Điền i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1 ANND An ninh nhân dân 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CĐ Cao đẳng 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 GD-ĐT Giáo dục đào tạo 7 GV Giáo viên 8 HS Học sinh 9 PPDH Phương pháp dạy học 10 QLGD Quản lý giáo dục 11 TBDH Thiết bị dạy học 12 TC Trung cấp ii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................. ii Danh mục các bảng, biểu đồ ............................................................................ vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG......................................................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 6 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở các trường cao đẳng ........................................................................ 6 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực............................................................................ 7 1.2. Hoạt động dạy học môn Tin học tại các trƣờng cao đẳng.................... 8 1.2.1. Khái niệm hoạt động dạy học, dạy học môn Tin học, chuẩn năng lực ..................................................................................................... 8 1.2.2. Chương trình và chuẩn năng lực đầu ra môn Tin học ở trường cao đẳng ................................................................................................... 11 1.2.3. Yêu cầu năng lực của đội ngũ giáo viên dạy môn Tin học ở trường Cao đẳng ...................................................................................... 16 1.2.4. Điều kiện vật chất, thiết bị dạy học đối với môn Tin học ở trường Cao đẳng .................................................................................................. 18 1.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại các trƣờng Cao đẳng ............................................................................... 19 1.3.1. Khái niệm quản lý, quản lý nhà trường, quản lý hoạt động dạy học .................................................................................................... 19 1.3.2. Quản lý hoạt động dạy học theo chuẩn năng lực .......................... 22 1.3.3. Chủ thể quản lý hoạt động dạy học môn Tin học ở cấp trường và cấp Bộ môn và mối quan hệ quản lý ...................................... 23 1.3.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học Tin học theo chuẩn năng lực ở trường Cao đẳng .................................................................... 28 iii 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học Tin học trong trƣờng Cao đẳng thuộc Bộ Công an ................................................. 32 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 32 1.4.2. Các yếu tố khách quan .................................................................. 34 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 37 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I .................................................................. 38 2.1. Khái quát về trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I........................... 38 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................. 39 2.2.1. Mẫu khảo sát ................................................................................. 39 2.2.2. Nội dung khảo sát ......................................................................... 39 2.2.3. Công cụ khảo sát ........................................................................... 39 2.2.4. Cách thức tiến hành....................................................................... 40 2.2.5. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................ 40 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I ............................................. 40 2.3.1. Thực trạng thực hiện chương trình dạy môn Tin học và chuẩn năng lực tin học trong chương trình ............................................. 40 2.3.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên dạy môn Tin học ............................ 51 2.3.3. Thực trạng về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học môn Tin học ......... 53 2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I ........................ 55 2.4.1. Thực trạng quản lý cấp trường ...................................................... 55 2.4.2. Thực trạng quản lý cấp Bộ môn .................................................... 60 2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I .............. 66 2.5.1. Điểm mạnh .................................................................................... 66 2.5.2. Điểm yếu ....................................................................................... 67 2.5.3. Cơ hội ............................................................................................ 68 2.5.4. Thách thức ..................................................................................... 69 Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 70 iv CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I .................................................................. 71 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 71 3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống .............................................................. 71 3.1.2. Nguyên tắc tính thực tiễn .............................................................. 71 3.1.3. Nguyễn tắc tính hiệu quả .............................................................. 72 3.1.4. Nguyên tắc tính đồng bộ ............................................................... 72 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I ........................ 72 3.2.1. Nhóm các biện pháp quản lý cấp trường ...................................... 72 3.2.2. Nhóm các biện pháp quản lý cấp Bộ môn .................................... 78 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................... 84 3.4. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý............................................................................................................ 85 3.4.1. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp........................................ 85 3.4.2. Khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp ..................................... 87 3.4.3. So sánh mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp ................ 88 Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 94 PHỤ LỤC v DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 1.1. Bảng 1.2. Bảng 2.1. Bảng 2.2. Bảng 2.3. Bảng 2.4. Bảng 2.5. Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 2.8. Bảng 2.9. Bảng 2.10. Bảng 2.11. Bảng 2.12. Bảng 2.13. Nội dung tổng quát và phân bổ thời gian môn học tin học trình độ TC .................................................................................. 12 Nội dung tổng quát và phân bổ thời gian môn học tin học trình độ CĐ .................................................................................. 13 Nội dung chi tiết và phân bổ thời gian môn học tin học trình độ TC tại Trường CĐ ANND I ................................................... 41 Nội dung chi tiết và phân bổ thời gian môn học tin học trình độ CĐ tại Trường CĐ ANND I................................................... 42 Kết quả khảo sát hoạt động dạy của GV môn Tin học Trường CĐ ANND I ................................................................... 44 Thực trạng sử dụng phương pháp, kỹ thuật dạy học và ứng dụng CNTT trong giảng dạy của GV môn Tin học Trường CĐ ANND I ................................................................................ 47 Khảo sát động lực học tập môn Tin học của HV ........................ 49 Khảo sát mức độ thực hiện hoạt động học tập môn Tin học của HV ........................................................................................ 49 Kết quả dạy học môn tin học Trường CĐ ANND I năm học 2017-2018 ................................................................................... 51 Đội ngũ GV môn Tin học Trường CĐ ANND I ......................... 52 Năng lực, trình độ đội ngũ GV môn Tin học Trường CĐ ANND I ....................................................................................... 52 Mức độ đầy đủ của CSVC, TBDH môn Tin học tại Trường CĐ ANND I ................................................................................ 53 Chất lượng của CSVC, TBDH môn Tin học tại Trường CĐ ANND I................................................................................ 54 Thực trạng tổ chức xây dựng chuẩn đầu ra về năng lực tin học cho các chương trình tại Trường CĐ ANND I .................... 56 Thực trạng phát triển Bộ môn đào tạo tin học và đội ngũ GV giảng dạy môn tin học tại trường CĐ ANND I........................... 57 vi Bảng 2.14. Thực trạng đầu tư, nâng cấp hạ tầng CNTT và CSVC đáp ứng yêu cầu dạy học môn Tin học theo chuẩn đầu ra................. 59 Bảng 2.15. Thực trạng Bộ môn đào tạo Tin học phối hợp với các khoa biên soạn chương trình giảng dạy môn Tin học bám sát chuẩn đầu ra về năng lực của từng ngành đào tạo trong nhà trường ........ 60 Bảng 2.16. Thực trạng tổ chức sinh hoạt khoa học, kết nối về mặt học thuật bên trong và ngoài nhà trường ........................................... 62 Bảng 2.17. Thực trạng chỉ đạo GV sử dụng hiệu quả các nguồn lực vật chất của nhà trường trong thực hiện hoạt động dạy học môn tin học đáp ứng chuẩn đầu ra ...................................................... 64 Bảng 3.1. Tiêu chuẩn đánh giá tính cấp thiết và khả thi ............................. 85 Bảng 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I ........ 85 Bảng 3.3. Mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I ........... 87 Biểu đồ 3.1. So sánh tương quan mức độ cấp thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất .................................................................... 88 vii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội tụ rất nhiều công nghệ, trong đó cốt lõi là công nghệ thông tin (CNTT). Công nghệ thông tin xuất hiện hầu hết trong các lĩnh vực, như: kinh tế chia sẻ 4.0, dịch vụ thông minh, nông nghiệp thông minh 4.0, y tế thông minh 4.0, giáo dục thông minh 4.0, … Điều đó đòi hỏi con người phải ngày càng năng động, sáng tạo và thái độ tích cực để tiếp nhận và làm chủ tri thức, làm chủ thông tin. Để có được những con người đó, những năm gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có rất nhiều chủ trương cụ thể trong toàn ngành giáo dục về đổi mới PPDH, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng kiến thức CNTT cho đội ngũ CBQL, GV và nâng cao chất lượng dạy học tin học trong nhà trường. Luật Giáo dục năm 2005 của nước ta đã khẳng định rằng: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”, tại điều 13 nhấn mạnh: “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, nhà nước ưu tiên đầu tư cho giáo dục, khuyến khích bảo hộ các quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước đầu tư cho giáo dục”. Chiến lược phát triển giáo dục 2011- 2020 cũng đã nêu ra: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của nhà nước và toàn dân”. Tập trung đổi mới căn bản toàn diện, đổi mới phương pháp, hội nhập sâu rộng. Tăng cường đầu tư cho phát triển giáo dục, tăng cường việc gắn đào tạo với sử dụng nguồn lực có hiệu quả, nghiên cứu khoa học và công nghệ đáp ứng nhu cầu xã hội. Môn tin học hiện nay đã được đưa vào tất cả các cấp học. Theo dự thảo Chương trình môn tin học trong chương trình giáo dục phổ thông mới, được công bố ngày 19/01/2018, thì môn tin học đã có những thay đổi lớn so với chương trình hiện nay, có thể sẽ là môn thi tuyển sinh Đại học như các môn 1 khác. Như vậy, có thể thấy giáo dục đang đầu tư ngày càng nhiều cho việc học tập môn tin học nói riêng và CNTT nói chung, đủ để thấy tầm quan trọng của môn học này trong thời đại mới. Trong thời gian qua, Trường Cao đẳng An ninh nhân dân I vẫn luôn nỗ lực để công tác dạy, học môn tin học đem lại hiểu quả tốt nhất. Bởi đây không chỉ là môn học cung cấp kiến thức cơ bản trong công tác cũng như học tập của cá nhân, mà đó còn là công cụ, phương tiện để HV có thể ứng dụng trong công tác điều tra, trinh sát sau khi ra trường. Và nhà trường cũng đã đạt được những kết quả nhất định sau đây: - Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho dạy, học môn tin học luôn được quan tâm và đầu tư trang thiết bị hiện đại nhất (có 5 phòng máy tính, mỗi phòng có: 50 máy tính, bảng tương tác baro, điều hòa, …). - Xây dựng bộ giáo trình môn tin học (giáo trình lý thuyết và bài tập) ở cả 2 hệ TC và CĐ. Hàng năm, vẫn chỉnh lý và cập nhật thông tin mới vào trong giáo trình. - Cán bộ, giáo viên thường xuyên tham gia các lớp bồi dưỡng PPDH, ứng dụng CNTT trong dạy học để nâng cao trình độ và chất lượng của dạy, học. Tuy nhiên, quá trình dạy và học môn tin học thực tế tại nhà trường vẫn còn một số tồn tại sau: - Dạy học chưa gắn với năng lực thực hành, trong bối cảnh thực và nhiệm vụ chuyên môn thực sự của người học. - Chưa hướng tới chuẩn năng lực cụ thể về tin học ở đầu ra của chương trình đào tạo. Nguyên nhân chính của các tình trạng trên là do công tác quản lý còn chưa định hướng theo chuẩn, chưa chú trọng đổi mới chương trình theo chuẩn đầu ra, và đặc biệt quản lý hoạt động dạy học môn Tin học còn mang nặng tính hành chính chưa có chiều sâu về chuyên môn. Xuất phát từ những lý do nêu trên cũng như yêu cầu giải quyết bài toán 2 thực tế, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I” nhằm tìm ra biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tin học, giúp người học đạt chuẩn chất lượng về tin học ở đầu ra. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học môn Tin học tại trường CĐ ANND I, từ đó nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trường CĐ ANND I. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học môn Tin học tại các trường cao đẳng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại các trường cao đẳng. 4. Câu hỏi nghiên cứu - Cán bộ quản lý cấp trường và đặc biệt là cấp Bộ môn có vai trò như thế nào trong công tác quản lý dạy học môn tin học ở các trường cao đẳng thuộc Bộ Công an? - Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học tại Trường CĐ ANND I hiện nay đã tập trung vào vấn đề chuyên môn và hướng tới chuẩn năng lực ở đầu ra của chương trình đào tạo hay chưa? - Làm thế nào để định hướng, phối hợp các nguồn lực xây dựng và chỉ đạo thực hiện chương trình dạy học môn Tin học tại trường CĐ ANND I giúp người học đạt chuẩn đầu ra về năng lực Tin học? 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học tại Trường CĐ ANND I đã được quan tâm nhưng vẫn còn nặng về hành chính hơn là tập trung vào chuyên môn và chưa hướng tới chuẩn năng lực đầu ra về chất lượng. Nếu lãnh đạo cấp trường và cấp Bộ môn có tư duy hướng tới chuẩn, định hướng và phối hợp tốt các nguồn lực thực hiện chương trình dạy học môn Tin học trong 3 nhà trường thì người học sẽ đạt chuẩn năng lực tin học, chất lượng dạy học môn Tin học sẽ từng bước được nâng cao, đáp ứng được mục tiêu đào tạo của nhà trường trong giai đoạn mới. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực ở các trường CĐ. - Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I. - Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I. 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu vai trò của chủ thể quản lý cấp trường và cấp Bộ môn (Bộ môn Ngoại ngữ - Tin học) đối với hoạt động dạy học môn Tin học hướng tới chuẩn năng lực đầu ra về tin học của người học tại Trường CĐ ANND I. - Về không gian: Trường CĐ ANND I. - Về thời gian: Các số liệu điều tra, khảo sát từ năm 2017 đến nay. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận + Nghiên cứu các văn bản hướng dẫn, chủ trương, đường lối, chính sách của Nhà nước, các Bộ, Ngành có liên quan đến dạy học theo chuẩn năng lực. + Hệ thống hóa các khái niệm làm công cụ của luận văn, các lý luận dạy học, lý luận dạy học môn Tin học, lý luận quản lý hoạt động dạy học môn Tin học. - Nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp quan sát. + Phương pháp phỏng vấn, bảng câu hỏi, tọa đàm, chuyên gia. + Thống kê, phân tích các số liệu đã đạt được (sử dụng phần mềm spss). 4 9. Những đóng góp của đề tài Đề tài góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận, thực tiễn về quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I. Kết quả của đề tài có thể được sử dụng để làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu giúp các nhà quản lý có thể xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tin học tại các trường CĐ thuộc Bộ Công an hiện nay. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại các trường Cao đẳng. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại Trường CĐ ANND I. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC THEO CHUẨN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở các trường cao đẳng Hiện nay, cùng với sự phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ nói chung và ngành tin học nói riêng, với những tính năng ưu việt, sự tiện dụng và được ứng dụng rộng rãi, tin học ngày nay là một phần không thể thiếu được của nhiều ngành trong công cuộc xây dựng và phát triển xã hội. Hơn nữa nó còn đi sâu vào đời sống của con người. Do vậy, Việt Nam nói chung và ngành GD-ĐT nói riêng phải đầu tư phát triển về mọi mặt. Đặc biệt phải chú trọng đầu tư phát triển nguồn nhân lực. Phải đào tạo, bồi dưỡng ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo, làm chủ tri thức khoa học công nghệ để ứng dụng trong mọi hoàn cảnh công tác và hoạt động xã hội, qua đó đáp ứng được nhu cầu trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Để đáp ứng các yêu cầu trên, việc làm thế nào để có thể quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở trong các nhà trường nói chung và ở các trường CĐ nói riêng là một vấn đề luôn được quan tâm. Chính phủ và các Bộ ban ngành cũng đã ban hành nhiều chủ trương, văn bản và tài liệu hướng dẫn để có thể đảm bảo và nâng cao chất lượng môn tin học trong các nhà trường. Như “Đề án Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, hoạt động dạy và học nghề đến năm 2020” [29] cũng đã đề cập đến những kinh nghiệm, những vấn đề trong công tác quản lý hoạt động dạy học môn Tin học. Các nội dung về quản lý, QLGD, quản lý hoạt động dạy học, quản lý nhà trường được cũng được rất nhiều nhà khoa học ở nước ta nghiên cứu và tổng 6 hợp thành lí luận. Có thể đề cập đến một số công trình nghiên cứu như: Nguyễn Quốc Chí – Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương khoa học quản lý, 2010 [7]; Đặng Xuân Hải. Quản lý sự thay đổi, tài liệu cho HV cao học QLGD, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2014 [16]; Nguyễn Đức Chính. Đánh giá chất lượng trong giáo dục, Khoa Sư phạm, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2008 [9]; … Có nhiều đề tài luận văn thạc sỹ QLGD đã nghiên cứu về QL hoạt động dạy học trong nhà trường nói chung và quản lý hoạt động dạy học môn Tin học nói riêng. Liên quan trực tiếp đến đề tài tác giả đang nghiên cứu có một số công trình sau: Nguyễn Thị Phương Linh. Quản lí hoạt động dạy học môn Tin học ở trường trung học cơ sở Phan Thiết thành phố Tuyên Quang, Luận văn thạc sỹ QLGD, 2017 [22]. Vũ Hoàng Phi Long. Thực trạng công tác quản lý hoạt động giảng dạy môn tin học tại các trường trung học phổ thông ở thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, 2008 [23]; Phạm Tấn Thủ. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học Tin học tại trường CĐ kinh tế - kỹ thuật Quảng Nam, 2011 [31]. Những công trình nghiên cứu trên đây, đều đã đạt được những thành tựu nhất định về cả lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên để áp dụng kết quả nghiên cứu đó còn phải tùy thuộc vào điều kiện thực tế của các nhà trường. Hơn nữa các đề tài nghiên cứu tập trung nhiều ở bậc phổ thông mà chưa quan tâm tới quản lý hoạt động dạy học môn tin học ở bậc CĐ, đại học. Với đặc thù về nhận thức, trình độ, yêu cầu đầu ra của bậc CĐ, đại học, cần có thêm những nghiên cứu về quản lý dạy học tin học ở bậc học này. 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực Đã có một số công trình nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực hiện nay như: Nguyễn Đức Chính. Phát triển chương trình giáo dục, Nhà xuất bản giáo dục, 2015 [10]. Trần Thị Thu Trang. Phát triển chương trình đào tạo theo tiếp cận năng lực ở các trường Đại học Công an nhân dân, Tạp chí Giáo dục số 410, 2017 [32]; 7 Bên cạnh đó cũng có một số nghiên cứu về quản lý dạy học các môn học khác nhau, ở các bậc học khác nhau theo tiếp cận năng lực, ví dụ như: Vũ Thị Lan. Quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường trung học phổ thông tư thục Đào Duy Từ, thành phố Hà Nội, luận văn thạc sĩ QLGD, 2017 [20]; Lê Thị Hiền. Quản lý đổi mới hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo tiếp cận năng lực thực hành ở các trường trung học phổ thông quận Tây Hồ thành phố Hà Nội, luận văn thạc sỹ QLGD, 2014 [18]. Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về quản lý hoạt động dạy học môn Tin học tại trường CĐ ANND I. Bên cạnh đó cũng chưa có một đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn tin học theo chuẩn năng lực. Chính vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Tin học theo chuẩn năng lực tại trường Cao đẳng An ninh nhân dân I” để nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sẽ kế thừa kết quả của những công trình trước đó để hỗ trợ cho việc nghiên cứu công trình này tại trường CĐ ANND I. 1.2. Hoạt động dạy học môn Tin học tại các trƣờng cao đẳng 1.2.1. Khái niệm hoạt động dạy học, dạy học môn Tin học, chuẩn năng lực 1.2.1.1. Hoạt động dạy học Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm truyền đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội đã tích lũy được, nhằm biến kiến thức, kinh nghiệm thành phẩm chất và năng lực cá nhân” [15]. Theo tác giả Thái Duy Tuyên: “Dạy học là một bộ phận của quá trình giáo dục (nghĩa rộng), là quá trình tác động qua lại giữa giáo viên và HS nhằm truyền thụ và lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử xã hội loài người (kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo…) để phát triển những năng lực và phẩm chất của người học theo mục đích giáo dục” [36]. Như vậy, có thể hiểu: Dạy học là quá trình mà dưới sự tổ chức, lãnh 8 đạo và điều khiển của người GV, người học sẽ tự giác, chủ động tổ chức và tự điều khiển hoạt động nhận thức và học tập của mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học đã đề ra. * Hoạt động dạy của giáo viên là hoạt động hướng dẫn, truyền thụ, tổ chức điều khiển hoạt động nhận thức học tập của HS, giúp HS tìm tòi, khám phá tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và thái độ, qua đó thực hiện có hiệu quả chức năng của bản thân. Hoạt động này bao gồm cả việc kiểm tra tiến độ thực hiện và kết quả thực hiện hoạt động học của người học. * Hoạt động học của HS là hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, tự tổ chức và tự điều khiển hoạt động nhận thức, học tập của mình qua đó lĩnh hội những nội dung kinh nghiệm xã hội. Đó là lĩnh hội những kiến thức, kỹ năng và thái độ. Hoạt động dạy và hoạt động học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, điều đó được thể hiện qua mối quan hệ tương tác giữa ba thành tố: mục tiêu, nội dung và phương pháp của hoạt động dạy và hoạt động học. Phân tích mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học, có thể đi đến kết luận sau: Hoạt động học, trong đó có hoạt động nhận thức của HS đóng vai trò quyết định đến kết quả dạy học. Để hoạt động học đạt được kết quả thì trước hết chúng ta phải coi trọng vai trò của GV, người GV phải xuất phát từ logic khái niệm khoa học, xây dựng phương pháp dạy học, tổ chức tối ưu hoạt động cộng tác giữa dạy và học, đảm bảo thực hiện tốt các chức năng của dạy cũng như của học, đồng thời phải có sự liên hệ nghịch thường xuyên, bền vững. Như vậy, muốn nâng cao mức độ khoa học của việc dạy học trong nhà trường thì người hiệu trưởng, lãnh đạo nhà trường phải đặc biệt chú ý hoàn thiện hoạt động dạy ở GV; phải chuẩn bị cho họ có khả năng hình thành và phát triển ở HS các phương pháp, cách thức phát hiện lại các thông tin học tập. Đây là khâu cơ bản để tiếp tục hoàn thiện tổ chức hoạt động học của HS. 9 1.2.1.2. Hoạt động dạy học môn tin học * Tin học Theo Hồ Sĩ Đàm: “Tin học là một ngành khoa học có mục tiêu phát triển và sử dụng máy tính điện tử để nghiên cứu cấu trúc, tính chất của thông tin, phương pháp thu thập, lưu trữ, tìm kiếm, biến đổi, truyền thông tin và ứng dụng vào các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội” [12]. Như vậy, có thể hiểu tin học là ngành khoa học công nghệ nghiên cứu các phương pháp, các quá trình xử lý thông tin một cách tự động dựa trên dựa trên máy tính điện tử. * Hoạt động dạy học môn Tin học Căn cứ trên định nghĩa hoạt động dạy học và định nghĩa tin học đã nêu ở trên, có thể định nghĩa hoạt động dạy học môn Tin học là hoạt động trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên Tin học nhằm giúp HS tự giác, tích cực, tự tổ chức, tự học nhằm hình thành kiến thức lý thuyết về tin học, kỹ năng thực hành máy tính và thái độ tích cực trong việc ứng dụng tin học trong học tập cũng như đời sống xã hội. 1.2.1.3. Chuẩn năng lực * Năng lực Theo Từ điển tiếng Việt: “Năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó. Là phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao” [24]. Trong tài liệu tập huấn về dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực của HS của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Năng lực được quan niệm là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kỹ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân, … nhằm đáp ứng hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định. Năng lực thể hiện sự vận dụng tổng hợp nhiều yếu tố (phẩm chất của người lao động, 10 kiến thức và kỹ năng) được thể hiện thông qua các hoạt động của cá nhân nhằm thực hiện một loại công việc nào đó. Năng lực bao gồm các yếu tố cơ bản mà mọi người lao động, mọi công dân đều cần phải có, đó là các năng lực chung, cốt lõi” [3]. Như vậy, có thể hiểu rằng năng lực của HS là khả năng làm chủ những hệ thống kiến thức, kỹ năng và thái độ sao cho phù hợp với từng lứa tuổi và vận hành một cách hiệu quả các vấn đề đặt ra cho chính các em trong cuộc sống. * Chuẩn năng lực Chuẩn năng lực là những quy định, chuẩn mực đã được thiết lập sẵn về năng lực thực hiện các nội dung về kiến thức, kỹ năng, thái độ đối với từng môn học hay lứa tuổi. *Chuẩn năng lực môn Tin học Chuẩn năng lực của người học về tin học là là những quy định, chuẩn mực được thiết lập sẵn các nội dung về kiến thức liên quan đến máy tính, kỹ năng thực hành trên máy tính và thái độ của HS đối với việc học tập và sử dụng môn tin học trong cuộc sống. Cụ thể: - Năng lực về nhận biết, thao tác với phần mềm, thiết bị công nghệ thông tin. - Năng lực sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ học tập và công việc. - Năng lực sử dụng công nghệ thông tin trong giao tiếp. - Đạo đức, hành vi phù hợp khi sử dụng công nghệ thông tin. Những năng lực đó sẽ được hình thành, phát triển thông qua vận dụng những kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo vào giải quyết những vấn đề thực tiễn. Chuẩn năng lực của người học về tin học là cơ sở để xác định chuẩn đầu ra về tin học trong chương trình đào tạo của các nhà trường. 1.2.2. Chương trình và chuẩn năng lực đầu ra môn Tin học ở trường cao đẳng 1.2.2.1. Chương trình môn học Tin học ở trường cao đẳng Thông tư 11/2018/TT-BLĐTBXH “Ban hành Chương trình môn học Tin 11