Tài liệu Quản lý dự án đầu tư xây dựng tại ban quản lý dự án các công trình huyện mường ảng, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH DOÃN ĐỨC CHÍNH QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH DOÃN ĐỨC CHÍNH QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰÁN CÁC CÔNG TRÌNH HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀM THANH THỦY THÁI NGUYÊN - 2020 i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu sử dụng trong luận văn là trung thực. Những kết quả nêu trong luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Doãn Đức Chính ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến giảng viên hướng dẫn khoa học TS. Đàm Thanh Thủy đã nhiệt tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài. Chân thành cảm ơn đến các thầy, cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh; Phòng Đào tạo đã giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này. Trong quá trình học tập tại Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh, tôi cũng đã nhận được sự giúp đỡ từ gia đình, người thân, đồng nghiệp và bạn bè. Tôi xin chân thành cảm ơn và ghi nhận những tình cảm quý báu đó. Trân trọng! Tác giả Doãn Đức Chính iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................... vii DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 2 4. Ý nghĩa của luận văn ..................................................................................... 3 5. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄNVỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG..................................................................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng ....................................... 5 1.1.1. Khái niệm dự án đầu tư xây dựng ........................................................... 5 1.1.2. Quản lý dự án đầu tư xây dựng ............................................................... 9 1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dự án đầu tư xây dựng ................... 17 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng .................................. 22 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý dự án của tỉnh Phú Thọ ...................................... 22 1.2.2. Kinh nghiệm của tỉnh Yên Bái .............................................................. 23 1.2.3. Bài học rút ra cho Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ................................................................................................. 24 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................... 26 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 26 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 26 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 26 2.2.2. Phương pháp tổng hợp và phân tích thông tin ...................................... 28 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 29 iv 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác chủ trương và chuẩn bị đầu tư ......... 29 2.3.2.Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác lựa chọn nhà thầu .............................. 30 2.3.3. Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình......................................................................................................... 31 2.3.4. Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình ................................................................................................................. 32 2.3.5. Nhóm chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý an toàn lao động thi công .... 32 CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ............................................................. 34 3.1. Khái quát chung về huyện Mường Ảngvà Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên................................................................. 34 3.1.1. Giới thiệu chung về huyện Mường Ảng tỉnh Điện Biên....................... 34 3.1.2. Giới thiệu về Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng ... 39 3.2. Thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên ......................................... 46 3.2.1. Tình hình quản lý lập dự án, thẩm định, phê duyệt dự án, thiết kế bản vẽ thi công và tổng dự toán .................................................................................. 46 3.2.2. Lựa chọn nhà thầu và đấu thầu dự án ................................................... 49 3.2.3. Thực trạng công tác quản lý chất lượng công trình .............................. 53 3.2.4. Thực trạng quản lý chi phí đầu tư xây dựng dự án ............................... 56 3.2.5. Thực trạng quản lý tiến độ thi công công trình .................................... 63 3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng tại huyện Mường Ảng ................................... 65 3.3.1. Yếu tố khách quan ................................................................................. 65 3.3.2. Yếu tố chủ quan .................................................................................... 67 3.4. Đánh giá kết quả đạt được, mặt hạn chế trong công tác quản lý dự án tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng .................................... 68 3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 68 3.4.2. Những hạn chế ...................................................................................... 70 3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 72 v CHƯƠNG 4 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN CÁC CÔNG TRÌNH HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ............................................................. 75 4.1. Quan điểm, phương hướng và mục tiêu quản lý nhà nước đối với công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng trong thời gian tới .......................................... 75 4.1.1. Quan điểm, phương hướng ................................................................... 75 4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 75 4.2. Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư tại Ban quản lý dự án đầu tư huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên............................... 76 4.2.1. Nâng cao chất lượng nhân lực Ban quản lý .......................................... 77 4.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao chất lượng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng ................................................................................................................. 78 4.2.3. Cải tiến tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng ................................... 85 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 86 4.3.1. Đối với Nhà nước .................................................................................. 86 4.3.2. Đối với UBND tỉnh Điện Biên.............................................................. 87 KẾT LUẬN .................................................................................................... 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94 vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT GIẢI THÍCH BQLDA Ban quản lý dự án GPMB Giải phóng mặt bằng HĐND Hội đồng Nhân dân NSNN Ngân sách Nhà nước QLDA Quản lý dự án UBND Ủy ban Nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Dân số và lao động huyện Mường Ảng .................................... 37 Bảng 3.2. Tình hình phát triển kinh tế huyện Mường Ảng năm 2019 ...... 39 Bảng 3.3. Tổng hợp số lượng các công trình đầu tư xây dựng do Ban QLDA các công trình huyện Mường Ảng quản lý theo nguồn vốn, giai đoạn 2016-2019 ........................................................................ 47 Bảng 3.4. Đánh giá về công tác lập, thẩm định dự án .............................. 48 Bảng 3.5. Tổng hợp danh mục các dự án theo các loại hình đấu thầu của Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng giai đoạn 2016-2019 ................................................................................. 51 Bảng 3.6. Đánh giá về công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu ............... 52 Bảng 3.7. Đánh giá về công tác quản lý chất lượng công trình ................ 56 Bảng 3.8. Tổng hợp dự án đầu tư xây dựng đã được điều chỉnh tổng mức đầu tư giai đoạn 2014-2019 ...................................................... 57 Bảng 3.10. Tổng hợp chi phí quản lý dự án giai đoạn 2014-2019 ........... 61 Bảng 3.11. Đánh giá về công tác quản lý chi phí công trình .................... 62 Bảng 3.12. Thống kê kết quả kiểm tra tiến độ thực hiện dự án tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, giai đoạn 2014-2019 ................................................................................................... 64 Bảng 3.13. Đánh giá về công tác quản lý tiến độ công trình .................... 65 Bảng 3.14. Quy mô vốn của các dự án thuộc Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng ........................................................... 67 viii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1. Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng ................................ 8 Hình 1.2. Các giai đoạn của quá trình quản lý dự án đầu tư .................... 12 Hình 3.1. Cơ cấu tổ chức của Ban Quản lý các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên .................................................................. 43 Hình 3.2. Quy trình quản lý chất lượng dự án đầu tư xây dựng ............... 54 Bảng 3.9. Kết quả duyệt quyết toán dự án đầu tư xây dựng hoàn thành .. 58 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đầu tư đóng vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, giúp tăng trưởng cao, ổn định bền vững cho đất nước và các địa phương. Thông qua hoạt động đầu tư, các dự án đầu tư xây dựng cơ bản góp phần đảm bảo cơ sở vật chất cho nền kinh tế, đồng thời giải quyết những vấn đề xây dựng trọng yếu trong xã hội. Trong công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng cơ bản và các giai đoạn thực hiện dự án đầu tư (từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư đến vận hành kết quả đầu tư), thì vai trò của các hoạt động thẩm định dự án, quản lý tiến độ, quản lý chi phí dự án đầu tư đóng vai trò quan trọng trong chu kỳ của một dự án, nhất là các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều dự án đầu tư xây dựng vẫn còn một số hạn chế về chất lượng, hoặc trong quá trình thi công, xây dựng dự án có xảy ra các sự cố kỹ thuật, gây chậm tiến độ so với kế hoạch; lãng phí tài chính, thời gian và nhân lực; làm giảm hiệu quả và ảnh hưởng tiêu cực tới mục tiêu ban đầu của dự án đầu tư; gây nhiều bức xúc trong xã hội. Chính vì vậy, vai trò của các ban quản lý dự án đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới hiệu quả triển khai dự án. Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng là một đơn vị sự nghiệp thuộc UBND huyện Mường Ảng, chịu trách nhiệm trước pháp luật của Nhà nước và UBND huyện về công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước, làm chủ đầu tư các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng khu dân cư để đấu giá quyền sử dụng đất, di chuyển các công trình công cộng phục vụ công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) trên địa bàn huyện từ ngân sách nhà nước, thực hiện đầu tư các công trình công cộng với mục đích an sinh xã hội như: trường học, trạm y tế, trụ sở, đường giao thông, xử lý ngập úng, xử lý nước thải, xây dựng cầu đường. Trong bối cảnh huyện Mường Ảng – tỉnh Điện Biên là một huyện vùng cao với nhu cầu đầu 2 tư xây dựng cơ bản cao để phát triển kinh tế xã hội, tuy nhiên trên thực tế còn có nhiều dự án đầu tư xây dựng có nhiều hạn chế về chất lượng, triển khai thi công, lãng phí tài chính và nhân lực. Chính vì vậy, vai trò của các ban quản lý dự án rất quan trọng, đòi hỏi phải nghiên cứu sâu về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước của tỉnh và huyện, từ đó tìm ra những nét đặc thù trong quản lý để có những giải pháp thiết thực. Với mong muốn vận dụng kiến thức đã học để đi sâu nghiên cứu, góp phần vào hoàn thiện công tác quản lý các dự án đầu tư tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tôi đã chọn đề tài: “Quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên”để làm luận văn Thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý các dự án đầu tư tại Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng nói riêng và tại tỉnh Điện Biên nói chung trong những năm tiếp theo. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng. - Phân tích, đánh giá được thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. - Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: là các dự án đầu tư xây dựng được thực hiện tại Mường Ảng do Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên quản lý. - Về thời gian: + Số liệu thứ cấp: sử dụng các số liệu thống kê các dự án đầu tư xây dựng công trình từ trong giai đoạn 2016-2019 để phân tích đánh giá và đề xuất giải pháp đến năm 2025; + Số liệu sơ cấp: Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều tra, thực hiện trong năm 2019. - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý các công trình huyện Mường Ảng với các nôi dung chính như: Quản lý quá trình lập dự án, thẩm định, lựa chọn nhà thầu, công tác quản lý chất lượng công trình, quản lý dự án về chi phí, công tác quản lý tiến độ thi công xây dựng công trình. Qua đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng. 4. Ý nghĩa của luận văn 4.1. Ý nghĩa khoa học Luận văn đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng, các nhân tố ảnh hưởng tới công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng. Do vậy, kết quả nghiên cứu sẽ có những đóng góp nhất định vào việc hoàn thiện khung lý thuyết về quản lý dự án. 4.2. Ý nghĩa thực tiễn Đề tài “Quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban quản lý dự án các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên” là một đề tài còn mới, chưa có đề tài 4 nghiên cứu về lĩnh vực quản lý dự án đầu tư xây dựng cho huyện Mường Ảng. Các kết quả nghiên cứu giúp cho các huyện và các Sở, ban ngành của huyện, của tỉnh có cơ sở trong việc hoạch định chính sách có liên quan đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng cho các huyện trong tỉnh. Ngoài ra, đề tài này có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các chủ đầu tư khác trên địa bàn huyện và các cá nhân có quan tâm. 5. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương, cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý dự án đầu tư xây dựng Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban Quản lý các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Chương 4: Giải pháp tăng cường công tác quản lý dự án đầu tư tại Ban Quản lý các công trình huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. 5 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄNVỀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng 1.1.1. Khái niệm dự án đầu tư xây dựng 1.1.1.1. Dự án đầu tư Đầu tư là quá trình sử dụng phối hợp các nguồn lực trong một khoảng thời gian xác định nhằm đạt được các kết quả hoặc một tập hợp các mục tiêu xác định trong điều kiện kinh tế xã hội nhất định (Từ Quang Phương & Phạm Văn Hùng, 2012). Nguồn lực đó có thể là tiền, tài nguyên thiên nhiên, là sức lao động và trí tuệ. Những kết quả đạt được đó có thể là sự tăng thêm về giá trị tài sản tài chính, hoặc tăng thêm về năng lực sản xuất, năng lực phục vụ tài sản vật chất (nhà máy, đường sá, bệnh viện, trường học...), tài sản trí tuệ (trình độ văn hóa, chuyên môn, quản lý, khoa học kỹ thuật...) và nguồn nhân lực có đủ điều kiện để làm việc với năng suất lao động cao hơn trong nền sản xuất xã hội. Dự án đầu tư là một lĩnh vực hoạt động đặc thù, một nhiệm vụ cần phải được thực hiện với một phương pháp riêng, nguồn nhân lực riêng và theo một kế hoạch tiến độ nhằm tạo ra một thực thể mới (Từ Quang Phương, 2006). Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt được sự tăng trưởng về số lượng hoặc duy trì, cải tiến nâng cao chất lượng của sản phẩm/dịch vụ nào đó trong một thời gian xác định (Đỗ Đình Đức và Bùi Mạnh Hùng, 2012). Theo Luật Đầu tư số 67/2014/QH13 ngày 26/11/2014: “Dự án đầu tư là tập hợp đề xuất bỏ vốn trung hạn hoặc dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư kinh doanh trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”. Như vậy, căn cứ theo Luật Đầu tư hiện hành, dự án đầu tư có thể được hiểu theo hai cách như sau: Xét về mặt hình thức, dự án đầu tư là một tập hồ sơ tài liệu trình bày 6 một cách chi tiết và có hệ thống các hoạt động, chi phí theo một kế hoạch để đạt được những kết quả và thực hiện được những mục tiêu nhất định trong tương lai. Xét về mặt nội dung,dự án đầu tư là một tập hợp các hoạt động có liên quan với nhau được kế hoạch hoá nhằm đạt được các mục tiêu đã định bằng việc tạo ra các kết quả cụ thể trong một thời gian nhất định, thông qua việc sử dụng các nguồn lực xác định. Xét về mặt quản lý, thông qua dự án đầu tư nhà đầu tư có thể quản lý về việc sử dụng vốn, vật tư, trang thiết bị,… nhằm đem lại kết quả tốt về tài chính và kinh tế trong thời gian dài. Một dự án đầu tư bao gồm các yếu tố cơ bản sau: (1) Mục tiêu của dự án: Mục tiêu của dự án được thể hiện ở hai mức: (i) mục tiêu phát triển và (ii) mục tiêu trước mắt. Mục tiêu phát triển là những lợi ích kinh tế xã hội do thực hiện dự án đem lại và mục tiêu trước mắt là các mục đích cụ thể cần đạt được của việc thực hiện dự án. (2) Các kết quả: Đó là những kết quả cụ thể, có định lượng được tạo ra từ các hoạt động khác nhau của dự án. Đây là điều kiện cần thiết để thực hiện được các mục tiêu của dự án. (3) Các hoạt động: Mỗi dự án đều có những nhiệm vụ hoặc hành động được thực hiện để tạo ra các kết quả nhất định. Những nhiệm vụ hoặc hành động này cùng với một kế hoạch thực hiện và phân công trách nhiệm cụ thể của các bộ phận thực hiện sẽ tạo thành kế hoạch làm việc của dự án. (4) Các nguồn lực: Nguồn lực để thực hiện dự án chính là các yếu tố vật chất, tài chính và con người cần thiết để tiến hành các hoạt động của dự án. Giá trị hoặc chi phí của các nguồn lực này chính là vốn đầu tư cần cho dự án. 1.1.1.2. Dự án đầu tư xây dựng 7 Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014 quy định: “Dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo những công trình xây dựng nhằm mục đích phát triển, duy trì, nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm/dịch vụ trong một thời gian nhất định. Dự án đầu tư xây dựng công trình bao gồm phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở”. Phân loại dự án đầu tư xây dựng: - Phân loại theo quy mô và tính chất của dự án đầu tư xây dựng: Căn cứ vào tính chất và quy mô, dự án đầu tư xây dựng công trình được phân thành dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A, B, C. - Phân loại theo nguồn vốn đầu tư: + Dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước + Dự án sử dụng nguồn vốn nhà nước ngoài ngân sách + Dự án sử dụng vốn khác - Theo các bước lập dự án: + Dự án đầu tư xây dựng công trình chỉ cần yêu cầu lập Báo cáo kinh tế kỹ thuật đầu tư xây dựng gồm: Công trình xây dựng sử dụng cho mục đích tôn giáo; Công trình xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, nâng cấp có tổng mức đầu tư dưới 15 tỷ đồng (không bao gồm tiền sử dụng đất). + Dự án đầu tư xây dựng công trình cần lập Báo cáo kinh tế - kỹ thuật và lập dự án đầu tư xây dựng. - Quy trình của dự án đầu tư xây dựng được thể hiện qua các giai đoạn sau: Giai đoạn I: Giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Giai đoạn II: Giai đoạn thực hiện đầu tư. Giai đoạn III: Giai đoạn kết thúc đầu tư, đưa dự án vào khai thác sử dụng. BÁO CÁO DỰ ÁN ĐẦU TƯ THIẾT KẾ ĐẤU THẦU THI CÔNG NGHIỆM THU 8 GIAI ĐOẠN I GIAI ĐOẠN II GIAI ĐOẠN III QUẢN LÝ DỰ ÁN Hình 1.1. Quy trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng * Các đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng: - Dự án đầu tư XD có tính đa mục tiêu. Mỗi dự án không chỉ nhằm đáp ứng mục tiêu xây dựng một công trình cụ thể mà dự án đó thực hiện nhằm đáp ứng mục tiêu cải thiện cơ sở hạ tầng, góp phần thu hút thêm đầu tư và từ đó thúc đẩy kinh tế xã hội của địa phương. - Dự án đầu tư XD có tính duy nhất và gắn liền với đất: Mỗi công trình do dự án đầu tư xây dựng thực hiện là một công trình duy nhất, được xây dựng trên nền đất tại địa điểm xây dựng, ví dụ: Công trình Tòa nhà quốc hội Việt Nam, công trình Nhà khách cựu chiến binh tỉnh Điện Biên... - Dự án đầu tư XD có thời gian xây dựng dài, vốn đầu tư lớn. Mỗi dự án đầu tư xây dựng thường có thời gian xây dựng kéo dài hàng năm, có những dự án kéo dài cả chục năm với lượng vốn đầu tư lớn (theo phân chia dự án nhóm A, B, C và dự án quan trọng quốc gia) - Dự án đầu tư XD chịu sự ràng buộc về thời gian và chi phí nguồn lực. Mỗi dự án đầu tư có thời gian thực hiện được quy định trong quyết định phê duyệt dự án và trong báo cáo nghiên cứu khả thi. Chi phí nguồn lực gồm chi phí tài chính, nguồn nhân lực và trí lực để thực hiện công trình. - Dự án đầu tư XD luôn tồn tại trong một môi trường không chắc chắn 9 (tiềm ẩn nhiều rủi ro). Mỗi dự án đầu tư xây dựng luôn chứa đựng những rủi ro không chắc chắn về biến động chính trị, rủi ro giải phóng mặt bằng... Có nhiều dự án đã được phê duyệt nhưng do không đủ vốn đối ứng thực hiện dẫn tới trì trệ trong triển khai, thành dự án “treo”. * Các yêu cầu của dự án đầu tư xây dựng: - Tính khoa học - Tính thực tiễn - Tính pháp lý - Tính đồng nhất * Đối với dự án đầu tư XD, ngoài việc phải đảm bảo các yêu cầu của DAĐT nói chung còn phải bảo đảm các yêu cầu sau đây: - Phù hợp với quy hoạch phát triển KT-XH, quy hoạch phát triển ngành và quy hoạch xây dựng. - Có phương án thiết kế và phương án công nghệ phù hợp. - An toàn trong xây dựng, vận hành, khai thác, sử dụng công trình, an toàn phòng, chống cháy, nổ và bảo vệ môi trường. - Bảo đảm hiệu quả kinh tế xã hội của dự án. 1.1.2. Quản lý dự án đầu tư xây dựng 1.1.2.1. Khái niệm Quản lý dự án là việc áp dụng những hiểu biết, kỹ năng, công cụ, kỹ thuật vào hoạt động dự án nhằm đạt được những yêu cầu và mong muốn ban đầu của dự án. Hay nói cách khác, quản lý dự án còn là quá trình lập kế hoạch, điều phối thời gian, nguồn lực và giám sát quá trình phát triển của dự án nhằm đảm bảo cho dự án hoàn thành đúng thời hạn, trong phạm vi ngân sách được duyệt và đạt được các yêu cầu đã định về kỹ thuật và chất lượng sản phẩm dịch vụ, bằng những phương pháp và điều kiện tốt nhất cho phép (Từ Quang Phương, 2014, tr. 12) - Các chủ thể tham gia quản lý dự án: 10 - Nhóm chủ thể gián tiếp: Nhân viên các bộ phân không liên quan trực tiếp đến dự án; quản lý môi trường, hành chính, chính trị... - Nhóm chủ thể trực tiếp: Nhà tài trợ, nhà quản lý dự án, nhà quản lý chức năng, nhà quản lý nghiệp vụ tham gia vào dự án, khách hàng, nhà cung cấp - Các mô hình quản lý dự án. * Căn cứ vào điều kiện năng lực của các nhân, tổ chức và yêu cầu của dự án có các mô hình quản lý dự án sau: - Mô hình chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án: - Mô hình Chủ nhiệm điều hành dự án. - Mô hình "Chìa khóa trao tay * Căn cứ đặc điểm hình thành, trách nhiệm và vai trò của ban quản lý dự án ta có các mô hình sau: - Mô hình quản lý dự án theo chức năng - Mô hình quản lý dự án dạng ma trận: 1.1.2.2. Đặc trưng cơ bản của quản lý dự án đầu tư xây dựng - Chủ thể của quản lý dự án chính là người quản lý dự án - Khách thể của quản lý dự án liên quan đến phạm vi công việc của dự án. Những công việc này tạo thành quá trình vận động của hệ thống dự án. Quá trình vận động này được gọi là chu kỳ tồn tại của dự án. - Mục đích của quản lý dự án là để thực hiện mục tiêu của dự án, tức là sản phẩm cuối cùng phải đáp ứng được yêu cầu của khách hàng. Bản thân việc quản lý không phải là mục đích mà là cách thực hiện mục đích. - Chức năng của quản lý dự án có thể khái quát thành nhiệm vụ lên kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều tiết, khống chế dự án. Nếu tách rời các chức năng này thì dự án không thể vận hành có hiệu quả, mục tiêu quản lý cũng không được thực hiện. Quá trình thực hiện mỗi dự án đều cần có tính sáng tạo, vì thế chúng ta thường coi việc quản lý dự án là quản lý sáng tạo. 1.1.2.3. Vai trò của quản lý dự án đầu tư xây dựng