Tài liệu Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo trong trường cao đẳng an ninh nhân dân i

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐĂNG HUY QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2019 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐĂNG HUY QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Cấn Thị Thanh Hƣơng HÀ NỘI – 2019 LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài, từ khi hoàn thành đề cƣơng cho đến giai đoạn viết và thực hiện Luận văn, tôi luôn nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Những sự giúp đỡ nhiệt tình đó đã tạo điều kiện thuận lợi và động lực cho tôi hoàn thành Luận văn theo kế hoạch. Cho đến thời điểm này, Luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo tại trường Cao đẳng An ninh nhân dân I” của tôi đã hoàn thành. Với tất cả sự biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành nhất, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn của mình đối với TS. Cấn Thị Thanh Hƣơng, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn khoa học cho tôi, đồng thời, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn của mình đến với tất cả các thầy cô giáo, giảng viên tại Khoa Quản lý giáo dục, trƣờng Đại học Giáo dục, cùng các đồng nghiệp bạn bè đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Kính chúc các thầy cô mạnh khỏe, công tác tốt. Cùng với đó, tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Đảng ủy Ban giám hiệu Trƣờng Cao đẳng An ninh nhân dân I đã tạo điều kiện hỗ trợ và giúp đỡ tôi để quá trình khảo sát tại trƣờng đƣợc thực hiện thuận lợi và hiệu quả. Luận văn của tôi có những hạn chế nhất định, vì vậy tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp, các bạn cùng khóa cao học và những ngƣời quan tâm đến vấn đề đƣợc đề cập trong Luận văn để tôi tiếp tục hoàn thiện Luận văn của mình. Trân trọng cảm ơn! i DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ ANND An ninh nhân dân BGH Ban giám hiệu CAND Công an nhân dân CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất ĐH Đại học GD Giáo dục TBDH Thiết bị dạy học PTN Phòng thí nghiệm QLGD Quản lý giáo dục QL Quản lý LLCT-KHXH&NV Lý luận chính trị-Khoa học xã hội và nhân văn ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................... 1 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ......................................................... 2 4. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................. 2 5. Giả thuyết khoa học ................................................................................ 2 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 2 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................. 3 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 3 9. Những đóng góp của đề tài ...................................................................... 3 10. Cấu trúc luận văn .................................................................................. 4 CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I ................. 5 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .............................................. 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nước .............................................. 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước .............................................. 6 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ............................. 9 1.2.1. Khái niệm quản lý ............................................................................. 9 1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................. 11 1.2.3. Quản lý trường học ......................................................................... 12 1.2.4. Cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ....................................................... 13 1.2.5. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ........................................... 15 1.3. CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TRONG TRƢỜNG CAO ĐẲNG CÔNG AN NHÂN DÂN ............................................................... 18 1.3.1. Vị trí, vai trò của cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ............................ 18 iii 1.3.2. Nguyên tắc và cách thức sử dụng cơ sở vật chất trong trường Đại học, Cao đẳng ........................................................................................... 22 1.3.3. Đặc thù cơ sở vật chất phục vụ đào tạo trong các trường Cao đẳng Công an nhân dân ..................................................................................... 24 1.3.4. Mua sắm và xây dựng cơ sở vật chất ............................................... 24 1.3.5. Sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất ................................................ 25 1.3.6. Thanh lý và thay thế cơ sở vật chất ................................................. 26 1.3.7. Bảo trì và sửa chữa cơ sở vật chất .................................................. 27 1.4. NỘI DUNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TRONG CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH .................................... 27 1.4.1. Quản lý mua sắm và trang bị ........................................................... 27 1.4.2. Quản lý sử dụng và bảo quản .......................................................... 28 1.4.3. Quản lý thanh lý và thay thế ............................................................ 28 1.4.4. Quản lý bảo trì và sửa chữa ............................................................ 29 1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TRONG CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH 30 1.5.1. Nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý ............................................ 30 1.5.2. Kinh phí đầu tư................................................................................ 30 1.5.3. Ý thức giữ gìn của người sử dụng .................................................... 30 TIỂU KẾT CHƢƠNG I ............................................................................. 31 CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I ............................... 32 2.1. KHÁI QUÁT VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG AN NINH NHÂN DÂN I 32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................. 32 2.1.2. Cơ cấu tổ chức ................................................................................ 36 2.1.3. Cơ cấu đội ngũ sỹ quan, cán bộ ....................................................... 37 2.2. TỔ CHỨC NGHIEN CỨU THỰC TRẠNG ....................................... 39 2.2.1. Mục đích nghiên cứu ....................................................................... 39 iv 2.2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................. 39 2.2.3. Đối tượng và nội dung khảo sát ....................................................... 39 2.2.4. Cách thu thập và xử lý số liệu ......................................................... 40 2.3. THỰC TRẠNG CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I .................................................................................................... 40 2.3.1. Hệ thống CSVC Trường CĐ ANNDI ................................................ 40 2.3.2. Số liệu thống kê CSVC Trường Cao đẳng ANND I .......................... 41 2.3.3. Thực trạng chất lượng CSVC ở Trường cao đẳng ANND I .............. 43 2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I ........................................................................................ 44 2.4.1. Thực trạng quản lý trang bị CSVC ở Trường cao đẳng ANND I ...... 46 2.4.2. Thực trạng về quản lý sử dụng CSVC ở Trường Cao đẳng ANND I 47 2.4.3. Thực trạng quản lý bảo quản và sửa chữa CSVC trường Cao đẳng ANND I ..................................................................................................... 48 2.5. ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ẢNH HƢỞNG CỦA MỘT SỐ YẾU TỐ ĐẾN QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I ........... 51 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I .......................................................... 53 2.6.1. Những điểm mạnh ........................................................................... 53 2.6.2. Những điểm hạn chế ....................................................................... 54 2.6.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................ 54 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................ 56 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I ..................................... 57 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP................................... 57 3.1.1. Nguyên tắc pháp lý .......................................................................... 57 3.1.2. Nguyên tắc thực tiễn ........................................................................ 57 v 3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I .............................................. 59 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý về quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ................................................................................. 59 3.2.2. Đầu tư kinh phí cho cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ........................ 62 3.2.3. Bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn, kỹ năng sử dụng trang thiết bị dạy học cho cán bộ quản lý, giáo viên ............................................................. 64 3.2.4. Nâng cao ý thức người sử dụng cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ...... 64 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá quản lý sử dụng cơ sở vật chất .... 65 3.2.6. Chỉ đạo thực hiện bảo dưỡng, sửa chữa định kỳ cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ................................................................................................. 67 3.2.7. Xây dựng hệ thống các văn bản, quy định về bổ sung, bảo quản và sử dụng CSVC ................................................................................................ 68 3.3. MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP ........................................... 69 3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ............ 74 3.5.1. Khảo cứu tính cấp thiết của các biện pháp ...................................... 75 3.5.2. Khảo cứu tính khả thi của các biện pháp ......................................... 77 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................ 79 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................... 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................. 85 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cơ sở vật chất trong trƣờng học là một trong những điều kiện quan trọng góp phần bảo đảm chất lƣợng dạy học của nhà trƣờng. Với chủ trƣơng đổi mới căn bản nền giáo dục Việt Nam, bên cạnh những giải pháp đổi mới về nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp dạy và học, báo cáo chính trị của BCH TW Đảng khóa X tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11 của Đảng chỉ ra rằng -: “ Tiếp tục phát triển và nâng cấp cơ sở vật chất – kỹ thuật cho các cơ sở giáo dục đào tạo. Đầu tƣ hợp lý có hiệu quả, xây dựng một số cơ sở giáo dục đào tạo đạt trình độ quốc tế”. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của cơ sở vật chất và việc quản lý cơ sở vật chất , trong quá trình hình thành và phát triển, trƣờng Cao đẳng ANNDI luôn đƣợc sự quan tâm đặc biệt Bộ Công an, Tổng cục Chính trị An ninh Nhân dân trong việc xây dựng cơ sở vật chất , tăng cƣờng trang thiết bị hiện đại, đáp ứng bƣớc đầu nhu cầu học tập, nghiên cứu, thực tập, thực hành của hàng nghìn sinh viên . Tuy nhiên, sau nhiều năm sử dụng một số thiết bị cơ sở vật chất đã lạc hậu, xuống cấp ,vì vậy để đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lƣợng đào tạo, công tác quản lý cơ sở vật chất ở trƣờng cao đẳng ANNDI đã đƣợc đặt ra một cách cấp thiết. Xuất phát từ yêu cầu và thực tiễn quản lý cơ sở vật chất hiện tại của nhà trƣờng, tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trường Cao đẳng ANND I”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo và thực trạng quản lý cơ sở vật chất ở trƣờng cao đẳng ANND I, luận văn đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trƣờng Cao đẳng ANND I. 1 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo trong các trƣờng Cao đẳng 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở Trƣờng Cao đẳng ANND I 4. Câu hỏi nghiên cứu - Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở các trƣờng Cao đẳng An ninh có đặc thù gì? - Quản lý cơ sở vật chất tại trƣờng Cao đẳng ANND I hiện nay có những hạn chế nào? - Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trƣờng Cao đẳng ANND I. 5. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý CSVC của Trƣờng CĐ ANND I đã đạt đƣợc một số kết quả tốt ở một số khâu nhƣ: tổ chức và chỉ đạo thực hiện công tác quản lý CSVC, kiểm tra việc sử dụng CSVC. Tuy vậy, trong công tác quản lý này cũng còn một số hạn chế trong công tác kế hoạch hóa, hoặc phân cấp quản lý,...Vì thế, nếu khảo sát đúng đƣợc thực trạng, đề xuất đƣợc một số biện pháp quản lý phù hợp khắc phục các hạn chế thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trƣờng CĐ ANND I. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ sở vật chất và quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trường học nói chung và các trường Cao đẳng An ninh nói riêng 6.2. Khảo sát và phân tích thực trạng cơ sở vật chất và quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trường cao đẳng ANND I 6.3. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo ở trường cao đẳng ANND I 2 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu vai trò của chủ thể quản lý cấp trƣờng đối với quản lý cở sở vật chất tại Trƣờng CĐ ANND I. - Về thời gian: Các số liệu điều tra, khảo sát từ năm 2014 đến nay. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: + Tra cứu phân tích, khái quát hóa, tổng hợp các tài liệu khoa học liên quan đến quản lý cơ sở vật chất ở trƣờng đại học, cao đẳng để làm rõ các khái niệm công cụ và xây dựng khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Sử dụng phƣơng pháp quan sát: Tiến hành quan sát ở Trƣờng Cao đẳng ANND I để thu thập thông tin liên quan đến đề tài nghiên cứu. + Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Tìm hiểu thực trạng về một số vấn đề có liên quan đến đề tài nghiên cứu bằng hệ thống câu hỏi có liên quan đến nội dung quản lý CSVC ở Trƣờng Cao đẳng ANND I + Phƣơng pháp chuyên gia: Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn, tác giả thƣờng xuyên xin ý kiến các chuyên gia về các lĩnh vực liên quan đến vấn đề nghiên cứu của đề tài. Qua ý kiến chuyên gia, tác giả có thể điều chỉnh các nhận định, khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đƣợc đề xuất. 8.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin: + Sử dụng một số công thức toán học và phần mềm toán học hỗ trợ nhƣ thống kê, vẽ biểu đồ... để xử lý, phân tích số liệu thu thập đƣợc trong quá trình khảo sát thực trạng. 9. Những đóng góp của đề tài 9.1. Về lí luận: Đề tài góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận, thực tiễn về quản lý cơ sở vật chất ở Trƣờng CĐ ANND I. 3 9.2. Về thực tiễn: Kết quả của đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu giúp các nhà quản lý có các biện pháp quản lý cơ sở vật chất tại các trƣờng Cao đẳng hiện nay. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo luận văn dự kiến đƣợc trình bày trong 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo tại các trường Cao đẳng An ninh Chương 2: Thực trạng quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo tại Trường CĐ ANND I. Chương 3: Biện pháp quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo tại Trường CĐ ANND I. 4 CHƢƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT PHỤC VỤ ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG ANND I 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nước Hiện nay các nƣớc trên thế giới đều có khuynh hƣớng hoàn thiện CSVC trƣờng học nhằm đáp ứng tích cực và phù hợp với sự hiện đại hóa nội dung, phƣơng pháp và hình thức dạy học. Tùy theo hoàn cảnh kinh tế, kỹ thuật và xã hội, mỗi nƣớc có một hƣớng nghiên cứu và phát triển CSVC trƣờng học riêng. Các nƣớc có nền kinh tế phát triển đều quan tâm và đầu tƣ thoả đáng cho CSVC của trƣờng học nói chung và CSVC của trƣờng ĐH nói riêng. Từ diện tích khuôn viên của nhà trƣờng đến phòng học, phòng thí nghiệm, thƣ viện, xƣởng trƣờng đã đáp ứng cho nhu cầu giáo dục mỗi nƣớc. Vào năm 1995, UNESCO đã tiến hành một cuộc khảo sát toàn diện về hiệu quả khai thác diện tích sử dụng của các trƣờng Đại học nhiều châu lục, khu vực trên thế giới. Trong một công trình nghiên cứu liên quan, học giả Sanyal B.C. [19] đã trình bày khá cụ thể về tình hình quản lý khai thác giảng đƣờng, phòng học, phòng thí nghiệm… của một số trƣờng đại học ở các nƣớc có nền giáo dục phát triển, đồng thời phân tích ƣu, nhƣợc điểm của một số trƣờng hợp. Nga, Hà Lan ngƣời ta chú ý đến việc trang bị những phƣơng tiện truyền thống cho các phòng học bộ môn. Ở Đức, Ba Lan, Pháp, Nhật, Hàn Quốc, Singapore... là những nƣớc đầu tƣ rất nhiều cho việc trang bị CSVC đầy đủ và hiện đại, nhất là các phƣơng tiện nghe nhìn. Ở Mỹ, có giai đoạn phổ biến là dùng máy thay cho giáo viên trong giảng dạy, nên việc nghiên cứu và trang bị các phƣơng tiện hiện đại rất quan trọng…` 5 Thực trạng và kinh nghiệm trong việc nghiên cứu, thiết kế CSVC trƣờng học ở các nƣớc là một trong những cơ sở thực tiễn quan trọng giúp chúng ta trong việc nghiên cứu, thiết kế và định hƣớng hệ thống CSVC trƣờng học ở Việt Nam. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, quản lý CSVC phục vụ ĐT đƣợc xem xét ở nhiều góc độ khác nhau: - Các tác giả Vũ Trọng Rỳ [14], Nguyễn Phúc Châu [4] và một số nhà nghiên cứu khác trình bày về vẫn đề này dƣới dạng giáo trình hƣớng dẫn về nghiệp vụ quản lý. Tác giả Phạm Quang Sáng [15] phân tích việc quản lý nguồn tài lực, vật lực của trƣờng ĐH trên cơ sở kinh tế học giáo dục. Nhà nghiên cứu Phạm Phụ [12] khái quát vấn đề QL nguồn nhân lực theo quan điểm đáp ứng cơ chế vận động của nền kinh tế thị trƣờng trong bối cảnh mới của giáo dục nƣớc ta. Tác giả Đặng Quốc Bảo [2] nhìn nhận vấn đề hiệu quả sử dụng nguồn lực CSVC trong phạm trù tổng thể về quản lý nhà trƣờng, dƣới góc độ kinh tế- xã hội- sƣ phạm. - Cùng với các công trình đƣa ra lý luận chung về quản lý CSVC, có các nghiên cứu cụ thể về thực trạng, về những hạn chế trong quản lý CSVC trƣờng học ở nƣớc ta và những giải pháp khắc phục. Các tác giả Ngô Văn Dƣỡng, Huỳnh Văn Kỳ [20] có bài viết phân tích về tình hình đầu tƣ, sử dụng thiết bị các PTN của các trƣờng ĐH ở Đà Nẵng. Các tác giả Nguyễn Vĩnh Hà [21], Nguyễn Minh Hiệp [22], Tạ Bá Hƣng, Cao Minh Kiểm, Nguyễn Tiến Đức [23], Bùi Văn Phúc [13], Phan Thị Hà Thanh [17], Đoàn Phan Tân [16]… đã đề xuất các giải pháp nghiệp vụ trong quản lý thƣ viện, mang công tác quan trọng trong lĩnh vực QL CSVC của trƣờng ĐH - Vấn đề chất lƣợng CSVC của trƣờng ĐH đã đƣợc nói đến trong một số công trình nghiên cứu nhƣ một bộ phận của hệ thống tiêu chí đánh giá quá trình ĐT. Trong cuốn “ Dựa vào các chỉ số thực hiện để đƣa ra các quyết định 6 chiến lƣợc” , các học giả Mỹ Bottill và Borden đã liệt kê 21 lĩnh vực thực hiện, trong đó có “Phƣơng tiện CSVC” và “Dịch vụ”. Đây cũng là 2 tiêu chí trong tổng số 26 tiêu chí thuộc “Bộ tiêu chí Kiểm định chất lƣợng” đƣợc đề xuất trong công trình của tác giả Nguyễn Đức Chính [3]. Tại hội thảo về Đảm bảo chất lƣợng trƣờng DHD Việt Nam tổ chức ở Đà Nẵng tháng 3/2009, các tác giả Phạm Xuân Thanh, Trần Thị Tú Anh [18] trên cơ sở kinh nghiệm thế giới, đã đề xuất xem các nội dung “ CSVC và điều kiện học tập”, “tƣ liệu học tập cung cấp cho môn học” là cs tiêu chí thành phần để đánh giá chất lƣợng giảng dạy khóa học và chất lƣợng giảng dạy môn học. Trình bày kết quả cuộc khảo sát qui mô lớn năm 2008 về thực trạng đổi mới phƣơng pháp dạy học nhằm nâng cao chất lƣợng ĐT trong các trƣờng ĐH nƣớc ta, nhóm nghiên cứu Đào Thái Lai, Vũ Trọng Rý, Lê Đông Phƣơng, Ngô Doãn Đãi đã khẳng định “CSVC hạn chế là yếu tố hàng đầu cản trở việc đổi mới phƣơng pháp dạy học hiện nay”. Ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu về quản lý CSVC trƣờng học nhƣ: - “Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng cơ sở vật chất – kỹ thuật phục vụ cho việc dạy-học ở trường THPT công lập TP.HCM” của tác giả Trần Quốc Bảo [1]. Tác giả khảo sát phân tích thực trạng quản lý CSVC-KT ở một số trƣờng THPT tại TP.HCM, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trƣởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC-KT phục vụ cho việc dạy-học ở trƣờng THPT công lập tại TP.HCM. - “Thực trạng quản lý CSVC ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh thành phố Cần Thơ” của tác giả Vƣơng Ngọc Lê. Tác giả khảo sát thực trạng quản lý CSVC tại các trƣờng THCS ở huyện Vĩnh Thạnh, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp quản lý tốt hơn cho các trƣờng ở Vĩnh Thạnh. Về lĩnh vực quản lý trƣờng học cũng đã có một số công trình nghiên cứu đề cập đến các phƣơng pháp tổ chức và quản lý nhà trƣờng ở mọi lĩnh vực giảng dạy, học tập, hƣớng nghiệp, CSVC trƣờng học,… ví dụ nhƣ : 7 - Tác giả Nguyễn Văn Lê với công trình “Khoa học quản lý nhà trường”, tác giả tập trung giới thiệu về các phƣơng pháp tổ chức và quản lý nhà trƣờng. Riêng về nội dung quản lý CSVC trƣờng học, tác giả đã đƣa ra 5 nguyên tắc tổ chức và quản lý CSVC trƣờng học; vấn đề bố trí tối ƣu khu trƣờng; việc tổ chức khoa học trong một lớp học; phòng học bộ môn; thƣ viện và phòng thí nghiệm;…. [11] - Hai tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn với tựa sách “Những bài giảng quản lý trường học”, phần nội dung Hiệu trƣởng quản lý CSVC trƣờng học, tác giả đề cập đến khái niệm và vai trò của CSVC trƣờng học, sau đó đi sâu vào các nghiệp vụ Hiệu trƣởng quản lý việc xây dựng CSVC trƣờng học. [7] - Trong “Giáo trình bồi dưỡng Hiệu trưởng trường THCS, tập III”, tác giả Chu Mạnh Nguyên trình bày các nội dung quản lý và nghiệp vụ quản lý trƣờng THCS của Hiệu trƣởng; trong đó tác giả đề cập đến quản lý CSVC của Hiệu trƣởng trƣờng THCS, bao gồm các nội dung: những vấn đề chung về CSVC trƣờng học; những vấn đề chung về quản lý CSVC trƣờng học; quản lý trƣờng sở; quản lý TBDH; quản lý thƣ viện trƣờng học và quản lý đồ dùng học sinh. [8] - Trong cuốn “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn của việc xây dựng, sử dụng CSVC và TBDH ở trường phổ thông Việt Nam”, nhóm tác giả của Viện Khoa học Giáo dục (do Trần Quốc Đắc chủ biên) đã hệ thống hóa một bƣớc cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sáng tạo và nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC ở trƣờng phổ thông. Trong đó các tác giả cung cấp những nội dung cơ bản, cụ thể về những yêu cầu chất lƣợng và nâng cao hiệu quả sử dụng một số loại TBDH; góp phần đổi mới phƣơng pháp dạy-học các môn học ở trƣờng phổ thông. [5] Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trên đề cập đến những vấn đề về cơ sở lý luận, thực tiễn quản lý CSVC trƣờng học nhằm phù hợp với sự hiện đại hóa nội dung, phƣơng pháp và hình thức dạy học. 8 Tuy vậy, hiện nay chƣa có công trình nghiên cứu nào về đề tài quản lý CSVC ở trƣờng CĐ ANND I. Chính vì lý do này chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo trong trường Cao đẳng An ninh nhân dân I” để làm vấn đề nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.2.1. Khái niệm quản lý Khái niệm quản lý là một khái niệm rộng, có nhiều cách tiếp cận với công tác quản lý khác nhau, do vậy có nhiều cách đƣa ra khái niệm này, sau đây là một số khái niệm về quản lý. - Theo Từ điển Việt Nam của Thanh Nghị năm 1958, Quản lý là trông nom coi sóc. - Theo GS.TS Nguyễn Ngọc Quang, quản lý (management) là tác động có mục đích, có kế hoạch của các chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến [9]. - Quản lý là quá trình làm việc cùng và thông qua cá nhân, các nhóm cũng nhƣ các nguồn lực khác để hoàn thành các mục đích tổ chức. Thành quả đạt đƣợc các mục đích tổ chức thông qua lãnh đạo chính là quản lý - Quản lý là sự kết hợp giữa tri thức và lao động - Quan niệm này xuất phát từ việc cho rằng, trong dòng chảy bất tận của lịch sử XH loài ngƣời, từ thời mông muội đến nền văn minh hiện đại, có ba yếu tố nổi lên xuyên suốt là Tri thức, lao động và quản lý. Trong đó, QL bao hàm sự kết hợp giữa tri thức và lao động. Nếu kết hợp tốt thì xã hội XH phát triển tốt, nếu kết hợp không tốt thì XH phát triển chậm trễ, rối ren. - Quản lý có nghĩa là điều khiển”. Đối tƣợng điều khiển là các mối quan hệ giữa: con ngƣời với thiên nhiên, với kỹ thuật, công nghệ và con ngƣời với nhau. Từ đó, QL là “sự tác động, chỉ huy, điều khiển các quá trình XH và hành vi hoạt động của con ngƣời để chúng phát triển phù hợp với quy luật, đạt tới mục đích đề ra và đúng với ý chí của ngƣời QL”. 9 - Quản lý chính là sự tác động liên tục, có tổ chức, có ý thức hƣớng mục đích của chủ thể vào đối tƣợng nhằm đạt đƣợc hiệu quả tối ƣu so với yêu cầu đặt ra” - Quản lý đƣợc coi là sự kết hợp của quản và lý. “Quản” bao gồm sự coi giữ, coi sóc, tổ chức, điều khiển, trông nom và theo dõi; còn “Lý” đƣợc hiểu là lý luận về sự phân biệt phải trái, sự sửa sang, sự sắp xếp, sự thanh lý, sự dự đoán, cùng việc tạo ra thiết chế hành động. Quản lý là sự lý luận về sự cai quản - Bằng cách lý giải khác, Hà Sĩ Hồ cho rằng: “Quản lý là một quá trình tác động có định hƣớng, có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tƣợng nhằm giữ cho sự vận hành của đối tƣợng đƣợc ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định [7]. - Trong thời đại khoa học - kỹ thuật ngày nay, “Quản lý còn đƣợc xem là công nghệ – công nghệ điều hành, phối hợp, sử dụng các nguồn năng lực, vật lực, tài lực và thông tin của một tổ chức để đạt tới mục tiêu đề ra” - Và quản lý còn là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra . Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về quản lý, song đều thống nhất về vấn đề cốt lõi (nội hàm) của khái niệm quản lý. Đó là trả lời các câu hỏi: Ai QL ? (chủ thể); QL ai, QL cái gì ? (khách thể); QL nhƣ thế nào ? (phƣơng thức); QL bằng cái gì ? (công cụ); QL nhằm để làm gì? (mục tiêu). Để có quan niệm đầy đủ về khái niệm “quản lý”, chúng ta cần hiểu rằng, với bất kỳ xã hội nào “bản chất của quản lý là hoạt động chủ quan của chủ thể QL vì mục tiêu lợi ích của hệ thống, đảm bảo cho hệ thống tồn tại và phát triển lâu dài”. Đặc trƣng cơ bản của quản lý là: Tính lựa chọn, tính tác động có chủ định và khả năng làm giảm sự bất định, làm tăng tính tổ chức, tính ổn định của hệ thống. 10 Tóm lại, có thể xem quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới khách thể quản lý thông qua việc thực hiện các chức năng quản lý, bằng những công cụ và phương pháp mang tính đặc thù nhằm đạt được mục tiêu chung của hệ thống. 1.2.2. Quản lý giáo dục Quản lý giáo dục là những tác động tự giác của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục . Các quan điểm về QLGD Nguyễn Gia Quý cho rằng: “ QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QL đến khách thể QL nhằm đƣa hoạt động GD tới mục tiêu đã định trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng những quy luật khách quan của hệ thống. QLGD vận dụng bốn chức năng QL: lập kế hoạch; tổ chức triển khai kế hoạch; chỉ đạo thực hiện kế hoạch; kiểm tra, đánh giá để thực hiện các nhiệm vụ công tác của mình” [10] - Tác giả Nguyễn Ngọc Quang định nghĩa: “QLGD là sự tác động của chủ thể QL tới khách thể nhằm đƣa hoạt động sƣ phạm của hệ thống GD đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [9] Một cách khái quát, có thể hiểu: “QLGD là sự tác động có ý thức của chủ thể QL tới khách thể QL nhằm đƣa hoạt động GD tới mục tiêu đã định trên cơ sở nhận thức và vận dụng đúng những quy luật khách quan của hệ thống QLGD”. Nhƣ vậy, đối tƣợng mà QLGD điều tiết là quan hệ giữa ngƣời với ngƣời ở các tầng bậc khác nhau trong hệ thống GD bao gồm: ngƣời QL với ngƣời dạy và ngƣời học; ngƣời QL cấp trên với ngƣời QL cấp dƣới; ngƣời dạy với ngƣời học. Ngoài ra, còn có các mối quan hệ giữa: ngƣời với công việc và sự vật. Trong đó, chủ thể QL là bộ máy QLGD từ trung ƣơng đến cơ sở (trƣờng học); khách thể QL là hệ thống GD quốc dân và các trƣờng thuộc các cấp học, bậc học. 11 - QLGD mang tính hai mặt: Chủ thể QLGD có chức danh nhà nƣớc, QLGD nghiêng về QL nhà nƣớc. Mục tiêu phát triển GD lại nhằm giải quyết các vấn đề: Dân trí – nhân lực – nhân tài và đƣợc coi là “đơn đặt hàng” của XH đối với GD, đang thu hút sự quan tâm của toàn XH. Do đó, QLGD có tính XH cao. 1.2.3. Quản lý trường học Trƣờng học là cơ sở giáo dục mang tính nhà nƣớc, trực tiếp giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ, trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài cho đất nƣớc. Sau đây là một số khái niệm về QLTH : - Quản lý trƣờng học là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, nhân viên, tập thể học sinh, phụ huynh học sinh, các lực lƣợng xã hội trong và ngoài trƣờng nhằm thực hiện có chất lƣợng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trƣờng . - QLTH là quản lý vi mô, nó là một hệ thống con của quản lý giáo dục. Quản lý trƣờng học là một chuỗi tác động hợp lý (có mục đích, tự giác, hệ thống và có kế hoạch) mang tính tổ chức – sƣ phạm của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng để huy động họ cùng phối hợp, tham gia vào mọi hoạt động của nhà trƣờng. Nhằm làm cho quá trình giáo dục vận hành tối ƣu để hoàn thành những mục tiêu đã dự kiến . Theo Phạm Minh Hạc: Quản lý nhà trƣờng là thực hiện đƣờng lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đƣa nhà trƣờng vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh [6]. Theo M.I.Kônđacốp, “Nhà trƣờng là hệ thống xã hội sƣ phạm chuyên biệt, hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế hoạch và hƣớng 12