Tài liệu Quản lý chiến lược trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở việt nam hiện nay

Lêi nãi ®Çu Sau cuéc ®¹i khñng ho¶ng gi÷a thËp niªn 80, n¨m 1986 lµ mét mèc lÞch sö ®Çy ý nghÜa ®èi víi ViÖt Nam, ®¸nh dÊu sù chuyÓn m×nh tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng víi sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa. Sù thay ®æi nµy t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn tÊt c¶ doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc ®· qu¸ quen víi nh÷ng chØ tiªu s¶n xuÊt. Nã gièng nh- mét sù thay ®æi kh¾c nghiÖt cña m«i tr-êng sèng. V× vËy kh«ng tr¸nh khái mét lo¹t c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç vµ ph¸ s¶n. Kinh tÕ thÞ tr-êng lµ sù "chän läc tù nhiªn". Doanh nghiÖp thÝch øng ®-îc víi nh÷ng biÕn ®éng ®ã th× sÏ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Mét ®iÒu mµ c¸c chñ doanh nghiÖp lu«n ghi nhí lµ doanh nghiÖp cña hä tån t¹i ®-îc dùa trªn nhu cÇu cña thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng th× v« cïng biÕn ®éng, do ®ã cÇn ph¶i cã mét c«ng cô øng phã víi sù biÕn ®éng nµy. C«ng cô nµy ph¶i dù ®o¸n ®-îc nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr-êng c¶ theo chiÒu h-íng tÝch cùc, c¶ theo chiÒu h-íng tiªu cùc. §ã chÝnh lµ chiÕn l-îc kinh doanh - mét c«ng cô h÷u hiÖu cung cÊp cho nhµ qu¶n lý nh÷ng th«ng tin tæng hîp vÒ m«i tr-êng kinh doanh còng nh- néi lùc cña doanh nghiÖp. §©y lµ c¨n cø cho nhµ qu¶n lý t×m ra nh÷ng c¬ héi, nh÷ng ®e do¹ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. §ång thêi chØ râ nh÷ng mÆt m¹nh mÆt yÕu cña chÝnh doanh nghiÖp m×nh nh»m t×m ra mét ®-êng ®i ®óng ®¾n vµ khoa häc. Mét c«ng cô quan träng nh- vËy nh-ng tiÕc thay hiÖn nay ch-a ®-îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m mét c¸ch thÝch ®¸ng, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Cã nhiÒu lý do dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn : Ho¹t ®éng qu¶n lý hiÖn nay chñ yÕu dùa trªn kinh nghiÖm. NhËn thøc ch-a ®Çy ®ñ vÒ chiÕn l-îc kinh doanh. Chi phi cho qu¶n lý chiÕn l-îc. Ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc ®· khã nh-ng tæ chøc thùc hiÖn cßn khã h¬n. Do c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn ®Êt n-íc, nªn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy cã ¶nh h-ëng lín ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ. V× vËy viÖc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy lµ cÇn thiÕt. Tõ lÝ do trªn em ®· m¹nh d¹n thùc hiÖn ®Ò tµi "Qu¶n lý chiÕn l-îc trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay " víi hy väng lµm râ h¬n ho¹t ®éng hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp nµy vµ kh¶ n¨ng øng dông c¸c c«ng nghÖ míi trong qu¶n lý ®Æc biÖt lµ qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh. Néi dung cña ®Ò ¸n nµy bao gåm : PhÇn I : LÝ luËn chung vÒ chiÕn l-îc kinh doanh vµ qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh. PhÇn II : Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c qu¶n lý chiÕn l-îc ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay. PhÇn III : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc qu¶n chiÕn l-îc kinh doanh . SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 1 PhÇn I. Lý luËn chung vÒ chiÕn l-îc vµ qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp. Kh¸i qu¸t chung vÒ chiÕn l-îc kinh doanh. 1. C¸c c¸ch tiÕp cËn chiÕn l-îc. NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn m¹nh mÏ kÓ tõ khi Chñ NghÜa T- B¶n ra ®êi, nã ®¸nh dÊu mét b-íc ngoÆt v« cïng quan träng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña loµi ng-êi. Lóc míi xuÊt hiÖn, sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu dùa trªn kinh nghiÖm nh-ng tõ thËp niªn 60 trë l¹i ®· cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lý thuyÕt qu¶n trÞ hiÖn ®¹i. §ã lµ sù tÊt yÕu ph¶i vËn dông khoa häc trong qu¶n lý. Do sù ph¸t triÓn theo nhiÒu h-íng kh¸c nhau cña nhiÒu tr-êng ph¸i nªn còng cã c¸c c¸ch tiÕp cËn chiÕn l-îc kh¸c nhau. Thùc ra "chiÕn l-îc" lµ thuËt ng÷ ®-îc dïng trong qu©n sù tr-íc tiªn, nã chØ sù m-u l-îc, s¸ch l-îc chØ huy qu©n ®éi chiÕn ®Êu. Trong qu©n sù lµ giµnh chiÕn th¾ng, trong kinh tÕ lµ ph¶i thµnh c«ng. Nh- vËy trong qu©n sù hay trong kinh tÕ ®Òu ph¶i ®Æt ra nh÷ng môc tiªu lín, môc tiªu sèng cßn. Vµ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ®ã c¸c nhµ qu©n sù, nhµ qu¶n lý còng ph¶i t×m ra c¸c gi¶i ph¸p, c¸c c«ng cô dùa trªn môc tiªu vµ néi lùc. "BiÕt ng-êi biÕt ta tr¨m trËn tr¨m th¾ng". ThuËt ng÷ chiÕn l-îc ®· ®-îc sö dông trong qu¶n lý do vai trß quan träng cña nã ®èi víi viÖc t×m ra c¸ch qu¶n lý phï hîp vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ chiÕn l-îc. Cã thÓ kÓ ®Õn mét sè quan niÖm sau:  Theo Michael Porter th×: "chiÕn l-îc lµ nghÖ thuËt t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh".  Alain Thretar l¹i cho r»ng: "chiÕn l-îc kinh doanh lµ nghÖ thuËt mµ doanh nghiÖp dïng ®Ó chèng l¹i sù c¹nh tranh vµ dµnh th¾ng lîi".  Genral Aileret l¹i ®-a ra quan niÖm: "chiÕn l-îc lµ viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng con ®-êng vµ nh÷ng ph-¬ng tiÖn ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®· ®-îc x¸c ®Þnh th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch".  Theo William J. Glueck, trong cuèn "Business Policy and Strategic Management" «ng ®· kh¼ng ®Þnh: "chiÕn l-îc kinh doanh lµ mét lo¹i khoa häc mang tÝnh toµn diÖn, tÝnh phèi hîp vµ tÝnh thèng nhÊt ®-îc thiÕt kÕ nh»m ®¶m b¶o c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña ®¬n vÞ kinh doanh sÏ ®-îc thùc hiÖn tèt ®Ñp".  T¸c gi¶ cuèn "ChiÕn l­îcę ®­a ra quan niÖm mang ®Çy tÝnh to¸n häc: ęchiÕn l­îc cña doanh nghiÖp lµ sù ph¸c ho¹ nh÷ng quü ®¹o tiÕn triÓn ®ñ v÷ng vµ l©u dµi, chung quanh quü ®¹o ®ã cã thÓ s¾p ®Æt nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh x¸c cña doanh nghiÖpę.  Trong khi ®ã G. D. Smith, D. Birtell l¹i cho r»ng: "chiÕn l-îc ®-îc ®Þnh ra nh- lµ khoa häc tæng qu¸t dÉn d¾t hoÆc h-íng dÉn c«ng ty ®i ®Õn môc tiªu mong muèn, c¸c khoa häc nµy t¹o c¬ së cho c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c thñ ph¸p t¸c nghiÖp". SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 2  Theo quan niÖm cña Alfred Chandle th×: "chiÕn l-îc kinh doanh bao hµm viÖc Ên ®Þnh c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña ®¬n vÞ kinh doanh, ®ång thêi lùa chän c¸ch thøc hay tiÕn tr×nh hµnh ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc thiÕt yÕu ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã". Së dÜ cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn nh- vËy lµ do c¸c tr-êng ph¸i nh×n nhËn chiÕn l-îc ë c¸c h-íng kh¸c nhau, vÞ trÝ kh¸c nhau nh-ng ®Òu thÓ hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò mµ chiÕn l-îc kinh doanh bao hµm vµ ph¶n ¸nh: * Môc tiªu chiÕn l-îc. * Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ môc tiªu, doanh nghiÖp t×m ra c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu. HiÖn nay ë n-íc ta quan niÖm ®ang ®-îc sö dông réng r·i lµ: "chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ tæng hîp c¸c môc tiªu dµi h¹n, c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p lín vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ tµi chÝnh vµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt nh©n tè con ng-êi nh»m ®-a ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn mét tr¹ng th¸i míi cao h¬n vÒ chÊt". 2. C¸c ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña chiÕn l-îc kinh doanh. ChiÕn l-îc mang tÝnh ®Þnh h-íng, chiÕn l-îc x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn doanh nghiÖp trong thêi gian dµi (5 n¨m, 10 n¨m...) mäi ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn ph©n hÖ trong doanh nghiÖp cïng h-íng tíi môc tiªu cña chiÕn l-îc, thÓ hiÖn chñ tr-¬ng ®-êng lèi ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Mäi quyÕt ®Þnh quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng, tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh chiÕn l-îc ®Òu ph¶i ®-îc tËp trung vÒ ban l·nh ®¹o cao nhÊt cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®¶m b¶o sù ®óng ®¾n, chÝnh x¸c cña c¸c quyÕt ®Þnh dµi h¹n, cho thÊy tÇm quan träng cña chiÕn l-îc. ChiÕn l-îc kinh doanh lu«n ®-îc x©y dùng dùa trªn c¬ së lîi thÕ so s¸nh so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. §iÒu nµy ®ßi hái qu¸ tr×nh ph©n tÝch tiÒm lùc cña doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, t×m ra ®iÓm m¹nh ®Ých thùc cña doanh nghiÖp. Nã ph¶i cã gi¸ trÞ trªn thÞ tr-êng, ®iÓm m¹nh nµy ph¶i v-ît tréi so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. ChiÕn l-îc ph¶i thÝch nghi ®-îc víi nh÷ng biÕn ®éng cña m«i tr-êng, chiÕn l-îc lu«n lu«n cã sù kiÓm tra ®iÒu chØnh nh»m huy ®éng tèi ®a vµ kÕt hîp tèi -u nguån lùc vÒ vËt chÊt còng nh- nh©n tè con ng-êi. 3. Ph©n lo¹i chiÕn l-îc kinh doanh. Do sù ®a d¹ng trong ngµnh nghÒ kinh doanh, chiÕn l-îc còng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó.  C¨n cø vµo ph¹m vi chiÕn l-îc gåm hai lo¹i chÝnh sau: chiÕn l-îc tæng qu¸t vµ chiÕn l-îc bé phËn. ChiÕn l-îc tæng qu¸t: SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 3 §©y lµ chiÕn l-îc quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò sèng cßn cña doanh nghiÖp, ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt, bao qu¸t nhÊt vµ cã ý nghÜa l©u dµi. Nã bao gåm: + ChiÕn l-îc t¨ng tr-ëng (tËp trung) + ChiÕn l-îc liªn doanh liªn kÕt + ChiÕn l-îc h-íng ngo¹i .... SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 4 ChiÕn l-îc bé phËn: §©y lµ chiÕn l-îc ®-îc x©y dùng cho c¸c bé phËn, ph©n hÖ cña doanh nghiÖp. Nã dùa trªn c¬ së cña chiÕn l-îc tæng qu¸t, nã lµ sù ph©n nhá chiÕn l-îc tæng qu¸t, lµ nh÷ng chiÕn l-îc hç trî cho chiÕn l-îc tæng qu¸t (nã liªn quan ®Õn c¸c phßng ban chøc n¨ng cña doanh nghiÖp). Bao gåm: + ChiÕn l-îc thÞ tr-êng. + ChiÕn l-îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. + ChiÕn l-îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. + ChiÕn l-îc vÒ tµi chÝnh. + ChiÕn l-îc s¶n phÈm. + ChiÕn l-îc marketing. + ChiÕn l-îc c¹nh tranh. + ChiÕn l-îc gi¸ c¶. + ChiÕn l-îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ.  C¨n cø vµo c¸ch tiÕp cËn thÞ tr-êng chia chiÕn l-îc lµm bèn lo¹i sau: ChiÕn l-îc nh©n tè then chèt: lµ chiÕn l-îc tËp trung mäi nguån lùc, mäi sù nç lùc cña doanh nghiÖp cho nh÷ng nh©n tè then chèt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChiÕn l-îc lîi thÕ so s¸nh: lµ chiÕn l-îc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña chÝnh doanh nghiÖp m×nh còng nh- cña ®èi thñ c¹nh tranh; tõ ®ã t×m ra nh÷ng mÆt m¹nh lÊy ®ã lµm lîi thÕ cho c¹nh tranh ®ång thêi kh¾c phôc h¹n chÕ mÆt yÕu kÐm. ChiÕn l-îc ng-êi t×m kiÕm: lµ chiÕn l-îc mang ý nghÜa ng-êi ®i tr-íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, t×m kiÕm kh¸m ph¸ nh÷ng c«ng nghÖ míi, coi c«ng nghÖ lµ yÕu tè c¹nh tranh quan träng nhÊt vµ chÊp nhËn m¹o hiÓm. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn toµn diÖn: chiÕn l-îc nµy kh«ng nh»m vµo mét yÕu tè then chèt nµo mµ khai th¸c c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ mäi nh©n tè bao quanh nh©n tè then chèt nh»m t¹o ra mét thÕ m¹nh tæng hîp. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 5 4. Néi dung chñ yÕu cña chiÕn l-îc kinh doanh. ChiÕn l-îc kinh doanh lµ c«ng cô mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó v¹ch ra h-íng ®i, v¹ch ra quü ®¹o t-¬ng ®èi dµi vÒ mÆt thêi gian, lµ c«ng cô dù b¸o nh÷ng b-íc ®i trong t-¬ng lai cña doanh nghiÖp trong sù thay ®æi cña m«i tr-êng. Nh- vËy vÒ néi dung chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i thÓ hiÖn hai mÆt sau: + Ph¶i ®-a ra ®-îc nh÷ng môc tiªu lín, môc tiªu dµi h¹n ®-îc ®¶m b¶o thùc hiÖn b»ng c¸c gi¶i ph¸p, c«ng cô h÷u hiÖu. + Ph¶i ®Þnh h-íng râ rµng cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChiÕn l-îc ®-îc x©y dùng dùa trªn nhiÒu c¨n cø kh¸c nhau, môc ®Ých kh¸c nhau nh-ng ®Òu cã hai phÇn: chiÕn l-îc tæng qu¸t vµ chiÕn l-îc bé phËn.  Néi dung cña chiÕn l-îc tæng qu¸t. Néi dung cña chiÕn l-îc tæng qu¸t chøa ®ùng nh÷ng môc tiªu chung cña toµn doanh nghiÖp. Môc tiªu cña chiÕn l-îc tæng qu¸t lµ ®iÓm ®Õn cña c¸c môc tiªu nhá, môc tiªu cña c¸c bé phËn, ph©n hÖ trong doanh nghiÖp. Trong mét doanh nghiÖp th-êng cã nh÷ng môc tiªu t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn, chñng lo¹i s¶n phÈm.... Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp th-êng tËp trung vµo ba môc tiªu chÝnh sau: + Kh¶ n¨ng sinh lîi: Môc tiªu cuèi cïng, ®éng lùc cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr-êng lµ lîi nhuËn (kh«ng nh÷ng lµ lîi nhuËn vÒ kinh tÕ mµ cßn lµ lîi Ých x· héi ®èi víi c¸c tæ chøc x· héi). Do ®ã ®iÒu ®Çu tiªn, tr-íc khi thµnh lËp doanh nghiÖp, chñ doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng sinh lîi cña doanh nghiÖp m×nh qu¶n lý. Lîi nhuËn, trªn gi¸c ®é kinh tÕ, lµ sù chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu vµ tæng chi phÝ. Nh- vËy ®Ó cã ®-îc lîi nhuËn lín nhÊt th× sÏ cã hai môc tiªu kh¸c lµ tèi ®a ho¸ doanh thu vµ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ, tuy nhiªn gi÷a doanh thu vµ chi phÝ l¹i cã mèi quan hÖ rÊt mËt thiÕt, cã thÓ lµ cïng chiÒu (t¨ng chi phÝ míi t¨ng doanh thu). Trong chiÕn l-îc kinh doanh môc tiªu lîi nhuËn ®-îc cô thÓ b»ng c¸c môc tiªu sau: lîi nhuËn rßng, tû suÊt lîi nhuËn, tèc ®é t¨ng cña lîi nhuËn, tû lÖ lîi nhuËn trªn mét ®¬n vÞ doanh thu.... + Uy tÝn, thÕ, lùc cña doanh nghiÖp: §©y lµ tµi s¶n v« h×nh cña doanh nghiÖp sau mét thêi gian ho¹t ®éng. Mét doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶ sÏ lµm t¨ng uy tÝn víi kh¸c hµng, t¨ng thÕ, lùc trªn thÞ tr-êng so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Nã ®-îc ®o b»ng thÞ phÇn cña doanh nghiÖp, b»ng tû träng hµng ho¸ - dÞch vô cña doanh nghiÖp so víi toµn ngµnh. §ång thêi nã còng thÓ hiÖn tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh, c¸c mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi ®èi thñ c¹nh tranh vµ víi c¸c tæ chøc cã liªn quan, møc ®é phô thuéc cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c tæ chøc nµy còng nh- sù phô thuéc cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®èi víi doanh nghiÖp. + An toµn trong kinh doanh: Doanh nghiÖp lu«n ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng t×nh huèng xÊu nhÊt cã thÓ x¶y ra nh»m cã nh÷ng gi¶i ph¸p dù phßng kh¾c phôc hËu qu¶. Bëi v× m«i tr-êng lu«n lu«n biÕn ®æi, thµnh c«ng lu«n lu«n chøa ®ùng nh÷ng tiÒm Èn cña rñi ro. "Rñi ro cµng cao lîi nhuËn cµng lín". SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 6 §óng vËy, doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c thËt kü l-ìng gi÷a kh¶ n¨ng sinh lîi vµ møc ®é rñi ro cho phï hîp. Tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng c¶n trë viÖc thùc hiÖn c¸c ý t-ëng t¸o b¹o, nh-ng ®iÒu cèt yÕu lµ ph¶i suy xÐt kü l-ìng ®-êng ®i n-íc b-íc vµ cã sù chuÈn bÞ cho rñi ro v× rñi ro lµ khã l-êng. ChiÕn l-îc ph¶i ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn l©u dµi, kh«ng ph¶i chØ trong ngµy mét ngµy hai.  Néi dung cña c¸c chiÕn l-îc bé phËn: cô thÓ ho¸ cña chiÕn l-îc tæng qu¸t. + ChiÕn l-îc vÒ con ng-êi: Qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc bao gåm x©y dùng, tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l-îc. ViÖc x©y dùng sÏ do nh÷ng chuyªn gia, nh÷ng nhµ ph©n tÝch thùc hiÖn. Mét chiÕn l-îc ®-îc x©y dùng mét c¸ch hiÖu qu¶ c«ng phu nh-ng thùc thi l¹i kh«ng tèt sÏ ®em l¹i kÕt qu¶ kh«ng cao. Do ®ã chóng ta kh«ng thÓ xem nhÑ viÖc tæ chøc thùc thi chiÕn l-îc. ViÖc thùc thi l¹i do ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp thùc hiÖn, do ®ã chiÕn l-îc cã ®em l¹i kÕt qu¶ kh¶ quan hay kh«ng lµ phô thuéc vµo kh«ng chØ nh÷ng nhµ qu¶n lý mµ nã cßn phô thuéc vµo toµn bé ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Do ®ã trong qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh th× chiÕn l-îc con ng-êi lµ x-¬ng sèng xuyªn suèt toµn bé qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh vµ tæ chøc thùc thi. C«ng t¸c thùc hiÖn chiÕn l-îc con ng-êi ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò sau: * Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cho ®éi ngò lao ®éng. * X©y dùng mét hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý cã hiÖu qu¶, t¹o ra sù th«ng suèt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l-îc. * Cã chÕ ®é th-ëng ph¹t ®óng ®¾n t¹o nªn tinh thÇn h¨ng say lµm viÖc ®ång thêi gi÷ ®-îc kû c-¬ng lµm viÖc, lµm viÖc cã tr¸ch nhiÖm cao. * Gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh tuyÓn dông lao ®éng, lùa chän ®-îc nh÷ng ng-êi cã n¨ng lùc, thÝch hîp víi c«ng viÖc. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc ngµy nay vai trß cña con ng-êi ®-îc coi lµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh nhÊt trong mäi nguån lùc. + ChiÕn l-îc thÞ tr-êng: ChiÕn l-îc thÞ tr-êng nh»m x¸c ®Þnh c¸c ®o¹n thÞ tr-êng cho c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp vµ ®o¹n thÞ tr-êng nµo lµ thÞ tr-êng môc tiªu cña doanh nghiÖp, ®©u lµ thÞ tr-êng tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp. ChiÕn l-îc thÞ tr-êng bao gåm c¶ thÞ tr-êng ®Çu ra - s¶n phÈm - dÞch vô doanh nghiÖp cung cÊp vµ thÞ tr-êng ®Çu vµo - c«ng nghÖ, nguyªn vËt liÖu cung cÊp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. ChiÕn l-îc thÞ tr-êng cã thÓ theo h-íng ph¸t triÓn thÞ tr-êng néi ®Þa còng nh- ph¸t triÓn ra thÞ tr-êng ngoµi. * Th©m nhËp vµo thÞ tr-êng néi ®Þa cã hai con ®-êng: t¨ng thÞ phÇn trong thÞ tr-êng hiÖn t¹i so víi ®èi thñ c¹nh tranh vµ t×m kiÕm kh¸ch hµng míi ë thÞ tr-êng míi. * Ph¸t triÓn ra thÞ tr-êng n-íc ngoµi: x¸c ®Þnh ®-îc chÝnh x¸c c¸c lo¹i s¶n phÈm dÞch vô cã lîi thÕ so s¸nh, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao ®Ó tung ra thÞ tr-êng n-íc ngoµi. Còng cã thÓ tiÕn hµnh liªn SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 7 doanh, liªn kÕt. §©y lµ thÞ tr-êng hÊp dÉn nh-ng ®Çy thö th¸ch cho c¸c doanh nghiÖp do ®©y lµ thÞ tr-êng cã yªu cÇu cao vÒ chÊt l-îng còng nh- mÉu m· s¶n phÈm. + ChiÕn l-îc huy ®éng vµ sö dông vèn: M«i tr-êng lu«n lu«n biÕn ®éng, ®Ó ®¶m b¶o nguån lùc më réng quy m«, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã chiÕn l-îc ®óng ®¾n nh»m huy ®éng vèn nhanh chãng, ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ nhu cÇu nhËp c«ng nghÖ cao ®ßi hái nhiÒu vèn ban ®Çu. Doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh huy ®éng theo c¸c h-íng sau: vay vèn ng©n hµng, liªn doanh, liªn kÕt, cæ phÇn ho¸.... Song song víi qu¸ tr×nh huy ®éng vèn doanh nghiÖp ph¶i sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, tiÕt kiÖm nhÊt. + ChiÕn l-îc marketing hçn hîp: ChiÕn l-îc marketing kh«ng thÓ thiÕu trong chiÕn l-îc kinh doanh, chiÕn l-îc marketing nh»m giíi thiÖu vµ ®-a s¶n phÈm dÞch vô ®Õn ng-êi tiªu dïng. ChiÕn l-îc marketing hçn hîp sÏ ph¶i lµm kh¸ch hµng tõ ch-a biÕt s¶n phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp ®Õn biÕt, thÝch sö dông, vµ tiÕn ®Õn mua s¶n phÈm dÞch vô cña doanh nghiÖp, nã gîi më nhu cÇu cña ng-êi tiªu dïng. Nã bao gåm c¸c chiÕn l-îc nhá sau: * ChiÕn l-îc s¶n phÈm. * ChiÕn l-îc gi¸. * ChiÕn l-îc ph©n phèi. * ChiÕn l-îc giao tiÕp khuyÕch tr-¬ng. + ChiÕn l-îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ: Ngµy nay vai trß cña c«ng nghÖ ngµy cµng ®-îc kh¼ng ®Þnh lµ bËc nhÊt, lµ lîi thÕ c¹nh tranh m¹nh mÏ nhÊt. C«ng nghÖ ë ®©y kh«ng chØ lµ m¸y mãc mµ cßn lµ c«ng nghÖ qu¶n lý. Nh-ng c«ng nghÖ cµng cao ®ßi hái l-îng vèn cµng lín, tr×nh ®é cao. Do ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt chiÕn l-îc c«ng nghÖ cÇn thùc hiÖn tèt chiÕn l-îc huy ®éng vèn vµ chiÕn l-îc ph¸t triÓn con ng-êi. Trªn ®©y lµ nh÷ng chiÕn l-îc phæ biÕn nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn. Tuú vµo ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp ®Ó tiÕn hµnh thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l-îc cÇn thiÕt, phï hîp ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. 5. Vai trß cña chiÕn l-îc kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp vµ sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh. T¹i sao trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn ng-êi ta l¹i rÊt quan t©m ®Õn chiÕn l-îc kinh doanh? Doanh nghiÖp chØ cã hai con ®-êng khi tham gia thÞ tr-êng: hoÆc ®øng v÷ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn hoÆc lµ ch÷ng l¹i vµ suy tho¸i, ph¸ s¶n. C¬ chÕ thÞ tr-êng lµ sù c¹nh tranh ¸c liÖt kh«ng mang tÝnh nh©n nh-îng, doanh nghiÖp nµo thÝch øng ®-îc, tu©n theo c¸c quy luËt cña thÞ tr-êng sÏ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. M«i tr-êng lu«n lu«n biÕn ®éng, vËy lµm thÕ nµo ®Ó ®øng v÷ng ®-îc trong nªn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Çy sù thay ®æi nµy? §ã chÝnh lµ lý do t¹i sao doanh nghiÖp l¹i cÇn ph¶i ho¹ch ®Þnh mét SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 8 chiÕn l-îc kinh doanh kü l-ìng nh»m thÝch øng víi m«i tr-êng, ®èi phã l¹i sù thay ®æi cña m«i tr-êng, tËp trung mäi nguån lùc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra. ChiÕn l-îc gi÷ vai trß ®Þnh h-íng cho mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, chiÕn l-îc kinh doanh cho doanh nghiÖp thÊy râ môc ®Ých cÇn ®¹t ®-îc vµ lµm c¸ch nµo ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®ã. Mäi quyÕt ®Þnh cña cÊp l·nh ®¹o doanh nghiÖp sÏ theo nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh. ChiÕn l-îc thÓ hiÖn kh¶ n¨ng thÝch nghi víi m«i tr-êng: mét trong nh÷ng bé phËn quan träng nhÊt cña ph©n tÝch chiÕn l-îc lµ nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr-êng. ThÞ tr-êng biÕn ®éng nh-ng ®· ®-îc ph©n tÝch, nghiªn cøu kü l-ìng sÏ lµm h¹n chÕ tèi thiÓu nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®ång thêi chØ ra ®-îc nh÷ng thuËn lîi, nh÷ng c¬ héi. Doanh nghiÖp sÏ tËn dông nh÷ng lîi thÕ nµy ®Ó cã nh÷ng b-íc ®i thÝch hîp, chíp lÊy thêi c¬ ph¸t triÓn, gi¶m thiÓu vµ tr¸nh rñi ro. ChiÕn l-îc kinh doanh gióp c¸c doanh nghiÖp khai th¸c vµ sö dông tèi ®a c¸c nguån lùc, tiÒm n¨ng cña m×nh. ChiÕn l-îc sÏ chØ ra nªn sö dông nguån lùc nµo vµo thêi ®iÓm nµo, ph©n bæ vµo kh©u nµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cã thÓ. Tõ ®ã ph¸t huy ®-îc tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. T¹o ra sù chñ ®éng cho doanh nghiÖp trong c¸c mèi quan hÖ víi c¸c lùc l-îng thÞ tr-êng. Do dù b¸o ®-îc nh÷ng sù thay ®æi cña thÞ tr-êng doanh nghiÖp sÏ chñ ®éng thÝch øng víi m«i tr-êng, kh«ng bÞ ngì ngµng khi sù viÖc bÊt ngê x¶y ra. Doanh nghiÖp chuÈn bÞ ®ãn ®Çu nh÷ng c¬ héi vµ x©y dùng kÕ ho¹ch ®èi phã víi nh÷ng t×nh huèng xÊu. II. Qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh. Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc: lµ qu¸ tr×nh nghiªn cøu m«i tr-êng bªn ngoµI còng nhc¸c nguån lùc vµ kh¶ n¨ng bªn trong, x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu riªng cña tæ chøc, ho¹ch ®Þnh, thùc hiÖn vµ kiÓm tra c¸c quyÕt ®Þnh, nh»m ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. Qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc bao gåm hai qu¸ tr×nh sau: x©y dùng chiÕn l-îc vµ tæ chøc thùc thi chiÕn l-îc kinh doanh. A. Qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc. 1. Kh¸i niÖm: Ho¹ch ®Þnh lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p nh»m v¹ch ra c¸c môc tiªu ®ång thêi ph¶i chØ ra ®-îc c¸ch thøc, c«ng cô ®¹t ®-îc môc tiªu trªn. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 9 2. Vai trß cña ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc kinh doanh trong qu¶n lý chiÕn l-îc. Cã thÓ nãi ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc lµ ®iÒu kiÖn cÇn, lµ giai ®o¹n cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc bëi ba lý do sau: + Thø nhÊt, ho¹ch ®Þnh lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu dùa trªn sù ph©n tÝch, dù b¸o chÆt chÏ sù thay ®æi cña m«i tr-êng còng nh- thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp v× vËy ho¹ch ®Þnh gièng nh- sù më ®-êng, lµ c¬ së lµ tiÒn ®å cho giai ®o¹n sau cña qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc. Nã ®-a ra c¸c gi¶i ph¸p vµ c¸c c«ng cô cô thÓ ®Ó ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu ®Æt ra. + Thø hai, ho¹ch ®Þnh lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn, s¶n phÈm cña ho¹ch ®Þnh lµ mét hÖ thèng môc tiªu, do ®ã ®Ó biÕt viÖc tæ chøc thùc thi diÔn ra nh- thÕ nµo, ng-êi ta sÏ so s¸nh kÕt qu¶ ®¹t ®-îc víi môc tiªu nh»m bæ sung, ®iÒu chØnh sai sãt kÞp thêi. + Thø ba, chiÕn l-îc kinh doanh kh¼ng ®Þnh sø mÖnh cña doanh nghiÖp, mét chiÕn l-îc kinh doanh ®-îc ho¹ch ®Þnh tèt, phï hîp vµ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu thùc tiÔn, gi¶i quyÕt ®óng vÊn ®Ò ®ang ®Æt ra sÏ lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Ba lý do chñ yÕu trªn cho ta thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh, x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l-îc lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng nhÊt cña qu¶n lý doanh nghiÖp. Trªn ®©y lµ nh÷ng lý luËn chung vÒ chiÕn l-îc kinh doanh, d-íi ®©y chóng ta nghiªn cøu lµm thÕ nµo ®Ó qu¶n lý chiÕn l-îc kinh doanh. 3. Nh÷ng c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc. §Ó tr¶ lêi c©u hái chóng ta dùa vµo c¸i g× ®Ó x©y dùng chiÕn l-îc kinh doanh? Môc tiªu chóng ta ®Æt ra c¨n cø tõ ®©u? Môc tiªu hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn, muèn thu ®-îc lîi nhuËn, doanh nghiÖp ph¶i tung ra nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô mµ thÞ tr-êng ®ang khan hiÕm, ®ang cã nhu cÇu cao. VÒ mÆt c¬ b¶n th× ®ã lµ sù ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr-êng dùa trªn tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. DÜ nhiªn cßn nhiÒu yÕu tè kh¸c t¸c ®éng lªn nh-ng vÒ c¨n b¶n, nh÷ng c¨n cø ®Ó ho¹ch ®Þnh lµ m«i tr-êng (kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh, nhµ n-íc, nhµ cung cÊp....) vµ tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. Hai yÕu tè kh¸ch hµng vµ ®èi thñ c¹nh tranh th-êng thay ®æi m¹nh nªn ®-îc c¸c doanh nghiÖp chó träng khi x©y dùng chiÕn l-îc. + Kh¸ch hµng: Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®Òu dùa vµo nhu cÇu cña kh¸ch hµng, doanh nghiÖp nµo ®¸p øng tèt (chÊt l-îng, mÉu m·, gi¸ c¶) sÏ ®øng v÷ng trªn th-¬ng tr-êng, ng-îc l¹i sÏ lµ sù thÊt b¹i. Do ®ã nã ¶nh h-ëng xuyªn suèt qu¸ tr×nh qu¶n lý chiÕn l-îc tõ ho¹ch ®Þnh ®Õn tæ chøc thùc thi. Doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh cho m×nh mét thÞ tr-êng môc tiªu, thÞ tr-êng ®ã doanh nghiÖp sÏ ®¸p øng tèt nhÊt, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh m¹nh mÏ nhÊt, vµ thÞ tr-êng ®ã ph¶i ®ñ lín ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn vÒ l©u dµi. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 10 + §èi thñ c¹nh tranh: §i cïng víi viÖc x¸c ®Þnh kh¸ch hµng môc tiªu trªn ®o¹n thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp còng lµ x¸c ®Þnh c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn ®o¹n thÞ tr-êng ®ã. Doanh nghiÖp ph¶i t×m ra lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh trªn c¬ së so s¸nh víi ®èi thñ c¹nh tranh. Mét -u thÕ rÊt quan träng mµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i xÐt ®Õn lµ: danh tiÕng, uy tÝn cña doanh nghiÖp. Cã nh÷ng lóc gi¸ c¸ vµ chÊt l-îng ch-a h¼n ®· quyÕt ®Þnh nhu cÇu. Muèn cã danh tiÕng uy tÝn th× ngoµi chÊt l-îng s¶n phÈm cßn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng, lµm hµi lßng kh¸ch hµng. Ngoµi ra doanh nghiÖp còng kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt ®Õn n¨ng lùc s¶n xuÊt, hÖ thèng c¬ së vËt chÊt cña ®èi thñ c¹nh tranh. §Æc biÖt khi xÐt ®Õn ®èi thñ c¹nh tranh, doanh nghiÖp ph¶i dù b¸o kh¶ n¨ng sÏ cã nh÷ng s¶n phÈm thay thÕ chiÕm lÜnh thÞ tr-êng ®Ó cã kÕ ho¹ch ®èi phã. + TiÒm lùc cña doanh nghiÖp: ChiÕn l-îc kinh doanh ph¶i c¨n cø vµo thùc lùc cña doanh nghiÖp, tr¸nh nh÷ng chiÕn l-îc ngoµi kh¶ n¨ng thùc hiÖn do ®Æt môc tiªu qóa cao, mµ víi kh¶ n¨ng tæ chøc còng nh- nguån lùc kh«ng thÓ ®¹t ®-îc, sÏ dÉn ®Õn sù thÊt b¹i cña chiÕn l-îc. ChiÕn l-îc ph¶i khai th¸c ®-îc tèi ®a nguån lùc cña doanh nghiÖp vµ sö dông nã vµo c¸c lÜnh vùc, chøc n¨ng cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh ®èi víi doanh nghiÖp, nãi c¸ch kh¸c víi doanh nghiÖp biÕt ®Çu t- vµo kh©u xung yÕu, yÕu tè then chèt t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh m¹nh mÏ. Nhµ ho¹ch ®Þnh ph¶i biÕt ph¸t huy tèi ®a mÆt m¹nh cña doanh nghiÖp còng nh- h¹n chÕ kh¾c phôc ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp, ®ång thêi khoÐt s©u vµo ®iÓm yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh t¹o ra -u thÕ trªn th-¬ng tr-êng. 4. Qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc. 4.1.X¸c ®Þnh sø mÖnh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp tån t¹i ®Ó lµm g×? Bao giê trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh còng ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc chøc n¨ng cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt còng nh- t×nh tr¹ng lÖch h-íng. Mäi môc tiªu ®Æt ra ph¶i nh»m thùc hiÖn sø mÖnh cña doanh nghiÖp. 4.2. Nghiªn cøu vµ dù b¸o. Qu¸ tr×nh bao gåm nghiªn cøu dù b¸o m«i tr-êng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ph©n tÝch néi bé. Môc ®Ých cña nghiªn cøu vµ dù b¸o lµ: ph©n tÝch m«i tr-êng kinh doanh nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng c¬ héi (opportunities) vµ nh÷ng mèi ®e do¹ (threats) tõ m«i tr-êng bªn ngoµi. C¬ héi lµ nh÷ng yÕu tè thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña doanh nghiÖp. Mèi ®e däa lµ nh÷ng yÕu tè bÊt lîi ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ViÖc ph©n tÝch m«i tr-êng th-êng dùa vµo sù ph©n tÝch hiÖn tr¹ng, qu¸ khø nh»m dù b¸o sù biÕn ®éng trong t-¬ng lai. Môc ®Ých cña ph©n tÝch néi bé doanh nghiÖp lµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm m¹nh (strengths) vµ ®iÓm yÕu (weaknesses) cña doanh nghiÖp. §iÓm m¹nh lµ nh÷ng ®iÓm doanh nghiÖp lµm tèt h¬n doanh nghiÖp kh¸c, lµ nh÷ng lîi thÕ v-ît tréi so víi ®èi thñ c¹nh tranh, cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó doanh nghiÖp SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 11 triÓn khai chiÕn l-îc kinh doanh. §iÓm yÕu lµ nh÷ng mÆt h¹n chÕ, nh÷ng ®iÓm dÔ bÞ ®èi thñ c¹nh tranh khai th¸c. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn l-îc cÇn ph¶i ®iÒu chØnh nh÷ng ®iÓm yÕu nµy ®Ó h¹n chÕ sù ¶nh h-ëng cña chóng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 12 C¸c yÕu tè cña m«i tr-êng kinh doanh : Kinh tÕ Ng-êi cung øng §TCT tiÒm Èn Doanh nghiÖp trong ngµnh ChÝnh trÞ kü thuËt Kh¸ch hµng M«i tr-êng ngµnh Kü thuËt c«ng nghÖ s¶n phÈm thay thÕ V¨n ho¸ x· héi M«i tr-êng vÜ m« M«i tr-êng quèc tÕ 4.1.1. Nghiªn cøu vµ dù b¸o m«i tr-êng kinh doanh: M«i tr-êng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm m«i tr-êng kinh doanh quèc tÕ, m«i tr-êng vÜ m« vµ m«i tr-êng ngµnh. M«i tr-êng kinh doanh quèc tÕ : Trong thùc tÕ doanh nghiÖp cã thÓ tham gia hoÆc kh«ng tham gia kinh doanh trªn thÞ tr-êng quèc tÕ. Song do xu thÕ héi nhËp, toµn cÇu ho¸ nªn m«i tr-êng kinh doanh quèc tÕ còng ¶nh h-ëng s©u s¾c ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sù t¸c ®éng nµy sÏ ngµy cµng m¹nh mét khi ViÖt Nam tham gia vµo AFTA, WTO. Lóc ®ã doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®èi ®Çu víi nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh quèc tÕ nÆng ký, kh«ng cßn sù b¶o vÖ cña hµnh rµo thuÕ quan. Nh-ng cã thÓ nãi ®©y còng lµ c¬ héi cho doanh nghiÖp VN tung s¶n phÈm ra thÞ tr-êng thÕ giíi. M«i tr-êng vÜ m«: C¸c yÕu tè kinh tÕ cña m«i tr-êng vÜ m«: lµ c¸c yÕu tè kinh tÕ cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp nhÊt ®Õn doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè nµy t-¬ng ®èi réng nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn chän läc ®Ó nhËn biÕt c¸c t¸c ®éng cô thÓ nhÊt. C¸c yÕu tè kinh tÕ chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: Thø nhÊt, tû lÖ l·i suÊt: Kh«ng mét doanh nghiÖp nµo khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng ph¶i vay vèn. Do ®ã tû lÖ l·i suÊt ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ cña doanh nghiÖp. §ång thêi nã còng ¶nh h-ëng lín ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t- cña doanh nghiÖp, khi doanh nghiÖp muèn triÓn khai mét chiÕn l-îc më réng quy m« b»ng mét nguån vèn cã tû lÖ vèn vay cao. Víi dù b¸o tû lÖ l·i suÊt thÊp Ýt biÕn ®éng th× chiÕn l-îc sÏ ®-îc triÓn khai. Ng-îc l¹i chiÕn l-îc sÏ thùc hiÖn nÕu trong qu¸ tr×nh ho¹nh ®Þnh dù b¸o l·i suÊt sÏ t¨ng cao. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 13 Thø hai, tû lÖ l¹m ph¸t: Trong mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr-ëng æn ®Þnh, tû lÖ l¹m ph¸t thÊp, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn nhanh. Trong thêi kú cã l¹m ph¸t cao, gi¸ c¶, l·i suÊt....Trë nªn kh«ng thÓ l-êng tr-íc ®-îc. Sù giao ®éng lµ qu¸ lín. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh víi tû lÖ rñi ro cao, bëi v× nh÷ng kho¶n lîi nhuËn thùc kh«ng tÝnh to¸n chÝnh x¸c ®-îc ®iÒu nµy g©y ra hiÖn t-îng tho¸i lui ®Çu t-. Thø ba, chÝnh s¸ch kinh tÕ: Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thuËn lîi hay kh«ng còng nhê mét phÇn rÊt lín vµo hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ...¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c doanh nghiÖp. C¸c chÝnh s¸ch cµng s©u s¸t tíi c¸c doanh nghiÖp, sù hç trî cho c¸c doanh nghiÖp cµng cao. C¸c chÝnh s¸ch nµy ph¶i ®¸p øng nhanh, kÞp thêi nh÷ng thay ®æi cña nÒn kinh tÕ. Thø t-, chu kú kinh doanh: Doanh nghiÖp sÏ rÊt thuËn lîi trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh-ng trong thêi kú suy tho¸i doanh nghiÖp sÏ ph¶i thu hÑp quy m«, h¹n chÕ ®Çu t- lµm cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp chØ cßn lµ ho¹t ®éng ®èi phã víi thÞ tr-êng. Ngoµi ra cßn nhiÒu yÕu tè kh¸c nh- thÊt nghiÖp, tû lÖ t¨ng tr-ëng, quan hÖ ®èi ngo¹i... C¸c yÕu tè chÝnh trÞ vµ luËt ph¸p: C¸c yÕu tè chÝnh trÞ vµ luËt ph¸p lµ nÒn t¶ng quy ®Þnh c¸c yÕu tè kh¸c cña m«i tr-¬ng kinh doanh. Chóng cã thÓ t¹o ra nh÷ng c¬ héi, lîi thÕ mµ còng cã thÓ ®em l¹i nh÷ng h¹n chÕ thËm chÝ rñi ro cho doanh nghiÖp. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, sù thèng nhÊt, hoµn chØnh vÒ luËt ph¸p t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho doanh nghiÖp. Ng-îc l¹i, sù biÕn ®éng m¹nh vÒ chÝnh trÞ, sù mÊt hiÖu lùc trong mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt mµ doanh nghiÖp kh«ng dù ®o¸n tr-íc ®-îc sÏ t¹o ra nhiÒu mÆt h¹n chÕ cho doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ x· héi: VÒ mÆt l©u dµi ®©y lµ nh©n tè ¶nh h-ëng réng lín vµ s©u s¾c nhÊt ®Õn m«i tr-êng kinh doanh. Sù biÕn ®æi c¸c yÕu tè v¨n ho¸ x· héi th-êng chËm nªn khã nhËn biÕt. Sù thay ®æi vÒ lèi sèng, quan niÖm vÒ tiªu dïng, tr×nh ®é d©n trÝ, c¬ cÊu d©n sè, chuÈn mùc x· héi...sÏ lµm ®¶o lén nhiÒu lo¹i hµng ho¸ dÞch vô. Mét vÝ dô ®¬n gi¶n vÒ c¸c trµo l-u theo mèt Hµn Quèc ®· cho chóng ta thÊy nh÷ng ¶nh h-ëng s©u s¾c cña yÕu tè v¨n ho¸. C¸c yÕu tè kü thuËt c«ng nghÖ: Cã thÓ nãi kü thuËt - c«ng nghÖ lµ mét lîi thÕ c¹nh tranh m¹nh mÏ nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay vµ trong t-¬ng lai. C«ng nghÖ thay ®æi cã thÓ lµm cho c¸c s¶n phÈm hiÖn ®ang s¶n xuÊt trë nªn lçi thêi trong kho¶ng thêi gian ng¾n. Sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ lµm ng¾n ®i vßng ®êi cña s¶n phÈm. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ph¶i chó träng ph¸t triÓn s¶n phÈm ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ, c¶i tiÕn c«ng nghÖ. Nh- vËy c«ng nghÖ cã thÓ ®em l¹i sù thuËn lîi còng nh- sù ®e do¹ cho doanh nghiÖp. ViÖt Nam kh«ng muèn bÞ tôt hËu sÏ ph¶i chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nh-ng chuyÓn giao c«ng nghÖ nµo vÉn cßn lµ bµi to¸n nan gi¶i cho c¸c nhµ chøc tr¸ch, c¸c doanh nghiÖp nh»m kÕt hîp hµi hoµ ba nh©n tè cña chuyÓn giao c«ng nghÖ: Thø nhÊt lµ vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh. Thø hai lµ vÊn ®Ò vÒ con ng-êi cô thÓ lµ kh¶ n¨ng vÒ tr×nh ®é. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 14 Thø ba lµ vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng øng dông cña c«ng nghÖ ®ã ®èi víi doanh nghiÖp vµ cao h¬n n÷a lµ víi ®Êt n-íc. M«i tr-êng vi m« (m«i tr-êng ngµnh): Michael E. Porter, tr-êng ®¹i häc qu¶n trÞ kinh doanh Harvard ®· ®-a ra nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi nhÊt ®Ó gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý sö dông ph©n tÝch m«i tr-êng ngµnh. §ã lµ m« h×nh n¨m lùc l-îng thÞ tr-êng: _ Møc ®é c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh. _ Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ tiÒm Èn. _ Møc ®é c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ. _ Søc Ðp vÒ gi¸ cña ng-êi mua. _ Søc Ðp cña nhµ cung øng. C-êng ®é t¸c ®éng cña n¨m lùc l-îng nµy th-êng thay ®æi trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau, ®ßi hái nhµ qu¶n lý ph¶i ®-a ra c¸c ®èi s¸ch phï hîp. Sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh. Cã thÓ nãi ®èi thñ c¹nh tranh cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong ph©n tÝch chiÕn l-îc kinh doanh. §èi thñ c¹nh tranh t¸c ®éng trùc tiÕp mäi kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp sÏ ph¶i n¾m v÷ng ®iÓm m¹nh vµ mÆt h¹n chÕ cña ®èi thñ c¹nh tranh nh»m ®-a ra c¸c gi¶I ph¸p h÷u hiÖu trong c¹nh tranh. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh th-êng chÞu ¶nh h-ëng cña ba nh©n tè: c¬ cÊu c¹nh tranh ngµnh, møc ®é cÇu vµ trë ng¹i khi ra khái ngµnh. VÒ c¬ cÊu c¹nh tranh ngµnh: §ã lµ sù ph©n bè vÒ quy m« vµ sè l-îng cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh cã quy m« lín hay nhá, ph©n t¸n hay tËp trung? VÒ møc ®é cña cÇu: Trong ngµnh mµ nhu cÇu ®ang t¨ng th× doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi më réng quy m« ®ång thêi còng cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn thªm c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi. VÒ trë ng¹i khi ra khái ngµnh: NÕu doanh nghiÖp ®ang kinh doanh trong ngµnh mµ nhu cÇu ®ang cã xu h-íng gi¶m, trë ng¹i ra khái ngµnh lín, th× doanh nghiÖp cã nguy c¬ bÞ trãi chÆt. NÕu doanh nghiÖp muèn ra khái ngµnh cã thÓ buéc ph¶I bá ®i toµn bé tµi s¶n ®· ®Èu t-, ®ång thêi sÏ ph¶I g¸nh chÞu nh÷ng kho¶n chi phÝ lín nh- tr¶ l-¬ng cho c«ng nh©n khi ch-a hÕt hîp ®ång.... Kh¶ n¨ng c¹nh cña ®èi thñ tiÒm Èn: §èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng nh¶y vµo ngµnh trong t-¬ng lai. §èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn cã thÓ lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp do sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi ®-a vµo khai th¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. Do ®ã doanh nghiÖp cÇn duy tr× hµng rµo hîp ph¸p nh»m b¶o vÖ vÞ thÕ dùa trªn ba yÕu tè c¨n b¶n: thø nhÊt lµ sù -a chuéng s¶n phÈm (t¹o ra mét th-¬ng hiÖu quen thuéc, -a dïng víi kh¸ch hµng), thø hai lµ -u thÕ vÒ chi phÝ thÊp (®©y lµ khã kh¨n cho c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn khi ra nhËp vµo thÞ tr-êng SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 15 ngµnh, lîi thÕ nµy b¾t nguån tõ ph-¬ng ph¸p s¶n xuÊt tèt do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm l©u dµi, sù ho¹t ®éng æn ®Þnh cña doanh nghiÖp,c¸c mèi quan hÖ trªn thÞ tr-êng....), thø ba lµ tÝnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lín doanh nghiÖp s¶n xuÊt víi quy m« lín, gãp phÇn gi¶m chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Møc ®é c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ: Sù biÕn ®éng vÒ gi¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ cho thÊy ngay sù biÕn ®éng vÒ cÇu cña s¶n phÈm thay thÕ. Khi doanh nghiÖp t¨ng gi¸ th× ng-êi tiªu dïng sÏ cã khuynh h-íng mua c¸c s¶n phÈm thay thÕ. Nh- vËy c¸c s¶n phÈm thay thÕ ®· h¹n chÕ møc gi¸ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Do ®ã nã còng gi¸n tiÕp h¹n chÕ møc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp sÏ ph¶i t¹o ra sù kh¸c biÖt lín, t¹o ra nh÷ng ®Æc tÝnh míi mµ s¶n phÈm thay thÕ kh«ng cã th× míi cã c¬ héi n©ng gi¸ t¨ng lîi nhuËn. Doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh tiÒm Èn cña s¶n phÈm thay thÕ. VÝ dô sù ra ®êi cña ®Çu DVD ®· t¹o ra mét sù biÕn ®éng m¹nh mÏ vÒ cÇu trªn thÞ tr-êng ®Çu CD vµ VCD. Søc Ðp vÒ gi¸ cña ng-êi mua: Sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo nhu cÇu cña thÞ tr-êng - chÝnh lµ kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng ®· chÊp nhËn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp vÒ c¬ b¶n doanh nghiÖp ®· thµnh c«ng b-íc ®Çu. Ngµy nay, lÜnh vùc nµo còng vËy, cã nhiÒu doanh nghiÖp cung cÊp c¸c s¶n phÈm ®¸p øng mét nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Do ®ã kh¸ch hµng cµng cã c¬ héi lùa chän h¬n, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n míi cã kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp ph¶i chó träng ®Õn chÊt l-îng, mÉu m· cña s¶n phÈm, dÞch vô hËu m·i nh»m lµm t¨ng uy tÝn ®èi víi kh¸ch hµng, t¹o cho kh¸ch hµng c¶m gi¸c sù t¨ng vÒ gi¸ chËm h¬n sù t¨ng lªn vÒ chÊt l-îng. Tõ ®ã kh¸ch hµng coi gi¸ t¨ng vÉn cßn n»m trong kh¶ n¨ng chÊp nhËn ®-îc v× t©m lý coi gi¸ lµ sù thÓ hiÖn cña chÊt l-îng. Søc Ðp tõ phÝa ng-êi cung cÊp: Ng-êi cung cÊp ng-îc l¹i víi kh¸ch hµng, v× lîi nhuËn, cã xu h-íng t¨ng gi¸ ®Çu vµo cña doanh nghiÖp lµm chi phÝ cña doanh nghiÖp t¨ng lªn. Doanh nghiÖp ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng chØ cã mét nhµ cung cÊp, dÔ dÉn ®Õn ®éc quyÒn, mµ ph¶i quan hÖ víi nhiÒu nhµ cung cÊp. Th-êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, kh¶ n¨ng cung cÊp nh»m lùa chän nh÷ng nhµ cung cÊp hîp lý nhÊt, gi¶m thiÓu chi phÝ cho doanh nghiÖp. Søc Ðp nµy sÏ gia t¨ng trong c¸c tr-êng hîp sau: Mét sè doanh nghiÖp ®éc quyÒn cung cÊp. Kh«ng cã ®Çu vµo thay thÕ. Nguån cung øng trë nªn khã kh¨n. 4.2.2. Ph©n tÝch néi bé doanh nghiÖp: SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 16 Môc ®Ých cña ph©n tÝch doanh nghiÖp lµ nh¨m t×m ra ®IÓm yÕu ®IÓm m¹nh. §iÓm m¹nh lµ nh÷ng lîi thÕ mµ doanh nghiÖp cã ®-îc. §iÓm yÕu lµ nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ ®èi víi doanh nghiÖp. ChiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng trªn c¬ së tËn dông nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu. Khi ph©n tÝch doanh nghiÖp cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: ph©n tÝch nguån lùc (tµi chÝnh vµ nguån nh©n lùc), kh¶ n¨ng qu¶n lý cña doanh nghiÖp, hÖ thèng marketing cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, hÖ thèng th«ng tin..... Ph©n tÝch nguån lùc cña doanh nghiÖp: Nguån lùc cña doanh nghiÖp bao gåm hai nh©n tè c¬ b¶n lµ nguån lùc vÒ tµi chÝnh vµ nguån lùc vÒ con ng-êi. Vèn lµ yÕu tè ®Çu tiªn cÇn cho mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. VÊn ®Ò ®Çu tiªn khi ph©n tÝch hÖ thèng lµ xem xÐt ®Õn kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. TiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÒu ý t-ëng t¸o b¹o m¹o hiÓm, cã nhiÒu c¬ héi thu ®-îc lîi nhuËn cao. TiÒm lùc tµi chÝnh g¾n bã mËt thiÕt víi c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chiÕn l-îc kinh doanh. Cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh nhiÒu chiÕn l-îc cïng mét lóc, cã thÓ tiÕn hµnh gi¶m gi¸ dµnh thÞ phÇn, ®Çu t- vµ t¸i ®Çu t- vµo c¸c lÜnh vùc míi hay më réng s¶n xu©t kinh doanh, thùc hiÖn chiÕn l-îc quy m« lín, ®Èy nhanh ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn dÉn ®Çu trong ®æi míi s¶n phÈm..... Nguån lùc tµi chÝnh lµ rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Nguån lùc thø hai còng kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ nguån nh©n lùc. Doanh nghiÖp ®· cã vèn nh-ng ®Ó ®ång vèn ®ã cã hiÖu qu¶ th× l¹i phô thuéc vµo nguån nh©n lùc, nh÷ng ng-êi sö dông ®ång vèn cña doanh nghiÖp. Nguån nh©n lùc cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay - thêi ®¹i cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Mét chiÕn l-îc ®-îc ho¹ch ®Þnh mét c¸ch kü l-ìng nh-ng ®éi ngò thùc hiÖn Ýt kinh nghiÖm kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é th× chiÕn l-îc ®ã coi nh- thÊt b¹i hoµn toµn. ViÖc ®¸nh gi¸ ph©n tÝch nguån nh©n lùc ph¶i xem xÐt trªn c¸c mÆt: tr×nh ®é, kinh nghiÖm, tinh thÇn th¸i ®é lµm viÖc, ý thøc tr¸ch nhiÖm, vµ ®Æc biÖt ngµy nay ng-êi ta quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng hîp t¸c hoµ ®ång trong m«i tr-êng lµm viÖc. Kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp: Doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu tæ chøc phï hîp sÏ tèi thiÓu ho¸ ®-îc chi phÝ vÒ nguån lùc, ®Æc biÖt lµ sù t-¬ng ®ång víi yªu cÇu vÒ c¬ cÊu thùc hiÖn c¸c chiÕn l-îc. Kh¶ n¨ng qu¶n lý tèt sÏ triÓn khai c¸c chiÕn l-îc mét c¸ch dÔ dµng, thu l¹i kÕt qu¶ cao. Qu¶n lý ngµy nay còng cÇn ph¶i cã c«ng nghÖ cña qu¶n lý, qu¶n lý ®ßi hái ph¶i cã nghÖ thuËt qu¶n lý. Cïng mét doanh nghiÖp, cïng mét c¬ cÊu nh-ng nhµ qu¶n lý nµo biÕt tËn dông, khai th¸c tèi ®a mÆt m¹nh cña hÖ thèng sÏ giµnh th¾ng lîi. HÖ thèng marketing cña doanh nghiÖp: HÖ thèng marketing cã vai trß lµ cÇu nèi gi÷a kh¸ch hµng vµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, hÖ thèng nµy ph¶i ®-a ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ nh÷ng -u viÖt cña s¶n phÈm ®Õn víi kh¸ch hµng, lµm hµi SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 17 lßng kh¸ch hµng. HÖ thèng nµy ph¶i liªn tôc thu thËp th«ng tin ph¶n håi tõ kh¸ch hµng nh»m hoµn thiÖn h¬n s¶n phÈm vµ ®-a ra c¸c lo¹i s¶n phÈm míi, ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu míi, nh÷ng nhu cÇu tiÒm Èn. HÖ thèng marketing còng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®Þnh gi¸ cña s¶n phÈm, lËp c¸c kÕ ho¹ch, c¸c ch-¬ng tr×nh më réng thÞ tr-êng, t×m kiÕm kh¸ch hµng míi. Khi ph©n tÝch hÖ thèng nµy doanh nghiÖp ph¶i chó ý ®Õn kh¶ n¨ng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng, kªnh ph©n phèi, dÞch vô sau s¶n phÈm, xóc tiÕn b¸n hµng cña doanh nghiÖp. Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn: Khi xÐt ®Õn vÊn ®Ò nµy doanh nghiÖp ph¶i tù ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh còng nh- nh©n lùc cho lÜnh vùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn. Chøc n¨ng nµy th-êng chØ cã ë c¸c doanh nghiÖp t-¬ng ®èi lín bëi v× kinh phÝ cho ho¹t ®éng nµy kh¸ cao, kÕt qu¶ thu ®-îc ph¶i qua nhiÒu lÇn thö nghiÖm. Nh-ng chÊt l-îng cña nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn cã thÓ gióp doanh nghiÖp gi÷ v÷ng vÞ trÝ ®Çu ngµnh, ng-îc l¹i sÏ lµm doanh nghiÖp bÞ tôt hËu trong lÜnh vùc ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, chÊt l-îng s¶n phÈm, kiÓu d¸ng... vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Sù trao ®æi thÞ tr-êng gi÷a c¸c bé phËn chøc n¨ng trong doanh nghiÖp víi nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn lµ hÕt søc quan träng. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp: Khi ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc ph¶i xÐt ®Õn kh¶ n¨ng ho¹t ®éng tèi ®a cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Kh«ng thÓ ®Æt môc tiªu v-ît qu¸ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¶i chó ý ®Õn bè trÝ d©y chuyÒn, vÞ trÝ cña con ng-êi cho tõng cung ®o¹n, kh©u s¶n xuÊt, ho¹t ®éng cung cÊp ®Çu vµo, ®Æc biÖt lµ kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn chiÕn l-îc th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi g× cho phï hîp? Th«ng tin HÖ thèng th«ng tin nh»m liªn kÕt mäi ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp, gióp nhµ qu¶n lý ra quyÕt ®Þnh mét c¸ch nhanh chãng vµ kÞp thêi. Khi thùc hiÖn mét chiÕn l-îc ®ßi hái mét sè yÕu tè kü thuËt tõ hÖ thèng th«ng tin. Doanh nghiÖp cã d¸p øng ®-îc nh÷ng yªu cÇu nµy kh«ng? NÕu kh«ng ph¶i kh¾c phôc thÕ nao? Ngoµi s¸u yÕu tè chñ yÕu trªn doanh nghiÖp cßn ph¶i chó träng ®Õn c¸c mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, ng©n hµng.... 4.3. X¸c ®Þnh môc tiªu cho doanh nghiÖp. Môc tiªu cña chiÕn l-îc kinh doanh lµ c¸c kÕt qu¶ mµ doanh nghiÖp cÇn ®¹t ®-îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. 4.3.1. TÇm quan träng cña môc tiªu. X¸c ®Þnh môc tiªu lµ b-íc quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chiÕn l-îc. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng môc tiªu chiÕn l-îc sÏ lµ c¨n cø ®Þnh h-íng chØ ®¹o cho c¸c b-íc tiÕp theo cña toµn bé qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh. Môc tiªu qu¸ cao sÏ kh«ng thÓ ®¹t ®-îc g©y ra t×nh tr¹ng mÊt lßng tin, ch¸n n¶n SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 18 cña c«ng nh©n viªn vµo ®éi ngò l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp. Ng-îc l¹i môc tiªu qu¸ thÊp sÏ kh«ng t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ vµ lµm l·ng phÝ nguån lùc cña doanh nghiÖp. §Ó x¸c ®Þnh môc tiªu hîp lý nhµ ho¹ch ®Þnh ph¶i c¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp m×nh. §Æc biÖt ph¶i dùa trªn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch m«i tr-êng vµ ph©n tÝch néi bé doanh nghiÖp. 4.3.2. HÖ thèng môc tiªu cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp th-êng theo ®uæi nhiÒu môc tiªu, trong ®ã nh÷ng môc tiªu chÝnh th-êng lµ:  Lîi nhuËn: Lîi nhuËn lu«n ®-îc coi lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt, nã nh- lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu kh¸c. Môc tiªu lîi nhuËn cã thÓ ®-îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu tuyÖt ®èi nh- tæng lîi nhuËn, hoÆc theo chØ tiªu t-¬ng ®èi nh- tèc ®é t¨ng lîi nhuËn, tû suÊt lîi nhuËn. Môc tiªu nµy th-êng ph¶n ¸nh râ nhÊt sù thµnh ®¹t cña doanh nghiÖp.  Môc tiªu t¨ng tr-ëng: T¨ng tr-ëng ®-îc coi lµ môc tiªu ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp, toµn diÖn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Môc tiªu t¨ng tr-ëng cã thÓ lµ: T¨ng tr-ëng vÒ thÞ tr-êng. T¨ng tr-ëng vÒ thÞ phÇn. T¨ng tr-ëng vÒ tæng s¶n l-îng. T¨ng tr-ëng vÒ quy m« doanh nghiÖp  Môc tiªu tho¶ m·n ngµy cµng cao c¸c nhu cÇu vÒ kh¸ch hµng: §©y ®-îc coi lµ môc tiªu chñ yÕu bëi v× nã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn hai môc tiªu trªn. Kh¸ch hµng ph¶i ®-îc tho¶ m·n ë møc cao nhÊt, kh¶ n¨ng th¾ng lîi trong c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cµng cao. VÞ thÕ cña doanh nghiÖp ngµy cµng cñng cè do doanh nghiÖp ®¸p øng ®-îc nhu cÇu ®Ých thùc cña hä. §Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng, doanh nghiÖp ph¶i th-êng xuyªn quan t©m tíi chÊt l-îng s¶n phÈm, l¾ng nghe ý kiÕn tõ kh¸ch hµng ®Ó hoµn thiÖn s¶n phÈm, ph¸t triÓn s¶n phÈm. Kh«ng nh÷ng vÒ s¶n phÈm, doanh nghiÖp cßn ph¶i lµm tèt c«ng t¸c b¸n hµng, t¨ng c-êng dÞch vô sau s¶n phÈm v...v... 4.3.3. Nh÷ng c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn l-îc. Khi x¸c ®Þnh môc tiªu doanh nghiÖp cÇn ph¶i dùa trªn c¸c c¨n cø sau: C¨n cø vµo tiÒm lùc tµi chÝnh, con ng-êi cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo cÊu tróc, c¬ së vËt chÊt cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo c¸c ®èi t-îng h÷u quan cña doanh nghiÖp: chñ së h÷u, kh¸ch hµng, l·nh ®¹o c«ng ty, nhµ n-íc, c¸n bé c«ng nh©n viªn v...v... C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 4.3.4. C¸c nguyªn t¾c khi x¸c ®Þnh môc tiªu:  Môc tiªu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi: Môc tiªu kh«ng chØ lµ sù mong muèn, mµ nã cßn ph¶I cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®-îc, nÕu kh«ng sÏ trë thµnh phiªu l-u, h·o huyÒn. Mét nhµ qu¶n lý giái sÏ SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 19 ®Æt ra c¸c môc tiªu mµ doanh nghiÖp b»ng nç lùc cña m×nh sÏ ®¹t ®-îc. Môc tiªu v-ît ngoµi kh¶ n¨ng sÏ ph¶n t¸c dông, t¹o ra sù lo ©u, n¶n chÝ trong ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp.  Môc tiªu ph¶i cã tÝnh cô thÓ: Môc tiªu ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh râ rµng trong tõng thêi kú, ph¶i ®­a ra c¸c môc tiªu cô thÓ l­îng ho¸ ®­îc. Kh«ng thÓ ®­a ra môc tiªu t¨ng tr­ëng ęmét b­ícę.  Môc tiªu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt: Th«ng th-êng mét doanh nghiÖp theo ®uæi nhiÒu môc tiªu v× vËy doanh nghiÖp ph¶i cã hÖ thèng môc tiªu thèng nhÊt, bæ trî cho nhau, tr¸nh t×nh tr¹ng môc tiªu nµy lµm c¶n trë viÖc thùc hiÖn môc tiªu kh¸c. Môc tiªu nhá ph¶i nh»m thùc hiÖn môc tiªu lín, môc tiªu ng¾n h¹n ph¶i nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu dµi h¹n.  Môc tiªu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh linh ho¹t: M«i tr-êng lu«n biÕn ®éng cã thÓ ®em l¹i sù thuËn lîi còng nh- khã kh¨n. Do ®ã hÖ thèng môc tiªu cÇn ®-îc xem xÐt th-êng xuyªn. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ ph¶i ®iÒu chØnh cho phï hîp, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cho môc tiªu. Kh«ng thÓ gi÷ môc tiªu trong giai ®o¹n ph¸t triÓn cho giai ®o¹n suy tho¸i. 4.4. X©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc. §Ó hoµn thµnh mét bµi to¸n cã thÓ cã nhiÒu c¸ch gi¶i kh¸c nhau, x©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc còng gièng nh- viÖc t×m kiÕm c¸c c¸ch ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo giai ®o¹n nghiªn cøu vµ dù b¸o bªn trong vµ bªn ngoµi, doanh nghiÖp t×m ra c¸c ®IÓm m¹nh ®iÓm yÕu, c¸c c¬ héi vµ sù ®e do¹. Tõ ®ã x©y dùng nªn c¸c ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc thÝch hîp. Cã cµng nhiÒu ph-¬ng ¸n th× kh¶ n¨ng lùa chän sÏ cao nh-ng trong tr-êng hîp cô thÓ chØ nªn x©y dùng mét sè ph-¬ng ¸n kh¶ quan nhÊt nh»m gi¶m chi phÝ cho doanh nghiÖp. Mçi ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc ph¶i ®¶m b¶o hai yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ: C¸c gi¶i ph¸p: chóng ta ph¶I lµm g× vµ lµm nh- thÕ nµo ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu?: C¸c c«ng cô: chóng ta sÏ sö dông c«ng cô g× ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu? X©y dùng hÖ thèng c¸c ph-¬ng ¸n thùc chÊt lµ viÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô. 4.4.1. C¬ së x©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc.  C¬ së ®Çu tiªn ®Ó x©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n chiÕn l-îc lµ môc tiªu cña chiÕn l-îc.  Kh¶ n¨ng nguån lùc cña doanh nghiÖp (tµi chÝnh, con ng-êi, c¬ së vËt chÊt, thêi gian v...v...)  Sö dông c¸c m« h×nh lý thuyÕt nh- ma trËn BCG, SWOT v...v...  Kinh nghiÖm x©y dùng chiÕn l-îc cña ®èi thñ c¹nh tranh, cña lÇn tr-íc, c¸c ®èi t¸c kh¸c v...v... 4.4.2. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô.  C¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô ph¶i b¸m s¸t theo môc tiªu. Mäi c«ng cô vµ gi¶i ph¸p ®Òu chØ nh»m mét môc ®Ých lµ thùc hiÖn môc tiªu. SV - Mai V¨n C«ng- QLKT - 40B Trang 20