Tài liệu Quản lí bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố hạ long, quảng ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TRẦN THỊ THU HƢƠNG QUẢN LÍ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TRẦN THỊ THU HƢƠNG QUẢN LÍ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, QUẢNG NINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Trần Thị Thu Hương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Đề tài này được hoàn thành ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến cô TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền là người đã tận tâm, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sỹ QLGD k22. Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của Ban Giam hiệu và giáo viên các trường Tiểu học đã cung cấp cho tôi những tư liệu bổ ích giúp tôi hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn gia đình, người thân và tất cả bạn bè đã sự động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn. Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Trần Thị Thu Hương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .............................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài ................................................................ 3 7. Phương pháp nghiên cứu của đề tài ................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC .............................................................. 6 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ................................................................. 9 1.2. Một số khái niệm công cụ của đề tài .......................................................... 12 1.2.1. Khái niệm quản lý.................................................................................... 12 1.2.2. Kỹ năng .................................................................................................... 13 1.2.3. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ..................................................... 14 1.2.4. Kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ........................... 15 1.2.5. Bồi dưỡng, bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL ............................ 17 1.3. Một số vấn đề về bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học ................................................. 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 1.3.1. Vị trí, vai trò của HĐGDNGLL đối với sự phát triển nhân cách của HS Tiểu học ............................................................................................. 18 1.3.2. Mục tiêu, nội dung, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học .......................................................... 19 1.4. Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV TH ..... 26 1.4.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng .......................................................................... 26 1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng ................................................... 27 1.4.3. Các biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng ............................. 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng ..................................................... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý BD kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho GVTH ............................................................................................... 31 Kết luận chương 1.............................................................................................. 35 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, QUẢNG NINH ....................................................................................... 36 2.1. Vài nét về địa bàn khảo sát ......................................................................... 36 2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hoá - của khu vực miền Tây Thành phố Hạ Long, Tỉnh Quảng Ninh ....................................................................... 36 2.1.2. Thực trạng giáo dục Tiểu học Thành phố Hạ Long ................................ 37 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 38 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 38 2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng ................................................................... 38 2.2.3. Bộ công cụ khảo sát ................................................................................. 39 2.2.4. Đối tượng khảo sát................................................................................... 39 2.3. Thực trạng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL của giáo viên các trường tiểu học......................................................................................... 39 2.3.1. Thực trạng về việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở các trường TH thành phố Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh................................... 39 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 2.3.2. Thực trạng về việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở các trường TH thuộc TP Hạ Long ................................................................. 43 2.3.3. Thực trạng về hình thức tổ chức HĐGDNGLL ở một số trường TH thành phố Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 48 2.3.4. Thực trạng về việc sử dụng các phương pháp tổ chức thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở một số trường TH thành phố Hạ Long .... 51 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng KN tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV các trường tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh ..................... 53 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học ................................................. 53 2.4.2. Thực trạng các biện pháp tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học tỉnh Quảng Ninh .............................................................................................. 54 2.4.3. Thực trạng kiểm tra đánh giá bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học ................................... 56 2.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng KN tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV các trường tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh .... 56 2.5. Đánh giá thực trạng và nguyên nhân .......................................................... 58 2.5.1. Nhận định chung ...................................................................................... 58 2.5.2. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 59 Kết luận chương 2.............................................................................................. 61 Chƣơng 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, QUẢNG NINH ....................................................................................... 62 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 62 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 62 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 63 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 63 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả và toàn diện ..................... 64 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3.2. Các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL cho giáo viên tiểu học ............................................................................................ 65 3.2.1. Khảo sát nhu cầu bồi dưỡng để lập kế hoạch tổ chức bồi dưỡng............ 65 3.2.2. Huy động nguồn lực xây dựng lực lượng giảng viên bồi dưỡng cho giáo viên .................................................................................................. 68 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng theo hướng phát huy vai trò chủ thể của giáo viên tham gia bồi dưỡng .............. 70 3.2.4. Xây dựng các chế độ hỗ trợ về tài chính, cơ sở vật chất cho hoạt động bồi dưỡng ........................................................................................ 73 3.2.5. Tăng cường kiểm tra, giám sát quá trình tổ chức bồi dưỡng và đánh giá kết quả bồi dưỡng .............................................................................. 74 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 76 3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết tính khả thi của các biện pháp .......................... 78 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 78 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 78 3.3.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 78 3.3.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 78 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84 1. Kết luận .......................................................................................................... 84 2. Khuyến nghị................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 88 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt STT Nội dung 1 GD - ĐT Giáo dục - Đào tạo 2 GV Giáo viên 3 HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 4 HĐH Hiện đại hóa 5 NXB Nhà xuất bản 6 PHHS Phụ huynh học sinh 7 TH Tiểu học 8 TPTĐ Tổng phụ trách Đội 9 TT Thứ tự Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh về vị trí, vai trò của HĐGDNGLL ....................... 40 Bảng 2.2. Tổng hợp ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về các chủ đề đã được tổ chức ........................................................................ 44 Bảng 2.3. Ý kiến của giáo viên về các chủ đề đã được thực hiện ................. 45 Bảng 2.4. Ý kiến của học sinh về các chủ đề đã được tổ chức thực hiện ..... 47 Bảng 2.5. Ý kiến của học sinh về các chủ đề đã được tổ chức thực hiện ..... 49 Bảng 2.6. Thái độ học sinh mức độ tham gia các hình thức tổ chức HĐGDNGLL ................................................................................. 50 Bảng 2.7. Tự đánh giá của giáo viên mức độ và hiệu quả của các phương pháp đã sử dụng trong việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL ................................................................................. 51 Bảng 2.8. Thực trạng về công tác lập kế hoạch tổ chức hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học của Tỉnh Quảng Ninh................................ 53 Bảng 2.9. Các biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học Tỉnh Quảng Ninh ..................................................... 54 Bảng 3.1. Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu học tính cấp thiết của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên tiểu học .................................................. 79 Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu học tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên tiểu học .................................................. 81 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 2.1. Đánh giá của cán bộ quản lý và giáo viên về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng KN tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV các trường tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh ......................................................................................... 57 Biểu đồ 3.1. Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu học tính cấp thiết của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên tiểu học ..................................... 80 Biểu đồ 3.2. Đánh giá của CBQL, GV các trường tiểu học tính khả thi của các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho giáo viên tiểu học .............................................. 82 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Quy trình, bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động GDNGLL cho GV tiểu học........................................................................... 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong công cuộc đổi mới hiện nay của Đất nước, Đảng và nhà nước ta đã xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, là con đường cơ bản để CNHHĐH đất nước. Nghị quyết hội nghị lần thứ II BCH TW Đảng khoá VIII cũng đã chỉ rõ: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của Giáo dục là nhằm xây dựng con người mới, có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại” [26, tr.32]. Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt “Nhân cách HS được hình thành theo hai con đường cơ bản: Con đường dạy học và con đường HĐGDNGLL” [27, tr.34]. Vì vậy, việc tổ chức HĐGDNGLL là một đòi hỏi tất yếu của quá trình giáo dục và không thể thiếu được trong quá trình giáo dục nhân cách cho HS. HĐGDNGLL đó là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học, là sự kết nối bổ sung, hỗ trợ cho hoạt động dạy học trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức và hành động, giữa qúa trình dạy học và quá trình giáo dục, nhằm thực hiện nguyên lý giáo dục: “Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường gắn liền với giáo dục gia đình và xã hội” [27, tr. 10]. Đặc biệt là tạo ra môi trường thân thiện nhằm thúc đẩy học sinh hứng thú, sây mê học tập. Giáo dục Tiểu học được xác định là “bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân” đặt nền móng cho việc xây dựng phát triển toàn diện nhân cách, trí tuệ con người, đặt nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Cùng với hoạt động dạy học trên lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường Tiểu học có vai trò giúp cho học sinh được củng cố, mở rộng, khắc sâu một số kiến thức cơ bản đã được học qua các môn văn hoá, rèn luyện sức khỏe, nâng cao thể lực, phát triển nhận thức về một số lĩnh vực đời sống phù hợp với lứa tuổi. Thông qua các hoạt động này, hình thành cho học sinh những kỹ năng hoạt động tập thể, kỹ năng giao tiếp, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ở mức độ phù hợp với lứa tuổi giúp các em biết vận dụng, thực hành những kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống như biết tự trọng, tự tin, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và tập thể; có hứng thú, tích cực, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong các hoạt động tập thể của lớp, trường. Thực tế trong những năm vừa qua, trong các trường Tiểu học ở thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, HĐGDNGLL cho học sinh đã được đưa vào nội dung giáo dục trong các nhà trường. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện có một bộ phận cán bộ quản lí, một số giáo viên và học sinh cũng như cha mẹ HS chưa nhận thức đúng đắn vai trò của HĐGDNGLL, những hoạt động này còn được coi là hoạt động phụ, mất thời gian, ảnh hưởng đến các hoạt động học tập. Bên cạnh đó, một số GVCN còn hạn chế về năng lực tổ chức chỉ đạo hoạt động cho HS, hơn nữa kinh phí tổ chức HĐGDNGLL cũng là một khó khăn đáng kể cho các trường Tiểu học, nhà trường phải hoàn toàn tự túc vấn đề kinh phí, trong khi việc tổ chức HĐGDNGLL lại rất tốn kém. Xuất phát từ những lý do trên, để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học và chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường tiểu học, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lí bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh” làm đề tài nghiên cứu luận văn với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học ở thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về kỹ năng và bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học, đề tài đề xuất các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh, nhằm nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh của giáo viên các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 3. Khách thể nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của học sinh các trường Tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh phụ thuộc một phần vào kỹ năng tổ chức hoạt động của đội ngũ giáo viên, nếu đánh giá đúng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của đội ngũ giáo viên và đề xuất được các biện pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên một cách khoa học, hợp lý thì sẽ nâng cao năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học. Khảo sát thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. Đề xuất và khảo nghiệm các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu đề tài Đề tài đi sâu nghiên cứu biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học của Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, điều tra khảo sát trên 5 trường gồm: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn - Trường Tiểu học Lê Hồng Phong. - Trường Tiểu học Minh Hà. - Trường Tiểu học Cao Thắng. - Trường Tiểu học Trần Hưng Đạo. - Trường Tiểu học Võ Thị Sáu. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu các tài liệu, văn bản, chỉ thị, nghị quyết, sách báo, luận văn... có nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu, để từ đó phân tích, tổng hợp và khái quát những vấn đề cơ bản làm cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn gồm 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Phương pháp này được sử dụng để điều tra thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của các trường tiểu học và nguyên nhân của thực trạng đó. 7.2.2. Phương pháp đàm thoại Sử dụng phương pháp này nhằm thu thập một số thông tin qua cán bộ quản lý các cấp, các GV, cán bộ Đoàn, và học sinh... để giúp cho việc phân tích thực trạng và lý giải nguyên nhân, đồng thời nhằm làm tăng thêm tính khách quan của kết quả thu được từ phương pháp khác. 7.2.3. Phương pháp quan sát Tôi tiến hành quan sát quá trình chỉ đạo của nhà trường: công tác tổ chức, công tác bồi dưỡng đồng thời quan sát việc tổ chức, thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của giáo viên Tiểu học để thu thập thêm các cứ liệu làm rõ thực trạng công tác quản lý bồi dưỡng HĐGDNGLL và nguyên nhân của nó. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Phương pháp này được sử dụng trong đề tài để thu thập ý kiến kinh nghiệm quản lý bồi dưỡng của các chuyên gia để từ đó xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các biện pháp quản lý HĐGDNGLL cho sát với đối tượng, sát với thực tế. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn 7.2.5. Phương pháp xử lý thông tin và đánh giá Sử dụng một số công thức hóa học để xử lý số liệu khảo sát thực nghiệm nhằm định lượng các kết quả nghiên cứu một cách chính xác. 8. Cấu trúc của luận văn Luận văn ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, còn bao gồm các chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho giáo viên tiểu học thành phố Hạ Long, Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ BỒI DƢỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài * Nghiên cứu về kỹ năng và kỹ năng tổ chức hoạt động Kỹ năng là vấn đề được nhiều tác giả ngoài nước quan tâm nghiên cứu. Đặc biệt từ nửa cuối của thế kỷ XIX sang đến thế kỉ thứ kỉ thứ XX, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các ngành khoa học trong đó có tâm lí học, giáo dục học vấn đề kỹ năng được quan tâm nghiên cứu nhiều hơn. Các tác giả như: B.M. Cheplôp, A.N.Lêônchep, A.G. Côvaliôp đều khẳng định: Muốn phát triển năng lực cần nắm vững tri thức và vận dụng sáng tạo những kỹ năng, kỹ xảo đã có vào hoạt động thực tiễn. Tác giả K.K.Platônôp và G.G.Gôlubev cũng chỉ rõ: Kỹ năng là điều kiện quan trọng để hình thành năng lực, ngược lại năng lực lại chi phối kỹ năng. Năng lực giúp cho kỹ năng được hình thành nhanh chóng và ổn định, nếu không có năng lực trong lĩnh vực hoạt động nào đó thì khó có thể hình thành kỹ thuật hành động chính xác, thành thạo. Năng lực còn thúc đẩy sự hình thành kỹ năng không chỉ trong một lĩnh vực hoạt động mà còn giúp hình thành kỹ năng trong các lĩnh vực hoạt động khác tương đương. Điều này rất có ý nghĩa trong nghiên cứu để hình thành hệ thống kỹ năng nghiệp vụ sư phạm, góp phần nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên. Nghiên cứu về kỹ năng tổ chức hoạt động là hướng nghiên cứu được phát triển từ đầu thế kỷ XX trở lại đây. Các nhà Tâm lý học, học phương Tây đã đi sâu nghiên cứu về kỹ năng tổ chức, lãnh đạo. Điển hình là các tác giả: W.Benis, Mc.Call & Lombardo, R.Balke, G.A.Yulk, G.Courtois, A.Makenzic,... Tác giả G.A.Yulk trong cuốn “Leadership in organization” (Người lãnh đạo trong một tổ chức) đã đưa ra những kỹ năng tổ chức đặc trưng của một người Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn lãnh đạo thành công, đó là: Thông minh, kỹ năng nhận thức tốt, sáng tạo, khôn khéo, kỹ năng nói hoạt bát, có sức thuyết phục, thông thạo về các phương diện. Trên thế giới nhiều trường Ðại học đào tạo giáo viên thiên về kỹ năng hơn kiến thức chuyên ngành. Giáo viên trước tiên phải là người có khả năng tương tác tích cực với học sinh. Chính vì vậy, ngoài việc chú trọng rèn luyện phương pháp dạy học, giáo viên cần có khả năng truyền lửa, kỹ năng tổ chức những hoạt động tương tác với học viên, Những nghiên cứu của các tác giả phương Tây đã đóng góp những thành tựu đáng kể trong sự phát triển các lĩnh vực hoạt động trong, đặc biệt là lao động sản xuất. Từ những năm 60 - 70, các nhà Tâm lý học Xô viết cũng chú ý nhiều đến kỹ năng tổ chức hoạt động. Đó là các nghiên cứu của N.V.Cudơmina, A.G.Côvaliôv, P.M.Kecgientxev, L.I.Umanxki, A.N.Lutoskin, L.T.Tiuptia... Tài liệu “Những nguyên lý của công tác tổ chức” của P.M.Kecgientxev đã nghiên cứu về công tác tổ chức ở mức độ khái quát nhất. Trong cuốn “Tâm lý học về công tác của Bí thư chi đoàn”, L.I.Umanxki và A.N.Lutoskin đã nêu lên cấu trúc của hoạt động tổ chức bao gồm 9 hành động được sắp xếp theo trình tự từ mở đầu đến khi kết thúc hoạt động. Những bước tiến hành đó được mô tả khá đầy đủ, chi tiết, có thể vận dụng trong công tác tổ chức các hoạt động tập thể cho học sinh để nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động và góp phần tạo nên một môi trường giáo dục tốt giúp các em học sinh phát triển hơn cả về nhân cách và trí tuệ. * Nghiên cứu về Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp HĐGDNGLL là một bộ phận của quá trình giáo dục toàn diện, góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho thế hệ sau. Vấn đề phát triển con người toàn diện luôn được sự quan tâm của các nhà giáo dục nổi tiếng trong từng thời kỳ phát triển của lịch sử. Đó là các quan điểm giáo dục của Thomas More, J.A.Coomenxki, Petxtalogi, Robet Owen... Song quan điểm con người phát triển toàn diện thực sự được nghiên cứu một cách khoa học từ khi học thuyết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn giáo dục Mác - xit ra đời. Học thuyết giáo dục của C. Mác và P.Ăng ghen là một bộ phận của chủ nghĩa cộng sản khoa học, nó được hoàn thiện dần bằng tư tưởng giáo dục vĩ đại của V.I.Lênin, cống hiến xuất sắc của N.K.Crupxkaia, AX.Macarencô (1888 - 1939), nhà giáo dục Xô viết vĩ đại, người có công làm cuộc thực nghiệm giáo dục vĩ đại trong gần 20 năm trời ở “trại lao động Goocki và Deczinxki” nhằm cải tạo trẻ em hư, phạm pháp. Macarencô đã gắn liền giáo dục với lao động, với sinh hoạt tập thể và hoạt động xã hội. Các nhà giáo dục ở các nước có nền giáo dục tiên tiến như Canađa, Mỹ, Ôxtrâylia, Singapor, Hàn quốc đều luôn quan tâm đến sự phát triển toàn diện của học sinh... Trong các trường học đều tổ chức các trung tâm văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, tạo các điều kiện để học sinh được tham gia các hoạt động đa dạng và phong phú. Tuy nhiên theo quan điểm của họ đó là các HĐGDNGLL mang tính tự nguyện, tình nguyện vì lợi ích chứ không phải là một chương trình giáo dục chính thức trong nhà trường. Việc nghiên cứu quá trình rèn luyện hệ thống kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục nhằm hình thành năng lực nghề nghiệp cho người giáo viên luôn được quan tâm nghiên cứu, đặc biệt là đối với các nước XHCN. Từ những năm 50 của thế kỷ XX, các nhà TLH, GDH Xô-viết đã có nhiều công trình nghiên cứu về việc rèn luyện hệ thống kỹ năng nghiệp vụ sư phạm cho người giáo viên nói chung và rèn luyện kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục nói riêng. Điển hình là các công trình nghiên cứu của N.V. Cudơmina về “Hình thành các năng lực sư phạm”, O.A.Apđulinna - “Bàn về kỹ năng sư phạm”, X.I.Kixegôf “Hình thành các kỹ năng, kỹ xảo sư phạm trong điều kiện giáo dục đại học” Các tác giả đều khẳng định rèn luyện kỹ năng phải được tiến hành thông qua hoạt động, được lặp lại nhiều lần với mức độ khó khăn ngày một cao, trong các tình huống sư phạm giả định và tình huống thực. Việc rèn luyện kỹ năng sư phạm nhất thiết phải thường xuyên được kiểm tra, điều chỉnh.Yếu tố tích cực rèn luyện của chủ thể quyết định trực tiếp đến hiệu quả quá trình rèn luyện này. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn Ở các nước phương Tây và các quốc gia như Canađa, Mỹ, Anh, Ôxtrâylia... các nhà khoa học thường dựa trên thành tựu của Tâm lý học hành vi và Tâm lý học chức năng để tổ chức thực hành rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên, trong đó có sinh viên ngành sư phạm. Tuy nhiên qua các công trình nghiên cứu về rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ sư phạm có thể nhận thấy những nghiên cứu thường thiên nhiều về kỹ năng dạy học.Các đề tài nghiên cứu về hệ thống kỹ năng giáo dục còn ít được đề cập tới, đặc biệt là những nghiên cứu về rèn luyện kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục. 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam * Nghiên cứu về kỹ năng tổ chức hoạt động Vấn đề nghiên cứu về kỹ năng cũng được nhiều tác giả trong nước quan tâm, đặc biệt là trong những năm gần đây. Phần lớn các tác giả Việt Nam thường vận dụng những kết quả nghiên cứu của các tác giả Xô viết vào việc nghiên cứu kỹ năng trong một lĩnh vực hoạt động cụ thể. Điển hình là các tác giả: Trần Trọng Thủy, Nguyễn Như An, Lê Khánh Bằng, Nguyễn Quang Uẩn, Trần Quốc Thành đã nghiên cứu những vấn đề cơ bản nhất về kỹ năng, vạch ra những hướng đi cơ bản ở góc độ lý luận cũng như thực tiễn cho nhiều đề tài nghiên cứu sau này. Nhiều tác giả Việt Nam đã lấy đối tượng nghiên cứu là các kỹ năng cần hình thành ở học sinh, sinh viên trong học tập một môn học cụ thể hoặc trong một lĩnh vực hoạt động nhất định. Điển hình là các tác giả: Dương Diệu Hoa, Nguyễn Thị Mùi, Cao Thị Thặng, Đỗ Thị Châu, Nguyễn Phụ Thông Thái, Trịnh Văn Biền Những tác giả này cũng những bài nghiên cứu của họ đã đóng góp công sức vào lịch sử nghiên cứu về kỹ năng tổ chức giúp giáo viên có thêm tài liệu tìm hiểu để các công trình nghiên cứu khác ngày càng hoàn thiện và đầy đủ, sáng tạo hơn. Nghiên cứu về kỹ năng tổ chức hoạt động cũng đã được một số nhà nghiên cứu quan tâm đến. Tác giả Trần Quốc Thành nghiên cứu “Kỹ năng tổ chức trò chơi của chi đội trưởng chi đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn