Tài liệu Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ở việt nam

§Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lêi më ®Çu ThÕ kØ XX ®· qua víi nh÷ng dÊu Ên kinh tÕ ®Çy Ên tîng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt ,qu¸ tr×nh nµy ®îc biÓu hiÖn râ nÐt ë sù s¸t nhËp cña nh÷ng c«ng ty xuyªn quèc gia hµng ®Çu thÕ giíi nh Boing ,Mecedess,Nissan…vµ dÆc biÖt ë sù xuÊt hiÖn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ th ¬ng m¹i mang tÝnh khu vùc,vµ toµn cÇu nh WTO,APEC,ASEAN,…Díi søc Ðp cña toµn cÇu ho¸,nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia còng cã sù biÕn chuyÓn m¹nh mÏ vµ nhanh chãng.Qu¸ tr×nh nµy më ra nh÷ng triÓn väng to lín cña viÖc thóc ®Èy t¨ng trëng ë mçi quèc gia ,nhng ®ång thêi trªn ph¬ng diÖn qu¶n lý,còng ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín ®èi víi c¸c chÝnh phñ. Víi tiÕn tr×nh héi nhËp AFTA ,APEC vµ WTO vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi hoµn toµn lµ qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thÓ chÕ toµn bé nÒn kinh tÕ ,xuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña b¶n th©n nÒn kinh tÕ néi ®Þa. Cuéc c¶i c¸ch nµy sÏ gióp cho ViÖt Nam huy ®éng ®îc c¸c nguån lùc néi sinh, t¨ng cêng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn chÝnh thÞ trêng néi ®Þa,t¹o tiÒn ®Ò cho c¹nh tranh quèc tÕ.Héi nhËp võa lµ c¬ héi còng võa lµ th¸ch thøc ,nh÷ng trë ng¹i n¶y sinh do b¶n th©n tiÕn tr×nh c¶i c¸ch,cïng víi søc Ðp cña khñng ho¶n kinh tÕ vµ tµi chÝnh khu vùc ,®ang cã ¶nh hëng ngµy cµng s©u réng vµ ®Æt ra tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ cho bé m¸y qu¶n Nhµ Níc còng nh cho toµn thÓ chÕ x· héi .Do vËy,cã thÓ nãi r»ng hiÖn nay ViÖt Nam thùc sù ®ang ë trong thêi ®iÓm bíc ngoÆt cña viÖc ®¸nh gi¸ l¹i toµn bé c¸c nguån lùc ph¸t triÓn ,vµ nhÊt lµ c¸c quan ®iÓm vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn dÊt níc sao cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi ,mµ trong ®ã héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam lµ yÕu tè quan träng ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn . Néi dung I. Sù cÇn thiÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam . 1. Nh÷ng xu thÕ lín trong sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 1 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1.1 Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt tiÕp tôc ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. Nh©n lo¹i ®ang bíc vµo giai ®o¹n s«i ®éng cña mét cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ,mét cuéc c¸ch m¹ng mµ sù t¸c ®éng cña nã lµm biÕn ®æi s©u s¾c trªn c¶ c¸c mÆt lùc lîng s¶n xuÊt ,quan hÖ s¶n xuÊt ,chÝnh trÞ vµ x· héi trong hÇu hÕt c¸c nhãm níc trªn thÕ giíi ®a tíi sù ®ét biÕn trong t¨ng trëng kinh tÕ ,g©y ra sù biÕn ®æi s©u s¾c vÒ c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi quèc gia,vµ ®a x· héi loµi ngêi bíc sang mét mét nÒn v¨n minh míi –nÒn v¨n minh trÝ tuÖ.Kh¸c víi c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt tríc ®©y,cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ngµy nay ®Æc trng bëi nh÷ng ph¸t minh khoa häc lµm thay ®æi vÒ chÊt caqchs thøc s¶n xuÊt chø kh«ng chØ ®¬n thuÇn vÒ mÆt c«ng cô s¶n xuÊt .NÒn v¨n minh míi võa t¹o ra c¬ së míi cho ph¸t triÓn ,võa ®Æt ra th¸ch thøc míi cho c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn .HÖ qu¶ cña xu thÕ nµy lµ nã ®Æt ra con ®êng ph¸t triÓn míi cho mçi quèc gia vµ ®a tíi quan niÖm míi vÒ yÕu tè vµ nguån lùc cña sù ph¸t triÓn ;®ã kh«ng ph¶i lµ kho¸ng s¶n,®Êt ®ai hay tµi nguyªn rõng,biÓn…mµ lµ chÊt x¸m n»m trong bé n·o cña con ng êi .§iÒu nµy quyÕt ®Þnh sù lùa chän chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn míi cho mçi quèc gia. 1.2 Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ tiÕp tôc diÔn ra víi quy m« ngµy cµng lín . Trong thêi ®¹i ngµy nay,më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thêi sù ®èi víi hÇu hÕt c¸c níc.Nã diÔn ra víi tèc ®é ngµy cµng cao trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi nh bu«n b¸n,tæ chøc s¶n xuÊt ,v¨n ho¸,lèi sèng…§iÒu ®ã lµm cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi trë trë thµnh mét chØnh thÓ thèng nhÊt,trong ®ã mçi quèc gia lµ mét bé phËn,gi÷a chóng cã sù phô thuéc lÉn nhau.Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ nµdiÔn ra ë nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau víi nh÷ng xu híng toµn cÇu ho¸ ®i ®«i víi xu híng khu vùc ho¸.Xu thÕ khu vùc ho¸ thÓ hiÖn ë viÖc h×nh thµnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng : EU,NAFTA,APEC…xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®Æt ra mét yªu cÇu tÊt yÕu: M«Ü quèc gia ph¶i më cöa ra thÞ trëng thÕ giíi vµ chñ ®éng tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ,tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc ®Ó cã ®îc c¸c khu«n khæ phï hîp cho sù ph¸t triÓn . 1.3 ThÕ giíi chuyÓn tö ®èi ®Èu sang ®èi tho¹i,tõ biÖt lËp sang hîp t¸c. C¸c quèc gia ngµy cµng u tiªn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi sù gia t¨ng c¸c h×nh thøc hîp t¸c quèc tÕ nh trao ®æi th¬ng m¹i,hîp t¸c ®Çu t…Sù dung hoµ lîi Ých ,sù vËn dông c¸c biÖn phÊp kinh tÕ ®Ó gi¶ quyÕt c¸c tranh chÊp ,hîp t¸c víi nhau ®Ó cã lîi nhiÒu h¬n lµ ph¬ng ch©m phæ biÕn trong gi¶i quyÕt c¸c vÊn 2 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ®Ò quèc tÕ .Tuy nhiªn sù c¹nh tranh kinh tÕ còng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu x©u,h×nh thµnh kh¸i niÖm “chiÕn tranh kinh tÕ”.chiÕn tranh kinh tÕ cã nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau,nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau víi sù ®an xen vÒ kh«ng gian thêi gian.C¸c quyÒn lîi ë l·nh h¶i,c¸c quÇn ®¶o ,thÒm lôc ®Þa sÏ trë thµnh ®èi tîng tranh giµnh chñ yÕu trong t¬ng lai.M©u thuÉn gi÷a c¸c cêng quèc,c¸c trung t©m kinh tÕ ,c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia ngµy cµng trá nªn gay g¾t. 2. VÞ trÝ vµ lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . 2.1 VÞ trÝ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Níc ViÖt Nam ®· tr¶i qua 4000 n¨m lÞch sö,sau cuéc chiÕn chèng Mü cøu níc,ViÖt Nam ®îc thèng nhÊt vµ bíc vµo thêi kú x©y dùng kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.Tuy nhiªn ph¶i ®Õn th¸ng 12/1986 víi nghÞ quyÕt ®¹i §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lÇn thó VI vÒ viÖc thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch më cöa ,nÒn kinh tÕ ViÖt Nam míi thùc sù ®îc khëi s¾c vµ bíc ®Çu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ quan träng .Tuy vËy do nh÷ng nguyªn nh©n lÞch sö ®Ó l¹i,®Õn nay quy m« cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn rÊt nhá bÐ c¶ vÒ chØ tiªu GDP còng nh kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu s« víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi .C¬ cÊu kinh tÕ vÉn mang tÝnh chÊt l¹c hËu ,tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp ,vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang ë giai ®o¹n khai th¸c tµi nguyªn vµ søc lao ®éng lµ chÝnh,hµm lîng KH-CN vµ vèn trong sp cßn thÊp ,hÖ thèng c¬ së h¹ tÇn yÕu kÐm g©y khã kh¨n cho viÖc ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ th¬ng m¹i quèc tÕ . HiÖn nay ViÖt Nam ®ang tiÕp tôc thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi ,nhng ®Ó ®¹t ®îc mét c¬ së ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng cßn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ phøc t¹p,thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n,chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶.ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng më réng quan hÖ bu«n b¸n vµ hîp t¸c kinh tÕ víi nh÷ng thÞ trêng lín vµ nh÷ng cêng quèc vÒ kinh tÕ còng nh c«ng nghÖ trªn thÕ giíi;®a ph¬ng ho¸ quan hÖ thÞ trêng vµ ®èi tîng hîp t¸c,ph¸t triÓn lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i víi tèc ®é cao. 2.2 Lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Nguån nh©n lùc vµ con ngêi ViÖt Nam : §Õn n¨m 1999 d©n sè níc ta cã trªn 76 triÖu ngêi víi gÇn 40 triÖu ngêi trong ®é tuæi lao ®éng ,trong ®ã cßn hµng triÖu ngêi cha cã viÖc lµm.C¬ cÊu d©n sè ViÖt Nam t¬ng ®èi trÎ nªn tû träng ngêi trong ®é tuæi lao ®éng cao.Ngêi ViÖt Nam cã mÆt amnhj lµ th«ng 3 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- minh s¸ng t¹o,cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhanh chãng KHCN míi,cã kh¶ n¨ng thÝch øng ®îc víi nh÷ng t×nh huèng phøc t¹p.Ngêi ViÖt Nam vèn cã truyÒn thèng cÇn cï,mét nÒn v¨n ho¸ l©u ®êi vµ mét nÒn phæ cËp gi¸o dôc réng r·i.Gi¸ nh©n c«ng thÊp còng lµ mét lîi thÕ trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ .Nhng ngêi ViÖt Nam còng cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ nh t¸c phong c«ng nghiÖp cßn kÐm,tÝnh tù do,thÓ lùc,kiÕn thøc,kinh nghiÖm qu¶n lý … XÐt vÊn ®Ò trªn quan ®iÓm toµn diÖn,nguån nh©n lùc vµ con ngêi ViÖt Nam lµ nguån lùc quan träng nhÊt vµ lîi thÕ lín nhÊt cña níc ta trong sù trao ®æi vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ .Nhng ®Ó khai th¸c hÕt tiÓm n¨ng ®ã th× ph¶i ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng mÆt yÕu th× nguån nh©n lùc vµ yÕu tè con ngêi míi trë thµnh thÕ m¹nh trong kinh tÕ ®èi ngo¹i.§Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ gia c«ng hµng xuÊt khÈu,sù ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao vµ c¸c dÞch vô lµ nh÷ng lÜnh vùc ®ßi hái hµm lîng trÝ tuÖ cao th× cµng cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn sù hîp t¸c kinh tÕ vµ KHCN víi níc ngoµi -Tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng. Thiªn nhiªn cho ®¸t níc ta nh÷ng tµi nguyªn ®a d¹ng vµ phong phó(®Êt ®ai,rõng,biÓn…)t¹o cho níc ta mét lîi thÕ kh¸ch quan trong c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ –th¬ng m¹i quèc tÕ .§ã lµ nh÷ng tµi nguyªn v« gi¸ ,cã ý nghÜa quan träng kh«ng nh÷ng vÒ kinh tÕ mµ cßn vÒ v¨n ho¸ ,chÝnh trÞ,mang l¹i mét nguån ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ,®ång thêi gãp phÇn cñng cè quan hÖ gi÷a nh©n d©n ta víi nh©n d©n c¸c níc . -VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi ViÖt Nam n»m ë trung t©m §«ng Nam ¸ ,trong khu vùc ch©u ¸ th¸i b×nh d¬ng ,mét khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi t«c s®é cao trong nh÷ng n¨m võa qua.N»m ë ven bê biÓn Th¸i B×nh D¬ng,víi 3200 Km bê biÓn,tr¶i dµi tren 15 vÜ tuyÕn víi nh÷ng c¶ng quèc tÕ trªn nh÷ng tuyÕn hµng h¶i quan träng.N»m ch¾n ngang ®êng hµng kh«ng tõ t©y sang ®«ng,tõ nam sang b¾c,víi nh÷ng s©n bay quèc tÕ quan träng ®· t¹o thuËn lîi cho ViÖt Nam më réng quan hÖ quèc tÕ ,thu hót ®Çu t níc ngoµi.Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng mÆt thuËn lîi cßn co nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån lùc ®Ó x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cã khi sö dông vµ khai th¸c . 4 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. Toµn cÇu ho¸ : xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong thêi ®¹i míi. C«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ,c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cña ViÖt Nam diÔn ra trong lóc toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trá thµnh mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ .Khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ cã t¸c dông hç trî cho nhau,trong ®ã c¸c quèc gia trªm thÕ giíi ®Òu ®ang tÝch cùc ®an xen vµ phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ theo híng më cöa vµ tiÕn tíi xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan nh»m t¹o thuËn lîi vµ tiÕn tíi tù do ho¸ th¬ng m¹i .Tríc ®©y nÒn kinh tÕ c¸c níc tuy cã liªn hÖ vµ giao lu nhng cha héi thµnh mét chØnh thÓ toµn cÇu .Trong thËp kû cuèi cïng cña thÕ kû XX viÖc quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ®· bíc vµo mét giai ®o¹n míi.NÒn kinh tÕ c¸c níc kh«ng chØ giao lu liªn hÖ víi nhau nã chung mµ cßn ®an dÖt vµo nhau ®Ó h×nh thµnh mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu trªn c¬ së sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ vai trß then chèt trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNC).Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt nöa cuèi thÕ kû XX ®· lµm cho khoa häc trá thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp .C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c quèc gia ,®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia c«ng nghÞªp ph¸t triÓn ®· cã sù thay ®æi vÒ chÊt ,nÒn s¶n xuÊt ®½ ®¹t ®îc n¨ng suÊt lao ®éng cao cha tõng thÊy vµ t¹o ra mét khèi lîng cña c¶i khæng lå víi hµm lîng tri thøc cao.Khoa häc kü thuËt ®· ®ãng gãp tíi 50-60% vµo t¨ng trëng kinh tÕ ,trong ®ã 5/5 lµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü thuËt .Nã gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ c¸c níc theo xu híng t¨ng tû träng dÞch vô vµ c«ng nghiÖp.Tû träng cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao lÊy c«ng nghÖ th«ng tin lµ chÝnh – trong c¸c nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng lªn nhanh chãng,gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ c¬ cÊu viÖc lµm tri thøc ho¸ lùc lîng lao ®éng .Tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« vµ vi m« còng dÇn ®îc c¶i thiÖn. Ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ ®¬ng ®¹i vÒ c¬ b¶n lµ do c¸c TNC tiÕn hµnh,®ang lµ ®éng lùc chÝnh cña qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi .HiÖn nay,th¬ng m¹i bªn trong c¸c TNC vµ giòa c¸c TNC víi nhau chiÕm kho¶n 2/3 th¬ng m¹i quèc tÕ ,thÞ truêng lao ®éng hÇu nh bÞ c¸c TNC khèng chÕ;4/5 ®Çu t trùc tiÕp ra níc ngoµi trªn thÕ giíi lµ do c¸c TNC tiÕn hµnh.§iÌu ®ã dÉ thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i thÕ giíi ph¸t triÓn .HiÖn nay kim 5 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ng¹ch xuÊt khÈu chiÕm kho¶n 1/3 tæng s¶n phÈm cña thÕ giíi .C¬ cÊu hµng ho¸ th¬ng m¹i thÕ giíi ®· chuyÓn dÈn tõ c«ng nghiÖp truyÒn thèng,s¬ chÕ sang nh÷ng s¶n phÈm kü thuËt cao,gi¸ trÞ trao ®æi v« h×nh ngµy cµng t¨ng.§Ó thóc dÈy sù t¨ng truëng cña th¬ng m¹i thÕ giíi ,hiÖn ®· h×nh thµnh h¬n 60 tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ nhiÒu tæ chøc kinh tÕ toµn cÇu.Trong ®ã phi kÓ ®Õn tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO víi 134 thµnh viªn ,chiÕm h¬n 90% gi¸ trÞ th¬ng m¹i thÕ giíi ,®ang lµ tæ chøc thóc ®Èy c¸c quèc gia phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ,thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i ,dÞch vô,®Çu t tµi chÝnh tiÒn tÖ ®Ó t¨ng cêng th¬ng m¹i quèc tÕ ,t¨ng cêng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. 4.Xu huíng toµn cÇu ho¸ vµ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña níc ta thêi gian qua. Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ ®ang t¨ng lªn,c¸c quèc gia tren thÕ giíi ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®Òu phô thuéc lÉn nhau,cã quan hÖ qua l¹i víi nhau.V× thÕ níc nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ngîc l¹i víi xu thÕ cña thêi ®¹ivµ khã tr¸nh khá l¹c hËu.Tr¸i l¹i,më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ,tuy ph¶i tr¶ gi¸ ë møc nhÊt ®Þnh s«ng ®ã lµ yªu cÇu tÊt yÕu híng tíi sù ph¸t triÓn cña mçi ®Êt níc.NhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã,t¹i §¹i Héi VI cña §¶ng (12-1986) ®· quyÕt ®Þnh tieens hµnh ®æi míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .Ph¶i tr¶i qua gÈn n¨m n¨m ®æi míi , kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta míi b¾t ®Çu vËn hµnh cã hiÖu qu¶ vµ ®Õn §¹i Héi VII cña §¶ng(6-1991) tiÕn hµnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ réng r·i vµ cho ®Õn nay ®· kh«ng ngõng ®îc më réng,bíc ®Çu ®a l¹i nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ cho ®¸t níc. 4.1 Th«ng qua c¸c hiÖp íc song ph¬ng vµ ®a ph¬ng,nøoc ta ®· cã quan hÖ th¬ng m¹i víi c¸c níc ë kh¾p c¸c ch©u lôc . Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta ®· t¨ng tõ 677,8 RUP/USD n¨m 1986 lªn 14,3 tû USD n¨m 2000.Trong cïng thêi gian,kim ng¹ch nhËp khÈu còng t¨ng t¬ng ÷ng tõ 1,83 tû RUP/USD lªn 15,2 tû USD.Tõ chç nhËp siªu t¬ng ®èi lãn vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu gÇn ®Æt c©n b»ng.Tõ chç cã r¾t Ýt mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 100 triÖu USD ®Ðn cuèi nh÷ng n¨m 90 ,níc ta ®· cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t trªn 1 tû USD nh dÇu th«,hµng dÖt may,giµy dÐp …Nh×n vÒ t ¬ng lai,nÕu chóng ta thùc hiÖn ®µy ®ñ c¸c cam kÕt cña AFTA ,tøc lµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu xuèng 0-5% 6 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- vµo n¨m 2006 ,th× lóc ®ã hµng ho¸ cña ViÖt Nam còng cã thÓ tiªu thô kh¾p thÞ trêng ASEAN víi d©n sè kho¶ng 500 tr ngêivµ GDP trªn 700 tû USD.Tõ n¨m 2010,hµn rµo thuÕ quan cña c¸c níc ph¸t triÓn thuéc APEC (hiÖn cã 21 thµnh viªn chiÕm 60% GDP vµ 45% th¬ng m¹i quèc tÕ )sÏ b·i bá,níc ta còng cã thÓ më réng thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i c¸c níc ®ã.§èi víi c¸c níc EU còng vËy,tiÒm n¨ng më réng thÞ trêng t¹i c¸c níc ®ã r¸t lín.Nhng chóng ta cã b¸n ®îc hµng ho¸ ra bªn ngoµi hay kh«ng cßn phô thuéc vµo ch¸t lîng,gi¸ c¶…tøc lµ søc c¹nh tranh ra sao. 4.2 §i ®«i víi më réng thÞ trêng ra thÕ giíi ,ViÖt Nam ®· t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi. KÓ tõ khi luËt ®Çu t níc ngoµi ®îc chÝnh thøc ban hµnh n¨m 1998,®Ðn cuèi n¨m 2000 ®· cã trªn 700 c«ng ty thuéc 62 níc ®· ®Èu t trùc tiÕp vµo ViÖt Nam víi h¬n 3000 dù ¸n vµ tæng sè vèn ®¨ng ký trªn 36 tû USD,trong ®ã vèn ®· ®i vµo thùc hiÖn lµ kho¶ng 17 tû USD.MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®ay,do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶n tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ còng do chóng ta chËm tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch,sè vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m m¹nh so víi gi÷a nh÷ng n¨m 90,song sù ®ãng gãp cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam vÉn cã xu híng gia t¨ng:tû träng cña khu vùc nµy trong GDP ®· lÇn lît t¨ng lªn tõ 6,3% n¨m 1995;7,4% n¨m 1996 ;9,1% n¨m 1997;9,8% n¨m 1998;10% n¨m 1999 vµ trªn 10% n¨m 2000.Ngoµi viÖc gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ ,t¨ng thªm kim ng¹ch xuÊt khÈu ,c¸c dù ¸n cã vèn ®Çu t níc ngoµi cßn t¹o ra trªn 35 v¹n viÖc lµm trùc tiÕp vµ hµng chôc v¹n viÖc lµm gi¸n tiÕp . Cïng víi c¸c dßng vèn ®Çu t trùc tiÕp,nhiÒu tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi còng ®îc ®a vµo níc ta.Trong nh÷ng dù ¸n liªn doanh hoÆc 100% vèn níc ngoµi ,c¸c c«ng nghÖ ®îc chuyÓn giao lµ t¬ng ®èi hiÖn ®¹i.Ngoµi viÖc thu hót vèn ®Çu tù trùc tiÕp vèn cña níc ngoµi ®Ó t¹o c¬ héi tiÕp nhËn tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi,ViÖt Nam vÉn cã thÓ dïng ngo¹i tÖ cã ®îc nhê xuÊt khÈu ®Ó nhËp c«ng nghÖ míi vÒ phôc vô cho c¸c nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh.Song v× chóng ta cßn nghÌo,dù tr÷ ngo¹i tÖ cßn h¹n hÑp,kinh nghiÖm tiÕp cËn thÞ trêng bªn ngoµi cha nhiÒu,tr×nh ®é thÈm ®Þnh c«ng nghÖ l¹i kÕm vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh víi c«ng nghÖ cao cßn yÕu,nªn con ®êng thÝch hîp h¬n víi níc ta hiÖn nay lµ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch,t¹o ra m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn ®Ó lÊy l¹i nhÞp ®é gia t¨ng thu 7 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- hót vèn ®Çu t trùc tiÕp nh nh÷ng n¨m tríc,qua ®ã mµ tiÕp nhËn chuyÓn giao vµ sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn cã hiÖu qu¶ h¬n. 5. Nh÷ng thµnh tùu vÒ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc trong khu vùc §«ng Nam A. Sau khi Liªn X« vµ c¸c níc XHCN ë §«ng ¢u sôp ®æ,ViÖt Nam bÞ Mü cÊm vËn kinh tÕ ,®Êt níc l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n :mÊt nguån viÖn trî tõ c¸c níc XHCN,mÊt h¼n thÞ trêng xuÊt khÈu truyÒn thèng.ChÝnh s¸ch më cöa vµ hîp t¸c víi bªn ngoµi,tËp trung vµo hîp t¸c trong khu vùc gÇn kÒ vÒ ®Þa lý(§«ng Nam ¸,B¾c ¸) ®Ó tËn dông lîi thÕ ®Þa lý – kinh tÕ (khu vùc ®· t¨ng trëng vµ cã tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt vµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi ) ®· lµm cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam håi phôc vµ nhanh chãng cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. 5.1 Do më réng hîp t¸c kinh tÕ ,dßng FDI tõ §«ng Nam A vµ ASEAN ®æ vµo ViÖt Nam rÊt nhanh. Trªn thùc tÕ lµ t¨ng nhanh nh¸t vµ ®ãng vai trß lµ nguån chñ ®¹o cïng víi dång ODA .Vèn ®Çu t lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ ,t¨ng s¶n lîng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu .NhiÒu nhµ ph©n tÝch kinh tÕ cho r»ng:nÕu kh«ng cã FDI tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña níc ta khã cã thÓ vît qua 5% n¨m,ngay c¶ trong thêi kú t¨ng trëng cao nhÊt lµ giai ®o¹n 1994-1997,khi t¨ng trëng GDP b×nh qu©n ®Æt 8,2% n¨m.Vèn ®Çu t vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ gióp cho c«ng nghiÖp níc ta n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt ,n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ,t¹o tèc ®é t¨ng trëng cao qua c¸c n¨m.Liªn tôc trong nhiÒu n¨m,®Ó nhËn thÊy mét xu híng næi bËt trong c«ng nghiÖp lµ lÜnh vùc ®¹t tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt trong nÒn kinh tÕ ;trong ®ã khu vùc cã tèc ®é t¨ng trëng vît tréi lµ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi(khu vùc FDI).Vèn FDI cña ViÖt Nam hÇu nh kh«ng chÞu ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶n kinh tÕ khu vùc võa qua.Ngay t¹i thêi ®iÓm nÒn kinh tÕ ViÖt Nam chÞu t¸c ®éng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng th× s¶n läng cña khu vùc FDI vÉn t¨ng thËm chÝ cßn cao h¬n n¨m tríc ®ã.Nhê vËy,tû träng cña khu vùc FDI trong tæng s¶n lîng c«ng ngiÖp còng gia t¨ng nhanh.§Çu t níc ngoµi còng gãp phÇn quan träng lµm t¨ng kim ngach xuÊt khÈu cña níc ta. 5.2 Ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ ®Çu t t¹o ®îc nhiÒu viÖc lµm míi. Nhê nguån vèn ®Çu t cña khu vùc ,nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt ®îc thµnh lËp thu hót kho¶ng h¬n 40 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc 8 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ngoµi .§ã lµ cha kÓ ®Õn sè viÖc lµm mµ sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th¬ng vµ thu hót ®Çu t níc ngoµi gi¸n tiÕp ®· t¹o ra.T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn th¬ng m¹i vµ ®Çu t níc ngoµi còng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc n©ng cao møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi còng nhu møc sèng cña mét bé phËn kh«ng nhá d©n c.Nã t¹o ra nhiÒu c¬ héi míi cho d©n c thuéc c¸c vïng,c¸c ®Þa ph¬ng tiÕp cËn ®Õn quü ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi hiÖn ®¹i.FDI cßn cã t¸c ®éng tÝch cùc trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸.§©y lµ ®iÒu dÔ nhËn thÊy trong sù chuyÓn dÞch trong b¶n th©n c¬ cÊu c«ng nghiÖp hay c¬ cÊu ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c ®Þa ph¬ng. 6. Mêi n¨m hîp t¸c ViÖt Nam –Liªn hiÖp ch©u ¢u (EU) , th ¬ng m¹i t¨ng 10 lÇn. KÓ tõ th¸ng 11/1990 khi ViÖt Nam lµ EU chÝnh thøc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ,®Õn nay mèi quan hÖ nµy cµng ®îc më réng trªn nhiÒu lÜnh vùc.Trong ®ã quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt nhanh sau khi hai bªn ký hiÖp ®Þnh hîp t¸c n¨m 1995 .VÒ th¬ng m¹i ,hai bªn dµnh cho nhau nh÷ng u ®·i tèi huÖ quèc,cam kÕt më réng thÞ trêng hµng ho¸ tíi møc tèi ®a cã tÝnh ®Õn ®Æc thï cña mçi bªn,EU còng dµnh cho hµng ho¸ xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam ®îc hëng u ®·i thuÕ quan phæ cËp(GSP).ChÝnh c¬ së phÊp ký trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh ®Ó xuÊt khÈu sang EU.Theo sè liÖu cña trung t©m thèng kª EUROSTAT (thuéc EU),nÕu n¨m 1991 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a hai bªn chØ ®¹t 393 triÖu USD (trong ®ã ViÖt Nam xuÊt khÈu 193 triÖu,nhËp 200 triÖu)th× ®Õn n¨m 1999,con sè ®ã ®· ®¹t 3,9 tû USD(ViÖt Nam xuÊt khÈu 2,9 tû,nhËp1 tû),víi tû lÖ hµng chª biÕn ngµy cµng t¨ng.§Õn nay,c¶ EU vµ ViÖt Nam ®Òu xem nhau lµ ®èi t¸c quan träng.Míi ®ay,EU ®· c«ng nhËn ViÖt Nam ¸p dông c¬ chÕ thÞ trêng ,nhê ®ã hµng ho¸ ViÖt Nam kh«ng cßn bÞ bÊt lîi víi hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c trªn thÞ trêng EU khi ®iÒu tra vµ thi hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸.Nh÷ng thuËn lîi nµy cµng t¹o thªm c¸c c¬ héi míi cho c¶ hai bªn më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ,th¬ng m¹i vµ ®Çu t trong thêi gian tíi.VÒ nh÷ng mÆt hang cô thÓ,kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng EU cña c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng cña ViÖt Nam nh giµy dÐp,quÇn ¸o…vÉn t¨ng do do ®ang ®îc gi¶m miÔn thuÕ theo GSP.Trong khi ®ã nhiÒu nhãm hµng cña c¸c níc cã kh¶ n¨g c¹nh tranh rÊt m¹nh trªn thÞ trêng EU ®· bÞ lo¹i khái diÖn ®îc hëng GSP.MÆt kh¸c víi viÖc EU c«ng nhËn 40 doanh nghiÖp thuû s¶n ViÖt Nam ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu 9 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- sang EU ,lµ diÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®¶m b¶o xuÊt khÈu æn ®Þnh.Ngoµi ra ®iÒu nµy cßn gióp n©n cao uy tÝn vÒ chÊt lîng cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam trªn c¸c thÞ trêng kh¸c,t¨ng kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng cña nhãm hµng ho¸ nµy.§Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,hµng ®iÖn tö xuÊt khÈu sang EU ®ang t¨ng nhanh,®Õn n¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t kho¶ng 60 triÖu USD.S¶n phÈm thñ c«ng mý nghÖ còng ®ang ®îc ngêi tiªu dïng EU a thÝch. NÕu s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng mïa vô,®¶m b¶o chÊt lîng,mÉu m· vµ thêi gian giao hµng th× ch¾c ch¾n kh¶ n¨g th©m nhËp thÞ trêng EU sÏ lín.§©y lµ ®iÒu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn lu ý vµ nªn hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c doanh nghiÖp EU ®Ó n¾m b¾t ®îc th«ng tin thÞ trêng . 7. Héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ mét nhu cÇu cña sù ph¸t triÓn . 7.1 Xu thÕ ®a nguyªn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c trung t©m kinh tÕ . ThÕ giíi ngµy nay kh«ng cßn do mét sè Ýt cêng quèc kinh tÕ chi phèi.Tuy Mü vÉn lµ mét cêng quèc kinh tÕ lín nhng vai trß ®· gi¶m m¹nh.NhiÒu trung t©m kinh tÕ ®· næi lªnchia sÎ quyÒn lùc víi Mü vµ NhËt B¶n nh EU,Trung Quèc … thÕ giíi vµ khu vùc ®ang vv¹n ®éng theo xu híng ®a cùc,bao hµm c¶ ®a cùc trong mét cùc.Giòa c¸c khèi ,c¸c khu vùc ,c¸c trung t©m kinh tÕ võa cã sù hîp t¸c ,võa cã sù c¹nh tranhvµ kh«ng lo¹i trõ kh¶ n¨ng g©y xung ®ét,¶nh hëng lín ®Ðn kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu.Nh vËy ,tù do ho¸ th¬ng m¹i toµn cÇu ®i ®oi víi xu hãng b¶o vÖ lîi Ých quèc gia,hîp t¸c ®i ®oi víi c¹nh tranh lµ néi dung xuyªn suèt trong c¸c quan hÖ kinh tÕ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,ViÖt Nam cã c¬ héi ®Ó trao ®æi hµng ho¸ ,vèn ,c«ng nghÖ,th«ng tin víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi t¹o ®éng lùc cho t¨ng trëng kinh tÕ .Nõu biÕt tËn dông thêi c¬,vît qua c¸c nguy c¬,chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh vµ lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc ;nÕn biÕt phèi hîp víi c¸c níc kh¸c ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ .V× vËy,viÖc tiÕp tôc ®æi míi kinh tÕ ,®æi míi thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ cÇn ®îc xem lµ mét biÖn phÊp c¬ b¶n ®Ó ViÖt Nam héi nhËp mét c¸ch hiÖu qu¶ vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi . 7.2 Quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt tiÕp tôc ph¸t triÓn . 10 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Sù ph©n c«ng lao ®éng vµ ph©n c«ng s¶n xuÊt quèc tÕ vÉn tiÕp tôc diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu x©u,võa lµm t¨ng kh¶ n¨g vµ c¬ héi t¨ng trëng cho mâi níc vµ cho toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi ,võa sù phu thuéc lÉn nhau gi÷a nÒn kinh tÕ c¸c níc vµ c¸c khu vùc ,c¸c vïng kh¸c nhau.Vai trß cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ngµy cµng m¹nh mÏ vµ chi phèi sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi .Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ tù do ho¸ th¬ng m¹i thÕ giíi kh«ng thÓ x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hµon chØnh theo quan niÖm tríc ®©y,thêi kú kÕ hoach ho¸ tËp trung.nghÜa lµ ViÖt Nam ph¶i x©y dùng ®ñ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng vµ ph¶i b¶o hé chung.Mµ trong t¬ng lai,ViÖt Nam ph¶i biÕt tËn dông c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi ,khu vùc ®Ó cã thÓ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ cña m×nh.C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt víi t c¸ch lµ ®éng lùc cña quèc tÕ ho¸ vµ tù do ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi tiÕp tôc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu x©u víi ®Æc trng lµ tèc ®é th¬ng m¹i hãa c¸c thµnh qu¶ khoa häc kü thuËt diÔn ra nhanh chãng.H¬n lóc nµo hÕt,chóng ta ph¶i thÊy râ sù g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a th¬ng m¹i vµ khoa häc kü thuËt còng nh quy m« t¸c ®éng cña nã,cÇn cã chiÕn lîc thóc ®¶y t¨ng tèc ®é thu hót ®Çu t níc ngoµi,nhÊt lµ c¸c c«ng ty lín ®Ó ®æi kÞp c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . 7.3 Trªn c¬ së dù b¸o xu híng cña nÒn chÝnh trÞ thÕ giíi lµ hoµ b×nh æn ®Þnh MÆc dï cã thÓ cã nh÷ng biÕn ®éng vµ xung ®ét côc bé ,xu híng t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc vÒ c¬ b¶n cã triÓn väng ,t¹o c¬ së cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian dµi sÏ cã .Kinh tÕ thÕ giíi ®ang phôc håi vµ t¨ng trëng ë møc cao,ViÖt Nam n»m ë khu vùc ch©u A ,khu vùc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é t¨ng trëng vµ ViÖt Nam tiÕn hµnh trao ®æi mËu dÞch chñ yÕu víi khu vùc nµy.Do vËy ®©y lµ c¬ héi cho ViÖt Nam héi nhËp lt thÕ giíi vµ khu vùc nÕn biÕt tËn dông kh¶ n¨ng vµ lîi thÕ tõ ®æi míi kinh tÕ trong mêi n¨m qua ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao trong thêi gian dµi s¾p tíi.XÐt cho cïng,®Ó cã thÓ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi ,tríc hÕt ph¶i biÕt khai th¸c tiÒm lùc trong níc,ph¶i cã con ngêi vµ c¸c tæ chøc trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨nghéi nhËp víi thÕ giíi .Bëi lÏ,cã ph¸t huy vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong níc th× míi cã kh¶ n¨ng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi thµnh c«ng. 8. Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu híng tÊt yÕu ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam . 11 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Qóa tr×nh tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ,x©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng m¹nh ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ trªn c¸c lÜnh vùc ,®«ng thßi s½n sµng tËn dông c¸c u ®·i cña c¸c thµnh viªn kh¸c ®em l¹i ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ,më réng thÞ trêng hµng ho¸ vµ ®Çu t ra nó¬c ngoµi,Do vËy,tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ,®Æc biÖt lµ mét níc ®ang chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhu ViÖt Nam . 8.1 Xu híng khu vùc ho¸,toµn cÇu ho¸ trªn c¬ së lîi Ých kinh tÕ Lîi Ých kinh tÕ cña c¸c bªn tham gia ®· trá thµnh nh©n tè gãp phÇn gi÷ g×n hoµ b×nh,æn ®Þnh trong khu vùc vµ ViÖt Nam c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi vÒ an ninh quèc phßng,tËp trung c¸c nguån lùc trong níc cho ph¸t triÓn kinh tÕ ,cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .§ång thêi sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ ,chÝnh trÞ x· héi chÝnh lµ ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó c¸c nhµ ®Çu t trong vµ ngoµi níc yªn t©m®Çu t.§iÒu ®ã sÏ gióp chóng ta thu hót dîc nguån nh©n lùc,nguån vËt chÊt vµ tµi chÝnh còng nh c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi phôc vô cho môc tiªu t¨ng trëng nhanh nÒn kinh tÕ qu«c d©n cña m×nh. Tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét nh©n tè quan träng buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chÊn chØnh tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt ,®æi míi c«ng nghÖ,n¾m b¾t th«ng tin,t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng th¬ng m¹i hµng ho¸ dÞch vô vµ ®Çu t do ®îc hëng nhòng u ®·i cho c¸c nøoc chËm ph¸t triÓn hoÆc ®ang ph¸t triÓn cña c¸c níc ®èi t¸c. 8.2 T¹o ra nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ – chÝnh trÞ ®a d¹ng ,®an xen Khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ,c¸c níc phô thuéc lÉn nhau ,gãp phÇn n©ng cao vÞ trÝ quèc tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam tham gia b×nh ®¼ng trong c¸c giao lu vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ,tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ c« lËp ,bÞ chÌn Ðp trong c¸c quan hÖ song ph¬ng.Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ra mét m«i trêng kinh doanh khu vùc vµ quèc tÕ réng lín,tù do vµ b×nh ®¼ng,ngµy cµng gi¶m dÇn c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ t¹o c¬ héi kh«ng chØ cho c¸c c«ng ty lín,c¸c nÒn kinh tÕ lín mµ cßn cho c¶ c¸c c«ng ty nhá,c¸c nÒn kinh tÕ nhá tham gia b×nh ®¼ng,réng r·i vµo qóa tr×nh vËn hµnh cña guång m¸y kinh tÕ thÕ giíi mang tÝnh toµn cÇu .Víi mèi giao lu quèc tÕ ngµy cµng më réng,ViÖt 12 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nam cã thÓ häc hái,rót kinh nghiÖm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc ®i tríc ,tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt,t×m ra c¸c biÖn ph¸p rót ng¾n thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc .Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam dÇn ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kÌm theo c¸c chuÈn mùc cña c¸c tæ chøc vµ c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ quèc tÕ ,t¹o m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn thu hót vèn ,kü thuËt, c«ng nghÖ nh»m rót ng¾n thêi gian vµ kho¶n c¸ch,®uæi kÞp c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi . 9. Vai trß ,vÞ trÝ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá Kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña c¸c níc trªn thÕ giíi cho thÊy doanh nghiÖp võa vµ nhá lu«n ®ãn vai tr× quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.ChÝnh v× vËy,lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy nhËn ®îc sù quan t©m ,hç trî hÕt søc ®Æc biÖt tõ phÝa chÝnh phñ vµ tÊt nhiªn ®ãn gãp chung cho nÒn kinh tÕ còng ngµy cµng gia t¨ng.Th«ng thêng nã chiÕm trªn 90% sè lîng c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ,t¹o c«n ¨n viÖc lµm cho gÇn mét nöa thËm chÝ 2/3 lùc lîng lao ®éng quèc gia .Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam hiÖn nay chiÕm kho¶ng 90% tæng sè c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ,®ãng gãp kho¶n 25% GDP ,gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn 8 triÖu lao ®éng ,chiÕm kho¶ng 79,2% tæng sè lao ®éng phi n«ng nghiÖp vµ chiÕm kho¶ng 22,5% lùc lîng lao ®éng cña c¶ níc,®ãng gèp kho¶ng 31% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp .H¬n n÷a,mçi doanh nghiÖp ®îc xem lµ tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ quèc gia .Trong ®ã c¸c doang nghiÖp võa vµ nhá chÝnh lµ c¸i rÔ nhá b¸m vµo ®Êt gióp cho th©n c©y ®øng v·ng h¬n.§Êt níc ®ang ph¸t triÓn víi nguån lùc h¹n chÕ nhng chóng ta l¹i cã îi thÕ cña “ngêi ®i sau” trong viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá.§iÒu nµy hÕt søc quan träng ,bëi lÏ bªn c¹nh viÖc ph¸t huy néi lùc cña quèc gia ,®Æc biÖt lµ t¹o mét sè lîng lín c«ng viÖc víi chi phÝ kh«ng qu¸ cao,nã cßn ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ mµ l¹i kh«ng qu¸ phô thuéc vµo bªn ngoµi. 10. Nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc cña thuÕ xuÊt nhËp khÈu . Trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc ,níc ta ®· vµ ®ang tõng bíc hoµ m×nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ më réng quan hÖ ®èi ngo¹i.ViÖc bu«n b¸n ,trao ®æi hµng ho¸ víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ngµy cµng trá nªn ®a d¹ng vµ phong phó h¬n. §Ó qu¶n lý ®îc c¸c ho¹t ®éng mua b¸n víi c¸c níc ,Nhµ Níc ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p ,trong ®ã thuÕ xuÊt 13 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô chñ yÕu .Th«ng qua viÖc ban hµnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu ,chóng ta cã thÓ n¾m ®ñ t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ,t¹o ®iÒu kiÖn cho Nhµ Níc cã c¨n cø ®Ó ra chÝnh s¸chngo¹i th¬ng ®óng ®¾n,c©n ®èi cung cÇu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c©n b»ng cans c©n thanh to¸n.ThuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch Nhµ Níc .LuËt thuÕ xuÊt khÈu ,thuÕ nhËp khÈu cña vm ®· ®îc qu«c héi th«ng qua ngµy 26/12/1991.Tõ ®ã ®Õn nay ®· ®îc söa ®æi,bæ sung cho phï hîp víi yªu cÇu kh¸ch quan cña qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc tiÔn trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc .ThuÕ xuÊt nhËp khÈu ®îc thiÕt kÕ hîp lý h¬n ,møc thuÕ nhËp khÈu tè ®a cã xu híng gi¶m xuèng ,hiÖn nay møc tèi ®a h¹ xuèng cßn 60%.C«ng t¸c qu¶n lý thùc thi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®îc hoµn thiÖn h¬n.ThÞ trêng xuÊt khÈu cña níc ta ®îc më réng vµ ngµy cµng t¨ng so víi tríc ®©y.NhiÒu thÞ trêng xuÊt khÈu míi ®îc më ra nh EU,NhËt B¶n,Hång K«ng…Hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu x©m nhËp vµo thÞ trêng Mü vµ ®ang tiÕn hµn kh«i phôc c¸c thÞ trêng truyÒn thèng nh Nga,c¸c níc §«ng ¢u… Cã thÓ nãi r»ng,do hÖ thèng chÝnh s¸ch ,c¬ chÕ qu¶n lý trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ®îc theo híng ngµy cµng ®¬n gi¶n,th«ng tho¸ng h¬n ®· cã t¸c dông tÝch cùc thóc ®¶y s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu t¨ng nhanh vµ híng nhËp khÈu phôc vô tèt cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.trong thêi gian qua,kin\m ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cµng t¨ng.ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu ,thuÕ nhËp khÈu níc ta ®· cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ,më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i,n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt xuÊt nhËp khÈu ,gãp phÇn ph¸t triÓn ,b¶o vÖ s¶n xuÊt trong níc ,híng dÉn tiªu dïng vµ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc. 11.Vai trß cña chÊt lîng trong qu¸ tr×nh héi nhËp. NÕu nh trong nh÷ng n¨m tríc ®©y,c¸c quèc gia cßn giùa vµo hµng rµo thuÕ quan ,hµng rµo kü thuËt ®Ó b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong níc th× ngµy nay,trong bèi c¶nh quèc tÕ ho¸ m¹nh mÏ cña thêi ®¹i hËu c«ng nghiÖp ,víi sù ra ®êi cña Tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ WTO vµ tho¶ íc vÒ hµng rµo kü thuËt ®èi víi th¬ng m¹i ,mäi nguån lùc vµ s¶n phÈm ngµy cµng tù do vît biªn giíi quèc gia . Theo xu thÕ toµn cÇu ho¸ ,lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn n»m trong khu vùc cã tèc ®é t¨ng trëng cao ,ViÖt Nam ®· vµ ®ang cã nh÷ng nç lùc vît bËc ®Ó 14 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nhanh chãng héi nhËp vÒ kinh tÕ víi c¸c nø¬c trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi .Sù ra nhËp cña ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc AFTA,APEC …võa lµ c¬ héi,võa lµ th¸ch thøuc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý ViÖt Nam .Lµ c¬ hé v× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý ,øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt cña c¸c níc ,tõ ®ã cã kh¶ n¨ng rót ng¾n qu·ng ®êng mµ c¸c níc ®i tríc ®· ®i qua nh»m ®¹t ®Õn sù thÞnh vîng.Tuy nhiªn ,v× c¸c c«ng ty ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn ®· tiÕn rÊt xa trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô cã chÊt lîng cao,nªn lµm thÕ nµo ®Ó s¶n phÈm vµ dÞch vô ViÖt Nam cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng ë thÞ trêng c¸c níc trong khu vùc còng nh trªn thÕ giíi khi hµng rµo thuÕ quan ®îc b·i bá vµ thay vµo ®ã lµ hµng rµo kü thuËt .§ã lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. H¬n lóc nµo hÕt,c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· c¶m nhËn ®îc ¸p lùc ngµy cµng t¨ng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.Lóc nµy ,c¸c chiÕn lîc c¹nh tranh vÒ gi¸ sÏ dÇn kh«ng cßn phï hîp n÷a,®Æc biÖt lµ khi Trung Quèc gia nhËp WTO th× u thÕ c¹nh tranh vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ ë ViÖt Nam sÏ kh«ng cßn,vµ nh vËy,gi¶i ph¸p kh¶ thi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay chÝnh lµ c¹nh tanh b»ng chÊt lîng .Cã thÓ nãi,chØ cã c¹nh tranh vÒ chÊt lîng míi cã thÓ ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u dµi cña c¸cdoanh nhiÖp. Nãi c¸ch kh¸c, trong bèi c¶nh hiÖn nay, ®Ó cã thÓ héi nhËp vÒ kinh tÕ víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®Þnh híng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng. 12 Th¬ng m¹i ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Qu¸ tr×nh “®æi míi” kinh tÕ ë ViÖt Nam ®îc khëi ®Çu tõ n¨m 1986 ®Õn nay ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. Trong ®ã ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ víi níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng thµnh tô næi bËt cña chÝnh s¸ch ®æi míi. Song song víi viÖc kh«ng ngõng më réng thÞ trêng vµ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng ho¹t ®éng xu©t nhËp khÈu, tronh nhiÒu n¨m qua ViÖt Nam ®· cã nhiÒu nh÷ng ®æi míi rÊt c¬ b¶n trong chÝnh s¸ch vµ cc¬ chÕ th¬ng m¹i. Tõ 1988 cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn nhiÒu c¶i c¸ch tù do ho¸ tronh néi th¬ng vµ ngo¹i th¬ng. C¬ chÕ ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu còng ®· cã nhiÒu thay theo chiÒu híng tÝch cùc nh më réng c¸c ®iÒu kiÖn u ®·i vÒ xuÊt khÈu, viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam víi c¸c ngo¹i tÖ m¹nh c¸ linh ho¹t h¬n. Tuy nhiªn ViÖt Nam vÉn cÇn tiÕp tôc c¶i c¸ch c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh liªn 15 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- quan ®Õn th¬ng m¹i quèc tÕ nhÊt lµ vÒ thuÕ, thuÕ quan vµ hµng rµo phi thuÕ quan... Cïng víi nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ tronhnhiÒu kh©u ®Æc biÖt lµ h¶i quan .. theo híng ®¬n gi¶n thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ m¹nh mÏ ch¾c ch¾n sÏ ®em l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu lîi Ých, më ra nhiÒu hîp t¸c song ph¬ng, ®a ph¬ng trong lÜnh vùc ph¸t triÓn th¬ng m¹i, thu hót ®Çu t chuyÓn giao c«ng nghÖ kinh nghiÖm qu¶n lý ... Gióp cho ViÖt Nam tham gia tÝch cùc h¬n vµo sù tham gia quèc tÕ vµ c¬ chÕ hîp t¸c trong qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi,ViÖt Nam còng ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc lín tríc hÕt lµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ th¬ng m¹i ë tÇm vÜ m« lµm sao ®Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong mét m«i trêng kinh doanh æn ®Þnh. Bé m¸y hµnh chÝnh vµ qu¶n lý kinh tÕ th¬ng m¹i ph¶i ®îc c¬ cÊu l¹i cho gän nhÑ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu míi vÒ kü n¨ng c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý. Nh÷ng u tiªn hµng ®Çu cã tÇm quan träng ®Æc biÖt lµ ph¶i nhanh chãng x©y dùng chiÕn lîc, ®iÒu chØnh c¬ cÊu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Th¸ch thøc vµ khã kh¨n râ rµng lµ rÊt lín, song ViÖt ®· ®ang vµ sÏ nç lùc ®Ó thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, ®a th¬ng m¹i ViÖt Nam sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi trong thÕ kû XXI. II. Thùc tr¹ng cña sù héi nhËp cña kinh tÕ ViÖt Nam. 1. Nh÷ng th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp. Më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ých mµ cßn ®Æt níc ta tríc nhiÒu th¸ch thøc, nÕu chóng ta kh«ng cã biÖn ph¸p tèt ®Ó vît qua th× sù thua thiÖt c¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi cã thÓ rÊt lín. 1.1 NÒn kinh tÕ níc ta cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp. Tr¶i qua nh÷ng cuéc chiÕn tranh l©u dµi, khèc liÖt vµ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, ViÖt Nam tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu ®ã kh«ng chØ thÓ hiÖn ë GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp, tiÕt kiÖm thÊp tÝch luü vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cha cao, mµ cßn ë c¶ c¬ cÊu nghµnh cña nÒn kinh tÕ, c¶ ë tr×nh ®é ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ, c¶ ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cßn rÊt thÊp so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, tû lÖ tÝch luü vµ ®Çu t cao c¬ së h¹ tÇng kh¸ ph¸t triÓn vµ mét khu vùc 16 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- kinh tÕ n¨ng ®éng...l¹i tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp tríc chóng ta vµi thËp kû , c¸c níc trong khu vùc ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ liªn tôc tuy cã gÆp khñng ho¶ng tronh thêi gian võa qua nhng ®· trë l¹i ph¸t triÓn nhanh ®ang lµm t¨ng nguy c¬ tôt hËu cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. N¨ng lùc kü thuËt c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam rÊt l¹c hËu so ví i thÕ giíi, v× vËy hµng hãa s¶n xuÊt ra kh«ng cã n¨ng lùc canh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ thËm chÝ ngay trªn thÞ trêng néi ®Þa. NÕu ViÖt Nam kh«ng nhanh chãng ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ th× sÏ cã hµng lo¹t doanh nghiÖp ph¸ s¶n g©y nªn hËu qu¶ nguy h¹i vÒ kinh tÕ x· héi. 1.2. Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ . Do tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc níc ta ph¶i gi¶m thuÕ quan vµ dì bá hµng rµo phi thuÕ quan, th× hngf ho¸ níc ngoµi sÏ µo ¹t ®æ vµo níc ta, chÌn Ðp nhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, trong níc kÐo theo hÖ qu¶ xÊu vÒ viÖc lµm vµ ®êi sèng cña lao ®éng. Do ®ã nªn chóng më réng quan hÖ víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn h¬n h¼n vÒ nhiÒu mÆt, th× níc ta sÏ khã tr¸nh khái bÞ lÖ thuéc vÒ kinh tÕ, vµ tÌ chç kh«ng gi÷ v÷ng ®îc kinh tÕ mµ cã thÓ ®i ®Õn chç kh«ng gi÷ v÷ng ®îc quyÒn ®éc lËp, tù chñ n÷a. §Ó ho¸ gi¶i vÊn ®Ò nµy cÇn cã c¸ch nh×n theo quan ®iÓm míi: cÇn nhËn râ ®éc lËp tù chñ vÒ thùc chÊt lµ mçi níc tù lùa chän con ®êng vµ m« h×nh ph¸t triÓn cña m×nh, tù quyÕt ®Þnh c¸c chñ tr¬ng vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ- x· héi, tù ®Ò ra môc tiªu chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch trong thêi kú vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã. Nhng ®éc lËp tù chñ hoµn toµn kh«ng cã nghÜa lµ ®ãng cöa víi thÕ giíi. ViÖc më réng hîp t¸c kinh tÕ hai bªn cïng cã lîi gi÷a níc ta víi c¸c níc, c¸c tæ chøc quèc tÕ, sÏ t¹o nªn mét h×nh th¸i ®an xen lîi Ých víi nhau, do ®ã mµ chóng ta cã thªm thÕ lùc ®Ó gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ cña ®Êt níc. §Æc biÖt khi thùc hiÖn ph¬ng ch©m “®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i”, chóng ta sÏ thóc ®Èy viÖc h×nh thnµh nªn mét hÖ thèng ch»ng chÞt c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ ®Ó h¹n chÕ vµ ®Èy lïi ©m mu hµnh ®éng cña mét sè thÕ lùc nµo ®ã buéc chóng ta ph¶i phô thuéc th¸i qu¸ vµo hä. 1.3 Gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. Mét th¸ch n÷a kh«ng kÕm phÇn quan träng ®îc ®Æt ®èi víi chóng ta trong tiÕn tr×nh më cöa vµ héi nhËp quèc tÕ lµ lµm sao gi÷ g×n ®îc b¶n s¾c v¨n ho¸ 17 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- d©n téc ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn hµi hoµ vµ lµnh m¹nh cña ®Êt níc. §øng tríc t×nh h×nh ®ã chóng ta kh«ng thÓ lui vÒ chÝnh s¸ch ®ãng cöa, khíc tõ trao ®æi, giao lu víi níc ngoµi. Tr¸i l¹i víi b¶n lÜnh cña d©n téc trong qu¸ tr×nh giao lu v¨n ho¸ víi thÕ giíi suèt mÊy ngµn n¨m, chóng ta cã thÓ v÷ng tin vµchñ ®éng lùa chän, tiÕp thu c¸c yÕu tè nh©n b¶n hîp lý, khoa häc tiÕn bé cña v¨n ho¸ c¸c níc c¶ ë ph¬ng §«ng va ph¬ng T©y ®Ó lµm giµu thªm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cùc kú quan träng kh¬i dËy c¸c tiÒm n¨ng s¸ng t¹o lµm nªn nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn míi trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §ång thêi, chóng ta kiªn quyÕt ph¶n ®èi sù tiÕp nhËn x« bå mäi thø gäi lµ “t©n kú” cña v¨n ho¸ ngo¹i lai mµ kh«ng ph©n biÖt hay dë tèt xÊu ®Ó ®i ®Õn chç mÊt gèc vµ lai c¨ng vÒ v¨n ho¸, g©y hËu qu¶ xÊu vÒ t tëng, ®¹o ®øc, lèi sèng cña c¸c tÇng líp d©n c. Tãm l¹i, chØ cã trªn c¬ sëgi÷ g×n ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ u tó cña v¨n ho¸ d©n téc, ®i ®«i víi tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i th× v¨n ho¸ ViÖt Nam ngµy nay míi cã thÓ ®ãng ®îc vai trß võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc vµ hÖ ®iÒu tiÕt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 2. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ – ViÖt Nam vµ khu vùc. 2.1. Trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ thu hót FDI, møc ®é lÖ thuéc cña ViÖt Nam vµo mét khu vùc thÞ trêng lµ qu¸ cao. Trªn quan ®iÓm thÞ trêng, sù lÖ thuéc nµy bao hµm mét møc ®é rñi ro tiÒm n¨ng cao cña chiÕn lîc ph¸t triÓn híng ngo¹i. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ViÖt Nam cÇn mau chãng më réng thÞ trêng víi c¸c quèc gia víi c¸c khu vùc kh¸c. ViÖt Nam ®· cã thÞ trêng truyÒn thèng thuéc c¸c níc §«ng ¢u vµ thÞ trêng T©y ¢u vµ ®Æc biÖt víi Mü lµ mét ®èi t¸c m¹nh, cÇn ph¶i t¹o møc t¨ng trëng xuÊt khÈu cao h¬n so víi nh÷ng n¨m qua. Trong bèi c¶nh toµn cÇu vµ khu vùc kh«ng æn ®Þnh vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng ®ang gÆp nh÷ng khã kh¨n ®¸ng kÓ trong viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, sù gia t¨ng xuÊt khÈu qu¶ thùc sÏ cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc t¹o ra mét søc thóc ®Èy ph¸t triÓn míi cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. VÒ vÊn ®Ò nµy, kinh nghiÖm quèc tÕ còng ®· chØ ra nh÷ng bµi häc bæ Ých. Trong lÞch sö kh«ng ai b¸c bá ®îc r»ng thµnh tÝch t¨ng trëng cao l©u bÒn ®Õn møc thÇn kú cña c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸, tõ NhËt B¶n cho ®Õn Hµn Quèc, §µi Loan hay gÇn ®©y h¬n lµ Th¸i Lan ®Òu cã sù ®ãng gãp to lín cña sù hç trî cña thÞ trêng Mü ®èi viÖc thùc thi chiÕn lîc t¨ng trëng vµo xuÊt khÈu mµ c¸c 18 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nÒn kinh tÕ nµy theo ®uæi. Ngay c¶ sù t¨ng trëng kú diÖu cu¶ nÒn kinh tÕ Trung Quèc trong kho¶ng hai thËp niªn gÇn ®©y còng cã phÇn quan träng b¾t nguån tõ yÕu tè khai th«ng víi thÞ trêng Mü. §©y lµ mét gîi ý thùc tiÔn rÊt ®¸ng lu t©m khi ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi c¸c chiÕn lîc vÒ thÞ trêng vµ ®èi t¸c th¬ng m¹i, trong khu«n khæ chiÕn lîc tæng thÓ t¨ng trëng híng vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi. 2.2 Víi søc c¹nh tranh s¶n phÈm cßn qu¸ thÊp so víi yªu cÇu cña viÖc më cöa vµ héi nhËp. ViÖt Nam hiÖn ®· lµ thµnh viªn cña khu vc th¬ng m¹i tù do ASEAN(AFTA). N¨m 2006 lµ thêi ®iÓm ViÖt Nam cam kÕt thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh cña AFTA( b·i bá hµng rµo phi thuÕ quan vµ h¹ thÊp møc thuÕ quan xuèng cßn 05% cho ®a sè c¸c hµng ho¸ trao ®æi trong khu vùc). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ViÖt Nam chÊp nhËn cuéc ch¬i c¹nh tranh thÞ trêng b»ng c¸c luËt lÖ ngang b»ngvíi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n vµ cã søc c¹nh tranh m¹nh h¬n trong khu vùc. XuÊt ph¸t tõ t¬ng quan c¹nh tranh gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn AFTA trong giai ®o¹n tí, cã thÓ nãi vît qua t×nh huèng trªn lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng. Trong khi ®ã v× hµng lo¹t lý do, qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam nh×n chung diÔn ra rÊt chËm. Víi xu híng c¬ cÊu nghiªng vÒ c¸c dù ¸n sö dông nhiÒu vèn h¬n lµ nhiÒu lao ®éng, tøc lµ l·ng phÝ lîi thÕ c¹nh tranh lín nhÊt c¶u níc ta hiÖn nay lµ nguån lao ®éng råi rµo vµ rÎ, n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp, c¬ chÕ thÞ trêng l¹i cha cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy ®Çy dñ t¸c dông thóc ®Èy... Ph¶i thõa nhËn r»ng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam ®îc c¶i thiÖn víi tèc ®é cßn xa míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña viÖc më cöa vµ héi nhËp ®Æt ra. Khã kh¨n nµy kh«ng chØ ®Æt ra ®èi viÖc c¹nh tranh xuÊt khÈu trªn thÞ trêng quèc tÕ, mµ ngay c¶ trªn thÞ trêng néi ®Þa, nã còng kh«ng thÓ ®îc kh¾c phôc nhanh chãng trong mét sím mét chiÒu. Søc c¹nh tranh lµ mét ®iÓm sinh tö sña toµn bé qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam. §Ó vît qua th¸ch thøc nµy vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi c¶ cÊp vÜ m« vµ vi m« c¶ ë ph¬ng diÖn c¬ cÊu tæng thÓ lÉn tõng nghµnh tõng ®¬n vÞ lµ ph¶i n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng, tr×nh ®é ho¹t ®éng, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt. 2.3. ViÖc thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®¹t hiÖu qu¶ cha cao. 19 §Ò ¸n KTCT --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Theo mét ®Þnh nghÜa x¸c ®Þnh, cã sù t¬ng ®ång nhiÒu mÆt vÒ c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ ®a sè c¸c níc trong khu vùc, ®ång thêi sù chªnh lÖch kh«ng qu¸ lín vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, nhÊt lµ víi c¸c níc thuéc nhãm ASEAN-4, lµm cho trong quan hÖ ®èi khu vùc, ViÖt Nam kh«ng chØ lµ ®èi t¸c hîp t¸c mµ cßn lµ ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng cña hä. §iÒu nµy cã ¶nh hëng ®Õn tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t vµo ViÖt Nam cña c¸c níc trong khu vùc. V× lý do ®ã, sau h¬n mét n¨m thu ót FDI. Cã thÓ nhËn thÊy râ sù bÊt t¬ng xøng khèi lîng vèn ®Çu t víi n¨ng lùc c¶i biÕn kü thuËt cho nÒn kinh tÕ cña nã. §Ó lµm râ thùc chÊt cña vÊn ®Ò, kh«ng thÓ kh«ng th¸y r»ng nguyªn nh©n cña t×nh h×nh kh«ng chØ lµ tõ phÝa c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Trong kh«ng Ýt trêng hîp nã liªn quan mËt thiÕt ®Õn m«i trêng ®Çu t vµ m«ii trêng kinh doanh cña ViÖt Nam. Sù rêm rµ vÒ thñ tôc nhng kh«ng ®ñ nghiªm ngÆt trong c¸c hîp ®ång vÒ ph¬ng diÖn kü thuËt, khung ph¸p lý cha hoµn thiÖn vµ bÞ láng trong kh©u gi¸m s¸t thùc hiÖn, m«i trêng kinh doanh cha thuËn lîi, cßn mang tÝnh ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn vµ phÈm chÊt yÕu kÐm cña c¸n bé ViÖt Nam trong ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c liªn doanh, tr×nh ®é lao ®éng cßn thÊp ... Lµm cho qu¸ tr×nh thu hót ®Çu t vµ tiÕp nhËn nhuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng thÓ ®¹t ®îc môc tiªu nh dù ®Þnh. 3.Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ an ninh kinh tÕ khi ViÖt Nam tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 3.1. C¬ cÊu ngo¹i th¬ng kh«ng hîp lý g©y khã kh¨n cho viÖc chèng ®ì c¸c t¸c ®éng tiªu cùc tõ bªn ngoµi. Trong thêi kú ®æi míi kinh tÕ võa qua, cïng víi sù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ vµ chiÕn lîc ngo¹i th¬ng, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu còng cã sù thay ®æi. Tuy nhiªn ®Õn nay hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ s¶n phÈm th« cha ®îc chÕ biÕn hoÆc chØ ®îc s¬ chÕ. VD: dÇu th« vÉn chiÕm 17,5% g¹o chiÕm 9%, cµ phª chiÕm 5%, hØa s¶n chiÕm 8,5% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. C¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp vÉn lµ c¸c s¶n phÈm cã hµm lîng lao ®éng cao nh dÖt may(14.6 %) giÇy dÐp (12,2%) trong kim ng¹ch xuÊt khÈu. C¸c mÆt hµng cã kü thuËt c«ng nghÖ cao ®· bíc ®µu ®îc chó ý tuy nhiªn tû träng vÉn thÊp. Søc c¹nh tranh vÉn dùa vµo sè lîng chø cha dùa vµo chÊt lîng cña s¶n phÈm. V× vËy gi¸ c¶ hµng xuÊt khÈu cña hµng ViÖt Nam thêng bÞ chÌn Ðp trªn thÞ trêng vµ thêng rÎ h¬n tõ 10-20% víi gi¸ thµnh b×nh qu©n trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, do ®îc hëng u ®·i vÒ thuÕ vµ lîi tøc, vÒ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ, vÒ 20