Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Trong nhiÒu n¨m qua, nÒn kinh tÕ Trung Quèc lu«n ®¹t ®îc møc ®é
t¨ng trëng cao nhÊt thÕ giíi, quy m« cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc kh«ng
ngõng gia t¨ng. n¨m 2002, GDP cña Trung Quèc ®¹t 1237,14 tû USD, kim
ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 325,57 tû USD, nhËp khÈu ®¹t 295,22 tû USD víi tèc
®é t¨ng trëng th¬ng m¹i lµ 21,8%.
Bªn c¹nh ®ã, ®Õn hÕt cuèi th¸ng 6 n¨m 2003, Trung Quèc ®· thu hót
®îc 897,017 tû USD vèn FDI cam kÕt, trong ®ã ®· thùc hiÖn lµ 478,221 tû
USD. Riªng n¨m 2002 lµ 52,7 tû USD, t¨ng 12,5%
N¨m 2001, Trung Quèc lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO, chÝnh
thøc b¾t ®Çu mét cuéc ch¬i lín trong s©n ch¬i toµn cÇu.
Nh×n l¹i nh÷ng g× mµ Trung Quèc ®· ®¹t ®îc, chóng ta thÊy r»ng cã
sù ®ãng gãp rÊt lín cña chÝnh s¸ch tû gi¸ cña chÝnh phñ Trung Quèc.
ViÖt Nam hiÖn ®ang tiÕn hµnh më cöa vµ gia nhËp vµo c¸c thÓ chÕ
kinh tÕ quèc tÕ ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh v× vËy rÊt cÇn tiÕp thu nh÷ng
thµnh tùu cña c¸c níc ®i tríc. V× vËy em m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi: "ChÝnh
s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn th¬ng m¹i Trung
Quèc vµ th¬ng m¹i thÕ giíi" ®Ó ph©n tÝch sù ho¹t ®éng cña chÝnh s¸ch tû
gi¸ cña Trung Quèc vµ nh÷ng kinh nghiÖm cã thÓ cã ®èi víi qu¸ tr×nh ®iÒu
hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña ViÖt Nam.
Néi dung cña ®Ò tµi bao gåm:
Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸
Ch¬ng 2: ChÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn t¹i cña Trung Quèc
Ch¬ng 3: TriÓn väng thay ®æi chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc vµ
t¸c ®éng cã thÓ cã cña nã ®èi víi ho¹t ®éng th¬ng m¹i cña ViÖt nam.
Qua ®©y em xin c¶m ¬n thÇy gi¸o NguyÔn Nh B×nh ®· gióp ®ì em hoµn
thµnh ®Ò tµi nµy.
Ch¬ng 1:
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸
1
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c quan hÖ kinh
tÕ,v¨n ho¸ … gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ lµm xuÊt
hiÖn c¸c quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ.Tõ tríc ®Õn nay vµng vÉn ®îc coi lµ
tiÒn tÖ quèc tÕ, tuy nhiªn trong thùc tÕ ngêi ta dïng ®ång tiÒn cña mét níc
nµo ®ã ®Ó thanh to¸n th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ nh sÐc,
hèi phiÕu… chø kh«ng chi tr¶ trùc tiÕp b»ng vµng.
Ph¬ng tiÖn thanh to¸n dïng trong c¸c giao dÞch quèc tÕ ghi theo ®¬n
vÞ tiÒn tÖ cña mét níc lµ ngo¹i hèi víi níc kh¸c.
Trªn l·nh thæ cña mçi quèc gia chØ duy nhÊt ®ång tiÒn cña quèc gia
®ã ®îc lu hµnh v× vËy ®Ó cã thÓ thùc hiÖn c¸c häat ®éng thanh to¸n quèc tÕ
®ßi hái ph¶i ®æi tõ ®ång tiÒn níc nµy sang ®ång tiÒn níc kh¸c, tõ ®ã lµm
ph¸t sinh vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i.
Nh vËy, tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña mét
quèc gia tÝnh b»ng tiÒn tÖ cña mét níc kh¸c, hay lµ quan hÖ so s¸nh vÒ
mÆt gi¸ c¶ gi÷a hai ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia kh¸c nhau.
VÝ dô: Tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a USD vµ VND lµ:1USD=15545VND (tøc
lµ15545 VND cã thÓ mua ®îc 1 USD)
Tû gi¸ hèi ®o¸i thêng ®îc xÐt trªn hai gãc ®é tû gi¸ hèi ®o¸i danh
nghÜa vµ tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ:
* Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa (nominal exchange rate) lµ tû lÖ trao ®æi
gi÷a c¸c ®ång tiÒn ®îc c«ng bè hµng ngµy trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng vµ do ng©n hµng nhµ níc c«ng bè hµng ngµy vµ ®îc ¸p dông trong
c¸c quan hÖ mua b¸n trao ®æi ngo¹i hèi (vÝ dô: ng©n hµng nhµ níc ViÖt
Nam c«ng bè 1USD=15545VND)
* Cßn tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ (real exchange rate) lµ tû gi¸ ph¶n ¸nh t¬ng quan søc mua gi÷a hai ®ång tiÒn trong tû gi¸. Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ
®îc tÝnh b»ng tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa nh©n víi tû sègi÷a chØ sè gi¸ c¶
quèc tÕ vµ chØ sè gi¸ c¶ trong níc:
chØ sè gi¸ c¶ quèc tÕ
Tû gi¸ hèi ®o¸i = tû gi¸ hèi ®o¸i x
thùc tÕ
danh nghÜa
chØ sè gi¸ c¶ trong níc
Tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ lµ tû gi¸ cã tÝnh ®Õn søc mua cña ®ång tiÒn vµ
®îc x¸c ®Þnh trong c¶ mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Nã ph¶n ¸nh søc c¹nh tranh
cña nÒn kinh tÕ hay ph¶n ¸nh t¬ng quan søc mua gi÷a hai ®ång tiÒn
2
Tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa th¬ng ®îc ¸p dông trong c¸c quan hÖ thùc
tÕ, cßn tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ ®îc sö dông trong nghiªn cøu lý thuyÕt.
1.1.2 Ph©n lo¹i tû gi¸ hèi ®o¸i
§Ó nhËn biÕt t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña
nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ngêi ta thêng ph©n lo¹i tû
gi¸ hèi ®o¸i theo c¸c tiªu thøc chñ yÕu sau:
1.1.2.1 C¨n cø vµo ph¬ng tiÖn chuyÓn ngo¹i hèi
*Tû gi¸ ®iÖn hèi: lµ tû gi¸ chuyÓn ngo¹i hèi b»ng ®iÖn. §©y lµ tû gi¸
c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c lo¹i tû gi¸ kh¸c
*Tû gi¸ th hèi : lµ tû gi¸ chuyÓn ngo¹i hèi b»ng th
1.1.2.2 c¨n cø vµo ph¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ
*Tû gi¸ sÐc : lµ tû gi¸ mua b¸n c¸c lo¹i sÐc ngo¹i tÖ
*Tû gi¸ hèi phiÕu tr¶ tiÒn ngay: lµ tû gi¸ mua b¸n c¸c lo¹i hèi phiÕu
tr¶ tiÒn ngay b»ng ngo¹i tÖ
*Tû gi¸ hèi phiÕu cã kú h¹n: lµ tû gi¸ mua b¸n c¸c lo¹i hèi phiÕu cã
kú h¹n b»ng ngo¹i tÖ
*Tû gi¸ chuyÓn kho¶n: lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi b»ng chuyÓn
kho¶n qua ng©n hµng
*Tû gi¸ tiÒn mÆt: lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi ®îc thanh to¸n b»ng
tiÒn mÆt
1.1.2.3. C¨n cø vµo thêi ®iÓm mua b¸n ngo¹i hèi:
*Tû gi¸ më cöa: lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi cña chuyÕn giao dÞch
ngo¹i hèi ®Çu tiªn trong ngµy
*Tû gi¸ ®ãng cöa: lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi cña mét chuyÕn giao
dÞch cuèi cïng trong ngµy
*Tû gi¸ giao nhËn ngay:lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi mµ viÖc giao
nhËn ngo¹i hèi sÏ ®îc hiÖn chËm nhÊt sau hai ngµy lµm viÖc
*Tû gi¸ giaonhËn cã kú h¹n: lµ tû gi¸ mua b¸n ngo¹i hèi mµ viÖc giao
nhËn sÏ ®îc thùc hiÖntheo thêi h¹n nhÊt ®Þnh ghi trong hîp ®ång
1.1.2.4. C¨n cø vµo nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi cña ng©n hµng
*Tû gi¸ mua: lµ tû gÝa cña ng©n hµng mua ngo¹i hèi vµo
*Tû gi¸ b¸n: lµ tû gi¸ cña ng©n hµng b¸n ngo¹i hèi ra
1.1.2.5. C¨n cø vµo chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi
*Tû gi¸ chÝnh thøc: lµ tû gi¸ do ng©n hµng nhµ níc c«ng bè ®îc h×nh
thµnh trªn c¬ së ngang gi¸ vµng
3
*Tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi tù do: lµ tû gi¸ ®îc h×nh thµnh tù ph¸t trªn
thÞ trêng do quan hÖ cung cÇu ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh mµ kh«ng cã sù can
thiÖp cña chÝnh phñ
*Tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã qu¶n lý: lµ tû gi¸ ®îc h×nh thµnh tù ph¸t
trªn thÞ trêng ngo¹i hèi nhng cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ th«ng qua viÖc
mua vµ b¸n c¸c ®ång tiÒn ®Ó can thiÖp vµo møc cung cÇu ngo¹i hèi
*Tû gi¸ cè ®Þnh: lµ tû gi¸ chØ ®îc phÐp biÕn ®éng trong mét ph¹m vi
nhÊt ®Þnh cho phÐp
1.1.3. C¸ch x¸c ®Þnh tû gi¸ theo ph¬ng ph¸p tÝnh chÐo
Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi II, hÇu hÕt c¸c níc chÊp nhËn ®ång USD
lµ ®ång tiÒn yÕt gi¸ chÝnh thøc chñ yÕu.TiÒn tÖ cña c¸c níc ®îc yÕt gi¸ theo
®¬n vÞ ®ång USD dùa vµo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng ngo¹i hèi
Tuy nhiªn ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ gi÷a hai ®ång tiÒn kh«ng ph¶i lµ USD
ph¶i tÝnh to¸n qua USD, ®ã lµ ph¬ng ph¸p tÝnh tû gi¸ chÐo
*Trêng hîp 1: X¸c ®Þnh tû gi¸ cña hai tiÒn tÖ yÕt gi¸ gi¸n tiÕp:
Gi¶ sö ng©n hµng c«ng bè tû gi¸ :
USD/DEM=Mn1 Bn1
USD/FRF =Mn2 Bn2
Trong ®ã Mn1, Mn2, Bn1, Bn2 lÇn lît lµ tû gi¸ mua vµo vµ b¸n ra
USD cña ng©n hµng b»ng c¸c ®ång tiÒn ®Þnh gi¸. Gäi tû gi¸ mua vµ b¸n
DEM/FRF cña kh¸ch hµng lµ Mk ,Bk khi ®ã ta cã:
MkDEM/FRF=Bn2/Mn1
MkFRF/DEM=Bn1/Mn2
BkDEM/FRF=Mn2/Bn1
BkFRF/DEM=Mn1/Bn2
*Trêng hîp 2:x¸c ®Þnh tû gi¸ cña hai tiÒn tÖ yÕt gi¸ kh¸c nhau
Gi¶ sö tû gi¸ :
USD/FRF=Mn1 Bn1
GBP/FRF=Mn2 Bn2
víi Mn, Mn, Bn, Bn2 lµ tû gi¸ mua vµo hoÆc b¸n ra c¸c ®ång tiÒn
yÕt gi¸ b»ng ®ång tiÒn ®Þnh gi¸
VÊn ®Ò lµ: X¸c ®Þnh tû gi¸ USD/GBP cña kh¸ch hµng
Gäi Mk, Bk lµ tû gi¸ mua vµ b¸n cña kh¸ch hµng, ta cã:
MkUSD/GBP= Bn1/Mn2
MkGBP/USD=Bn2/Mn1
BkUSD/GBP=Mn1/Bn2
BkGBP/USD=Mn2/Bn1
*Trêng hîp 3: X¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i cña hai tiÒn tÖ yÕt gi¸ kh¸c
nhau
Gi¶ sö cã tû gi¸:
4
GBP/USD=Mn1,Bn1
USD/FRF=Mn2,Bn2
Khi ®ã ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc tû gi¸ GBP/FRF theo c«ng thøc sau:
MkGBP/FRF=Bn1xBn2
BkGBP/FRF=Mn1xMn2
1.1.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i
Trong ®iÒu kiÖn lu th«ng tiÒn giÊy vµ l¹m ph¸t ®ang trë nªn phæ biÕn
th× tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng rÊt bÊt thêng. Sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i
phô thuéc vµo rÊt nhiÒu nh©n tè nhng ph¶i kÓ ®Õn mét sè nh©n tè chñ yÕu
sau (ë ®©y lu«n gi¶ ®Þnh r»ng mét nh©n tè thay ®æi trong ®iÒu kiÖn c¸c nh©n
tè kh¸c kh«ng ®æi):
1.1.4.1. Møc chªnh lÖch tû lÖ l¹m ph¸t gi÷a c¸c quèc gia
Sù chªnh lÖch tû lÖ l¹m ph¸t gi÷a c¸c quèc gia sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
thay ®æi møc gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô gi÷a c¸c níc vµ ph¸ vì ngang gi¸ søc
mua cña hai ®ång tiÒn tøc lµ lµm thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i
Gi¶ sö r»ng tû lÖ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam lµ R1 cßn ë MÜ lµ R2.Tû gi¸
hèi ®o¸i tíc l¹m ph¸t lµ:1USD=aVND. Sau l¹m ph¸t tû gi¸ hèi ®o¸i lµ :
1USD+R2USD=aVND+aR1VND
(1+R2)USD=a(1+R1)VND
a(1+R1)
USD =
VND
(1+ R2)
Tõ biÓu thøc trªn ta thÊy r»ng níc nµo cã tû lÖ l¹m ph¸t lín h¬n th×
®ång tiÒn cña níc ®ã cã søc mua thÊp h¬n.Ta cã s¬ ®å sau:
S1
USD/VND
S2
P1
Po
Do
D1
S ¬ ®å1: ¶nh 0hëng cña møc chªnh lÖch l¹m ph¸t
®Õn sù biÕn ®éng cña tû gi¸
QUSD
hèi ®o¸i
Gi¶ sö :Do,D1 :®êng cÇu USD trªn thÞ trêng ngo¹i hèi
So,S1 : ®êng cung USD trªn thÞ trêng ngo¹i hèi
T¹i Do,So tû lÖ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam vµ MÜ ë møc thÊp
5
Sau ®ã tû lÖ l¹m ph¸t ë ViÖt Nam t¨ng víi tèc ®é lín h¬n cña MÜ.
§iÒu nµy lµm cho gi¸ c¶ hµnh ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam trë nªn ®¾t mét
c¸ch t¬ng ®èi vµ do ®ã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam t¹i MÜ
gi¶m xuèng ®ång thêi cÇu vÒ VND còng gi¶m xuèng tøc lµ cung USD trªn
thÞ trêng ngo¹i hèi còng gi¶m xuèng, ®êng So chuyÓn dÞch tíi vÞ trÝ S1.
Cßn t¹i ViÖt Nam hµng ho¸ vµ dÞch vô cña MÜ trë nªn rÎ h¬n do ®ã
nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô cña MÜ t¹i ViÖt Nam t¨ng lªn v× vËy nhu
cÇu USD cho nhËp khÈu hµng ho¸ t¨ng lªn, do dÞch chuyÓn tíi vÞ trÝ D1.
Sù t¨ng cÇu ®ång thêi víi sù gia t¨ng cña cung vÒ ®ång USD sÏ lµm
t¨ng gi¸ USD (tû gi¸ hèi ®o¸i gia t¨ng, gi¸ USD sÏ t¨ng cho ®Õn khi bï ®¾p
®îc møc chªnh lÖch l¹m ph¸t gi÷a hai quèc gia).
1.1.4.2 Møc ®é t¨ng hay gi¶m thu nhËp quèc d©n cña c¸c nø¬c
Thu nhËp quèc d©n t¨ng hay gi¶m sÏ lµm t¨ng hay gi¶m nhu cÇu
hµng ho¸ dÞch vô nhËp khÈu do ®ã lµm cho nhu cÇu ngo¹i hèi cho nhËp
khÈu t¨ng hay gi¶m t¬ng øng.Ta cã s¬ ®å sau:
So
USD/VND
Po
S1
P1
Do
0
Qo
QUSD
Q1
S¬ ®å 2: ¶nh hëng cña møc ®é t¨ng gi¶m thu nhËp quèc d©n ®Õn sù
biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i.
Gi¶ sö thu nhËp quèc d©n cña MÜ t¨ng trong khi thu nhËp cña ViÖt
Nam lµ kh«ng ®æi. §iÒu nµy sÏ lµm t¨ng nhu cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña
ViÖt Nam t¹i MÜ, do ®ã cÇu VND cho nhËp khÈu t¨ng lªn tøc lµ cung USD
t¨ng lªn ®êng So dÞch chuyÓn sang ph¶i ®Õn S1. Cßn ë ViÖt Nam do thu
nhËp kh«ng t¨ng do ®ã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô nhËp khÈu tõ MÜ
hÇu nh kh«ng ®æi v× vËy ®êng cÇu USD kh«ng ®æi vµ gi÷ nguyªn ë vÞ trÝ Do.
KÕt qu¶ lµ USD gi¶m gi¸, t¬ng tù trong trêng hîp ngîc l¹i.
1.1.4.3. Møc chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a c¸c quèc gia
Khi møc l·i suÊt ng¾n h¹n cña mét níc t¨ng lªn mét c¸ch t¬ng ®èi so
víi c¸c níc kh¸c th× vèn ng¾n h¹n tõ níc ngoµi sÏ ch¶y vµo níc ®ã nh»m
6
thu phÇn chªnh lÖch do tiÒn l·i t¹o ra.V× vËy nã sÏ lµm thay ®æi cung cÇu
ngo¹i hèi vµ dÉn ®Õn lµm thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i .Ta cã s¬ ®å sau:
S1
USD/VND
So
P1
D1
Po
Do
Q
QUSD
S¬ ®å 3:t¸c ®éng cña møc chªnh lÖch l·i suÊt tíi tû gi¸ hèi ®o¸i
Gi¶ sö MÜ n©ng l·i suÊt tiÒn göi lªn cao h¬n cña ViÖt Nam (l·i suÊt
tiÒn göi cña ViÖt Nam kh«ng ®æi). Khi ®ã c¸c nhµ kinh doanh cña ViÖt
Nam sÏ mua c¸c tÝn phiÕu ng¾n h¹n cña MÜ ®Ó thu lîi. §iÒu nµy lµm cho
cÇu USD t¨ng lªn vµ ®êng cÇu Do dÞch chuyÓn tíi vÞ trÝ D1.Trong khi ®ã ë
MÜ, c¸c nhµ kinh doanh sÏ gi÷ tiÒn ë ng©n hµng h¬n lµ mang ®i ®Çu t v× vËy
cung USD trªn thÞ trêng ngo¹i hèi bÞ gi¶m xuèng, ®êng cungSo sÏ dÞch
chuyÓn tíi vÞ trÝ S1. Nh vËy sù gia t¨ng l·i suÊt tiÒn göi ë MÜ so víi ViÖt
Nam ®· lµm cho cung USD bÞ gi¶m sót ®ång thêi lµm t¨ng cÇu vÒ USD dÉn
®Õn sù lªn gi¸ cña ®ång USD do ®ã tû gi¸ USD/VND sÏ t¨ng lªn.T¬ng tù
nh vËy trong trêng hîp gi¶m l·i suÊt tiÒn göi USD so víi VND sÏ dÉn ®Õn
sù gi¶m gi¸ cña ®ång USD.
1.1.4.4 Nh÷ng dù ®o¸n vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i
§©y lµ nh÷ng dù ®o¸n mang tÝnh chñ quan cña nh÷ng ngêi tham gia
vµo thÞ trêng ngo¹i hèi vÒ t¬ng lai cña mét ®ång tiÒn nµo ®ã nhng nã cã thÓ
lµ nh©n tè quan träng dÉn ®Õn sù thay ®æi tû gi¸.
Gi¶ sö cã nhiÒu nhµ ®Çu t cho r»ng ®ång USD sÏ lªn gi¸ trong thêi
gian tíi v× vËy hä sÏ tiÕn hµnh mua vµo ®ång USD. §iÒu nµy lµm gia t¨ng
møc cÇu vÒ USD (Do dÞch chuyÓn tíi vÞ trÝ D1).Trong khi ®ã ngêi cã USD
sÏ cã t©m lý gi÷ l¹i v× vËy cung USD trªn thÞ trêng bÞ gi¶m sót (So sÏ dÞch
7
chuyÓn tíi vÞ trÝ S1).Sù chªnh lÖch gi÷a cung vµ cÇu lµm cho tû gi¸ cña USD
t¨ng lªn so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c.
T×nh h×nh sÏ ngîc l¹i khi cã nh÷ng dù ®o¸n vÒ sù gi¶m gi¸ cña USD.
S1
USD/VND
So
P1
Po
0
Do
Q1
D1
Qo
QUSD
S¬ ®å 4: T¸c ®éng cña nh÷ng dù ®o¸n vÒ tû gi¸ ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i
1.1.4.5. Sù can thiÖp cña chÝnh phñ
ChÝnh phñ cã thÓ can thiÖp vµo tû gi¸ th«ng qua 3 h×nh thøc chñ yÕu
sau:
* Thø nhÊt, ChÝnh phñ can thiÖp vµo th¬ng m¹i quèc tÕ:biÖn ph¸p nµy
nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu .§Ó khuyÕn khÝch
xuÊt khÈu chÝnh phñ tiÕn hµnh trî cÊp xuÊt khÈu lµm cho gi¸ thµnh s¶n
phÈm rÎ h¬n gi¸ s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng, lµm t¨ng søc c¹nh tranh
cña hµng ho¸ níc m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi ,t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thu
vÒ ®îc nhiÒu ngo¹i tÖ h¬n v× vËy nhu cÇu ®ång néi tÖ sÏ t¨ng lªn vµ ®ång
néi tÖ lªn gi¸.
§Ó h¹n chÕ nhËp khÈu chÝnh phñ cã thÓ sö dông thuÕ nhËp khÈu cao
hoÆc h¹n ng¹ch ®Ó lµm gi¶m nhu cÇu hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ®ã nhu cÇu
ngo¹i tÖ còng bÞ gi¶m sót vµ ®ång néi tÖ t¨ng gi¸.
*Thø hai, chÝnh phñ can thiÖp vµo dßng ®Çu t quèc tÕ b»ng c¸c biÖn
ph¸p nh cÊm ®Çu t ra níc ngoµi ,®¸nh thuÕ thu nhËp lîi tøc cña c«ng d©n n-
8
íc m×nh ë níc ngoµi hoÆc c«ng d©n níc ngoµi ë níc m×nh nh»m lµm gi¶m
cÇu hoÆc cung ngo¹i tÖ tuú theo môc tiªu cña chÝnh phñ
*Thø ba, biÖn ph¸p can thiÖp trùc tiÕp vµo thÞ trêng ngo¹i hèi b»ng
c¸ch mua hoÆc b¸n c¸c ®ång tiÒn trªn thÞ trêng ngo¹i hèi ®Ó ®¹t ®îc c¸c
môc tiªu ®· ®Ò ra
Ngoµi ra tû gi¸ hèi ®o¸i cßn chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè nh
khñng ho¶ng , chÝnh trÞ , c¸c quyÕt s¸ch cña chÝnh phñ…
1.1.5 C¸c chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i
1.1.5.1 ChÕ ®é b¶n vÞ vµng
ChÕ ®é nµy lÊy vµng lµm vËt ngang gi¸ chung. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®îc
h×nh thµnh trªn c¬ së so s¸nh hµm lîng vµng cña c¸c ®ång tiÒnvíi nhau gäi
lµ ngang gi¸ vµng. §©y lµ mét chÕ ®é æn ®Þnh, tiÒn tÖ kh«ng bÞ mÊt gi¸, tû
gi¸ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua néi dung vµng cña nã vµ ®îc tù do chuyÓn ®æi
ra vµng. Nã cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt lu th«ng mét c¸ch tù ph¸t mµ kh«ng cÇn
sù can thiÖp cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn do lîng tiÒn ph¸t hµnh chØ ®îc phÐp
b»ng sè vµng mµ quèc gia cã cho nªn chÕ ®é nµy ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn
khi mµ quy m« cña c¸c nÒn kinh tÕ trë nªn lín h¬n v× vËy chÕ ®é nµy ®· sôp
®æ khi thÕ chiÕn thø nhÊt x¶y ra vµ nhÊt lµ sau cuéc khñng ho¶ng 19291933.
1.1.5.2 ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh BrettonWoods
N¨m 1944 chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh ®îc thµnh lËp cïng víi c¸c ®Þnh chÕ
tµi chÝnh nh: ng©n hµng thÕ giíi(WB), quü tiÒn tÖ quèc tÕ(IMF).
Trong chÕ ®é nµy tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc cña c¸c níc ®îc h×nh
thµnh trªn c¬ së so s¸nh víi hµm lîng vµng chÝnh thøc cña USD vµ kh«ng
®îc phÐp biÕn ®éng qu¸ +(-)1% so víi tû gi¸ chÝnh thøc ®¨ng kÝ t¹i IMF.
C¸c ng©n hµng trung ¬ng ph¶i can thiÖp ®Ó gi÷ cho tû gi¸ thÞ trêng kh«ng
biÕn ®éng qu¸ 1% so víi tû gi¸ chÝnh thøc.
VÒ nguyªn t¾c chÕ ®é nµy vÉn coi vµng lµm b¶n vÞ, tû gi¸ gi÷a c¸c
®ång tiÒn dùa trªn c¬ së so s¸nh néi dung vµng cña c¸c ®ång tiÒn vµ ®ång
USD ®ãng vai trß lµ cÇu nèi cho toµn bé hÖ thèng nµy. HÖ thèng nµy ®· t¹o
sù æn ®Þnh trªn thÞ trêng ngo¹i hèi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt vµ lu th«ng
hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi diÔn ra nhÞp nhµng.
Tuy nhiªn hÖ thèng nµy cã nhiÒu h¹n chÕ:
Dù tr÷ kh«ng t¬ng xøng: trong nh÷ng n¨m 50-60 cã nhiÒu
vÊn ®Ò tiÒn tÖ lín ®ßi hái c¸c ng©n hµng trung ¬ng ph¶i mua b¸n khèi lîng
9
lín USD ®Ó duy tr× tû gi¸ chÝnh thøc tuy nhiªn dù tr÷ vµng vµ USD kh«ng
®ñ ®¸p øng
T¨ng trëng xuÊt nhËp khÈu vµ sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ l¹m ph¸t
gi÷a c¸c níc lµm xuÊt hiÖn nhu cÇu ®iÒu chØnh l¹i tû gi¸ hèi ®o¸i theo híng
l©u dµi
Ho¹t ®éng ®Çu c¬ tiÒn tÖ lµm biÕn ®éng m¹nh tû gi¸ hèi ®o¸i
buéc c¸c ng©n hµng trung ¬ng ph¶i can thiÖp b»ng lîng ngo¹i tÖ lín
Sù mÊt gi¸ liªn tôc USD lµm cho n¹n ®Çu c¬ tiÒn tÖ trªn thÞ
trêng quèc tÕ t¨ng lªn vµ l¹m ph¸t diÔn ra ë nhiÒu quèc gia
N¨m 1973 MÜ buéc ph¶i ph¸ gi¸ ®ång USD lÇn thø hai ®Ó cøu nguy
cho n¹n l¹m ph¸t ë nhiÒu quèc gia lµm cho chÕ ®é nµy hoµn toµn sôp ®æ
1.1.5.3. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi
Trong chÕ ®é nµy, tû gi¸ kh«ng chÞu sù rµng buéc cña chÝnh phñ mµ
®îc tù do h×nh thµnh theo quy luËt cung cÇu trªn thÞ trêng ngo¹i hèi. Trong
chÕ ®é nµy viÖc thay ®æi møc cung cÇu ngo¹i hèi sÏ t¸c ®éng ®Õn c¸n c©n
thanh to¸n quèc tÕ vµ møc dù tr÷ ngo¹i tÖ cña quèc gia do ®ã sÏ ¶nh hëng
®Õn c¬ së tiÒn tÖ. Trong chÕ ®é nµy gi¸ trÞ thùc cña c¸c lo¹i tiÒn tÖ ®îc x¸c
®Þnh dÔ dµng h¬n v× cÇu lµ c«ng khai ®èi víi cung, nã còng ph¶n ¸nh chÝnh
x¸c h¬n søc m¹nh kinh tÕ cña c¸c quèc gia.V× vËy chÕ ®é nµy lµm c©n b»ng
cung cÇu ngo¹i hèi b»ng c¸ch thay ®æi tû gi¸ chø kh«ng ph¶i b»ng c¸ch
thay ®æi møc dù tr÷ ngoaÞ tÖ, lµm cho c¬ së tiÒn tÖ kh«ng bÞ t¸c ®éng bëi
®ång ngo¹i tÖ. ChÕ ®é nµy cã hai h×nh th¸i :
ChÕ ®é th¶ næi tù do: lµ chÕ ®é mµ tû gi¸ hèi ®o¸i hoµn toµn do
cung cÇu ngo¹i hèi quyÕt ®Þnh,chÝnh phñ kh«ng cã bÊt k× sù can thiÖp nµo.
§èivíi c¸c níc cã thÞ trêng ngo¹i hèi t¬ng ®èi hoµn chØnh th× viÖc chÝnh
phñ th¶ næi tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c dông tèt trong viÖc ®Ó quan hÖ cung cÇu tù
®iÒu chØnh c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Ngîc l¹i víi nh÷ng níc kÐm ph¸t
triÓn th× thêng chän chÕ ®é th¶ næi cã qu¶n lý. Trªn thùc tÕ kh«ng cã thÞ trêng hoµn h¶o nªn cµng kh«ng cã chÕ ®é th¶ næi tù do hoµn toµn
ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý: lµ chÕ ®é mµ tû gi¸ hèi ®o¸i
võa do thÞ trêng quyÕt ®Þnh võa cã sù can thiÖp cña nhµ níc nh»m ®¹t ®îc
"tû gi¸ môc tiªu" cña quèc gia.
C¸c níc cã c¸n c©n thanh to¸n thÆng d thêng b¸n ®ång tiÒn cña
m×nh trªn thÞ trêng ngo¹i hèi vµ thu ®îc dù tr÷ quèc tÕ ®Ó gi÷ hoÆc gi¶m gi¸
trÞ ®ång tiÒn cña m×nh. C¸c níc bÞ th©m hôt th× thêng mua tiÒn cña m×nh
10
trªn thÞ trêng ngo¹i hèi vµ gi¶m dù tr÷ quèc tÕ ®Ó gi÷ hoÆc n©ng cao gi¸ trÞ
®ång tiÒn cña m×nh.
Tãm l¹i, chÕ ®é nµy cã t¸c dông tÝch cùc lµ ng¨n chÆn nh÷ng thay ®æi
lín cña tû gi¸, lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thuËn lîi h¬n trong ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu, cã t¸c dông lín víi nÒn kinh tÕ quèc gia.
1.1.6 T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ
1.1.6.1 T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t quèc tÕ
Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn tøc lµ ®ång néi tÖ bÞ gi¶m gi¸ sÏ
khuyÕn khÝch ®Çu t ra níc ngoµi (xuÊt khÈu t b¶n) vµ còng khuyÕn khÝch
FDI vµo trong níc (nhËp khÈu t b¶n), trêng hîp ngîc l¹i khi tû gi¸ hèi ®o¸i
gi¶m xuèng
VÒ vÊn ®Ò nî níc ngoµi: khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn sÏ lµm t¨ng
gi¸ trÞ cña c¸c kho¶n nî tÝnh b»ng ngo¹i tÖ vµ lµm gi¶m gi¸ trÞ c¸c kho¶n nî
tÝnh b»ng ®ång néi tÖ. Cßn khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m xuèng th× vÊn ®Ò sÏ ®¶o
ngîc
1.1.6.2 T¸c ®éng ®Õn th¬ng m¹i quèc tÕ
Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn ®ång néi tÖ gi¶m gi¸ sÏ khuyÕn khÝch
ho¹t ®éng xuÊt khÈu, ®ång thêi h¹n chÕ ho¹t ®éng nhËp khÈu bëi v× cïng
mét lîng ngo¹i tÖ thu ®îc sÏ ®æi ®îc nhiÒu ®ång néi tÖ h¬n trong khi c¸c
chi phÝ s¶n xuÊt hÇu nh kh«ng ®æi. Cßn khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m th× sÏ
khuyÕn khÝch ho¹t ®éng nhËp khÈu vµ h¹n chÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
1.1.7 C¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i
§Ó t¹o ®îc sù æn ®Þnh cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh phñ c¸c
quèc gia cã thÓ ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó t¹o ®îc mét tû gi¸ phï hîp
th«ng qua c¸c biÖn ph¸p nh :
1.1.7.1 ChÝnh s¸ch chiÕt khÊu
Lµ chÝnh s¸ch cña ng©n hµng trung ¬ng dïng ®Ó thay ®æi tû suÊt chiÕt
khÊu ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i lªn cao
®Õn møc nguy hiÓm th× ng©n hµng trung ¬ng sÏ n©ng tû suÊt chiÕt khÊu lªn
®Ó n©ng l·i suÊt thÞ trêng lªn tõ ®ã hót vèn ng¾n h¹n vµo trong níc, lµm
t¨ng cung tiÒn ngo¹i tÖ vµ lµm gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i.
ChÝnh s¸ch nµy chØ cã ¶nh hëng nhÊt ®Þnh vµ cã h¹n ®èi víi tû gi¸ hèi
®o¸i v× gi÷a tû gi¸ vµ l·i suÊt kh«ng cã quan hÖ nh©n qu¶. §Ó thùc hiÖn ®îc
chÝnh s¸ch nµy th× ®ßi hái ph¶i cã sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, vµ tiÒn tÖ
trong níc.
1.1.7.2. ChÝnh s¸ch hèi ®o¸i ( chÝnh s¸ch thÞ trêng më)
11
Lµ biÖn ph¸p t¸c ®éng trùc tiÕp vµo tû gi¸ hèi ®o¸i b»ng c¸c ho¹t
®éng nghiÖp vô trùc tiÕp mua hoÆc b¸n ngo¹i hèi cña ng©n hµng trung ¬ng
hay c¸c c¬ quan ngo¹i hèi nhµ níc ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i
§Ó thùc hiÖn ®îc chÝnh s¸ch nµy ®ßi hái ng©n hµng trung ¬ng ph¶i cã
dù tr÷ ngo¹i hèi lín.
1.1.7.3. Quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i
§©y lµ 1 h×nh th¸i cña chÝnh s¸ch hèi ®o¸i nh»m t¹o ra mét c¸ch chñ
®éng mét lîng dù tr÷ ngo¹i hèi ®Ó ®èi phã víi sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi
®o¸i th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ho¹t ®éng c«ng khai trªn thÞ trêng
T¸c dông cña quü nµy lµ cã h¹n v× mét khi ®· bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ
vµ khñng ho¶ng ngo¹i hèi th× lîng dù tr÷ cña quü còng gi¶m ®i vµ kh«ng ®ñ
søc ®iÒu tiÕt tû gi¸. Nã chØ cã t¸c dông khi khñng ho¶ng ngo¹i hèi Ýt nghiªm
träng vµ cã nguån tÝn dông quèc tÕ hç trî
1.1.7.4. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ( Devaluation)
Khi x¶y ra khñng ho¶ng ngo¹i hèi nghiªm träng, søc mua cña ®ång
tiÒn gi¶m sót m¹nh vµ kh«ng thÓ ®¹i biÓu cho søc mua danh nghÜa cña
chÝnh nã th× vÊn ®Ò x¸c ®Þnh l¹i tû gi¸ hèi ®o¸i lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Tuy
nhiªn, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lóc nµo, møc ®é ra sao lµ phô thuéc vµo môc ®Ých kinh
tÕ vµ chÝnh trÞ cña c¸c quèc gia. §©y lµ chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh cña nhµ
níc ®Ó t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. BiÖn
ph¸p nµy lµ sù ®¸nh tôt søc mua cña tiÒn tÖ níc m×nh so víi ngo¹i tÖ, thÊp
h¬n søc mua thùc tÕ cña nã.
ChÝnh s¸ch nµy cã thÓ cã nh÷ng t¸c dông sau:
- KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu v× vËy gãp phÇn c¶i
thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ
- KhuyÕn khÝch nhËp khÈu vèn, kiÒu hèi, h¹n chÕ xuÊt khÈu vèn ra níc ngoµi, lµm t¨ng cung ngo¹i hèi, gi¶m nhu cÇu ngo¹i hèi vµ gi¶m tû gi¸
- KhuyÕn khcÝch du lÞch quèc tÕ vµo trong níc, lµm gi¶m c¨n th¼ng
cung - cÇu ngo¹i tÖ
- Cíp kh«ng mét phÇn gi¸ trÞ thùc tÕ cña nh÷ng ai n¾m ®ång tiÒn bÞ
ph¸ gi¸ trong tay
Tuy nhiªn t¸c dông c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i cã thùc hiÖn ®îc hay
kh«ng cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña níc tiÕn hµnh
ph¸ gi¸ còng nh n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cña quèc gia ®ã.
1.1.7.5. N©ng gi¸ tiÒn tÖ ( Revaluation)
12
Lµ biÖn ph¸p n©ng søc mua cña ®ång tiÒn níc m×nh so víi ngo¹i tÖ,
cao h¬n søc mua thùc cña nã
T¸c ®éng cña nã ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng th× ngîc l¹i so víi ph¸
gi¸ tiÒn tÖ. BiÖn ph¸p nµy thêng x¶y ra do ¸p lùc cña níc c¶i thiÖn t×nh h×nh
c¸n c©n thanh to¸n vµ c¸n c©n th¬ng m¹i cña hä.
1.2. T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn th¬ng m¹i
Tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng hai mÆt ®Õn ho¹t ®éng th¬ng m¹i cña mçi
quèc gia.
- Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn tøc lµ ®ång néi tÖ bÞ gi¶m gi¸ so víi
®ång néi tÖ sÏ cã t¸c ®éng bÊt lîi cho nhËp khÈu nhng l¹i cã lîi cho xuÊt
khÈu.
VÝ dô:
Tríc ®©y: 1USD = 15000VND
H¹i t¹i:
1USD = 15550 VND
Trong trêng hîp nµy tû gi¸ t¨ng lªn cã t¸c dông khuyÕn khÝch xuÊt
khÈu v× cïng mét lîng ngo¹i tÖ thu ®îc tõ xuÊt khÈu cã thÓ ®æi ®îc nhiÒu
®ång néi tÖ h¬n. MÆt kh¸c do chi phÝ s¶n xuÊt hÇu nh kh«ng ®æi nªn lµm
cho hµng ho¸ xuÊt khÈu rÎ h¬n t¬ng ®èi lµm t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ troõng quèc tÕ. Tuy nhiªn do tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lµm cho gi¸ cña hµng nhËp
khÈu t¨ng lªn t¬ng øng dÉn ®Õn sù gi¶m sót nhËp khÈu, cã thÓ g©y ra t×nh
tr¹ng khan hiÕm nguyªn vËt liÖu, g©y khã kh¨n cho ngêi tiªu dïng vµ c¸c
ngêi s¶n xuÊt trong níc, nhÊt lµ nh÷ng c¬ së sö dông nguyªn vËt liÖu nhËp
tõ níc ngoµi. §ång thêi lîng ngo¹i tÖ vµo trong níc t¨ng lªn lµm t¨ng lîng
dù tr÷ ngo¹i hèi, t¹o ®iÒu kiÖn æn ®Þnh c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ.
- Trong trêng hîp tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m ®i tøc lµ ®ång néi tÖ t¨ng gÝa
sÏ khuyÕn khÝch nhËp khÈu vµ h¹n chÕ xuÊt khÈu
VÝ dô:
Tríc ®©y: 1 USD = 115 JPY
HiÖn nay: 1 USD = 109 JPY
Trong trêng hîp nµy, cïng mét lîng ngo¹i tÖ thu ®îc tõ xuÊt khÈu sÏ
®æi ®îc Ýt ®ång néi tÖ h¬n. §iÒu nµy g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu,
h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu cña quèc gia trªn thÞ trêng
quèc tÕ. Tuy nhiªn, ®©y l¹i lµ thêi c¬ tèt cho c¸c nhµ nhËp khÈu, nhÊt lµ
nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt trong níc. MÆt kh¸c, lîng ngo¹i tÖ ch¶y vµo trong níc gi¶m ®i, lîng ngo¹i tÖ dù tr÷
13
bÞ gi¶m dÇn v× khuynh híng nhËp khÈu ®Ó thu lîi cã thÓ t¹o ra t×nh tr¹ng
mÊt c©n ®èi c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ.
Ch¬ng 2:
chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn t¹i cña Trung Quèc
2.1. Néi dung cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn t¹i cña Trung Quèc
Khi cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸ x¶y ra ( thêi kú th¸ng 7 n¨m
1997), hµng lo¹t c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ bÞ chao ®¶o. Lóc nµy Trung Quèc
®îc coi nh thµnh luü cuèi cïng ng¨n chÆn nh÷ng diÔn biÕn xÊu cña cuéc
khñng ho¶ng. VÊn ®Ò duy tr× hay ph¸ gi¸ ®ång NDT ®îc ®a ra th¶o luËn rÊt
nhiÒu. Tuy nhiªn b»ng nh÷ng cè g¾ng cña m×nh, Trung Quèc ®· duy tr× æn
®Þnh tû gi¸ ®ång NDT bÊt chÊp nh÷ng ¸p lùc suy gi¶m trong t¨ng trëng xuÊt
khÈu vµ kinh doanh ngµy mét lín. Thùc tÕ, viÖc x¸c ®Þnh vµ ®iÒu hµnh
chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®· t¹o kh¶ n¨ng gi¶m sèc cho nÒn kinh tÕ Trung
Quèc tríc nh÷ng tÊn c«ng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña khu
vùc.
T¬ng tù nh ViÖt Nam, Trung Quèc còng ®· tõng tån t¹i chÝnh s¸ch tû
gi¸ cè ®Þnh vµ chÝnh s¸ch ®a tû gi¸ nhng kh«ng hoµn toµn tu©n theo ®óng
nh÷ng nguyªn t¾c cña chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh.
Thùc chÊt cña chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh vµ ®a tû gi¸ trong giai ®o¹n nµy ë
Trung Quèc nãi riªng vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa nãi chung ®· xo¸ nhoµ
nh÷ng tÝn hiÖu cña thÞ trêng. C¸c yÕu tè thÞ trêng nh quan hÖ cung cÇu
ngo¹i hèi, nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ vµ thÞ tr¬ng ngo¹i hèi chØ tån t¹i
14
cã tÝnh h×nh thøc hoÆc kh«ng tån t¹i. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®îc tiÕn
hµnh thô ®éng do sù can thiÖp s©u cña nhµ níc vµo mäi qu¸ tr×nh.
ChÝnh c¬ chÕ nµy ®· gãp phÇn ®Èy Trung Quèc r¬i vµo vßng suy
tho¸i kinh tÕ s©u s¾c ( nh÷ng n¨m 1979-1980). §Ó ®a ®Êt níc khái vßng
suytho¸i, tõ n¨m 1979, Trung Quèc ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh c¶i æ chÝnh s¸ch tû
gi¸ mµ bíc ®Çu tiªn lµ ®Ó cho tû gi¸ Ên ®Þnh tríc ®Èy theo s¸t thÞ trêng.
Thùc tÕ lµ Trung Quèc ®· liªn tôc ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i danh
nghÜa theo híng gi¶m gi¸ ®ång NDT cho phï hîp víi søc mua cña ®ång
tiÒn.
B¶ng 1: DiÔn biÕn tû gi¸ USD/NDT thêi kú 1978-1990
N¨m 1978 1980
1982
1984
1986
1988
1990
ChØ
tiªu
Tû gi¸ 1,577 1,53
1,922 2,795
3,722
3,722
5,222
cuèi
n¨m
Tû gi¸ 1,683 1,498 1,892 2,32
3,453
3,722
4,783
trung
b×nh
n¨m
Nguån: t¹p chÝ th¬ng m¹i sè 7 n¨m 2000
ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc thêi kú nµy ®· gióp cho Trung
Quèc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, gi¶m th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n, c¸n c©n th¬ng m¹i vµ lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ.
Nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90, tû gi¸ danh nghÜa USD/NDT ®îc duy tr×
kh¸ æn ®Þnh ë møc USD/NDT=5,2 ®Õn 5,8.
B¶ng 2: BiÕn ®éng cña tû gi¸ danh nghÜa USD/NDT nh÷ng n¨m
1990-1993
ChØ tiªu
1990
1991
1992
1993
Tû gi¸ hèi ®o¸i cuèi
5,222
5,434
5,752
5,8
n¨m
Tû gi¸ hèi ®o¸i trung
4,783
5,323
5,515
5,762
b×nh n¨m
C¸n c©n th¬ng m¹i
9165
8743
5183
-10654
( triÖu USD)
L¹m ph¸t cña Trung
3,06
3,54
6,34
14,58
Quèc
L¹m ph¸t cña Mü
5,4
4,4
4,4
2,4
Nh vËy trong thêi gian nµy, sù æn ®Þnh tû gi¸ theo híng cè ®Þnh t¬ng
®èi trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t tiÕp tôc gia t¨ng ®· cã t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸n
15
c©n th¬ng m¹i, ng¨n c¶n xuÊt khÈu ( nhÊp siªu) chøng tá ®ång NDT cã kh¶
n¨ng bÞ ®¸nh gi¸ cao h¬n søc mua thùc tÕ .
Thêi kú 1985-1994, Trung Quèc ®· t¹o nhiÒu "có sèc tû gi¸", ®ång
NDT liªn tôc bÞ ph¸ gi¸
B¶ng 3: Møc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña Trung Quèc tõ 1985-1994
Thêi gian
Tû gi¸
Møc ph¸ gi¸(%)
30/1/1985
2,9-3,2
14,3
5/7/1986
3,7
15,6
12/1989
4,7
27
17/11/1990
5,2
11,1
1/1/1994
8,7
30
Nguån: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 3 n¨m 2001
ChÝnh phñ Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸
míi. Ngµy 1/1/1994, ®ång NDT ®· bÞ ph¸ gi¸ m¹nh tõ 1USD = 5,8 NDT
xuèng 1USD = 8,7NDT ( 50%). §©y chÝnh lµ sù kÕt hîp gi÷a viÖc ®iÒu
chØnh vµ ph¸ gi¸ ®ång NDT trong chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc, ®ång
thêi Trung Quèc còng xo¸ bá chÕ ®é tû gi¸ Ên ®Þnh ®Ó chuyÓn sang chÕ ®é
tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý. ChÝnh s¸ch nµy ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn
kinh tÕ Trung Quèc nhÊt lµ trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ.
B¶ng 4: T×nh h×nh kinh tÕ Trung Quèc nh÷ng n¨m 1994-1997
N¨m
1994
1995
1996
1997
ChØ tiªu
Tæng kim ng¹ch
236,73
280,9
289,9
325,05
xuÊt nhËp khÈu ( tû
USD)
Tèc ®é t¨ng xuÊt
20,97
18,65
6,41
12,12
nhËp khÈu (%)
Tû gi¸ hèi ®o¸i
8,6187
8,3514
8,3142
8,2898
trung
b×nh
USD/NDT
Nguån: T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ sè 6 n¨m 2000
§Ó thùc hiÖn ®îc chÝnh s¸ch nµy, Trung Quèc ®· thi hµnh hµng lo¹t
biÖn ph¸p, ®Æc biÖt trong thêi gian diÕn ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn
tÖ Ch©u ¸. Trung Quèc ®· tiÕn hµnh kiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ trêng ngo¹i hèi,
gi¶m nguy c¬ ®Çu c¬, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. §ång thêi chÝnh phñ còng ®·
thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng vµ kÝch cÇu. N¨m 1998, Trung Quèc ®·
3 lÇn h¹ l·i suÊt cho vay vµ l·i suÊt tiÒn göi, h¹ thÊp tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc, …
HiÖn nay, tû gi¸ USD/NDT dao ®éng tõ 8,26-8,28. §Ó duy tr× tû gi¸ nµy,
hµng ngµy ng©n hµng trung ¬ng Trung Quèc ph¶i bá NDT ra ®Ó mua vµo
kho¶ng 600 triÖu USD.
16
Víi chÝnh s¸ch nµy, chÝnh phñ Trung Quèc ®¶n b¶o cho sù ph¸t triÓn
æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ ®«ng d©n nhÊt hµnh tinh.
2.2. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cña Trung Quèc tíi th¬ng
m¹i cña Trung Quèc vµ thÕ giíi
2.2.1. §èi víi th¬ng m¹i cña Trung Quèc
Trong nhiÒu thËp kû qua, c¸c nhµ kinh tÕ vµ ®Çu t ®· chê ®îi Trung
Quèc thøc giÊc mÆc dï cã e ng¹i vÒ d©n sè qu¸ lín cña níc nµy nhng l¹i rÊt
thÌm kh¸t thÞ trêng réng lín cña nã. Cuèi cïng th× Trung Quèc còng ®· tØnh
giÊc. Sau nhiÒu n¨m kÓ tõ n¨m 1994, víi viÖc cè ®Þnh ®ång NDT vµo USD
víi tû gi¸ 1USD = 8.3 NDT th× tû gi¸ ®ång NDT t¬ng ®èi cã lîi so víi c¸c
®ång tiÒn m¹nh kh¸c, cç m¸y xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®· ph¸t huy hÕt
c«ng suÊt.
NÒn kinh tÕ Trung Quèc ®ang cã bíc ph¸t triÓn vît bËc trong nh÷ng
n¨m qua, Trung Quèc lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng trëng xÊp xØ 8%/ n¨m ( møc t¨ng
trëng cao nhÊt thÕ giíi). Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2003, GDP cña Trung Quèc
®· t¨ng 5,2%, mét kû lôc so víi t×nh h×nh chung cña Ch©u ¸ vµ thÕ giíi.
B¶ng 5: T×nh h×nh th¬ng m¹i quèc tÕ Trung Quèc tõ 1998-2000
N¨m
1998
1999
2000
ChØ tiªu
Tèc ®é t¨ng
7,8
7,1
7,0
GDP(%)
xuÊt khÈu (tû
181,8
191,9
210
USD)
Tèc ®é t¨ng
0,5
5,5
10
xuÊt khÈu (%
n¨m tríc)
nhËp
khÈu(tû
138,3
161,4
180
USD)
Tèc ®é t¨ng
-1,7
16,7
11
nhËp khÈu (%
n¨m tríc)
XuÊt siªu (tû
43,5
30,5
30
USD)
Dù tr÷ ngo¹i tÖ (
145
154,7
160
tû USD)
Nguån: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 4 n¨m 2002
Trung Quèc sö dông chÝnh s¸ch tû gi¸ kh¸ linh ho¹t vµ cã thÓ nãi lµ
®· thµnh c«ng khi dïng tû gi¸ ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu.
17
NhiÒu n¨m qua, Trung Quèc lu«n duy tr× t×nh tr¹ng xuÊt siªu. N¨m
2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc ®¹t 325,57 tû USD trong khi
nhËp khÈu chØ ®¹t møc 295,22 tû USD tøc lµ xuÊt siªu 30,35 tû USD. Tèc
®é t¨ng trëng th¬ng m¹i n¨m 2002 ®· ®¹t 21,8%. NÕu céng c¶ kim ng¹ch
th¬ng m¹i cña Hång K«ng vµo kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc
th× Trung Quèc lµ quèc gia cã kim ng¹ch th¬ng m¹i lín thø 3 thÕ giíi, sau
Mü, §øc nhng vît qua NhËt.
N¨m 2001, Trung Quèc ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO,
thùc sù bíc vµo mét s©n ch¬i lín trong t thÕ cña mét tay ch¬i lín.
Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, trong ®ã vai trß kh«ng nhá lµ sù
æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, Trung Quèc ®· thu hót ®îc rÊt nhiÒu FDI,
®Æc biÖt lµ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. HiÖn t¹i, h¬n 400 trong sè 500
c«ng ty xuyªn quèc gia ®· cã mÆt t¹i thÞ trêng Trung Quèc.
§Õn cuèi th¸ng 6 n¨m 2003, Trung Quèc ®· thu hót ®îc 879 tû USD
FDI ký kÕt, trong ®ã ®· thùc hiÖn lµ 478,221 tû USD. Trung Quèc ®· vît
Mü trë thµnh níc thu hót FDI sè 1 thÕ giíi.
Trong nh÷ng n¨m qua, Trung Quèc còng ®· t¹o ®îc cho m×nh nh÷ng
thÞ trêng lín vµ æn ®Þnh nh Mü, NhËt, EU, ASEAN, Hµn Quèc, §µi Loan vµ
Nga.
§îc hËu thuÉn bíi chÝnh s¸ch ®ång tiÒn yÕu, hµng ho¸ Trung Quèc rÎ
t¬ng ®èi so víi c¸c níc kh¸c, ®· thu hót ®îc ngêi tiªu dïng. NÕu nh cã t¸c
®éng tÝch cùc tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× víi nhËp khÈu, do tû gi¸
USD/NDT kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ, ®ång NDT bÞ ®Þnh gi¸ thÊp ®· lµm
c¶n trë luång hµng ho¸ vµo Trung Quèc. Hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ
nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong níc vµ c¸c
s¶n phÈm c«ng nghÖ cao nh « t«, m¸y bay…N¨m 2002, kim ng¹ch nhËp
khÈu ®¹t 295,22 tû USD cßn 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®¹t 228,41 tû USD.
Trong sè ®ã, nhËp khÈu « t« chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch nhËp
khÈu 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003, t¨ng 57% so víi cïng kú n¨m tríc.
Bªn c¹nh t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn t×nh h×nh th¬ng m¹i cña Trung Quèc,
chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn t¹i cña Trung Quèc còng tiÒm Èn nh÷ng t¸c
®éng tÝch cùc ®Õn th¬ng m¹i cña thÕ giíi , ®ã lµ nguy c¬ bïng næ l¹m ph¸t.
HiÖn nay, ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu trong sù t¨ng gi¸ cña c¸c tµi s¶n, nhÊt lµ bÊt
®éng s¶n cã nguy c¬ vît khái tµm kiÓm so¸t t¹i nh÷ng trung t©m kinh tÕ lín
nh Thîng h¶i, Th©m QuyÕn…
18
2.2.2. T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc tíi th¬ng m¹i
cña thÕ giíi
Sù æn ®Þnh cã lîi cña tû gi¸ gi÷a NDT víi c¸c ®ång tiÒn chñ chèt
kh¸c ®· gióp thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña Trung Quèc, ®e do¹ nÒn s¶n
xuÊt cña BØ, EU, NhËt, Hµn Quèc, vµ hµng lo¹t c¸c quèc gia kh¸c. Theo
nhËn ®Þnh cña nhiÒu nhµ kinh tÕ, ®©y lµ mét trong nh÷ng c¨n nguyªn g©y ra
t×nh tr¹ng gi¶m ph¸t cña hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ hµng ®Çu thÕ giíi , lµ
nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i, sù gia t¨ng
cña tû lÖ thÊt nghiÖp ë c¸c quèc gia nµy.
§iÒu nµy cã thÓ thÊy râ trong sè liÖu quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a Trung
Quèc vµ mét sè b¹n hµng chñ chèt:
- Tõ th¸ng 5 n¨m 2002 ®Õn cuèi th¸ng 5 n¨m 2003, th©m hôt th¬ng
m¹i cña Mü vµ Trung Quèc lªn ®Õn 110 tû USD, chiÕm 1/4 tæng møc th©m
hôt cña Mü. HiÖn nay, con sè th©m hôt nµy ®· t¨ng lªn 27% so víi cïng kú
n¨m ngo¸i.
- Víi EU, t×nh h×nh nµy t¬ng tù. KÓ tõ ®Çu n¨m ®Õn nay, th©m hôt th¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ EU lªn ®Õn 47 tû EURO ( 52 tû USD)
B¶ng 6: Sè liÖu xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang mét sè thÞ trêng chñ
yÕu
§¬n vÞ tÝnh: % tû USD
USA
EU
Japan
ASEAN World
China
1991 8.6
9.9
14.3
6.2
100.0(71.9)
1992 10.1
9.4
138
5.5
100.0(84.9)
1993 18.7
13.5
17.3
5.8
100.0(91.0)
1994 17.7
12.7
17.3
5.9
100.0(121.1)
1995 16.7
12.9
19.1
7.0
100.0(148.8)
1996 17.7
13.1
20.4
6.8
100.0(151.2)
1997 17.9
13.0
17.4
7.0
100.0(182.9)
1998* 20.7
15.3
16.2
6.0
100.0(183.7)
*
1999 21.5
15.5
16.6
6.3
100.0(195.2)
Nguån: www.DEI.gov.vn
Tuy nhiªn Trung Quèc còng ®îc coi lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña nhiÒu
nÒn kinh tÕ ë Ch©u ¸ . XuÊt khÈu cña Ch©u ¸ ®ang phôc håi chñ yÕu lµ do
nhu cÇu cao tõ Trung Quèc chø kh«ng ph¶i tõ Mü. Víi thÞ trêng néi ®Þa
réng lín h¬n 1,3 tû ngêi vµ sù æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, Trung Quèc
®· vµ ®ang thu hót m¹nh mÏ dßng vèn FDI vµ luång hµng ho¸ khæng lå vµo
níc nµy.
B¶ng 7: Møc t¨ng xuÊt nhËp khÈu vµ thÆng d th¬ng m¹i cña Trung
Quèc tõ n¨m 1992 ®Õn 2000
19
N¨m 1995
ChØ tiªu
XuÊt khÈu
NhËp khÈu
ThÆng d th¬ng m¹i
148,8
129,1
18,05
1996
1997
1998
§¬n vÞ tÝnh: tû ®«la
1999
2000
151,2
138,9
19,53
182,9
142,2
46,22
183,6
140,3
46,61
195,1
165,8
36,2
249,3
206,1
43,16
Nguån: Nghiªn cøu Trung Quèc sè 4 n¨m 2000
Theo Xinhua ngµy 20/08/2002, doanh thu néi ®Þa 7 th¸ng ®Çu n¨m
2002 cña Trung Quèc ®¹t 2568,3 tû NDT, t¨ng 8,6%.
C¸c nhµ m¸y cña Trung Quèc ®ang sö dông nguyªn vËt liÖu vµ phô
liÖu cña c¸c níc trong khu vùc ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu sang Mü vµ
c¸c níc kh¸c. Sù gia t¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cu¶ Trung Quèc kÐo theo sù
gia t¨ng xuÊt khÈu cña c¸c níc Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ vµo Trung Quèc.
Do kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang Trung Quèc t¨ng m¹nh nªn §µi Loan
møc t¨ng xuÊt khÈu 0,3% trong th¸ng 4/2002 so víi cïng kú n¨m tríc vµ
lÇn ®Çu tiªn sau 14 th¸ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña §µi Loan sang Hång
K«ng ( thÞ trêng trung gian gi÷a §µi Loan vµ Trung Quèc) t¨ng 7% lªn 2,6
tû USD trong khi xuÊt khÈu sang Mü gi¶m 6,4% trong th¸ng 4. Kim ng¹ch
xuÊt khÈu dÇu má sang Singapo t¨ng 6,4% trong th¸ng 4, chÊm døt 1 th¸ng
gi¶m, trong ®ã chñ yÕu lµ do xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Trung Quèc t¨ng lªn
( t¨ng 69%). Cßn víi Hµn Quèc, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Trung Quèc 3
th¸ng ®Çu n¨m 2002 t¨ng 5% trong khi xuÊt khÈu sang Mü gi¶m 7% vµ
sang EU gi¶m 11%
Cßn tæ chøc ngo¹i tÖ NhËt ( JETRO) cho biÕt bu«n b¸n gi÷a NhËt vµ
Trung Quèc 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®¹t møc kû lôc 45,1 tû USD chñ yÕu
nhê xuÊt khÈu cña NhËt sang thÞ trêng Trung Quèc t¨ng m¹nh, Trung Quèc
lµ b¹n hµng lín thø 2 cña NhËt sau Mü.
Qua c¸c sè liÖu trªn ta thÊy r»ng Trung Quèc ®ang ngµy cµng ®ãng
vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn c©ï nãi chung vµ
kinh tÕ Ch©u ¸ nãi riªng.
20
.DOC 
28 
70 
50 
