Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
ho¸ lµ mét híng ®i ®óng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu ph¸t triÓn ®· ®îc ®Æt ra.
Môc tiªu ®Æt ra ®Õn n¨m 2005 c¬ cÊu ngµnh trong GDP níc ta ®¹t ®îc lµ:
C«ng nghiÖp 38-39%, n«ng nghiÖp 20-21% vµ dÞch vô 41-42%. §Ó ®¹t ®îc
môc tiªu nµy chóng ta ®· cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó tõng bíc thùc hiÖn. §· cã rÊt
nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc, c¸c ý kiÕn cña c¸c nhµ kinh tÕ, c¸c chuyÓn gia ®·
tham gia nghiªn cøu lÜnh vùc nµy nh»m ®a ra c¸c ph¬ng híng, gi¶i ph¸p phï
hîp víi thùc tÕ.
Trªn c¬ së kinh nghiÖm cña c¸c c«ng tr×nh, c¸c bµi viÕt ®· ®îc c«ng bè. §Ò tµi
“KÕ ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 2001-2005 ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn” ®· ra ®êi trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng ý
kiÕn ®ã nh»m cô thÓ h¬n môc tiªu vµ ph¬ng híng, gi¶i ph¸p thùc hiÖn kÕ
ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 2001-2005.
Ch¬ng I: Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu
ngµnh kinh tÕ
I. C¬ cÊu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ.
Lµ tæng hîp c¸c bé phËn hîp thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mèi quan
hÖ cña c¸c bé phËn ®ã víi nhau biÓu thÞ b»ng vÞ trÝ vµ tû träng cña mçi bé
phËn ttrong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh.
C¬ cÊu kinh tÕ thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau:
- Tæng thÓ nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè cÊu thµnh hÖ thèng kinh tÕ cña mét
quèc gia.
- Sè lîng vµ tû träng cña c¸c nhãm ngµnh vµ cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh
hÖ thèng kinh tÕ trong tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®Êt níc.
- C¸c mèi quan hÖ t¬ng t¸c lÉn nhau gi÷a c¸c nhãm ngµnh, c¸c yÕu tè
híng vµo c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
2. Ph©n lo¹i c¬ cÊu kinh tÕ.
- C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ do ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt dÉn ®Õn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ ®îc chia
ra lµm 3 nhãm ngµnh c¬ b¶n N«ng nghiÖp (gåm L©m – ng nghiÖp) c«ng
nghiÖp (gåm c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ) vµ dÞch vô.
- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ (chÕ ®é së h÷u) ph©n theo tÝnh chÊt x· héi
ho¸, chia lµm 6 thµnh phÇn kinh tÕ, khu vùc Nhµ níc, khu vùc t nh©n, khu vùc
t b¶n Nhµ níc, khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi, khu vùc hîp t¸c x·.
C¬ cÊu kinh tÕ ph©n theo vïng l·nh thæ.
Dùa trªn ®Æc trng næi tréi cña tõng vïng, c¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña
yÕu tè tù nhiªn kinh tÕ – x· héi vµ lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng. C¬ cÊu l·nh
thæ chia lµm 6 vïng: vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn b¾c, vïng kinh tÕ träng
®iÓm miÒm trung, vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn nam, vïng niÒm nói phÝa b¾c,
vïng T©y nguyªn, vïng ®ång b»ng s«ng cöu long.
II. C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.
1. Kh¸i niÖm:
Lµ tæ hîp c¸c ngµnh hîp thµnh c¸c t¬ng quan tû lÖ biÓu hiÖn míi liªn
hÖ gi÷a c¸c nhãm ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¬ cÊu ngµnh ph¶n ¸nh
2
phÇn nµo tr×nh ®é ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi chung cña nÒn kinh tÕ vµ
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
2. Néi dung:
Ph©n tÝch c¬ ngµnh ngêi ta lµm 3 nhãm ngµnh chÝnh:
+ Nhãm ngµnh n«ng nghiÖp
+ Nhãm ngµnh c«ng nghiÖp
+ Nhãm ngµnh dÞch vô
- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh víi nhau, thÓ hiÖn ë vÞ trÝ cña tõng ngµnh
còng nh tû träng nÒn kinh tÕ quèc d©n, mèi quan hÖ thÓ hiÖn ë tû träng tõng
ngµnh tÝnh theo GDP, GO… vµ tÝnh theo lao ®éng, vèn ®Çu t.
- Mèi quan hÖ cung cÊp vµ trao ®æi s¶n phÈm gi÷a c¸c ngµnh.
* C¸c d¹ng c¬ cÊu vµ tÇm quan träng cña c¸c ngµnh
- C¬ cÊu n«ng nghiÖp
(1)
- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp – dÞch vô (2)
- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp – dÞch vô (3)
- C¬ cÊu c«ng nghiÖp – dÞch vô – n«ng nghiÖp (4)
- C¬ cÊu dÞch vô
(5)
VÞ trÝ c¸c ngµnh thÓ hiÖn møc ®é quan träng tõng ngµnh ®èi víi nÒn
kinh tÕ. NÕu ë d¹ng (1). C¬ cÊu lµ thuÇn n«ng th× nã lµ vÞ trÝ sè (1), d¹ng (3).
C«ng nghiÖp vÞ trÝ sè (1), d¹ng (5) dÞch vô l¹i chiÕm vÞ trÝ sè 1. C¸c ngµnh c¬
vÞ trÝ kh¸c nhau ®èi víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ cña ®Êt níc. S¾p xÕp vÞ
trÝ cña tõng ngµnh ph¶i dùa trªn 2 c¨n cø.
- Tû träng tõng ngµnh theo GDP, GO…
- VÞ trÝ vµ ph¹m vi ¶nh hëng ®Õn c¸c ngµnh kh¸c
ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, c«ng nghiÖp 36,6%, n«ng nghiÖp 24,3%, dÞch vô
39,1%, (n¨m 2000). V× vËy c«ng nghiÖp ®îc ®Æt lªn vÞ trÝ sè 1 v×: tû träng cña
níc GNP. ¶nh hëng cña c«ng nghiÖp ®Õn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i
ho¸ .
XÐt theo tÝnh chÊt cña nÒn kinh tÕ.
- C¬ cÊu kinh tÕ híng néi (khÐp kÝn, ®ãng), lµ mét d¹ng c¬ cÊu trong ®ã
nÒn kinh tÕ tæ chøc theo nhu cÇu tiªu dïng trong níc.
III. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ.
1. C¬ së lý luËn cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh.
§Þnh luËt Engel.
3
Theo ®Þnh luËt nµy khi thu nhËp cña ngêi d©n t¨ng lªn th× nhu cÇu tiªu
dïng hµng ho¸ thiÕt yÕu gi¶m xuèng vµ nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸ xa xØ t¨ng
lªn . Hµng ho¸ ®îc chia lµm 3 kh©u, hµng ho¸ thø cÊp, bµy tiªu dïng l©u bÒn
vµ hµng ho¸ xa xØ. C¸c nhµ kinh tÕ gäi l¬ng thùc, thùc phÈm lµ c¸c s¶n phÈm
thiÕt yÕu, bµng c«ng nghiÖp lµ s¶n phÈm tiªu dïng l©u bÒn vµ viÖc cung cÊp
dÞch vô lµ sù tiªu dïng cao cÊp. Do ®ã xÐt vÒ phÝa cÇu th× cÇu ®Çu vµo cña l¬ng thùc, thùc phÈm gi¶m, cÇu hµng ho¸ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng, khi thu
nhËp t¨ng.
Quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña A.Fisher.
Fisher c¸c c¸c níc cã thÓ ph©n lo¹i theo tû lÖ ph©n phèi tæng sè lao
®éng cña tõng níc vµo 3 khu vùc. Khu vùc thø nhÊt bao gåm s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, l©m nghiÖp khu vùc thø 2 gåm c«ng nghiÖp, dÞch vô Nhµ níc, dÞch vô
t nh©n. Theo Fisher tiÕn bé kü thuËt cã t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi ph©n bè lùc
lîng lao ®éng vµo 3 khu vùc nµy. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn viÖc t¨ng cêng sö
dông m¸y mãc vµ ph¬ng thøc canh t¸c míi lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kÕt
qña lµ ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu l¬ng thùc th× kh«ng cÇn lîng lao ®éng nh cò do
vËy lùc lîng lao ®éng trong khu vùc nµy gi¶m. Ngîc l¹i tû lÖ lao ®éng ®îc thu
hót vµo khu vùc thø 2 vµ thø 3 ngµy cµng t¨ng do tÝnh c¬ dÇn vÒ nhu cÇu s¶n
phÈm cña hai khu vùc nµy vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ h¬n cña viÖc ¸p dông kü thuËt
vµo khu vùc hai vµ ba.
Trong qu¸ tr×nh héi nhËp theo xu híng quèc tÕ h¸o nÒn kinh tÕ toµn
cÇu. Do sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng cao nªn c¸c níc khi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp ®Òu tËn dông lîi thÕ so s¸nh cña m×nh.
Sù ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c ®· dÉn ®Õn yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ phï hîp.
Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× xu híng lµ t¨ng tû träng c¸c ngµnh
®ßi hái dung lîng vèn, khoa häc c«ng nghÖ, gi¶m tû träng c¸c ngµnh cã dung
lîng lao ®éng cao.
2. Vai trß cña c¬ cÊu kinh tÕ ®èi víi môc tiªu vÜ m«.
Mçi ngµnh, mçi khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt cã n¨ng suÊt kh¸c nhau. Sù
®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vÜ m« lµm cho c¸c khu vùc, c¸c ngµnh cã n¨ng suÊt cao
chiÕm tû träng lín trong nÒn kinh tÕ, tÊt yÕu sÏ lµm cho s¶n lîng t¨ng lªn. Sù
®æi míi c¬ cÊu thÓ hiÖn ë sù bè trÝ l¹i nguån lùc cho c¬ cÊu míi, bè trÝ l¹i c¬
cÊu tÝch luü vµ tiªu dïng, vµ c¸c biÖn ph¸p t¹o cung, t¹o cÇu .v..v.. . §iÒu ®ã
lµm chocc nh©n tè tÝch cùc ®îc nh©n lªn, gi¶m bít mét c¸ch t¬ng ®èi nh÷ng
chi phÝ còng ®a l¹i hiÖu qu¶ nh mét sù ®Çu t. Nh vËy tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ
4
theo híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÝch hîp ®îc coi nh mét nh©n tè lµm t¨ng lªn
s¶n l¬ngl.
Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®îc thùc hiÖn trªn nhiÒu mÆt
vµ tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n trong ®ã chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hiÖn
®¹i ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ (gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ
dÞch vô) ®îc coi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh nµy.
Mét níc mµ tû träng n«ng nghiÖp chiÕm ®a sè GDP, tû lÖ lao ®éng lµm viÖc
trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp lín th× kh«ng thÓ coi lµ níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn
®îc. Qua thùc tÕ c¸c níc ph¸t triÓn cho thÊy kÓ c¶ c¸c níc mµ xuÊt khÈu n«ng
s¶n chiÕm tû träng lín trªn thÞ trêng quèc tÕ th× còng chØ chiÕm lùc lîng lao
®éng rÊt its, mµ ®iÒu chñ yÕu cña hä lµ ¸p dông khoa häc kü thuËt, hiÖn ®¹i
ho¸ n«ng nghiÖp. §iÒu ®ã dÉn ®Õn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy mét níc
muèn trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× ph¶i cã mét c¬ cÊu kinh tÕ
hîp lý.
Ph¸t triÓn kh«ng chØ lµ t¨ng trëng mµ cßn cã yÕu tè x· héi trong nã. Do
vËy c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp sÏ t¹o ®îc mét c¬ cÊu thu nhËp phï hîp. Ngêi
n«ng d©n lµm viÖc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp sÏ ®îc n©ng cao do t¨ng n¨ng
suÊt, gi¶m vÒ sè lîng lao ®éng. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn
®Ò x· héi nh c«ng b»ng, thu hÑp kho¶ng c¸ch n«ng th«n, thµnh thÞ, æn ®Þnh x·
héi…v..v..
3. Xu thÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c níc trong khu vùc.
a. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë Malaixia:
Lµ mét níc giµnh ®éc lËp tõ n¨m 1957 Malaixia b¾t ®Çu b»ng mét nÒn
kinh tÕ trong ®ã cã hai mÆt hµng chiÕm u thÕ lµ thiÕc vµ cao su. Liªn tôc thùc
hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ réng r·i c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt vµ ®¹t ®îc tèc ®é
t¨ng trëng. Trong b×nh qu©n 7% ®Õn 8% n¨m.
B»ng nh÷ng chÝnh s¸ch thiÕt thùc nh»m thu hót ®Çu t níc ngoµi vµ
ngµnh c«ng nghiÖp, sè lîng hµng xuÊt khÈu t¨ng nhanh nhÊt lµ vÒ c¸c linh
kiÖn ®iÖn tö, hµng tiªu dïng ®æ ®iÖn, s¶n phÈm dÖt vµ mÆt hµng c«ng nghiÖp
kho¸.
NÒn kinh tÕ Malaixia b¾t ®Çu phôc håi tõ n¨m 1987 liªn tôc ®Õn 1989
nhê c¶i thiÖn vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ t¨ng trëng s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp vèn
lµ níc cã nguån lùc vµ ®Êt ®ai dåi dµo, lùc lîng lao ®éng cã häc vÊn tèt vµ
m«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh, tiÕt kiÖm trong níc m¹nh h¬n, ®ñ vèn cho ®Çu t,
ngoµi ra víi chÝnh s¸ch ®Çu t níc ngoµi, kh¶ n¨ng t¨ng trëng cña Malaixia lµ
cã triÓn väng vµ tiÕp tôc thÞnh vîng.
5
2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë Trung Quèc.
Trung Quèc lµ níc réng (Thø 3 thÕ giíi) vµ ®«ng d©n c (nhÊt thÕ giíi ).
N¨m 1975 ChÝnh phñ Trung Quèc ®· v¹ch ra mét lo¹t c¸c môc tiªu kinh tÕ
míi nh»m ®a Trung Quèc lªn vÞ trÝ hµng ®Çu vÒ kinh tÕ vµo n¨m 2000 ch¬ng
tr×nh “Bèn hiÖn ®¹i ho¸” víi môc tiªu t¨ng nhanh s¶n lîng trong n«ng nghiÖp,
c«ng nghiÖp, khoa häc kü thuËt vµ quèc phßng. N¨m 1978 ch¬ng tr×nh nµy l¹i
®îc kh¼ng ®Þnh víi kÕt ho¹ch 10 n¨m. Môc tiªu lµ t¨ng thu nhËp vµ tiªu dïng
c¸ nh©n, ¸p dông nh÷ng hÖ thèng s¶n xuÊt khuyÕn khÝch c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Nh÷ng cuéc c¶i c¸ch ®em l¹i nhiÒu thµnh tùu to lín, thu nhËp quèc d©n,
s¶n lîng n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp t¨ng lªn 10% trong nh÷ng n¨m 80 thu
nhËp thùc tÕ b×nh qu©n ®Çu ngêi cña n«ng d©n t¨ng gÊp ®«i, cña ngêi d©n
thµnh thÞ t¨ng 43% Trung Quèc ®· tù tóc s¶n xuÊt ®îc ngò cèc, coi ngµnh s¶n
xuÊt ë n«ng th«n t¨ng 23% s¶n lîng n«ng nghiÖp. C¶i c¸ch c«ng nghiÖp ®·
lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng vµ hµng tiªu dïng s½n cã.
6
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu
ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 1996-2000
I. §Æc ®iÓm c¬ cÊu kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña
ViÖt Nam.
1. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸-hiÖn ®¹i ho¸.
N«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng lín 24,3% (n¨m 2000), tû träng c«ng
nghiÖp t¨ng 28,7% (1995) lªn 36,6%(2000), nhng tû lÖ t¨ng vÉn chËm. Néi bé
ba ngµnh lín c¬ cÊu cã thay ®æi nhng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu. Ngµnh n«ng
nghiÖp trång trät vÉn lµ chñ yÕu, ch¨n nu«i chØ chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá.
Ngµnh c«ng nghiÖp: C«ng nghÖ cßn l¹c hËu cha cã ®Çu t phÇn lín lµ thÕ
hÖ cò, lao ®éng cßn thñ c«ng cha quen víi t¸c phong tr×nh ®é cña c«ng nghiÖp
ho¸.
2. NÒn kinh tÕ níc ta ®· tr¶i qua giai ®o¹n t¹o tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸.
§· cã tÝch luü ban ®Çu 30% (n¨m 2000). V× vËy cÇn ph¶i ®Æt ra yªu cÇu
®· cã bíc t¨ng trëng kh¸ nhá cã ®Çu t vµo mét sè ngµnh: khai th¸c dÇu, ®iÖn,
xi m¨ng…v..v. trong thêi gian tíi cÇn ph¶i tËp trung ®Çu t ph¸t triÓn theo chiÒu
s©u: x©y dùng nhµ m¸y läc ho¸ dÇu, n©ng cao chÊt lîng c«ng nghÖ chÕ biÕn,
c«ng nghiÖp chÕ t¹o ..v…v.. nh÷ng yÕu tè nµy sÏ t¸c ®éng ®Õn c¬ cÊu theo h íng tÝch cùc.
3. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ diÖn ra trong bèi c¶nh héi nhËp.
Nhng trong giai ®o¹n ®ang hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý nh÷ng c¬ chÕ míi
®· h×nh thµnh vµ ph¸t huy t¸c dông trong khi ®ã nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý cò g©y
khã kh¨n cho qu¸ tr×nh héi nhËp vÉn cßn t¸c dông. Trong hoµn c¶nh ®ã cã thÓ
cÇn ph¶i t×m c¸c gi¶i ph¸p vµ bíc ®i trong qu¸ tr×nh qu¸ ®é ®Ó chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ.
Mét ®iÒu khã kh¨n lµ trong khi yªu cÇu cÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Ó ®¸p
øng yªu cÇu ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng th× chóng ta l¹i thiÕu nguån lùc c¬
b¶n, thiÕu vèn, tr×nh ®é lao ®éng, c«ng nghÖ, kü thuËt thÊp kÐm. V× vËy
chuyÓn dÞch c¬ cÊu ph¶i híng vµo nh÷ng ngµnh, nh÷ng mÆt mµ chóng ta cã
lîi thÕ so s¸nh míi cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn.
7
ViÖt Nam ®ang ®i vµo thêi gian c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cïng víi
nh÷ng xu thÕ lín cña thÕ giíi ®ã lµ hoµ b×nh vµ hîp t¸c, xu híng quèc tÕ ho¸
cã vai trß t¸c ®éng ngµy cµng m¹nh mÏ, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®·
thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ gi÷a c¸c quèc gia
lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ ho¸ gi÷a c¸c quèc gia lµm cho lùc lîng
s¶n xuÊt ®îc quèc tÕ ho¸ ngµy cµng cao. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái c¸c níc ®Òu
ph¶i næ lùc héi nhËp vµo xu thÕ chung, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo híng më
cöa.
* C¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta.
- Sù ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng quèc tÕ. CÇn
kh¼ng ®Þnh thÞ trêng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ tríc hÕt lµ c¬ cÊu ngµnh, bëi lÏ thÞ trêng híng dÉn, ®iÒu tiÕt c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
Bëi vËy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng trong níc
(hµng ho¸ - dÞch vô, vèn, lao ®éng, khoa häc - c«ng nghÖ ) cã t¸c ®éng m¹nh
®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
- C¸c nguån lùc vµ lîi thÕ so s¸nh cña níc ta lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ ®ã lµ:
+ Tµi nguyªn thiªn nhiªn
+ D©n sè, lao ®éng
+ Sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng
- TiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ lµm thay ®æi tû träng cña c¸c ngµnh lµm
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, kh«ng nh÷ng thÕ mµ níc c¶i t¹o ra nh÷ng nhu cÇu
míi, ®ßi hái sù xuÊt hiÖn cña mét sè ngµnh míi, s¶n phÈm míi.
Trong c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, trong giai
®o¹n tíi chóng ta nhÊn m¹nh hai yªó tè ®ã lµ yÕu tè thÞ trêng vµ yÕu tè nguån
lùc.
II. Híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2000.
1. Tû träng c¸c nhãm ngµnh lín trong GDP.
Môc tiªu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 lµ: ®Õn n¨m 2000 c¬ cÊu kinh
tÕ níc ta ®¹t chØ tiªu : c«ng nghiÖp 34-35% n«ng nghiÖp 19-20%, dÞch vô 4546% thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ giai ®o¹n 1996-2000 ®· chuyÓn
theo híng tÝch cùc. Tuy nhiªn chuyÓn dÞch c¬ cÊu vÉn cßn chËm, hiÖu qu¶ ®Çu
t cßn kÐm, cha thùc hiÖn ®îc chØ tiªu ®Æt ra cho n¨m 2000.
8
Mét sè chØ tiªu chñ yÕu giai ®o¹n 1996-2000
N¨m
§V
1996
1997
T¨ng trëng GDP
%
9,3
8,1
C¬ cÊu
%
100
100
N«ng nghiÖp (N-L-N)
%
27,8
25,8
C«ng nghiÖp & DV
%
29,7
32,1
DÞch vô
%
42,5
42,2
Gi¸ trÞ SXNN t¨ng
%
5,1
7,0
Gi¸ trÞ SXCN t¨ng
%
14,2
13,8
S¶n lîng quy thãc
%
29,2
30,6
1998
5,8
100
25,8
32,5
41,1
3,9
12,5
31,8
1999
4,8
100
25,4
34,5
40,1
7,1
10,4
34,3
2000
6,75
100
24,3
36,6
39,1
4,3
15,3
34,8
T¨ng trëng qua c¸c n¨m tõ 1996-2000 cã xu híng gi¶m dÇn tõ 19961999 9,3 ®Õn 9,8 lµ do trong nh÷ng n¨m 2000 nguyªn nh©n lµ do trong nh÷ng
n¨m nµy níc ta chÞu ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸
vµ thªm vµo ®ã lµ thiªn tai g©y thiÖt h¹i ®Õn nÒn kinh tÕ tû träng n«ng, l©m,
ng nghiÖp trong GDP ®· gi¶m tõ 27,2% n¨m 1995 xuèng cßn 19,9% n¨m
2000 trong ®ã, n«ng l©m ®· tõ 22,4% GDP gi¶m xuèng cßn 19,9% GDP, l©m
nghiÖp gi÷ ë møc 1,3% GDP vµo n¨m 2000, thuû s¶n chiÕm kho¶ng 3% GDP.
Trong n«ng nghiÖp c¬ cÊu s¶n xuÊt chuyÓn dÞch theo híng t¨ng tû träng c¸c
lo¹i s¶n phÈm c©y trång vµ vËt nu«i cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, kinh
tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn theo híng ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, t¨ng tû träng cña
c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m s¶n xuÊt thuÇn n«ng.
Tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm trong GDP ®· tõ 28,8% n¨m
1995 t¨ng lªn 36,6% n¨m 2000. Trong ®ã c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c tõ
4,8% GDP lªn 9,5% GDP, c«ng nghiÖp chÕ t¸c tõ 15,0% GDP lªn 17,8% GDP,
c«ng nghiÖp ®iÖn, ga, níc b×nh qu©n kho¶ng 2,9% GDP.
Tû träng c¸c ngµnh dÞch vô trong GDP ®· tõ 44,1% n¨m 1995 xuèng
cßn 39,1% n¨m 2000 trong ®ã th¬ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 14,5% GDP, kh¸ch
s¹n nhµ hµng chiÕm 3,2% GDP, vËn t¶i, th«ng tin chiÕm 4% GDP, kinh doanh
tµi s¶n, dÞch vô t vÊn chiÕm 4,3% GDP, tµi chÝnh tÝn dông chiÕm 1,9% GDP,
qu¶n lý Nhµ níc 2,7%.
Tuy tû träng ngµnh c«ng nghiÖp cã gi¶m nhng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi l¹i t¨ng
qua c¸c n¨m tõ sè lîng l¬ng thùc quy thãc tõ 29,2 triÖu tÊn n¨m 1996 t¨ng lªn
34,8 triÖu tÊn n¨m 2000 chÝnh thµnh tùu ®ã mµ níc ta lµ mét trong sè nh÷ng
níc ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc, vµ ®øng vÞ trÝ thø 2 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu
g¹o. S¶n lîng mét sè ngµnh n«ng s¶n quan träng nh cµ phª, cao su t¨ng qua
c¸c n¨m.
Riªng ngµnh dÞch vô ®· cã tû träng gi¶m qua c¸c n¨m nhng nã l¹i phï
hîp víi thùc tÕ. N¨m 2000 níc ta ®· t¹o ®îc tiÒn ®Ò cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn
®¹i ho¸, cã tÝch luü ban ®Çu, tû lÖ tÝch luü so víi n¨m 1996: 25,3, n¨m 1997 lµ
9
26,2 n¨m 1998 lµ 27,9 n¨m 1999 lµ 26,8 vµ n¨m 2000 lµ 28,7. N¨m n¨m thùc
hiÖn 1996-2000 lµ 26,8, nhng chóng ta ®ang cÇn tû lÖ tÝch luü cao h¬n n÷a ®Ó
tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸ tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
nhanh h¬n gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn 5 n¨m 1996 - 2000 c«ng
nghiÖp t¨ng 13,9% n«ng nghiÖp t¨ng 5,6%. V× vËy gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp ngµy cµng chiÕm tû träng lín trong GDP vµ cã vÞ trÝ ngµy cµng quan
träng trong c¬ cÊu c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp - dÞch vô.
Trong c¬ cÊu kinh tÕ h×nh thµnh mét sè s¶n phÈm míi, mét sè s¶n phÈm
khèi lîng lín nh khai th¸c dÇu khÝ n¨m 2000 lµ 16,5 triÖu tÊn, l¾p r¸p « t«
tæng c«ng suÊt hiÖn cã lµ 132.860 xe/n¨m, l¾p r¸p xe m¸y cã5 doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi40 c¬ së trong níc. Tæng c«ng suÊt m¹ch in 78 triÖu
chiÕc. §Õn nay ®· cã 62 doanh nghiÖp s¶n xuÊt xi m¨ng 14 doanh nghiÖp s¶n
xuÊt thÐp x©y dùng. NhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng nhanh khèi lîng lín
nh s¨m lèp « t« t¨ng gÇn 55% n¨m, thÐp t¨ng 30% n¨m, dÇu th« 19,8% n¨m,
xi m¨ng, ®éng c¬ 16% n¨m, bia 21% n¨m, b«ng xá t¨ng 23% n¨m.
DÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng ph¸t triÓn manh, Ng©n hµng tµi chÝnh ®ang
ngµy cµng n©ng cao vai trß cña m×nh trong hÖ thèng kinh tÕ.
Tuy c¬ cÊu ngµnh níc ta ®· chuyÓn dÞch theo híng c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ t¨ng tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP, gi¶m tû
träng ngµnh n«ng nghiÖp trong GDP, nhng c¬ cÊu vÉn chuyÓn dÞch chËm.
Trong 5 n¨m 1996-2000 tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP,
gi¶m tû träng ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm gÇn 80% d©n sè vµ 63% lùc lîng lao
®éng.
Trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 1996-2000 cha x¸c
®Þnh ®îc s¶n phÈm mòi nhän, s¶n phÈm thÕ m¹nh dùa trªn lîi thÕ so s¸nh.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghÖ cßn chËm, ®Æc biÖt lµ nhãm ngµnh c«ng
nghiÖp víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp then chèt nh c«ng nghiÖp c¬ khÝ th× l¹c
hËu 50-100 n¨m so víi níc ph¸t triÓn 30-50 n¨m so víi níc trung b×nh. Møc
c¬ giíi ho¸ c«ng nghiÖp 62%, n«ng nghiÖp 19% hÖ sè ®æi míi <10%.
C¬ cÊu kinh tÕ vÉn biÓu hiÖn lµ mét níc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp cha
chiÕm ®îc vÞ trÝ quyÕt ®Þnh ®èi víi nÒn kinh tÕ.
2. Tû träng lao ®éng trong c¸c nhãm ngµnh.
Híng chuyÓn dÞch lao ®éng cña níc ta lµ gi¶m tû lÖ lao ®éng lµm viÖc
trong n«ng nghiÖp, t¨ng tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ
dÞch vô. Qua thùc hiÖn kÕ ho¹ch 1996-2000 c¬ cÊu lao ®éng cña níc ta vÉn
tËp trung chñ yÕu ë n«ng nghiÖp víi tû lÖ 63%, c«ng nghiÖp 14% vµ dÞch vô
10
21%. Lîng lao ®éng trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô qu¸ Ýt so víi lîng lao ®éng
trong n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c lao ®éng trong c«ng nghiÖp th× tû lÖ qua ®µo t¹o
cßn rÊt nhá lùc lîng lao ®éng phæ th«ng cßn chiÕm ®a sè.
Trong n«ng nghiÖp lao ®éng chñ yÕu lµ lµm n«ng nghiÖp cha ph¸t triÓn
c¸c nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ, phêng nghÒ, ®ang mÊt dÇn. Lùc
lîng lao ®éng n«ng nghiÖp 63% nhng thùc giê lµm viÖc n«ng nghiÖp qu¸ Ýt ®a
sè di chuyÓn ra thµnh thÞ lµm nghÒ phô.
T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c lÜnh vùc giai ®o¹n
1996-2000
N¨m
1995
1996 1997 1998 1999 2000
C«ng nghiÖp vµ dÞch vô
13,25
12,93 12,52 12,72 12,50 14
N«ng nghiÖp
69,74
69,22 68,78 68,78 68,27 63
DÞch vô
17,02
17,85 18,7 19,01 20,0
21
C¬ cÊu lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô kh«ng æn ®Þnh qua c¸c
n¨m, tÝnh c¶ giai ®o¹n th× n¨m 2000 tû lÖ lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp
t¨ng 0,75% nhng t¨ng gi¶m qua c¸c n¨m/
Tû träng lao ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp tuy cã gi¶m qua c¸c n¨m,
n¨m 2000 gi¶m 6,74% nhng vÉn chiÕm tû träng lín 63% (n¨m 2000) tû träng
lao ®éng trong ngµnh dÞch vô n¨m 2000 t¨ng 3,98% so víi n¨m 1995.
Trong thêi kú 1996-2000 chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng theo híng tÝch
cùc, gi¶m tû träng lao ®éng trong n«ng nghiÖp t¨ng tû träng lao ®éng trong
lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Tuy nhiªn sù chuyÓn dÞch nµy cßn rÊt chËm
cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ tû träng
lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vÉn lín h¬n 50% trong tû träng lao ®éng
®iÒu nµy chøng tá níc ta vÉn lµ mét níc n«ng nghiÖp tû lÖ lao ®éng lµm viÖc
trong nhiÒu lÜnh vùc n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu.
3. Híng vµ tû träng vèn ®Çu t.
Vèn ®Çu t lµ mét yÕu tè quan träng t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ. Trong giai ®o¹n 1996-2000 c¬ cÊu vèn ®Çu t vµo ba nhãm ngµnh lín
®· cã sù chuyÓn dÞch theo híng t¨ng dÇn tû träng vèn ®Çu t vµo khu vùc n«ng
nghiÖp vµ c«ng nghiÖp gi¶m dÇn tû träng vèn ®Çu t vµo ngµnh dÞch vô. C¬ cÊu
vèn ®Çu t qua c¸c n¨m.
N¨m
1995
1996
1997
2000
C«ng nghiÖp vµ dÞch vô
8,0
7,4
7,4
11,5
N«ng nghiÖp
30,6
41,6
41,6
43,7
DÞch vô
55,4
51,0
51,0
44,8
11
Tû träng vèn ®Çu t trong n«ng nghiÖp trong tæng vèn ®Çu t x· héi ®·
t¨ng tõ 8,0% n¨m 1995 lªn 11,5% n¨m 2000 cïng víi nã lµ tû träng vèn ®Çu t
cho lÜnh vùc c«ng nghiÖp t¨ng tõ 36,6% n¨m 1995 lªn43,7% n¨m 2000 ngµnh
dÞch vô gi¶m tõ 53,4% xuuèng 44,8% n¨m 2000.
Tuy tû träng vèn ®Çu t ®· cã thay ®æi theo híng hîp lý nhng tû träng
vèn giµnh cho dÞch vô vÉn cßn cao n¨m 2000 lµ 44,8%.
Trong néi bé tuy ngµnh ®· cha cã c¬ cÊu hîp lý: nh chó träng ®Çu t vµo
ngµnh ch¨n nu«i, ®Çu t vµo c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp mòi nhän, träng ®iÓm.
Trong thêi gian tíi cÇn chó träng ®Çu t vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
IV. Nh÷ng nhËn xÐt qua qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
giai ®o¹n 1996-2000.
1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc.
Trong thêi kú kÕ ho¹ch 1996-2000 c¬ cÊu kinh tÕ ®· chuyÓn dÞch theo
híng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. Híng chuyÓn dÞch ®ã lµ ®óng víi yªu
cÇu qua qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ã lµ gi¶m tû träng GDP
t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng trong GDP.
Tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c nhãm ngµnh lín cña nÒn kinh tÕ kh¸c nhau
t¨ng trëng nhanh nhÊt thuéc lÜnh vùc c«ng nghiÖp sau ®Õn lµ dÞch vô vµ thÊp
nhÊt lµ c«ng nghiÖp.
2. C¬ cÊu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu néi bé trong tõng nhãm ngµnh kinh tÕ.
a. Ngµnh n«ng nghiÖp.
Trong thêi kú 1996-2000 c¬ cÊu n«ng nghiÖp ®· cã chuyÓn biÕn tÝch
cwch theo híng gi¶m dÇn tû träng trong GDP n¨m 1996: 27,8% n¨m 1997
25,8% n¨m 1999 lµ 25,4% n¨m 2000 lµ 23,4% tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n c¶
thêi kú lµ 5,48% . Tuy tû träng trong GDP cã gi¶m nhng t¨ng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi.
S¶n lîng quy thãc t¨ng qua c¸c n¨m 1996; 29,2%, 1997 30,6%; 1998 31,8%;
sè lîng l¬ng thùc t¨ng 1,6 triÖu, b×nh qu©n /n¨m.
Sè lîng ch©u, bß, lîn t¨ng qua c¸c n¨m
§¬n vÞ: Ngh×n con
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
Tr©u
2962,8
29,5
2943,6
2951,4
2955,7
Bß
3638,9 38000,0
3904,8
3987,3
4063,6
Lîn
16306,4 16921,7 17635,9 18132,4 18885,8
12
C¬ cÊu kinh tÕ trong néi bé khu vùc n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n thêi
kú 1996-2000 tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo híng gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp,
gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng – l©m nghiÖp t¨ng 5,7%. T¨ng dÇn tû träng ngµnh thuû
s¶n æn ®Þnh tû träng ngµnh l©m nghiÖp nh gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña mçi ngµnh vÉn
t¨ng dÇn víi nhÞp ®é kh¸c nhau. N«ng nghiÖp 5,7%, n«ng l©m 0,4%, ng 8,4%
n«ng nghiÖp võa chiÕm tû träng lín võa cã xu híng gi¶m nhÑ trong c¬ cÊu gi¸
trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû s¶n. Trong kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000. N«ng
nghiÖp gi¶m 1% tõ 84,8% 1996 xuèng cßn 83,8% n¨m 2000. Nguyªn nh©n lµ
do trong nh÷ng n¨m võa qua n«ng nghiÖp ®îc mïa nhÊt lµ s¶n xuÊt l¬ng thùc
nªn tuy cã gi¶m trong c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng – l©m – thuû s¶n nhng vÉn t¨ng
gi¸ trÞ tuyÖt ®èi.
L©m nghiÖp võa chiÕm tû träng nhá võa kh«ng æn ®Þnh thÊt nhÊt lµ
1997 vµ 1998 5,5% cao nhÊt lµ n¨m 1996 vµ 2000 lµ 6%. HiÖn nµy tû lÖ chÆt
ph¸ rõng lÊy gç vÉn cßn phæ biÕn nªn ua cè g¾ng cña 3 n¨m 1998,1999,2000
Nhµ níc cã ch¬ng tr×nh trång míi 5 triÖu ha rõng nhng còng chØ b»ng tû lÖ
n¨m 1996. Ngµnh thuû s¶n t¨ng dÇn tû träng trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt
n«ng – l©m – ng nghiÖp n¨m 96; 9,2%, n¨m 97; 9,9%, n¨m 98; 10% vµ n¨m
2000 lµ 10,2%. Trong giai ®o¹n 1996-2000 tû lÖ tuy c¬ cÊu gi¸ trÞ thuû s¶n
trong nhãm ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng 1% nguyªn nh©n do Nhµ níc chó träng
®Çu t vµo khai th¸c vµ chÕ biÕn thuû s¶n vµ hiÖn nay ®©y lµ ngµnh thÕ m¹nh
xuÊt khÈu cña níc ta.
Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy trong c¬ cÊu néi bé nhãm ngµnh n«ng nghiÖp
th× n«ng nghiÖp vÉn chiÕm vÞ trÝ ®éc t«n trong c¬ cÊu cßn tû träng l©m nghiÖp
kh«ng æn ®Þnh vµ chiÕm tû lÖ nhá ®iÒu ®ã ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng ph¸ rõng hiÖn
nay. Tû träng ngµnh thuû s¶n t¨ng ®iÒu nµy cho thÊy ngµnh nµy ®ang cã nhiÒu
høa hÑn. Thuû s¶n lµ mét träng ba mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc n¨m 96 ®¹t
695,5 triÖu USD t¨ng dÇn qua c¸c n¨m vµ ®· ®¹t vît møc kÕ ho¹ch (1-1,1) lµ
1479 triÖu ®« lµ n¨m 2000 s¶n lîng thuû s¶n còng vît møc kÕ ho¹ch (1,6-1,7
triÖu tÊn) n¨m 2000 ®¹t 2,15 triÖu tÊn.
Sù thay ®æi c¬ cÊu nhãm ngµnh c«ng nghiÖp níc ta ®· bíc ®Çu ph¸t huy
®îc lîi thÕ gi÷a c¸c ngµnh nhng sù chuyÓn dÞch cßn chËm.
C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp (theo nghÜa hÑp) nãi chung hiÖn nay vÉn chñ
yÕu lµ hai ngµnh ch¨n nu«i vµ trång trät, c¬ cÊu cã chuyÓn dÞch theo híng
t¨ng tû träng ch¨n nu«i nhng t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ.
N¨m
Trång trät
Ch¨n nu«n
DÞch vô
1995
80,4
16,6
3,0
1996
80,5
16,6
2,9
13
1997
1998
1999
80,5
80,4
80,6
16,7
16,9
16,8
2,8
2,7
2,6
Tû träng ngµnh ch¨n nu«i/ngµnh n«ng nghiÖp n¨m 2000 ®¹t 17,3%
kh«ng ®¹t ®îc møc kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 30-35%.
C¬ cÊu ngµnh trång trät chuyÓn dÞch theo híng t¨ng tû träng c©y c«ng
nghiÖp trong tæng gi¸ trÞ ngµnh trång trät nhng t¨ng chËm vµ kh«ng ®¹t ®îc
møc kÕ ho¹ch ®Ò ra cho n¨m 2000 lµ 45%.
N¨m
1995 1996 1997 1998 1999 2000
Tû träng c©y CN/trång trät(%)
16
21
21,8 22,5
23
23,7
Theo b¶ng trªn sau 5 n¨m tû träng ngµnh n«ng nghiÖp t¨ng tõ 80,4%
(1995) lªn 80,6% n¨m 1999. VÉn chiÕm tuyÖt ®èi, ngµnh ch¨n nu«i t¨ng tõ
16,6% n¨m 1995 lªn 16,8% n¨m 1999, t¨ng 0,2% ngµnh dÞch vô gi¶m xuèng
tõ 3,0% n¨m 1995 cßn 2,6% n¨m 1999 gi¶m 0,4%.
C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp (theo nghÜa hÑ) vÉn cha cã chuyÓn dÞch theo
híng c«ng nghiÖp ho¸, tû träng ch¨n nu«i vµ dÞch vô cßn qu¸ nhá so víi trång
trät, ch¨n nu«i hiÖn nay vÉn chØ tËp trung lÊy søc kÐo chø cha chó träng vµo
ch¨n nu«i lÊy thÞt vµ da.
C¬ cÊu c©y trång vËt nu«i kh«ng cã sù thay ®æi ch¨n nu«i cha tr¸nh ®îc
ra khái trång trät ®Ó trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt ®éc lËp.
Tû träng c©y c«ng nghiÖp trong ngµnh trång trät t¨ng qua c¸c n¨m.
N¨m 2000 t¨ng so víi n¨m 1996 lµ 2,7% nhng tèc ®é t¨ng nµy cßn chËm vµ
thùc hiÖn cßn qu¸ thÊp so víi kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 45% gi¸ trÞ c©y c«ng nghiÖp
trong ngµnh trång trät.
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh trång trät ®ãng gãp chñ yÕu lµ s¶n xuÊt l¬ng
thùc kho¶ng 64% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh trång trät.
C¬ cÊu c©y ¨n qu¶ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· sót gi¶m (tõ 10% n¨m
1995 xuèng cßn 8,0% n¨m 1999) do t¸c ®éng cña thÞ trêng, chóng ta cha t×m
®îc ®Çu ra xuÊt khÈu cho c©y ¨n qu¶ vµ ®Þnh híng thÞ trêng cho chóng.
C¬ cÊu ngµnh ch¨n nu«i: gi¸ trÞ s¶n lîng t¨ng tõ 13629,2% tû ®ång n¨m
1995 lªn 17337 tû ®ång n¨m 1999, s¶n lîng thÞt lîn h¬i n¨m 2000 ®¹t 14 triÖu
t¸n b»ng 1,4 lÇn so víi n¨m 1995, tû träng gi¸ trÞ gia sóc kh«ng thay ®æi nhiÒu
qua c¸c n¨m. N¨m 1995 lµ 65% n¨m 1999 lµ 65%. C¬ cÊu ngµnh ch¨n nu«i
kh«ng cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ.
Nh÷ng thµnh tùu ngµnh n«ng nghiÖp ®¹t ®îc lµ hÕt søc quan träng ®èi
víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc gi¸
trÞ tuyÖt ®èi t¨ng qua c¸c n¨m. Nhng ®ã lµ chØ so víi nÕn n«ng nghiÖp l¹c hËu
14
tù tóc, tù cÊp cßn trong yªu cÇu míi cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ th× tû träng
ngµnh n«ng nghiÖp trong GDP gi¶m dÇn mÆc dï vËy nhng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi l¹i
ph¶i t¨ng ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng nhu cÇu l¬ng thùc, thùc phÈm. §øng tríc yªu
cÇu ®ã, ngµnh n«ng nghiÖp ph¶i cã mét c¬ cÊu hîp lý h¬n ®Ó t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, t¨ng thêi gian lµm viÖc trong n¨m (khi tû lÖ lao ®éng trong n«ng
nghiÖp gi¶m dÇn). Nhµ níc ®· t¹o ra ®îc sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm theo
híng ®a d¹ng h¬n víi nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ cã hai mÆt hµng chñ
lùc ®Ó xuÊt khÈu, cµ phª chiÕm 8,4% thÞ phÇn vµ ®øng thø 3 trªn thÕ giíi. G¹o
®øng thø 2 trªn thÕ giíi.Trong n«ng nghiÖp ®· bíc ®Çu chó ý ®Õn khu vùc dÞch
vô vµ ch¨n nu«i.
b. Ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng.
Giai ®o¹n 1996-2000 nhÞp ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh
qu©n hµng n¨m lµm 13,5% kÕ ho¹ch trong ®ã n¨m 1996 lµ 14,2 n¨m 1997;
13,8 n¨m 1998 lµ 12,5% kÕ ho¹ch n¨m 1999 lµ 11,6% lµ 15,7%. C¬ cÊu gi¸
trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong GDP ngµy cµng t¨ng, cao nhÊt lµ n¨m 2000 ®¹t
36,6% trong tæng GDP vµ thÊp nhÊt lµ n¨m 1996 lµ 29,7% trong 5 n¨m tû
träng c«ng nghiÖp trong GDP t¨ng 6,9%.
Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp tiÕp tôc tæ chøc vµ s¾p xÕp l¹i, lùa chän c¸c
s¶n phÈm u tiªn vµ cã lîi thÕ, ®æi míi c«ng nghÖ, ®¹t chÊt lîng cao h¬n, ®¸p
øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu. N¨ng suÊt s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c«ng
nghiÖp t¨ng kh¸: n¨m 2000 so víi n¨m 1995 c«ng suÊt ®iÖn gÊp 1,5 lÇn (t¨ng
2.715 MW); xi m¨ng gÊp 2,1 lÇn (t¨ng 8,2 triÖu tÊn) ph©n bãn gÊp trªn 3,0 lÇn
t¨ng (1,5 triÖu tÊn); thÐp gÊp 1,7 lÇn t¨ng 1,0 triÖu tÊn, mÝa ®êng gÊp 5 lÇn
t¨ng 60.000tÊn/ngµy.
S¶n lîng mét sè s¶n phÈm quan träng t¨ng nhanh. N¨m 2000 so víi
n¨m 1995: DÇu th« gÊp 2,1 lÇn, ®iÖn gÊp 1,8 lÇn, than s¹ch h¬n 10 triÖu tÊn
trong ®ã xuÊt khÈu trªn 3,0 triÖu tÊn , thÐp gÊp 3 lÇn, xi m¨ng gÊp 2 lÇn, v¶i
c¸c lo¹i gÊp 1,5 lÇn, giÊy c¸c lo¹i gÊp 1,7 lÇn.
C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp ®· cã chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ, h×nh thµnh mét
sè s¶n phÈm mòi nhän ®Õn n¨m 2000 c«ng nghiÖp khai th¸c dÇu th« chiÕm
kho¶ng 11,2% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thùc
phÈm vµ ®å uèng chiÕm kho¶ng 20%, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ®iÖn, khÝ ®èt, h¬i
níc chiÕm kho¶ng 5,4% c«ng nghiÖp khai th¸c tõ 4,8% n¨m 1995 trong GDP,
c«ng nghiÖp chÕ t¸c tõ 15,0% n¨m 1995 lªn 18,7% n¨m 2000 trong tæng gi¸
trÞ c«ng nghiÖp. C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh«ng
cã sù chuyÓn biÕn lín. C¬ cÊu tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn b»ng tæng gi¸ trÞ
15
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp n¨m 1995 lµ 80,5% n¨m 1998 lµ 79,3% vµ n¨m 2000 lµ
80%.
Tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong GDP
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
% trong GDP
14,99
15,18
16,48
17,15 17,59
ChØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn ®Êt níc liªn quan ®Õn chuyÓn dÞch
c¬ cÊu lµ tû träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong GDP qua b¶ng trªn ta thÊy tû
träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong GDP níc ta cßn thÊp kho¶ng tõ 15-18%
tæng s¶n phÈm quèc d©n vµ chuyÓn dÞch cßn chËm. §iÒu ®ã chøng tá ViÖt
Nam ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
C¬ cÊu c«ng nghiÖp vµ x©y dùng
N¨m
1995
1996
1997
1998
1999
C«ng nghiÖp & x©y dùng
100
100
100
100
100
C«ng nghiÖp
76
78
79,6
82,2
84,2
X©y dùng
24
22
20,4
17,8
15,8
C¬ cÊu néi bé ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chuyÓn dÞch theo híng
t¨ng dÇn tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ gi¶m dÇn tû träng ngµnh x©y dùng
tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chuyÓn dÞch c¬ cÊu
gi÷a hai ngµnh nµy lµ nhanh, ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 1999 t¨ng 8,2% so víi
n¨m 1995 vµ ngµnh x©y dùng gi¶m t¬ng øng trong cïng thêi kú. Tuy tû träng
ngµnh x©y dùng cã gi¶m nhng Nhµ níc ®· vµ ®ang chó träng ®Çu t x©y dùng
c¬ së h¹ tÇng.
C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp theo nghÜa hÑp vµ vÊn ®Ò chuyÓn dÞch cã thÓ
xÐt theo 4 nhãm.
Nhãm ngµnh thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng, ngµnh nµy thêi gian qua
cã chuyÓn ®æi m¹nh mÏ, c¸c gi¸ trÞ c«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ ®· h×nh thµnh.
Nhãm ngµnh khai th¸c vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm th«. Trong giai ®o¹n 19962000 s¶n lîng c«ng nghiÖp ®Òu dùa vµo nhãm ngµnh nµy lµ chÝnh. Môc tiªu
®Ò ra cho kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 lµ 16 triÖu tÊn dÇu (16%) th«, 4000 tû
m3 khÝ vµ 10 triÖu tÊn than s¹ch. Thùc hiÖn giai ®o¹n 1996-2000 ®· vît møc
kÕ ho¹ch ®èi víi s¶n phÈm dÇu th« vµ than.
Ngµnh vËt liÖu x©y dùng
N¨m
1996
1997
1998
1999
2000
DÇu th«
8,8
10
12,5
15,5
16,3
KhÝ
285
600
900
1300
1600
Than s¹ch
9,8
11,3
11,6
9,6
10,9
Qua b¶ng trªn ta thÊy khai th¸c cã møc t¨ng trëng cao v× vËy nã chiÕm
tû träng ngµy cµng lín trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
16
Nhãm ngµnh chÕ biÕn vµ l¾p r¸p hiÖn nay t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm
cho ngêi lao ®éng nhng nã l¹i chØ lµ ngµnh mµ gi¸ trÞ míi chØ dïng l¹i ë gi¸ trÞ
gia c«ng.
Trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn l¬ng thùc, thùc phÈm vµ ®å uèng chiÕm kho¶ng 20% tæng gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng
nghiÖp. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 ®¹t 707,8 tû KWh ®iÖn 5,91 tÊn
thÐp c¸n, 3792 ngh×n tÊn giÊy, 48 triÖu tÊn xi m¨ng vµ 4133 ngh×n tÊn ®êng.
S¶n lîng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn quan träng t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, n¨m
2000 so víi n¨m 1996.
ThÐp t¨ng 0,84 triÖu tÊn, ph©n l©n t¨ng 263 ngh×n tÊn, v¶i t¨ng 91 triÖu
m, xi m¨ng t¨ng 6,9 triÖu tÊn… gi¸ trÞ vµ s¶n l îng cña ngµnh chÕ biÕn t¨ng
nhanh nªn nã ®ang chiÕm mét vÝ trÝ quan träng trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp vµ chiÕm tû lÖ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng
t¨ng.
Nhãm ngµnh chÕ t¹o s¶n phÈm kü thuËt cao (m¸y mãc, ®iÖn tö, ho¸
chÊt…) cã thÓ coi lµ b¾t ®Çu. HiÖn t¹i c¬ cÊu gi¸ trÞ trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp cña nhãm ngµnh nµy cßn chiÕm tû träng thÊp, ngµnh chÕ t¹o m¸y
n¨m 2000 chiÕm 1,47% ngµnh ®iÖn tö chiÕm 2% tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh
c«ng nghiÖp, cã thÓ coi nhãm ngµnh nµy lµ míi b¾t ®Çu. C¬ cÊu nhãm ngµnh
nµy ®ang ë møc ®uèi do mét sè lý do chñ yÕu, nhãm ngµnh nµy phô thuéc
nhiÒu vµo ®Çu t tµi chÝnh, ngoµi ra cßn v× sù tôt hËu cña n¨ng lùc nghiªn cøu
c¬ b¶n vµ nghiªn cøu øng dông tû träng trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp.
Nh×n chung th× møc t¨ng trëng c«ng nghiÖp lµ ®Òu t¨ng nhng c¬ cÊu th×
qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch cha m¹nh/
C¬ cÊu c¸c ngµnh cßn dµn tr¶i, cha cã ngµnh mòi nhän lµm trôc cho sù
ph¸t triÓn.
C¬ cÊu ph©n bè cha hîp lý trong khi c¬ së h¹ tÇng cho c¸c khu vùc
c«ng nghiÖp lín ®ang thõa n¨ng lùc. (Qu¸ nhiÒu khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng
nghiÖp kh«ng lÊp ®Çy ®îc) th× c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m s¶n cha ®îc chó
träng ®óng møc, c¸c ngµnh nµy chØ dïng l¹i ë s¶n phÈm th«. T×nh tr¹ng xuÊt
nguyªn liÖu thÊp vÒ thµnh phÈm diÔn ra phæ biÕn còng chÝnh v× lý do nµy mµ
c¬ cÊu n«ng nghiÖp kh«ng thÓ chuyÓn dÞch nhanh ®îc.
c. Ngµnh dÞch vô:
Th¬ng m¹i – dÞch vô lµ mét trong nh÷ng ngµnh quan träng trong c¬
c¸u kinh tÕ cña níc ta, giai ®o¹n 1996-2000 dÞch vô chiÕm mét tû träng lín
nhÊt trong c¬ cÊu GDP. N¨m 1996 chiÕm 42,5% n¨m 1997, 42,2% n¨m 1998
17
chiÕm 41,7% n¨m 1999 40,1%, n¨m 2000 lµ 39,1%. V× thÕ c¬ cÊu ngµnh thm
– dÞch vô t¨ng 6,8% n¨m. Tû träng ngµnh dÞch vô trong GDP ®· gi¶m tõ
44,1% n¨m 1995 xuèng cßn 39,1% n¨m 2000. Trong ®ã th¬ng nghiÖp chiÕm
14,5% GDP kh¸ch s¹n nhµ hµng chiÕm 3,2% GDP, vËn t¶i th«ng tin chiÕm 4%
GDP, kinh doanh tµi chÝnh, dÞch vô t vÊn chiÕm 4,3% GDP, tµi chÝnh tÝn dông
chiÕm 1,9% gd, qu¶n lý Nhµ níc 2,7%.
Ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n h¬n, tæng møc b¸n
lÎ t¨ng b×nh qu©n 6,2% n¨m. Tæng doanh thu du lÞch t¨ng 9,7% n¨m khèi lîng
hµng ho¸ lu©n chuyÓn t¨ng 12% n¨m vµ hµnh kh¸ch 5,5% n¨m. DÞch vô bu
chÝnh viÔn thong cã gi¸ trÞ doanh thu t¨ng 11,3%. DÞch vô tcm kiÓm to¸n,
Ng©n hµng, b¶o hiÓm t¨ng 7,0% n¨m.
Cã chuyÓn biÕn m¹nh mÏ nhÊt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, Ng©n hµng bu
chÝnh viÔn th«ng ®¸p øng nhu cµu t¨ng trëng kinh tÕ vµ phôc vô ®êi sèng, tõng
bíc n©ng cao chÊt lîng phôc vô. Ngµnh th¬ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸ gãp phÇn
®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ trong c¶ níc. ngµnh du
lÞch ph¸t triÓn m¹nh dÞch vô vËn t¶i c¬ b¶n ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®i l¹i vµ vËn
chuyÓn hµng ho¸.
C¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 5 n¨m ®¹t trªn 51,6 tû
USD t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 21%, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi
mét bíc tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng n«ng – l©m thuû s¶n
cã xu híng gi¶m dÇn tõ 42,3% n¨m 1996 xuèng cßn30% n¨m 2000, tû träng
cña nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp t¨ng t¬ng øng tõ 29% lª 34,3% nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n tõ
28,7% lªn 35,7%.
Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu 5 n¨m kho¶ng 61 tû USD t¨ng b×nh qu©n
kho¶ng 13,3 tû träng hµng tiªu dïng trong tû lÖ nhËp khÈu gi¶m tõ 13% n¨m
1996 xuèng cßn 5,2% n¨m 2000.
Trong nhãm hµng t liÖu s¶n xuÊt, nhãm m¸y mãc thiÕt bÞ ®éng c¬ vµ
phô tïng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y/
VÒ c¬ cÊu thÞ trêng: ThÞ trêng ngoµi níc ®îc më réng theo híng ®a
d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸. C¬ cÊu thÞ trêng ngoµi níc nh sau. ThÞ trêng nhËp
khÈu, riªng thÞ trêng c¸c níc ASEAN t¬ng øng chiÕm trªn 18% xuÊt khÈu vµ
29% nhËp khÈu. Trªn mét sè thÞ trêng kh¸c nh EU , Ch©u Mü, trung ®«ng,
hµng xuÊt khÈu cña ta ®· cã mÆt vµ tû träng t¨ng dÇn.
Níc ta cã 5 b¹n hµng lín khu vùc Ch©u ¸. NhËt B¶n 20% tæng kim
ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, Xingapore 17%, Hång K«ng 10%, Hµn Quèc 9% vµ
§µi Loan 7%.
18
C¬ cÊu cña mét sè ngµnh du lÞch ®îc ®Çu t ph¸t triÓn viÔn th«ng 29,6%
tæng ®Çu t x©y dùng bu chÝnh viÔn th«ng, ngµnh Ng©n hµng tµi chÝnh vµ ngµnh
dÞch vô du lÞch cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc.
Ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ®îc t¸c lµm 2 lÜnh vùc bu chÝnh vµ viÔn
th«ng. Cïng víi sù ph¸t triÓn ngµnh viÔn th«ng lu«n cã tèc ®é ph¸t triÓn
nhanh h¬n ngµnh bu chÝnh, chiÕm tû träng ngµy cµng cao trong ngµnh bu ®iÖn
c¸c lÜnh vùc ®Çu t vµ doanh thu. Trong nh÷ng n¨m qua ngµnh bu chÝnh – viÔn
th«ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Tæng sè
m¸y ®iÖn tho¹i n¨m 1995 lµ 770.000 m¸y ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lµ h¬n 2 triÖu
m¸y mËt ®é m¸y/100 d©n n¨m 1995 lµ 1,04 ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn 4
m¸y/100 trªn 85% sè x· ®· cã m¸y ®iÖn tho¹i.
C¬ cÊu bu chÝnh – viÔn th«ng kh«ng t¸ch rêi mµ hiÖn nay ®· cã sù
chuyÓn sang c¬ cÊu míi, bu chÝnh vµ viÔn th«ng phèi hîp hoµ nhËp vµo nhau,
thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. Mét sè dÞch vô xuÊt hiÖn lµ do cã sù kÕt hîp
gi÷a bu chÝnh vµ viÔn th«ng nh dÞch vô ®iÖn hoa, chuyÓn tiÕn nhanh. ChuyÓn
dÞch c¬ cÊu cßn thÓ hiÖn ë chç chuyªn m«n ho¸ ph©n ngµnh hÑp h¬n nh»m
phôc vô nhu cÇu ngµy cµng t¨ng. Hµng lo¹t C«ng ty chuyªn s©u ra ®êi nh
C«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VII, C«ng ty th«ng tin di ®éng (VMS), C«ng ty bu
chÝnh liªn tØnh, C«ng ty truyÒn sè liÖu, C«ng ty nhËn tin.
Qua ®ã chóng ta cã thÓ thÊy ngµnh bu chÝnh – viÔn th«ng cã chuyÓn
dÞch c¬ cÊu theo híng hÖn ®aÞ ho¸ ®a d¹ng ho¸ dung hoµ dÞch vô. Sù chuyÓn
dÞch c¬ cÊu nµy gióp cho ngµnh cã ®îc n¨ng lùc míi nh»m ®¸p øng yªu cÇu
ph¸t triÓn níc ta trong c«ng cuéc ®æi míi.
3. Nh÷ng nhËn xÐt qua qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ giai ®o¹n
1996-2000.
a. Thµnh tùu:
Tuy tû träng cña c¸c ngµnh cã sù thay ®æi t¨ng gi¶m kh¸c nhau nhng sè
tuyÖt ®èi cña c¸c nhãm ngµnh trong GDP ®Òu t¨ng lµm cho tæng GDP t¨ng
lªn. Trong khi tû träng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, th× níc ta v·n lµ níc ®øng thø 2 trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o vµ ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc.
ChÝnh sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña ngµnh n«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tÝch cùc trong c¸c nhãm ngµnh cña nÒn kinh tÕ
vµ cña néi bé ngµnh c«ng nghiÖp.
Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ níc ta trong giai ®o¹n võa qua lµ
phï hîp víi ®êng lèi, chó träng vµ bíc ®Çu cã kÕt qu¶ tèt. Sù chuyÓn dÞch c¬
cÊu né bé 3 nhãm ngµnh lín cña nÒn kinh tÕ giai ®o¹n 1996-2000 nh×n chung
19
lµ ®óng híng tÝch cùc do ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh toµn bé nÒn
kinh tÕ theo h¬ng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
Giai ®o¹n 1996-2000 thùc tÕ cho thÊy sù t¨ng trëng nhanh cña c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp (gåm c¶ x©y dùng ) lµ do kÕt qu¶ ®Çu t cña Nhµ níc cho
mét sè ngµnh quan träng nh; dÇu khÝ, ®iÖn, xi m¨ng, thÐo, giÊ, may mÆc…
nghiªn cøu chuyÓn dÞch c¬ cÊu néi bé ngµnh c«ng nghiÖp cã thÓ xÐt trªn 4
nhãm.
Nhãm ngµnh thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng, thêi gian qua ®· cã sù
chuyÓn dÞch tÝch cùc, gi¸ trÞ c«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ ®· h×nh thµnh. Nhãm
ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn s¶n phÈm th« ®· cã vai trß lín ®èi víi tæng gi¸ trÞ
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
Nhãm ngµnh chÕ biÕn vµ l¾p r¸p ®ang dÉn ®Çu vÒ tû träng gi¸ trÞ c«ng
nghiÖp trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Tuy nhiªn ngoµi ý nghÜa vÒ kinh tÕ nhãm nµy
cßn cã ý nghÜa vÒ mÆt x· héi v× vËy cÇn ®Çu t ®Ó chuyÓn dÞch m¹nh h¬n n÷a.
Nhãm ngµnh chÕ t¹o s¶n phÈm kü thuËt cao cã thÓ coi ®©y lµ gia ®o¹n
b¾t ®Çu ph¸t triÓn cßn phô thuéc nhiÒu vµo ®Çu t tµi chÝnh. Nh×n chung tæng
thÓ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp ®· theo híng tÝch cùc, bíc ®Çu
khai th¸c ®îc lîi thÕ, t¹ ra ®îc mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu khèi lîng lín nh:
DÇu th«, kho¸ng s¶n, may mÆc da giµy. so c¬ cÊu c«ng nghiÖp vÉn cha x¸c
®Þnh ®îc ngµnh mòi nhän ngµnh träng ®iÓm.
Trong néi bé ngµnh n«ng nghiÖp, c¬ cÊu gi÷a trång trät vµ ch¨n nu«i
tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo hµng chó träng ch¨n nu«i ®a ch¨n nu«i lªn thµnh
ngµnh s¶n xuÊt chÝnh tõng bíc c©n ®èi víi trång trät.
Ngµnh trång trät ph¸t triÓn theo híng ®a d¹ng ho¸, ngoµi lóa c¸c c©y l¬ng thùc kh¸c còng ph¸t triÓn m¹nh ®Æc biÖt lµ mÇu vµ c©y c«ng nghiÖp ng¨n
ngµy vµ dµi ngµy. NÐt næi bËt lµ ®· h×nh thµnh mét sè vïng chuyªn canh, vïng
s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Mét sè lo¹i c©y
c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao dÔ tiªu thô vµ g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn
®· ph¸t triÓn nhanh. NÐt næi bËt trong ngµnh ch¨n nu«i lµ tèc ®é t¨ng trëng
ch¨n nu«i cao h¬n trång trät song do gi¸ trÞ s¶n xuÊt ch¨n nu«i trong gi¸ trÞ
s¶n xuÊt chung ngµnh n«ng nghiÖp nhá bÐ nªn tû träng cßn thÊp.
Ngµnh thuû s¶n cã ®iÒu kiÖn vµ tiÒm n¨ng chñ yÕu. NÐt ®Æc biÖt trong
nh÷ng n¨m qua lµ c¬ cÊu néi bé ngµnh ®· chó träng kÕt hîp c¶ nu«i trång,
®¸nh b¾t vµ xuÊt khÈu. Trong nu«i trång ®· chó träng c¶i t¹o gièng khai th¸c
vµ b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng. Trong ®¸nh b¾t kÕt hîp ®¸nh b¾t ven bê vµ xa
bê, kÕt hîp ®¸nh b¾t vµ b¶o vÖ.
20
.DOC 
34 
65 
128 
