Tài liệu Quá trình hình thành và phát triển của apec

Lêi më ®Çu Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng xu thÕ chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Ngµy nay, sù ph¸t triÓn cña C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, cña kû nguyªn tin häc cïng víi vai trß ngµy cµng t¨ng cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ gi÷a c¸c quèc gia lµm cho s¶n xuÊt ®-îc quèc tÕ ho¸ cao ®é. HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch theo h-íng më cöa, níi réng, tiÕp tíi dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, ®Èy m¹nh giao dÞch th-¬ng m¹i, lu©n chuyÓn c¸c nh©n tè cña t- liÖu s¶n xuÊt gi÷a c¸c quèc gia. §Ó khái bÞ ®Æt ra ngoµi cña dßng th¸c ph¸t triÓn, c¸c n-íc ®Òu ph¶i nç lùc héi nhËp vµo trµo l-u chung cña thêi ®¹i. T¨ng c-êng søc c¹nh tranh kinh tÕ. Tuy nhiªn vÊn ®Ò héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi cho thÊy 2 mÆt cña vÊn ®Ò lµ: ThuËn lîi vµ th¸ch thøc sÏ tíi víi c¸c quèc gia. VÊn ®Ò héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam ®-îc kh¼ng ®Þnh t¹i ®¹i héi VI cña §¶ng. Chñ tr-¬ng ®a ph-¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®· ®¸nh dÊu b-íc ®Çu cho tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam. (§¹i héi VII). §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Héi nghÞ TW 4 (1997) nªu dâ nguyªn t¾c héi nhËp cña ViÖt Nam lµ trªn c¬ së ph¸t huy nç lùc thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t- quèc tÕ. B»ng nh÷ng chñ tr-¬ng vµ ®-êng lèi ®óng ®¾n chóng ta ®· thu ®-îc nh÷ng thµnh qu¶ quan träng b-íc ®Çu trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §ã lµ t¹o ra ®-îc mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ nh-: IMF; WB; ADB... Gia nhËp AESAN (1995); ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO. §Æc biÖt víi viÖc trë thµnh thµnh viªn cña diÔn ®µn kinh tÕ, Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng (APEC - 11/1998) ®· më ra mét thêi kú míi; mét b-íc tiÕn m¹nh mÏ, t¹o thÕ vµ lùc cho ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Gãp phÇn thùc hiÖn x©y dùng kinh tÕ ®Êt n-íc v÷ng m¹nh nh»m thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. -1- Ch-¬ng I Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña APEC I-/ Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña APEC. 1-/ Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña APEC. Tõ n¨m 1960 ®· h×nh thµnh nh÷ng ý t-ëng liªn kÕt kinh tÕ khu vùc Th¸i B×nh D-¬ng. ý t-ëng nµy ®-îc c¸c häc gia ng-êi NhËt lµ KOJIMA vµ KUJJIOTO ®Ò xuÊt (1965). ý t-ëng nµy chØ ra viÖc thµnh lËp 1 khu vùc mËu dÞch tù do Th¸i B×nh D-¬ng mµ thµnh viªn lµ 5 n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ më cöa cho c¸c thµnh viªn liªn kÕt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ë khu vùc lßng ch¶o Th¸i B×nh D-¬ng tham gia. Sau ®ã, tiÕn sÜ SABUR¤ OKITA vµ tiÕn sÜ JONH CRAYRD vµ mét sè häc gi¶ kh¸c ®· sím nhËn thøc ®-îc viÖc ph¶i x©y dùng sù hîp t¸c kinh tÕ Th¸i B×nh D-¬ng (PECC). PECC cïng víi ASEAN ®ãng vai trß quan träng trong viÖc hîp t¸c t- vÊn kinh tÕ trong khu vùc vµ thóc ®Èy viÖc thµnh lËp APEC. Cuèi thËp kû 80, mét sè quan chøc cña NhËt B¶n, trong ®ã næi bËt lªn vai trß cña Hajime Tamura bé tr-ëng Bé N«ng nghiÖp vµ Th-¬ng M¹i NhËt B¶n lóc ®ã ®· gîi ý thµnh lËp mét diÔn ®µn hîp t¸c cã tÝnh chÊt kü thuËt vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ khu vùc. Tuy nhiªn, lóc nµy vßng ®µm ph¸n Urugoay trong khu«n khæ GATT ®ang diÔn ra vµ cuéc vËn ®éng ®Ó thµnh lËp khu vùc mËu dÞch Tù do B¾c Mü(NAFTA) ®ang ®-îc xóc tiÕn nªn ®Ò nghÞ vÒ thµnh lËp tæ chøc kinh tÕ khu vùc cña NhËt Ýt ®-îc quan t©m. Tuy vËy, ChÝnh phñ c«ng ®¶ng cña thñ t-íng ¤xtralia (Bobhavke) rÊt nhËn thøc râ vÒ tÇm quan träng, cÇn thiÕt cña mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a Ch©u ¸ vµ óc cho nªn ®· kÞp thêi n¾m b¾t vµ thóc ®Èy ý t-ëng vÒ 1 diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ë khu vùc. Th¸ng 1- 1989 t¹i X¬ un (Hµn Quèc). Thñ t-íng Bobhavke ®· nªu ý t-ëng vÒ viÖc thµnh lËp mét diÔn ®µn t- vÊn kinh tÕ cÊp bé tr-ëng ë Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng nh»m môc ®Ých phèi hîp ho¹t ®éng c¶u c¸c chÝnh phñ -2- nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë khu vùc, thóc ®Èy hÖ thèng th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng. C¸c n-íc NhËt B¶n, Malaixia, Hµn Quèc, Th¸i Lan, Philipin, Xingapo, Bruney, Indonexia, Newzelend, Canada vµ Mü ®· ñng hé s¸ng kiÕn nµy. Th¸ng 11 - 1989 c¸c Bé tr-ëng kinh tÕ, ngo¹i giao cña 12 n-íc nãi trªn ®· häp t¹i Cabera (óc) quyÕt ®Þnh chÝnh thøc thµnh lËp diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng (gäi t¾t lµ APEC) víi t- c¸ch lµ 1 diÔn ®µn xuyªn khu vùc Th¸i B×nh D-¬ng. Trong ®ã bao gåm 3 c¬ chÕ quan hÖ th-¬ng m¹i khu vùc vµ tiÓu khu vùc: NAFTA, AFTA vµ ANZERTA (HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do gi÷a óc vµ Niuzil©n), APEC cïng víi c¸c tæ chøc nµy cã chung môc tiªu lµ tù do ho¸ bu«n b¸n (tuy thêi h¹n thùc hiÖn c¸c lÜnh vùc vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng kh¸c nhau). C¬ cÊu cña APEC rÊt ®a d¹ng gåm c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh- Mü, NhËt B¶n, Canada, Niudil©n, óc, c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi ë Ch©u ¸ nh-: Hµn Quèc, §µi Loan, Hång C«ng, Xingapo, c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn thuéc ASEAN vµ Trung Quèc. Do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu, lîi Ých vµ tiÒm lùc kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c thµnh viªn, cho nªn còng nh- AFTA thêi h¹n thùc hiÖn tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- cña c¸c n-íc trong APEC ®-îc quy ®Þnh theo 2 thêi h¹n 2010 víi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ 2020 víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. (thêi h¹n thùc hiÖn AFTA lµ 2003 - 2006). Tuy vËy, vÒ mÆt tæng thÓ thùc lùc, APEC lµ 1 tËp hîp kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi c¸c trung t©m kinh tÕ khæng lå lµ Mü, NhËt B¶n, Trung Quèc vµ c¸c nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt ë §«ng ¸ vµ Nam ¸. Tõ khi thµnh lËp tíi nay APEC ®· cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn v-ît bËc, c¶ vÒ chÊt l-îng, vÒ c¬ cÊu tæ chøc. Tõ n¨m 1989 tíi 1992 ®· diÔn ra 4 héi nghÞ cÊp bé tr-ëng c¸c thµnh viªn APEC. Theo quy chÕ cña APEC, thµnh viªn ®¨ng cai héi nghÞ hµng n¨m sÏ lµm chñ tÞch cña APEC. C¸c héi nghÞ ®ã ®-îc häp t¹i Canbera (óc 11/1989); lÇn thø 2 t¹i Xingapo th¸ng 7 - 1990; lÇn thø 3 t¹i X¬un (hµn quèc 11 - 1991) vµ lÇn thø 4 t¹i B¨ng Cèc (Th¸i Lan 9 -1992). Th¸ng 11 1993, Mü ®¶m nhËn chøc chñ tÞch APEC vµ tæng thèng Mü B.Clinton ®Ò -3- nghÞ triÖu tËp héi nghÞ kh«ng chÝnh thøc c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao c¸c n-íc thµnh viªn APEC t¹i Seatle (Mü) vµo ngµy 20/11/1993 ngay sau khi kÕt thóc héi nghÞ Bé tr-ëng APEC lÇn thø 5 (tõ 17 tíi 19/11/1993). Thêi gian nµy vßng ®µm ph¸n Urugoay cña GATT ®ang gÆp khã kh¨n, c¸c thµnh viªn APEC muèn sö dông c¬ chÕ tù do ho¸ th-¬ng m¹i cña APEC vµ NAFTA ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh ®µm ph¸n Urugoay. Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc ®Çu tiªn ®-îc tæ chøc t¹i Mü t¹o ra sù thay ®æi theo h-íng tÝch cùc tÇm nh×n vµ ho¹t ®éng cña APEC. Theo th«ng lÖ ®ã, tõ 1993 trë l¹i ®©y, hµng n¨m APEC ®Òu tæ chøc Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc tiÕp theo ngay sau Héi nghÞ cÊp cao Bé tr-ëng vµ c¸c vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña APEC ®-îc th«ng qua t¹i héi nghÞ c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao cña diÔn ®µn nµy. Héi nghÞ cÊp cao APEC lÇn thø 2 häp th¸ng 11/1994 t¹i Bogos (Indonexia); Indonexia lµm chñ tÞch APEC. Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 3 häp th¸ng 11/1995 t¹i Osaka (NhËt B¶n) NhËt B¶n lµm chñ tÞch. Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 4 häp t¹i Subic (Philipin) th¸ng 11/1996; Philipin lµm chñ tÞch cña APEC. Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 5 häp t¹i Canada 11/1997; Canada lµm chñ tÞch APEC. N¨m 1998 héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 6 häp t¹i Malaysia vµ n-íc chñ nhµ lµm chñ tÞch cña APEC. Néi dung ho¹t ®éng cña APEC còng cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ thiÕt thùc nh»m ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ cña diÔn ®µn. Ngay t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng lÇn thø nhÊt ë Canbera 1989 t­ t­ëng vÒ “chñ nghÜa khu vùc më” ®· ®­îc ghi nhËn trong Tuyªn bè chung cña Héi nghÞ. Liªn tiÕp c¸c héi nghÞ sau ®ã c¸c th¯nh viªn APEC c¨n cø v¯o “chñ nghÜa khu vùc më” ®Ó ph¸t triÓn x©y dùng tiÕn tíi mét khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng tù do -4- th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong néi bé còng nh- c¸c n-íc, nhãm n-íc ngoµi APEC . T¹i héi nghÞ bé tr-ëng lÇn thø II 7/1990 t¹i Singapo c¸c thµnh viªn APEC ®-a ra 7 lÜnh vùc ho¹t ®éng: tæng hîp c¸c d÷ liÖu th-¬ng m¹i vµo ®Çu t-, thóc ®Èy th-¬ng m¹i, më réng ®Çu t- vµ chuyÓn giao kü thuËt ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng, ph¸t triÓn nh©n lùc, hîp t¸c khu vùc trong mét sè lÜnh vùc kh¸c. Héi nghÞ bé tr-ëng APEC lÇn thø 3 (11/1991) ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc ®-îc x¸c ®Þnh t¹i héi nghÞ tr-íc vµ bæ xung hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc h¶i s¶n, giao th«ng du lÞch. Tuyªn bè X¬rin cña héi nghÞ ®· x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu cô thÓ, ph¹m vi, ph-¬ng thøc ho¹t ®éng cña APEC. C¸c ho¹t ®éng cña APEC dÇn dÇn ®-îc h-íng vµo nh÷ng lÜnh vùc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. Héi nghÞ Bé tr-ëng lÇn thø 4 x¸c ®Þnh triÓn khai thùc hiÖn nh÷ng lÜnh vùc cña héi nghÞ tr-íc. Ho¹t ®éng cña APEC ®· b-íc mét b-íc tiÕn lín t¹i héi nghÞ cÊp cao c¸c thµnh viªn APEC t¹i Seatle (Héi nghÞ cÊp cao1) vµ ph¸t triÓn m¹nh qua c¸c héi nghÞ cÊp cao sau ®ã. T¹i c¸c héi nghÞ nµy, c¸c n-íc thµnh viªn APEC ®· ho¹ch ®Þnh 1 ch-¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s©u réng vµ x©y dùng mét viÔn c¶nh kinh tÕ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng. C¸c n-íc thµnh viªn ®· ®-a ra ®-îc tuyªn bè chung vÒ khu«n khæ ®Çu t- vµ th-¬ng m¹i nh»m t¨ng c-êng ho¹t ®éng kinh tÕ, thóc ®Èy mua b¸n ngo¹i th-¬ng, cam kÕt x©y dùng khu vùc mËu dÞch vµ ®Çu t-, më réng mËu dÞch toµn cÇu vµ t¨ng c-êng quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ trong APEC. Th«ng qua c¸c héi nghÞ cÊp cao c¸c n-íc thµnh viªn cßn x©y dùng c¸c ch-¬ng tr×nh kinh tÕ ho¹ch ®Þnh cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ lín ®· ®Æt ra, x¸c ®Þnh nh÷ng b-íc ®i, thêi h¹n cô thÓ ®Ó hoµn tÊt c¸c môc tiªu ®ã. §Ò ra c¸c nguyªn t¾c lµm c¬ së cho viÖc tiÕn hµnh tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-, hîp t¸c kinh tÕ vµ kü thuËt. * VÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ thµnh viªn c¶u APEC ®Õn nay vÒ c¬ b¶n APEC vÉn ®-îc coi lµ 1 diÔn ®µn ®èi tho¹i vÒ kinh tÕ vµ th-¬ng m¹i, ch-a ph¶i lµ 1 tæ chøc víi ý nghÜa ®Çy ®ñ cña kh¸i niÖm nµy. APEC ch-a cã mét c¬ chÕ -5- chÆt chÏ mang tÝnh rµng buéc cao, ch-a cã c¸c c¬ quan chÕ tµi vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ®Ó ®¶m b¶o c¸c ch-¬ng tr×nh hîp t¸c c¸c cam kÕt ®-îc thùc hiÖn nghiªm tóc, chñ yÕu c¸c thµnh viªn APEC thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña tæ chøc trªn c¬ së tù nguyÖn. Trong qu¸ tr×nh tån t¹i, b¶n th©n néi bé cña APEC lu«n tån t¹i 2 xu h-íng ®èi lËp nhau lµ: - Xu h-íng muèn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tù do ho¸, th-¬ng m¹i ®Çu tdÞch vô, thÓ chÕ ho¸ APEC. - Xu h-íng tõng b-íc tiÕn hµnh tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-, duy tr× APEC nh- mét diÔn ®µn t- vÊn, c¸c quyÕt ®Þnh cã tÝnh chÊt kh«ng b¾t buéc. Sau gÇn 10 n¨m tån t¹i dÇn dÇn c¬ cÊu tæ chøc cña APEC ®· ®-îc cñng cè, chÆt chÏ h¬n, trë thµnh 1 tæ chøc quèc tÕ liªn chÝnh phñ, ®-îc thÓ chÕ ho¸ cã ý nghÜa chiÕn l-îc ®èi víi c¸c n-íc thµnh viªn. Ban th- ký cña APEC lÇn thø 4 n¨m 1992 t¹i B¨ng Cèc vµ cã trô së ë Xingapo. C¸c uû ban, c¸c nhãm, céng t¸c vµ c¸c nhãm ®Æc tr¸ch ®· ®i vµo triÓn khai ho¹t ®éng. Bªn c¹nh héi nghÞ Bé tr-ëng tõ n¨m 1993 ®· h×nh thµnh thªm mét c¬ chÕ l·nh ®¹o míi cao h¬n ®ã lµ Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc (AELM) víi sù tham gia cña ng-êi ®øng ®Çu chÝnh phñ, Nhµ n-íc cña c¸c quèc gia thµnh viªn APEC. T¹i héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 4 n¨m 1996 t¹i SUBIC ®· v¹ch ra kÕ ho¹ch thùc hiÖn c¸c môc tiªu c¶u APEC. §Ò ra tiªu chuÈn kÕt n¹p thµnh viªn míi cña tæ chøc (Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø 5 n¨m 1997). C¸c thµnh viªn cña APEC (Ban ®Çu gåm 12 n-íc thµnh viªn s¸ng lËp: óc, Mü, Canada, NhËt B¶n, Xingapo, Malaixia, Philipin, Th¸i Lan, Brun©y, Niuzil©n, In®«nªxia, vµ Hµn Quèc. Tíi th¸ng 11/1991, 3 n¨m sau khi míi thµnh lËp 3 thµnh viªn míi ®-îc kÕt n¹p lµ Trung Quèc, Hång C«ng, vµ §µi Loan. Th¸ng 11/1994 APEC cã thªm 3 thµnh viªn míi lµ Mªhic«, Chi Lª, vµ Papua Niu ghilª n©ng tæng sè thµnh viªn lªn 18 n-íc vµ vïng l·nh thæ. Trong 3 n¨m tõ 11/1994 tíi 1997 APEC ngõng kÕt n¹p thµnh viªn míi ®Ó chÊn chØnh l¹i tæ chøc vµ c¸c ho¹t ®éng cña m×nh, th¸ng 11/1998 APEC ®· kÕt n¹p ViÖt Nam, Nga vµ Peru vµ cã 8 n-íc ®ang trong thêi gian xin gia -6- nhËp APEC lµ: M«ng Cæ, Ên §é, Pakistan, Srilanka, Macao, Panama, Ecuado vµ Colombia. Nh×n chung cµng ngµy APEC cµng cã sù tr-ëng thµnh. C¬ chÕ tæ chøc vµ néi dung ho¹t ®éng cña APEC ngµy cµng ®-îc hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÆt chÏ h¬n theo h-íng thÓ chÕ ho¸ nh- mét tæ chøc. 2-/ C¬ cÊu tæ chøc cña APEC a-/ Héi nghÞ cÊp cao APEC kh«ng chÝnh thøc (héi nghÞ c¸c nhµ l·nh ®¹o kinh tÕ AELM). Héi nghÞ nµy ®-îc tæ chøc lÇn ®Çu tiªn t¹i Scatle Mü n¨m 1993 vµ trë thµnh héi nghÞ th-êng niªn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o chÝnh phñ vµ Nhµ n-íc c¸c quèc gia thµnh viªn. §©y lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cao nhÊt cña APEC, nã biÕn APEC tõ mét c¬ chÕ thuÇn tuý t- vÊn trë thµnh mét tæ chøc quèc tÕ thùc sù. b-/ Héi nghÞ bé tr-ëng APEC - Héi nghÞ bé tr-ëng lÇn thø nhÊt häp t¹i Canbera 11/1989 víi sù tham gia cña c¸c bé tr-ëng ngo¹i giao vµ kinh tÕ cña c¸c n-íc thµnh viªn, lu©n phiªn c¸c n-íc thµnh viªn ®ang cai vµ thµnh viªn ®¨ng cai lµ chñ tÞch cña héi nghÞ vµ chñ tÞch APEC trong nhiÖm kú 1 n¨m. Héi nghÞ bé tr-ëng cña APEC quyÕt ®Þnh ph-¬ng h-íng ho¹t ®éng cña APEC vµ Ên ®Þnh thêi gian thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng cho n¨m tiÕp theo. C¸c quyÕt ®Þnh cña héi nghÞ ®-îc thÓ hiÖn trong th«ng c¸o chung bao gåm: + C¸c quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò tæ chøc: x¸c ®Þnh môc tiªu nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC, thµnh lËp c¸c uû ban, héi ®ång ... thµnh lËp quü, x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn, kÕt n¹p thµnh viªn míi. + QuyÕt ®Þnh nguyªn t¾c, môc tiªu vµ néi dung c¸c ch-¬ng tr×nh ho¹t ®éng,®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh hîp t¸c ®Çu t- cña APEC vµ cña c¸c c¬ quan trong APEC. + Xem xÐt ®¸nh gi¸ s¸ng kiÕn cña héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc. -7- + Th«ng qua dù th¶o c¸c ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng. C¸c héi nghÞ bé tr-ëng chuyªn ngµnh sÏ ®-îc triÖu tËp khi cÇn thiÕt. c-/ Héi nghÞ quan chøc cao cÊp (SOM) Héi nghÞ nµy ®-îc tæ chøc th-êng kú gi÷a 2 héi nghÞ Bé tr-ëng hµng n¨m nh»m chuÈn bÞ vµ ®-a ra c¸c khuyªn nghÞ tr×nh Héi nghÞ Bé tr-ëng vÒ c¸c vÊn ®Ò tæ chøc, ch-¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña APEC trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i, ®Çu t-, c¸c ch-¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc - c«ng nghÖ cña tæ chøc ®iÒu phèi ng©n s¸ch vµ ch-¬ng tr×nh c«ng t¸c cña c¸c bé phËn trong tæ chøc cña APEC. Tr-íc héi nghÞ quan chøc cao cÊp sÏ cã cuéc häp cho c¸c vô tr-ëng (hoÆc phã vô tr-ëng) ®¹i diÖn cña thµnh viªn tæ chøc héi nghÞ bé tr-ëng chñ tr× cuéc häp nµy. Cuéc häp nµy lµ c«ng viÖc chuÈn bÞ cho Héi nghÞ quan chøc cao cÊp (SOM). Héi nghÞ quan chøc cao cÊp cã nhiÖm vô thóc ®Èy tiÕn tr×nh APEC phï hîp víi quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ bé tr-ëng vµ c¸c ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng cña Héi nghÞ nµy. d-/ Ban th- ký APEC. - Cã 1 gi¸m ®èc ®iÒu hµnh do n-íc gi÷ ghÕ chñ tÞch APEC cö víi thêi h¹n 1 n¨m, 1 phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh sÏ do n-íc chñ tÞch APEC vµo n¨m tiÕp theo cö. Ngoµi ra ban th- ký cßn cã c¸c nh©n viªn chuyªn nghiÖp tõ c¸c n-íc thµnh viªn vµ c¸c nh©n viªn phôc vô. Ban th- ký cã chøc n¨ng hç trî vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng cña APEC, cung cÊp hËu cÇn, kü thuËt vµ ®iÒu hµnh c¸c vÊn ®Ò tµi chÝnh. (Tõ n¨m 1993 vÊn ®Ò tµi chÝnh vµ ng©n s¸ch cña APEC ®-îc chuyÓn cho uû ban ng©n s¸ch vµ qu¶n trÞ xö lý). Ban th- ký ®-îc chØ ®¹o bëi héi nghÞ quan chøc cao cÊp vµ quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan kh¸c cña APEC. e-/ Uû ban ng©n s¸ch vµ qu¶n trÞ (AC) Uû ban nµy cã chøc n¨ng t- vÊn cho c¸c quan chøc cao cÊp vÒ vÊn ®Ò ng©n quü, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. uû ban nµy cã quyÒn xem xÐt c¬ cÊu cña s¸ch hµng n¨m, xem xÐt ®¸nh gi¸ ng©n s¸ch ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan trong APEC vµ ng©n s¸ch hµnh chÝnh do ban th- ký ®-a ra. Uû ban cã -8- quyÒn ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c nhãm c«ng t¸c vµ khuyÕn nghÞ víi c¸c quan chøc cao cÊp cña APEC nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, xem xÐt chØ tiªu cña nhãm c«ng t¸c vµ c¸c dù ¸n cña nhãm ®Æc tr¸ch. g-/ Uû ban th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- (CTI) Uû ban nµy cã tr¸ch nhiÖm thóc ®Èy hîp t¸c, tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-. So¹n th¶o b¸o c¸o hµng n¨m tr×nh héi nghÞ bé tr-ëng vÒ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi chøc n¨ng cña uû ban. h-/ Uû ban kinh tÕ (EC) Uû ban kinh tÕ ®-îc thµnh lËp n¨m 1994 ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng nghiªn cøu c¸c xu h-íng vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ th«ng qua c¸c chØ sè kinh tÕ c¬ b¶n. Uû ban lµ diÔn ®µn thóc ®Èy ®èi tho¹i gi÷a c¸c n-íc thµnh viªn trong nghiªn cøu vµ dù b¸o kinh tÕ nh»m thóc ®Èy më réng hîp t¸c kinh tÕ trong APEC, gãp phÇn x©y dùng chÝnh s¸ch trong c¸c diÔn ®µn kh¸c cña APEC. i-/ Nhãm danh nh©n (nhãm c¸c nh©n vËt lçi l¹c) 1992 c¸c bé tr-ëng APEC nhÊt trÝ thµnh lËp nhãm danh nh©n víi tc¸ch lµ nhãm t- vÊn phi chÝnh phñ vµ ®éc lËp ®Ó v¹ch ra t-¬ng lai, ph-¬ng h-íng trao ®æi th-¬ng m¹i ë khu vùc cho tíi n¨m 2000. k-/ Héi ®ång t- vÊn doanh nghiÖp Nh»m thùc hiÖn môc tiªu chÝnh cña APEC lµ thu hót vµ t¨ng c-êng sù tham gia cña giíi doanh nghiÖp trong c¸c ho¹t ®éng cña APEC phï hîp víi thùc tiÔn vµ ®em l¹i hiÖu qu¶, héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc lÇn thø I ®· thµnh lËp diÔn ®µn kinh doanh th¸i b×nh d-¬ng (PBF), nh»m x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò APEC cÇn tËp trung sö lý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-. T¹i héi nghÞ bé tr-ëng lÇn VII trªn c¬ së tÇm quan träng cña giíi doanh nghiÖp vµ t- nh©n trong ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ APEC ®· thµnh lËp héi t- vÊn doanh nghiÖp (Héi ®ång nµy thay cho diÔn ®µn kinh doanh th¸i b×nh d-¬ng PBF vµ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh-: c¬ së h¹ tÇng, tµi chÝnh vµ ®Çu t-, c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vv... -9- l-/ C¸c nhãm c«ng t¸c vµ nhãm ®Æc tr¸ch HiÖn nay APEC cã 10 nhãm c«ng t¸c phô tr¸ch c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cô thÓ cña tæ chøc. Nhãm c«ng t¸c chuyªn thùc hiÖn ho¹t ®éng kh¶o s¸t tiÒm n¨ng ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng trong c¸c lÜnh vùc mµ nhãm phô tr¸ch. Ngoµi ra APEC cßn cã 3 nhãm ®Æc tr¸ch vÒ c¸c vÊn ®Ò: chÝnh s¸ch víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, h¹ tÇng c¬ së vµ hîp t¸c kü thuËt c«ng nghiÖp. Th«ng qua m« h×nh tæ chøc cña APEC cho thÊy ®©y lµ diÔn ®µn bao gåm nhiÒu diÔn ®µn nhá ®Ó c¸c thµnh viªn th¶o luËn, t- vÊn chÝnh s¸ch vµ hîp t¸c trªn c¸c lÜnh vùc cô thÓ. 3-/ Quy chÕ thµnh viªn vµ quan s¸t viªn Th¸ng 11/1998 sau khi ba n-íc ViÖt Nam, Nga vµ Peru ®-îc kÕt n¹p vµo APEC, tæ chøc nµy ®· quyÕt ®Þnh ngõng kÕt n¹p thªm trong 10 n¨m tiÕp theo (APEC hiÖn t¹i cã 21 thµnh viªn ). §Ó cã thÓ trë thµnh thµnh viªn cña APEC c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ cÇn ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn trong quy chÕ thµnh viªn cña tæ chøc (th«ng qua t¹i héi nghÞ c¸c nhµ l·nh ®¹o cÊp cao APEC 11/1997). Theo ®ã muèn trë thµnh thµnh viªn APEC cÇn cã c¸c chØ tiªu sau: - VÞ trÝ ®Þa lý: n»m ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng; tiÕp gi¸p víi bê biÓn Th¸i B×nh D-¬ng. - Quan hÖ kinh tÕ: ph¶i cã mèi quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ víi c¸c thµnh viªn APEC vÒ th-¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô; ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi vµ sù tù do ®i l¹i cña c¸c quan chøc. - T-¬ng ®ång vÒ kinh tÕ: Ph¶i chÊp nhËn chÝnh s¸ch kinh tÕ më cöa theo h-íng thÞ tr-êng. - Quan t©m vµ chÊp nhËn c¸c môc tiªu cña APEC. Ph¶i tá râ sù quan t©m m¹nh mÏ tíi c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña APEC, b»ng hµnh ®éng tham gia vµo c¸c nhãm c«ng t¸c hoÆc nghiªn cøu ®éc lËp, còng nh- c¸c ho¹t - 10 - ®éng kh¸c cña APEC. Tuy vËy, viÖc trë thµnh thµnh viªn APEC kh«ng bÞ tri phèi b¾t buéc bëi c¸c ho¹t ®éng trong c¸c nhãm c«ng t¸c cña c¸c n-íc cã mong muèn. N-íc muèn trë thµnh thµnh viªn APEC ph¶i chÊp nhËn tÊt c¶ c¸c môc tiªu vµ nguyªn t¾c cña APEC ®-îc ®Ò ra trong c¸c tuyªn bè, vµ quyÕt ®Þnh cña tæ chøc nµy lµ ph¶i cam kÕt thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh chñ tr-¬ng ®· ®-îc c¸c thµnh viªn chÝnh thøc, APEC cßn cã quy chÕ quan s¸t viªn cho 3 tæ chøc khu vùc lµ ASEAN, PECC, diÔn ®µn Nam Th¸i B×nh D-¬ng (SPF) (kh«ng cã quy chÕ quan s¸t viªn cho c¸c n-íc vµ vïng l·nh thæ riªng biÖt). C¸c n-íc kh«ng ph¶i thµnh viªn APEC cã thÕ ®-îc tham gia c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc víi t- c¸ch lµ kh¸ch mêi t¹i c¸c nhãm c«ng t¸c. 4-/ C¸c ®ßi hái thùc tiÔn lµm xuÊt hiÖn APEC: Cuèi nh÷ng n¨m 1970 vµ trong thËp kû 80 Ch©u ¸ ®¹t ®-îc sù t¨ng tr-ëng liªn tôc víi tèc ®é cao, (chñ yÕu lµ kinh tÕ §«ng ¸) víi sù xuÊt hiÖn cña c¸c trung t©m kinh tÕ n¨ng ®éng nh- nhãm n-íc NIC, ASEAN vµ sù trçi dËy m¹nh mÏ cña Trung Quèc ®· biÕn ch©u ¸ thµnh khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ bËc nhÊt trªn thÕ giíi. Lu«n lu«n dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é t¨ng tr-ëng, xuÊt khÈu cña ch©u ¸ lµ ®éng lùc kinh tÕ rÊt m¹nh cña ch©u lôc, v-ît xa c¸c khu vùc kh¸c cña thÕ giíi (t¨ng 10% hµng n¨m so víi 4% cña ch©u ¢u vµ Mü la tinh; 6% cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn). Ch©u ¸ trë thµnh mét thÞ tr-êng réng më, linh ho¹t vµ æn ®Þnh; cã móc ®Çu t- FDI rÊt cao. §iÒu ®ã ®ßi hái cã sù hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ trong khu vùc, nhu cÇu nµy trë nªn v« cïng cÊp thiÕt ®Ó ®¶m b¶o tÝnh -u viÖt, sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ ch©u ¸. Cïng víi tiÒn ®Ò ®ã, xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia, sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn: §Æc biÖt lµ thÞ tr-êng 1 tû ng-êi cña Trung Quèc ®-îc më ra cµng lµm t¨ng xu thÕ cña ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng. Trªn c¬ së xu thÕ liªn kÕt hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (tõ cuèi thËp kû 80 tíi nay) xuÊt hiÖn nhiÒu ho¹t ®éng xóc tiÕn thµnh lËp c¸c liªn minh kinh tÕ (VD: thÞ - 11 - tr-êng chung do c¸c n-íc liªn minh ch©u ¢u thµnh lËp - 1992; khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü vv...) Trong khi ®ã chÝnh trong b¶n th©n cña khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng mét khu vùc rÊt cÇn cã1 h×nh thøc liªn kÕt cã tÝnh chÊt chÝnh thøc, liªn chÝnh phñ toµn khu vùc ®Ó tao c¸n c©n th¨ng b»ng tr-íc søc Ðp cña chñ nghÜa b¶o hé khu vùc ë ch©u ¢u vµ B¾c Mü, th× l¹i ch-a cã 1 tæ chøc nh- vËy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c n-íc trong khu vùc. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i sù phô thuéc lÉn nhaucuar c¸c thÞ tr-êng ®ang trë thµnh mét tÊt yÕu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ 1970 tíi cuèi 1980 trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng ®· thÊy râ xu thÕ nµy (VD: vÒ th-¬ng m¹i n¨m 1989 xuÊt khÈu cña khu vùc nµy sang Mü chiÕm 25,8% tæng gÝ trÞ hµng xuÊt khÈu cña hä, xuÊt khÈu tõ Mü sang khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D-¬ng chiÕm 30,5 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü...) sù tuú thuéc lÉn nhau nµy ®· t¹o ra mét lùc g¾n kÕt kÝch thÝch mét nhu cÇu phèi hîp gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc víi nhau. Nh- vËy, sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é t¨ng tr-ëng cao vµ liªn tôc cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng cïng víi xu thÕ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, sù liªn kÕt kinh tÕ liªn ch©u lôc ®· t¹o ra tiÒn ®Ò do sù t¸c ®éng m¹nh mÏ vµ ý t-ëng tiÕn bé cña c¸c nh©n sÜ trong khu vùc ®· t¹o ra tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh tæ chøc diÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng (APE) (Trªn thùc tÕ cßn cã quan ®iÓm cho r»ng nguyªn nh©n s©u sa cña sù ra ®êi APEC vµo n¨m 1989 lµ do : vßng ®µm ph¸n Urugoay trong khu«n khæ thuéc ATT cã nguy c¬ sôp ®æ, chiÕn tranh l¹nh ®· chÊm døt, vµ xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè kinh tÕ nh- ®· tr×nh bµy ë trªn). II-/ Môc tiªu vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC. 1-/ Môc tiªu hµnh ®éng cña APEC Víi t- c¸ch lµ 1 tæ chøc ra ®êi vµ tån t¹i nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña t×nh h×nh míi, b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c quèc gia thµnh viªn thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ hîp t¸c kinh tÕ. Ban ®Çu APEC chØ ra 1 nhãm ®èi tho¹i cã quy chÕ ch-a chÆt chÏ th× nay nã ®· ®-îc cñng cè theo l-¬ng thÓ chÕ hãa. MÆc dï lµ 1 tæ - 12 - chøc víi c¸c thµnh viªn cã tiÒm lùc kinh tÕ tr×nh ®é vµ ph-¬ng thøc ph¸t triÓn kh«ng gièng nhau, nh-ng tÊt c¶ ®· tËp hîp cïng nhau trong 1 diÔn ®µn víi môc ®Ých vµ quyÕt t©m chÝnh trÞ chung lµ thóc ®Èy t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tõ héi nghÞ Bé tr-ëng lÇn thø nhÊt t¹i Canbera 1989. C¸c n-íc trong tæ chøc ®· x¸c ®Þnh ®-îc môc tiªu hµnh ®éng cña tæ chøc v× sî hîp t¸c vµ trao ®æi, thóc ®Èy giao l-u th-¬ng m¹i vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Nh÷ng mong muèn vµ quyÕt t©m ®ã ®-îc ®óc kÕt thµnh c¸c môc tiªu c¬ b¶n, ®-îc thÓ chÕ ho¸ t¹i héi nghÞ Bé tr-ëng lÇn thø 3 ë X¬un, th«ng qua tuyªn bè X¬un. C ¸c môc tiªu ®-îc thÓ chÕ ho¸, ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña APEC nh- mét khu«n khæ hîp t¸c khu vùc víi c¸c môc tiªu: - Duy tr× sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn v× lîi Ých chung cña nh©n d©n c¸c n-íc trong khu vùc gãp phÇn vµo t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn chung cña kinh tÕ thÕ giíi. - Ph¸t huy nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña sù phô thuéc kinh tÕ ngµy cµng t¨ng ®èi ví kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, b»ng c¸ch ®Èy m¹nh giao l-u hµng ho¸, vèn dÞch vô vµ c«ng nghÖ. - X©y dùng vµ t¨ng c-êng hÖ thèng th-¬ng m¹i ®a d¹ng v× lîi Ých cña Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng vµ c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c. - Gi¶m dÇn nh÷ng rµo c¶n ®èi víi th-¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO vµ kh«ng lµm h¹i ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c. - C¶i thiÖn m«i tr-êng Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng nh»m ®¹t ®-îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng v× 1 t-¬ng lai v÷ng ch¾c h¬n. Th«ng qua c¸c môc tiªu hµnh ®éng cña APEC cho thÊy r»ng, APEC kh«ng nhÊn m¹nh ®Õn viÖc t¹o lËp mét hÖ thèng -u ®·i thuÕ quan, liªn minh thuÕ quan hay thÞ tr-êng chung mµ nhÊn m¹nh ®Õn viÖc t¨ng c-êng hÖ thèng th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng më. §iÒu nµy b¾t nguån tõ c¸c ®iÓm kh¸c biÖt - 13 - vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn vµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn kh«ng muèn bÞ lÖ thuéc vµo c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ lín h¬n nh-: Mü, NhËt, óc, Canada. C¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn Nics vµ ASEAN. Mét lý do n÷a lµ c¸c thµnh viªn APEC, nhÊt lµ c¸c n-íc thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo m«i tr-êng kinh tÕ thÕ giíi. Sù t¨ng tr-ëng cña NhËt, NICS, vµ ASEAN trong thËp kû 70, 80 phô thuéc nhiÒu vµo sù thµnh c«ng cña chiÕn l-îc vµ xuÊt khÈu, do vËy hä muèn duy tr× mét hÖ thèng th-¬ng m¹i toµn cÇu më vµ æn ®Þnh. ViÖc chia c¾t kinh tÕ thÕ giíi thµnh c¸c khu vùc c¸t cí sÏ kh«ng cã lîi ®èi víi c¸c thµnh viªn APEC cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao v× vËy, môc tiªu thiÕt lËp mét hÖ thèng th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng më trë thµnh môc tiªu xuyªn suèt, chi phèi hµnh ®éng cña APEC. 2-/ Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC : a-/ Nguyªn t¾c chung: * Nguyªn t¾c cïng cã lîi Trong tuyªn bè X¬ Un cña héi nghÞ Bé tr-ëng lÇn thø 3 n¨m 1991 nªu râ: ViÖc hîp t¸c trong APEC dùa trªn nguyªn t¾c cïng cã lîi cã tÝnh ®Õn sù kh¸c biÖt trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¸c hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi vµ tÝnh ®ñ ®Õn c¸c nhu cÇu cña nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. ViÖc quy ®Þnh nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a c¸c quèc gia trong APEC. Nã ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña diÔn ®µn nµy. APEC nhÊn m¹nh tíi c¸c mèi quan t©m chung, c¸c lîi Ých chung cña c¸c thµnh viªn, ®¶m b¶o quyÒn lîi cña c¸c n-íc thµnh viªn dï lín hay nhá, giµu hay nghÌo ®Òu ®-îc quan t©m thÝch ®¸ng, Nguyªn t¾c nµy gi¶i to¶ sù lo ng¹i cña c¸c n-íc lín, gi÷a c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c quèc gia ph¸t triÓn. * Nguyªn t¾c nhÊt trÝ §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng nhÊt cña APEC. Trong tuyªn bè X¬un ®· kh¼ng ®Þnh, lµ dùa trªn cam kÕt vÒ sù ®èi tho¹i cëi më vµ - 14 - x©y dùng sù nhÊt trÝ, b×nh ®¼ng, t«n träng quan ®iÓm cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn tham gia. Kh¸c víi GATT / WTO lµ c¸c thµnh viªn cña tæ chøc APEC ®¹t ®-îc quyÕt ®Þnh th«ng qua mét qu¸ tr×nh x©y dùng nhÊt trÝ (kh«ng th-¬ng thuyÕt, ®µm ph¸n l©u dµi vµ gay g¾t ®Ó ®¹t ®-îc c¸c tho¶ thuËn vµ hiÖp ®Þnh) c¸c cuéc häp héi nghÞ tõ héi nghÞ cÊp cao cho tíi cÊp chuyªn viªn ®Òu mang tÝnh chÊt t- vÊn. C¸c thµnh viªn kh«ng tham gia vµo nh÷ng cuéc th-¬ng l-îng mÆc c¶ thùc sù ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶. Toµn bé quyÕt ®Þnh cña c¸c cÊp ®-îc ®-a vµo tuyªn bè chung ph¶n ¸nh ý chÝ cña c¸c thµnh viªn. Tuy duy tr× nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong 1 tæ chøc ®a d¹ng nh- APEC rÊt khã kh¨n, nhÊt lµ khi APEC ®i vµo nh÷ng vÊn ®Ò hµnh ®éng cô thÓ. Nh-ng c¸c thµnh viªn APEC quyÕt t©m thùc hiÖn vµ coi ®©y lµ 1 trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ ra quyÕt ®Þnh cña APEC, ®¶m b¶o cho sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh viªn trong tæ chøc * Nguyªn t¾c tù nguyÖn Cïng xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn APEC vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña khu vùc. Cho nªn, sù hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn APEC mang tÝnh chÊt tù nguyÖn. Nguyªn t¾c nµy phï hîp víi tÝnh chÊt lµ 1 diÔn ®µn mang tÝnh t- vÊn kinh tÕ, mét c¬ chÕ liªn chÝnh phñ nh»m ®Èy m¹nh , kÝch thÝch sù hîp t¸c, t¨ng tr-ëng, ph¸t triÓn cña khu vùc. DiÔn ®µn nµy ®-îc coi nh- ®Ó tham kh¶o ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ phôc vô cho ho¹t ®éng trao ®æi quan ®iÓm kinh tÕ gi÷a c¸c n-íc trong khu vùc. APEC kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®-a ra c¸c ý kiÕn t- vÊn cña m×nh tíi chç trë thµnh c¸c quyÕt ®Þnh ®-îc th«ng qua cã tÝnh b¾t buéc c¸c thµnh viªn kh¸c ph¶i chÊp thuËn hay thùc hiÖn.(ThÓ hiÖn trong nguyªn t¾c kuching) vµ tÝnh tõ 1991: APEC sÏ ho¹t ®éng th«ng qua qu¸ tr×nh t- vÊn vµ trao ®æi quan ®iÓm gi÷a c¸c ®¹i diÖn cao cÊp cña c¸c nÒn kinh tÕ APEC dùa trªn c¸c nghiªn cøu, ph©n tÝch vµ c¸c ý t-ëng vÒ chÝnh s¸ch do c¸c nÒn kinh tÕ tham gia vµ c¸c tæ chøc h÷u quan nh- ban th- ký ASEAN, diÔn ®µn Nam Th¸i - 15 - B×nh D-¬ng (SPF) vµ PECC ®ãng gãp. Thªm n÷a do APEC lµ 1 diÔn ®µn tvÊn nªn nã kh«ng ®-a ra nh÷ng chØ thÞ, nguyªn t¾c cã tÝnh b¾t buéc ®èi víi c¸c thµnh viªn. Mäi ho¹t ®éng hîp t¸c ®Òu dùa trªn sù tù nguyÖn phï hîp víi lîi Ých c¸c bªn, ®iÒu nµy cïng xuÊt ph¸t tõ tÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ trong khu vùc. * C¸c nguyªn t¾c cña APEC phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña GATT vµ WTO Ho¹t ®éng cña APEC víi t- c¸ch lµ s1 diÔn ®µn më phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña GATT/WTO. APEC ñng hé chÕ ®é th-¬ng m¹i ®a ph-¬ng gi-a APEC vµ c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi, më ®-êng cho c¸c nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña diÔn ®µn nµy. Nguyªn t¾c nµy ®-îc ghi nhËn trong tuyªn bè Xowun 1991, tuyªn bè kh¼ng ®Þnh viÖc theo ®uæi ch-¬ng tr×nh kinh tÕ vµ t¹o ¶nh h-ëng kÝch thÝch ph¸t triÓn th-¬ng m¹i tù do trong APEC phï hîp víi nh÷ng c¬ së cña GATT/WTO vµ kh«ng lµm ph-¬ng h¹i tíi c¸c n-íc kh¸c. b-/ Nguyªn t¾c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ : APEC th«ng qua hÖ thèng c¸c môc tiªu cña m×nh, x¸c ®Þnh viÖc kh«ng nh»m lËp ra 1 khèi th-¬ng m¹i 1 liªn minh thuÕ quan, mét khu vùc mËu dÞch tù do hay bÊt ký 1 liªn minh kinh tÕ nµo mµ lµ 1 diÔn ®µn kinh tÕ më nh»m xóc tiÕn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy th-¬ng m¹i vµ ®Çu tgi÷a c¸c thµnh viªn trªn c¬ së tù nguyÖn vµ më cöa thùc sù ®èi víi tÊt c¶ c¸c n-íc kh¸c. XuÊt ph¸t tõ môc tiªu ®ã, dÇn dÇn néi dung hµnh ®éng cña APEC ®-îc h×nh thµnh qua c¸c thµnh viªn APEC ®· x©y dùng ®-îc ph-¬ng h-íng vµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng trong khu vùc th-¬ng m¹i, ®Çu t- vµ ®· b-íc ®©u thùc hiÖn triÓn khai c¸c s¸ng kiÕn kinh tÕ ®ã tõ 1- 1- 1997. C¸c nguyªn t¾c vÒ tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ vµ kh«ng rµng buéc ®Çu t- ®· ®-îc th«ng qua t¹i héi nghÞ cÊp cao APEC lÇn thø 3 vµ t¹i héi nghÞ Bogor bao gåm c¸c nguyªn t¾c - 16 - + Nguyªn t¾c toµn diÖn: Theo ®ã tiÕn tr×nh tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ toµn diÖn ë c¸c lÜnh vùc nh»m gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c h×nh thøc c¶n trë môc tiªu l©u dµi cña th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- tù do.(réng h¬n néi dung ho¹t ®éng cña NAFTA vµ AFTA) + Nguyªn t¾c phï hîp víi GATT/WTO: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- trong APEC ph¶i phï hîp víi c¸c luËt lÖ cña GATT/WTO. APEC chØ lµ mét diÔn ®µn kinh tÕ më chø kh«ng ph¶i lµ 1 tæ chøc th-¬ng m¹i míi thay thÕ GATT/WTO + Nguyªn t¾c ®ång ®Òu: C¸c thµnh viªn APEC tuy cã sù kh¸c biÕt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu ph¶i cïng c¶i c¸ch vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-. + Nguyªn t¾c cïng b¾t ®Çu, qu¸ tr×nh liªn tôc vµ thêi gian biÓu kh¸c nhau: TÊt c¶ c¸c thµnh viªn APEC ph¶i cïng triÓn khai c¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- vµo n¨m 2020 víi nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. + Nguyªn t¾c gi÷ nguyªn tr¹ng: C¸c thµnh viªn APEC lÊy møc b¶o hé hiÖn t¹i lµm mèc, chØ cã gi¶m ®i mµ kh«ng t¨ng thªm c¸c biÖn ph¸p b¶o hé nh»m gióp t¹o c¬ së dù b¸o cho viÖc thùc hiÖn tù do ho¸ th-¬ng m¹i. + Nguyªn t¾c linh ho¹t: Theo ®ã cã sù linh ho¹t trong thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thùc hiÖn vÒ tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- v× tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c thµnh viªn APEC lµ kh¸c nhau. Theo néi dung nµy c¸c thµnh viªn APEC ph¶i linh ho¹t trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thêi biÓu vµ môc tiªu ®Ò ra t¹i héi nghÞ Bogor (cho phÐp c¸c thµnh viªn tuú theo tr×nh ®é vµ -u tiªn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn riªng. + Nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷ c¸c thµnh viªn. ViÖc tù do ho¸ mËu dÞch vµ ®Çu t- kh«ng chØ trong néi bé gi÷a c¸c thµnh viªn mµ cá víi n-íc vµ khu vùc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn APEC. + Nguyªn t¾c c«ng khai: - 17 - §¶m b¶o sù c«ng khai, râ rµng trong mïa luËt lÖ, chÝnh s¸ch còng nhc¸c ho¹t ®éng cña tõng thµnh viªn nh»m gióp c¸c thµnh viªn cã thÓ hiÓu ®-îc thµnh viªn kh¸c ®ang lµm g×. +Nguyªn t¾c hîp t¸c kü thuËt: Do ®Æc thï cña APEC vµ c¸c thµnh viªn cña nã, cã tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng gièng nhau nªn nguyªn t¾c nµy ®-îc nªu ra ®Ó hç trî ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tù do ho¸ th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh viªn hîp t¸c ph¸t triÓn khoa hãc vµ c«ng nghÖ. Song song víi c¸c nguyªn t¾c vÒ tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th-¬ng m¹i. T¹i héi nghÞ Bogor 1994 cßn th«ng qua c¸c nguyªn t¾c ®Çu t- kh«ng rµng buéc, ngoµi 2 nguyªn t¾c: c«ng khai vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö nhc¸c nguyªn t¾c cïng tªn trong tù do ho¸ vµ thuËn lîi ho¸ th× cßn l¹i 9 nguyªn t¾c ®Çu t- rµng buéc + §·i ngé quèc gia: Trõ nh÷ng ngo¹i lÖ ®-îc quy ®Þnh c¸c thµnh viªn ®èi xö víi c¸c nhµ ®Çu t- n-íc ngoµi víi chÕ ®é -u ®·i kh«ng kÐm c¸c nhµ ®Çu t- trong n-íc cã cïng hoµn c¶nh trong viÖc h×nh thµnh, më réng, thùc hiÖn c¸c kho¶n b¶o hé ®Çu t-. + KhuyÕn khÝch ®Çu t-: C¸c thµnh viªn kh«ng níi bá c¸c quy ®Þnh x· héi nh-: søc khoÎ, m«i tr-êng...vv ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t- n-íc ngoµi. + Yªu cÇu vÒ ho¹t ®éng: C¸c thµnh viªn gi¶m thiÓu viÖc h¹n chÕ, c¶n trë cho viÖc më réng th-¬ng m¹i vµ ®Çu t-. + Tr-ng thu vµ båi th-êng: Kh«ng thùc thi tr¸i ph¸p luËt hµnh ®éng nµy vµ båi th-êng ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ + ChuyÓn tiÒn vÒ n-íc vµ chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ: C¸c kho¶n tiÒn thu ®-îc hîp ph¸p vµ cã nguån gèc hîp ph¸p (tiÒn liªn quan tíi ®Çu t- n-íc ngoµi) ®-îc chuyÓn ®æi, chuyÓn vÒ n-íc tù do. + Gi¶i quyÕt tranh chÊp: Nh÷ng tranh chÊp liªn quan ®Õn ®Çu t- n-íc ngoµi ®-îc gi¶i quyÕt kÞp thêi th«ng qua t- vÊn vµ ®µm ph¸n gi÷a c¸c bªn - 18 - vµ sÏ ®-îc gi¶i quyÕt b»ng con ®-êng träng tµi phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ hoÆc theo lùa chän ®-îc c¸c bªn chÊp thuËn (chØ ®-a ra gi¶i quyÕt b»ng träng tµi khi kh«ng gi¶i quyÕt ®-îc) + NhËp c¶nh vµ l-u tró t¹m thêi cña c¸c doanh nh©n: C¸c nh©n viªn vµ qu¶n lý chñ chèt n-íc ngoµi ®-îc c¸c thµnh viªn cho phÐp l-u tró ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng liªn quan tíi ®Çu t- theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt + Tr¸nh ®¸nh thuÕ 2 lÇn: ¸p dông víi c¸c kho¶n ®Çu t- n-íc ngoµi. + Th¸i ®é cña c¸c nhµ ®Çu t- : c¸c nhµ ®Çu t- cÇn tu©n thñ ph¸p luËt chÝnh s¸ch cña n-íc tiÕp nhËn ®Çu t- nh- c¸c nhµ ®Çu t- trong n-íc. + Lo¹i bá trë ng¹i ®èi víi xuÊt khÈu t- b¶n : C¸c thµnh viªn ®ång ý gi¶m thiÓu c¸c hµng rµo hµnh chÝnh, luËt ph¸p ®èi víi luång vèn ®Çu t- chuyÓn ra bªn ngoµi. + Ngoµi c¸c hÖ thèng nguyªn t¾c trªn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh tÕ APEC cßn cã nhiÒu nguyªn t¾c míi phï hîp víi t×nh h×nh cô thÓ nh- : Hîp t¸c x©y dùng vµ tr©n thËt, t¨ng c-êng ®Çu t- cho con ng-êi ph¸t triÓn vµ t¨ng c-êng tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá...vv. III-/ VÞ trÝ vµ vai trß cña APEC trªn tr-êng quèc tÕ 1-/ Trong lÜnh vùc chÝnh trÞ Lµ diÔn ®µn cña 21 n-íc thuéc khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D-¬ng. APEC ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù æn ®Þnh tån t¹i vµ tiÕn bé cña khu vùc vµ thÕ giíi víi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù phån vinh vµ thÞnh v-îng, APEC t¹o lËp mèi ®oµn kÕt vµ hîp t¸c cïng cã lîi gi÷a c¸c thµnh viªn, t¨ng c-êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c cña thÕ giíi. Víi tc¸ch lµ 1 diÔn ®µn tËp hîp c¸c thµnh viªn víi nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, thÓ chÕ chÝnh trÞ kh¸c nhau, APEC ®· gióp duy tr× vµ cñng cè nÒn an ninh chÝnh trÞ cña khu vùc vµ thÕ giíi ®iÒu hoµ vµ b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c - 19 - thµnh viªn b»ng con ®-¬ng ®èi tho¹i, thu ng¾n kho¶ng c¸ch vµ bÊt ®«ng gi÷a c¸c hÖ t- t-ëng kh¸c nhau. 2-/ Trong lÜnh vùc kinh tÕ APEC trë thµnh trung t©m kinh tÕ quèc tÕ lín nhÊt trªn thÕ giíi, víi tû träng kinh tÕ trong s¶n l-îng kinh doanh thÕ giíi ngµy mét gia t¨ng. C¸c thµnh viªn cña APEC cã trong ®ã 1 sè n-íc vµ khu vùc cã nÒn kinh tÕ hïng m¹nh nh- Mü, NhËt, Nics, ASEAN...vv vµ cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao, tæng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®øng ®Çu thÕ giíi (Mü, NhËt, Trung) ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh vµ lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ toµn cÇu. APEC ®ång nghÜa víi ý niÖm vÒ mét thÞ tr-êng khæng lå ®Çy høa hÑn (APEC chiÕm 30% diÖn tÝch toµn cÇu, 40% d©n sè thÕ giíi, tæng s¶n phÈm hµng n¨m trÞ gi¸ h¬n 13.000 tû USD chiÕm 55% kim ng¹ch bu«n b¸n toµn cÇu) Th«ng qua c¬ chÕ hîp t¸c trong APEC nÒn kinh tÕ c¸c thµnh viªn ®-îc cñng cè, søc m¹nh kinh tÕ cña diÔn ®µn t¨ng lªn lµm qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ thÕ giíi ngµy mét s«i næi, APEC trë thµnh m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu cña chuçi m¾t xÝch kinh tÕ thÕ giíi. 3-/ ý nghÜa cña ho¹t ®éng nghiªn cøu APEC ViÖc t×m hiÓu sù ra ®êi, qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña APEC ®em l¹i lîi Ých cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cëi më, mong muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ trªn nguyªn t¾c träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ cïng cã lîi cña n-íc ta. §Ó cã thÓ t×m kiÕm ®èi t¸c phï hîp víi ®-êng lèi cña m×nh th× viÖc nghiªn cøu APEC ®Ó x¸c ®Þnh sù phï hîp vÒ ®øêng lèi môc tiªu cña tæ chøc víi chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam lµ rÊt cÇn thiÕt. Ho¹t ®éng t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ APEC cña chóng ta gióp nh©n d©n trong n-íc thªm hiÓu biÕt vÒ c¸c quèc gia trong khu vùc, gãp phÇn kh«ng nhá gi¸o dôc tinh thÇn ®oµn kÕt khu vùc cho quÇn chóng. Trªn c¬ së sù hiÓu biÕt ®ã c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cã thÓ x¸c ®Þnh chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc tÕ, ®em l¹i hiÖu qu¶ to lín cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ViÖt Nam phèi hîp hµnh ®éng víi APEC thóc ®Èy sù thµnh c«ng cña hîp t¸c khu vùc, n©ng cao uy tÝn cña tæ chøc mµ trong ®ã ViÖt Nam sÏ cïng nhÞp ph¸t triÓn tÝch cùc víi c¸c thµnh viªn kh¸c nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu d©n giµu, n-íc m¹nh. - 20 -