Tài liệu Ql và sử dụng nvl tại cty cơ khí ôtô 1-5

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®· vµ ®ang mang l¹i nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc lín cho c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi mang l¹i nh÷ng lîi Ých cho ng-êi tiªu dïng, ®ã lµ s¶n phÈm ®Ñp, mÉu m· ®Ñp chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh phï hîp. Víi nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt vµ víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i ®-îc th× ph¶i t×m ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp ®Ó s¶n phÈm cña m×nh cã thÓ c¹nh tranh ®-îc vµ ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. §Ó lµm ®-îc ®iÒu ®ã th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô qu¶n lý kh¸c nhau, trong ®ã h¹ch to¸n ®ãng vai trß rÊt quan träng ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông tµi s¶n nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh liªn tôc, qu¶n lÝ vµ sö dông tµi s¶n, nh»m ®¶m b¶o s¶n xuÊt ®-îc tiÕn hµnh liªn tôc, qu¶n lý vµ sö dông mét c¸ch tèt nhÊt c¸c yÕu tè chi phÝ ®Ó ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi phôc vô cho c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ, tõ ®ã ®-a ra c¸c kÕ ho¹ch, dù ¸n vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, quyÕt ®Þnh nªn s¶n xuÊt s¶n phÈm g×, b»ng nguyªn vËt liÖu nµo? mua ë ®©u vµ x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng thêi kú. V× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng quy tr×nh h¹ch to¸n mét c¸ch khoa häc, hîp lý, trong ®ã h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng. Vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, th× h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng bëi c¸c lý do sau: Thø nhÊt, nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè ®Çu vµo cña qóa tr×nh s¶n xuÊt, nã quyÕt ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm ®Çu ra. Thø hai, chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt, v× thÕ nã mang tÝnh träng yÕu. Mçi sù biÕn ®éng vÒ chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµm ¶nh h-ëng ®Õn sù biÕn ®éng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× thÕ sö dông tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng. Thø ba, nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp hÕt søc ®a d¹ng, nhiÒu chñng lo¹i do ®ã yªu cÇu ph¶i cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n thËt tèt vµ thËn träng. ViÖc b¶o qu¶n tèt sÏ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh. 1 Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®· cã nh÷ng b-íc tiÕn râ rÖt. Tuy nhiªn do tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cßn nhiÒu h¹n chÕ thÓ hiÖn ë nhiÒu mÆt, nhÊt lµ chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh ch-a phï hîp víi quy m« vµ ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ. Còng gièng nh- c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, c«ng ty c¬ khÝ « t« 1 -5 lu«n chó träng c«ng t¸c h¹ch to¸n sö dông nguyªn vËt liÖu cho phï hîp vµ coi ®ã nh- mét c«ng cô qu¶n lý kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®Ó qu¶n lý vËt t- nãi riªng vµ qu¶n lý s¶n xuÊt nãi chung. Tõ thùc tiÔn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, tr-íc viÖc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, viÖc lËp ®Þnh møc ®óng ®¾n nhu cÇu sö dông nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt, gi¶m møc tiªu hao vËt liÖu, duy tr× vµ b¶o qu¶n tèt c¸c lo¹i vËt tlµ viÖc lµm quan träng kh«ng chØ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi chung mµ cßn ®èi víi c«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 nãi riªng. V× vËy, viÖc t¨ng c-êng c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý vËt t- ph¶i ®i liÒn víi viÖc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông c¸c loµi tµi s¶n trong ®ã h¹ch to¸n vµ qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. Víi ý nghÜa nh- vËy cña nguyªn vËt liÖu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, vµ qua mét thêi gian thùc tËp t×m hiÓu c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5, em ®· nghiªn cøu ®Ò tµi "Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5" lµm chuyªn ®Ò thùc tËp cuèi kho¸. CÊu tróc chuyªn ®Ò gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 . Ch-¬ng III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 1-5 . 2 Ch-¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc t¨ng c-êng hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ nguyªn vËt liÖu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm Nguyªn vËt liÖu lµ nh÷ng ®èi t-îng lao ®éng ®-îc thÓ hiÖn d-íi d¹ng vËt ho¸, chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt ®Þnh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt d-íi t¸c ®éng cña søc lao ®éng chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n phÈm vµ toµn bé gi¸ trÞ vËt liÖu ®-îc chuyÓn hÕt mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chiÕm tû träng lín träng tæng chi phÝ s¶n xuÊt do ®ã nã quyÕt ®Þnh chÊt l-îng cña c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Çu vµo cã tèt th× ®Çu ra míi ®¶m b¶o, ®ã lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra míi cã chÊt l-îng cao. Nguyªn vËt liÖu tån t¹i d-íi nhiÒu h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau, cã thÓ ë thÓ r¾n nh- s¾t,thÐp, ë thÓ láng nh- dÇu, x¨ng, s¬n ë d¹ng bét nh- c¸t, v«i… tuú tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt. Nguyªn vËt liÖu cã thÓ tån t¹i ë c¸c d¹ng nh-: - Nguyªn vËt liÖu ë d¹ng ban ®Çu, ch-a chÞu t¸c ®éng cña bÊt kú quy tr×nh s¶n xuÊt nµo. - Nguyªn vËt liÖu ë c¸c giai ®o¹n s¶n xuÊt kh¸c: nguyªn vËt liÖu lµ s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ®Î tiÕp tôc ®-a vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o thµnh thùc thÓ cña s¶n phÈm. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®· t¹o ra nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng trong c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu tõ kh©u tÝnh gi¸, ®Õn h¹ch to¸n chi tiÕt, h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu vµ sö dông qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu. 2. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu: Do nguyªn vËt liÖu sö dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã rÊt nhiÒu lo¹i nhiÒu thø cã vai trß c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu th× míi tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu qu¶n lý ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp: * Theo vai trß vµ t¸c dông cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Theo ®Æc tr-ng nµy, th× nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®-îc ph©n ra thµnh: - Nguyªn vËt liÖu chÝnh: Lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ thµnh thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n phÈm. Ngoµi ra, cßn cã c¶ b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn. 3 - Nguyªn vËt liÖu phô: Lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc sö dông kÕt hîp nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó hoµn thiÖn n©ng cao tÝnh n¨ng, chÊt l-îng s¶n phÈm, thay ®æi mµu s¾c, h×nh d¸ng, mïi vÞ, hoÆc dïng ®Ó b¶o qu¶n hoÆc ®Ó sö dông ®Ó theo dâi b¶o ®¶m cho c«ng cô lao ®éng b×nh th-êng hoÆc dïng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu kü thuËt, nhu cÇu qu¶n lý. - Nhiªn liÖu lµ nh÷ng thø dïng ®Ó cung cÊp nhiÖt l-îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh- than, cñi, x¨ng dÇu… - Phô tïng thay thÕ: Lµ c¸c lo¹i vËt t- ®-îc sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n. VËt liÖu kh¸c: Lµ c¸c lo¹i vËt liÖu ®Æc tr-ng cña tõng doanh nghiÖp hoÆc phÕ liÖu thu håi . H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo c¸ch ph©n lo¹i trªn ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi lo¹i nguyªn vËt liÖu. Ngoµi ra cßn cã c¸ch ph©n lo¹i kh¸c: * Ph©n lo¹i theo nguån h×nh thµnh: - VËt liÖu mua ngoµi: Lµ nh÷ng vËt liÖu sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc doanh nghiÖp mua ngoµi thÞ tr-êng. - VL s¶n xuÊt: Lµ nh÷ng VL do doanh nghiÖp tù chÕ biÕn hay thuª ngoµi chÕ biÕn - VËt liÖu nhËn vèn gãp liªn doanh. - VËt liÖu ®-îc biÕu tÆng, cÊp ph¸t. * Ph©n lo¹i theo quan hÖ së h÷u: - VËt liÖu tù cã: Bao gåm tÊt c¶ nh÷ng vËt liÖu thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp - VËt liÖu nhËn gia c«ng chÕ biÕn cho bªn ngoµi - VËt liÖu nhËn gi÷ hé. 3. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu: Do nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè quan träng trong tæng sè gi¸ thµnh s¶n phÈm; cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh tèt viÖc qu¶n lý, b¶o qu¶n vµ h¹ch to¸n c¸c qóa tr×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, sö dông vµ dù tr÷ nguyªn vËt liÖu; Do ®ã ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi qu¶n lý vµ sö dông nguyªn vËt liÖu: - Doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chi tiÕt vµ tæng hîp cña tõng thø nguyªn vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng lÉn chÊt l-îng. - Ph¶i qu¶n lý nguyªn vËt liÖu xuÊt kho cho s¶n xuÊt kinh doanh theo ®èi t-îng sö dông hay c¸c kho¶n chi phÝ. - Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh vÒ lËp “Sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu”, thñ tôc lËp vµ lu©n chuyÓn ®óng chøng tõ, më c¸c sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng, hoÆc khan hiÕm ¶nh h-ëng ®Õn t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh. 4 - Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn chÕ ®é kiÓm tra, kiÓm kª, ®èi chiÕu nguyªn vËt liÖu, quy tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông nguyªn vËt liÖu trong tõng ph©n x-ëng, phßng ban trong toµn doanh nghiÖp. Nh- vËy, nÕu qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy viÖc cung cÊp kÞp thêi, ng¨n ngõa hiÖn t-îng h- háng, mÊt m¸t gãp phÇn h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu trªn ®· dÆt ra nhiÖm vô h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 4. NhiÖm vô h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt: §Ó cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c th«ng tin cho c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu, h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Ghi chÐp tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, trung thùc kÞp thêi sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ mua thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho. - TËp hîp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kÞp thêi sè l-îng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho, kiÓm tra t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu - Ph©n bæ hîp lý gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo c¸c ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - TÝnh to¸nvµ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c sè l-îng vµ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho, ph¸t hiÖn kÞp thêi nguyªn vËt liÖu thõa, thiÕu, kÐm phÈm chÊt, ø ®äng ®Ó doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. II. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu- NVL: TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ mét c«ng t¸c quan träng trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ dïng tiÒn ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña chóng. Trong c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu ®-îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu lµ lo¹i gi¸ ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c chøng tõ hîp lÖ chøng minh c¸c kho¶n chi hîp ph¸p cña doanh nghiÖp ®Ó t¹o ra nguyªn vËt liÖu. C¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp th× gi¸ thùc tÕ bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. C¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph-¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ thùc tÕ kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. 1. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp trong kú: Gi¸ thùc tÕ cña VL nhËp kho ®-îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo tõng nguån nhËp: - VËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ gåm gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n cña ng-êi b¸n, c¸c kho¶n thuÕ(nÕu cã), chi phÝ thu mua vËn chuyÓn, l-u kho, l-u b·i.... trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ nh-: gi¶m gi¸, chiÕt khÊu(nÕu ®-îc ng-êi b¸n chÊp nhËn). - VËt liÖu chÕ biÕn xong nhËp kho: Gi¸ thùc tÕ bao gåm chi phÝ tù chÕ biÕn, chi phÝ thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn( nÕu thuª ngoµi gia c«ng). - §èi víi NVL nhËn gãp vèn liªn doanh: Gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ trÞ NVL ®-îc c¸c bªn tham gia gãp vèn tho¶ thuËn céng (+) c¸c chi phÝ tiÕp nhËn (nÕu cã). 5 - Nguyªn vËt liÖu ®-îc tÆng th-ëng: Gi¸ thùc tÕ tÝnh theo gi¸ thÞ tr-êng t-¬ng ®-¬ng céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc tiÕp nhËn. - PhÕ liÖu thu håi tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp: Gi¸ thùc tÕ ®-îc tÝnh theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ hoÆc gi¸ thÞ tr-êng. 2. TÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt trong k×. ViÖc lùa chän ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é cña kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. C¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho th-êng dïng lµ: 2.1. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n: Gi¸ thùc tÕ cña NVL xuÊt kho = Gi¸ b×nh qu©n 1 ®¬n vÞ NVL x L-îng NL xuÊt kho Trong ®ã: - Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷: Gi¸ b×nh qu©n 1 ®¬n vÞ NVL Gi¸ trÞn NVL tån ®Çu kú+ gi¸ trÞ NVL nhËp trong kú = Sè l-îng NVL(tån ®Çu kú+ sè l-îng nhËp trong kú) Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu nh-ng sè lÇn nhËp, xuÊt cña mçi danh ®iÓm nhiÒu: ¦u ®iÓm: Gi¶m nhÑ viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu Nh-îc ®iÓm: c«ng viÖc tÝnh gi¸ NVL vµo cuèi kú h¹ch to¸n nªn ¶nh h-ëng ®Õ tiÕn ®é cña c¸c kh©u kÕ to¸n; ®ång thêi ph¶i tÝnh cho tõng lo¹i NVL. - Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp: Theo ph-¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ b×nh qu©n cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu sau mçi lÇn nhËp: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp = Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL (tån tr-íc khi nhËp+ nhËp vµo lÇn nµy L-îng thùc tÕ VL(tån tr-íc khi nhËp+ nhËp vµo lÇn nµy) Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµ sè lÇn nhËp nguyªn vËt liÖu mçi lo¹i Ýt. ¦u ®iÓm: Theo dâi th-êng xuyªn, kÞp thêi, chÝnh x¸c. Nh-îc ®iÓm: Khèi l-îng c«ng viÖc tÝnh to¸n nhiÒu. - Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc: Gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cuèi kú tr-íc = Gi¸ thùc tÕ VL tån ®Çu kú(hoÆc cuèi kú tr-íc) L-îng VL tån ®Çu kú ( hoÆc cuèi kú tr-íc) - Ph-¬ng ph¸p nµy cã: ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, gi¶m nhÑ khèi l-îng tÝnh to¸n. Nh-îc: Kh«ng chÝnh x¸c nÕu gi¸ c¶ NVL trªn thÞ tr-êng cã sù biÕn ®éng. 6 Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu cã gi¸ thÞ tr-êng æn ®Þnh. 2.2. Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc - xuÊt tr-íc (FIFO) Theo ph-¬ng ph¸p nµy NVL ®-îc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho trªn c¬ së gi¶ ®Þnh lµ l« NVL nµo nhËp tr-íc sÏ ®-îc xuÊt tr-íc. V× vËy, l-îng NVL xuÊt kho thuéc lÇn nhËp nµo th× tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña lÇn nhËp ®ã. ¦u ®iÓm: kÕ to¸n cã thÓ tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho kÞp thêi Nh-îc ®iÓm: H¹ch to¸n chi tiÕt theo tõng lo¹i, tõng kho mÊt thêi gian c«ng søc, chi phÝ kinh doanh kh«ng ph¶n ¸nh kÞp thêi theo gi¸ thÞ tr-êng NVL. Ph-¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp nhá, chñng lo¹i NVL Ýt, sè l-îng nhËp, xuÊt NVL Ýt, gi¸ c¶ thÞ tr-êng æn ®Þnh... 2.3. Ph-¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr-íc (LIFO) Theo ph-¬ng ph¸p nµy, NVL ®-îc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho gi¶ ®Þnh lµ l« NVL nµo nhËp vµo kho sau sÏ ®-îc dïng tr-íc. V× vËy, viÖc tÝnh gi¸ xuÊt cña NVL ®-îc lµm ng-îc l¹i víi ph-¬ng ph¸p nhËp sau - xuÊt tr-íc. ¦u ®iÓm: TÝnh gi¸ NVL xuÊt kho kÞp thêi, chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc ph¶n ¶nh kÞp thêi theo gi¸ thÞ tr-êng cña ng©n hµng. Nh-îc ®iÓm: Ph¶i h¹ch to¸n theo chi tiÕt tõng nguyªn vËt liÖu, tèn c«ng. 2.4. Ph-¬ng ph¸p trùc tiÕp (gäi lµ ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh hay ph-¬ng ph¸p ®Æc ®iÓm riªng) NVL ®-îc x¸c ®Þnh theo ®¬n chiÕc hay tõng l« vµ gi÷ nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng (trõ tr-êng hîp ®iÒu chØnh). V× vËy, khi xuÊt nguyªn vËt liÖu ë l« nµo th× tÝnh gi¸ thùc tÕ nhËp kho ®Ých danh cña l« ®ã. Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n riªng tõng l« nguyªn vËt liÖu nhËp kho víi c¸c lo¹i NVL cã gi¸ trÞ cao, ph¶i x©y dùng hÖ thèng kho tµng cho phÐp b¶o qu¶n riªng tõng l« NVL nhËp kho. ¦u ®iÓm: c«ng t¸c tÝnh gi¸ ®-îc thùc hiÖn kÞp thêi, th«ng qua ®ã kho kÕ to¸n cã thÓ theo dâi ®-îc thêi gian b¶o qu¶n riªng tõng lo¹i NVL. Nh-îc ®iÓm: chi phÝ lín cho viÖc x©y dùng kho tµng ®Ó b¶o qu¶n NVL. 2.5. Ph-¬ng ph¸p trÞ gi¸ hµng tån cuèi kú ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i NVL mÉu m· kh¸c nhau nh-ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn kiÓm kª tõng nghiÖp vô xuÊt kho. V× vËy, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh gi¸ cho sè l-îng NVL tån kho cuèi kú tr-íc, sau ®ã míi x¸c ®Þnh ®-îc NVL xuÊt kho trong kú: Gi¸ thùc tÕ NVL tån cuèi kú = Sè l-îng tån cuèi kú x 7 §¬n gi¸ NVL nhËp kho lÇn cuèi Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho = Gi¸ thùc tÕ NVL nhËp kho + Gi¸ trÞ thùc tÕ tån ®Çu kú - Gi¸ trÞ thùc tÕ tån cuèi kú Doanh nghiÖp nªn ¸p dông ®èi víi nh÷ng NVL cã gi¸ thÞ tr-êng æn ®Þnh. 2.6. Ph-¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i NVL, gi¸ c¶ th-êng xuyªn biÕn ®éng, nghiÖp vô nhËp- xuÊt NVL diÔn ra th-êng xuyªn th× viÖc h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ trë nªn phøc t¹p tèn nhiÒu c«ng søc vµ nhiÒu khi kh«ng thùc hiÖn ®-îc. Do ®ã, viÖc h¹ch to¸n hµng ngµy nªn sö dông gi¸ h¹ch to¸n. Gi¸ h¹ch to¸n lµ lo¹i gi¸ æn ®Þnh cã thÓ sö dông trong thêi gian dµi ®Ó h¹ch to¸n nhËp- xuÊt- tån kho NVL trong khi tÝnh ®-îc gi¸ thùc tÕ cña nã. Gi¸ h¹ch to¸n cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch, gi¸ mua vËt liÖu ë thêi ®iÓm nµo ®ã hoÆc gi¸ b×nh qu©n th¸ng tr-íc. ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt trong kú dùa trªn c¬ së hÖ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. HÖ sè gi¸ VL = Gi¸ thùc tÕ VL tån ®Çu kú+Gi¸ thùc tÕ VL nhËp trong kú Gi¸ h¹ch to¸n VL tån ®Çu kú+Gi¸ h¹ch to¸n VL nhËp trong kú Do ®ã, gi¸ thùc tÕ: VL xuÊt trong kú Gi¸ h¹ch to¸n VL xuÊt = x (hoÆc tån cuèi kú) trung kú (tån cuèi kú) HÖ sè gi¸ VL Ph-¬ng ph¸p nµy cho phÐp kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a h¹ch to¸n chi tiÕt vµ tæng hîp NVL trong c«ng t¸c tÝnh gi¸ nªn c«ng viÖc tÝnh gi¸ ®-îc tiÕn hµnh nhanh chãng kh«ng bÞ phô thuéc vµo chñng lo¹i, sè lÇn nhËp- xuÊt NVL; V× vËy khèi l-îng c«ng viÖc Ýt, h¹ch to¸n chi tiÕt ®¬n gi¶n h¬n. Tuy nhiªn, khèi l-îng c«ng viÖc dån vµo cuèi kú. Ph-¬ng ph¸p nµy cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm, tõng thø nguyªn vËt liÖu chñ yÕu tïy thuéc vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Trªn ®©y lµ mét sè ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ xuÊt NVL trong kú. Tõng ph-¬ng ph¸p cã -u, nh-îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông riªng. V× vËy, tuú vµo quy m«, ®Æc ®iÓm doanh nghiÖp vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña kÕ to¸n mµ sö dông ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n thÝch hîp. III. H¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu: 1. Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c chøng tõ ®-îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n NVL gåm: Ho¸ ®¬n b¸n hµng(hoÆc H§ GTGT), phiÕu nhËp- xuÊt kho, phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé... tuú theo tõng néi dung nghiÖp vô kinh tÕ. C¸c chøng tõ liªn quan ®Õn nguyªn vËt liÖu ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. Mçi chøng tõ ph¶i chøa ®ùng c¸c chØ tiªu ®Æc tr-ng cho nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vÒ néi dung, quy m«, chÊt l-îng, thêi gian… x¶y ra còng nhtr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn liªn quan. 8 1.1. Chøng tõ kÕ to¸n nhËp nguyªn vËt liÖu PhiÕu nhËp kho: Dïng ®Ó x¸c ®Þnh sè l-îng quy c¸ch gi¸ trÞ NVL, nhËp kho vµ lµm c¨n cø ®Ó thñ kho vµ kÕ to¸n ghi vµo c¸c b¶ng, sæ kÕ to¸n. PhiÕu nhËp kho ®-îc lËp dùa trªn mÉu 01 VT do Bé tµi chÝnh ban hµnh. PhiÕu nhËp kho ®-îc lËp vµ lu©n chuyÓn nh- sau: - PhiÕu nhËp kho do phßng kÕ to¸n hoÆc bé phËn vËt t- cña ®¬n vÞ lËp thµnh 3 liªn vµ ng-êi lËp ph¶i ký vµo ®ã. Tr-íc khi lËp phiÕu nhËp, ng-êi lËp ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ bªn b¸n nh- ho¸ ®¬n, biªn b¶n kiÓm nghiÖm vËt t-, c¸c chøng tõ kh¸c - ChuyÓn phiÕu nhËp kho cho thñ tr-ëng ®¬n vÞ hoÆc ng-êi phô tr¸ch ký. - Ng-êi giao hµng nhËn phiÕu nhËp. - ChuyÓn phiÕu nhËp xuèng kho, thu kho ghi sè l-îng, quy c¸ch vµo cét thùc nhËp cïng ng-êi giao ký x¸c nhËn. Ba liªn cña phiÕu nhËp kho ®-îc l-u gi÷ nh- sau: Liªn 1: l-u t¹i quyÓn gèc. Liªn 2: Thñ kho gi÷ ®Ó ghi thÎ; ®Þnh kú chuyÓn cho kÕ to¸n ghi sæ. Liªn 3: Dïng ®Ó thanh to¸n. 1.2. Chøng tõ kÕ to¸n xuÊt nguyªn vËt liÖu: PhiÕu xuÊt kho: dïng ®Ó x¸c ®Þnh sè l-îng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. PhiÕu nµy lµ c¨n cø ®Ó thñ kho xuÊt kho vµ ghi vµo thÎ kho, sau ®ã chuyÓn cho kÕ to¸n vËt ttÝnh thµnh tiÒn vµ ghi vµo sæ kÕ to¸n. PhiÕu xuÊt kho ®-îc lËp dùa trªn mÉu sè 02 VT do Bé tµi chÝnh ban hµnh. PhiÕu xuÊt kho ®-îc lËp vµ lu©n chuyÓn nh- sau: - PhiÕu xuÊt kho do bé phËn xin lÜnh hoÆc do phßng cung øng lËp thµnh 03 liªn. Sau khi lËp xong, phô tr¸ch bé phËn, phô tr¸ch cung øng ký vµ giao cho ng-êi cÇm phiÕu xuèng kho ®Ó lÜnh. - Thñ kho c¨n cø vµo l-îng xuÊt ®Ó ghi vµo cét sè l-îng thùc xuÊt vµ cïng ng-êi nhËn hµng ký vµo phiÕu xuÊt kho. + Ba liªn phiÕu xuÊt ®-îc lu©n chuyÓn: - Liªn 1: L-u ë bé phËn rËp phiÕu. - Liªn 2: Thñ kho gi÷ ®Ó ghi ë thÎ kho sau ®ã chuyÓn cho kÕ to¸n ®Ó tÝnh thµnh tiÒn vµ ghi vµo sæ kÕ to¸n. Liªn 3: Ng-êi nhËn gi÷ ®Ó ghi ë bé phËn sö dông. Cuèi th¸ng, kÕ to¸n x¸c nhËn sè l-îng sö dông ë tõng bé phËn ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c cña kÕ to¸n. 2. H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu Nguyªn vËt liÖu trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th-êng cã nhiÒu chñng lo¹i. NÕu thiÕu mét lo¹i nµo ®ã cã thÓ g©y ra ngõng s¶n xuÊt. V× vËy h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®ßi hái ph¶i ®¶m b¶o theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt 9 liÖu, ph¶i ph¶n ¸nh c¶ vÒ sè l-îng, gi¸ trÞ, chÊt l-îng cña tõng danh ®iÓm theo tõng kho vµ tõng ng-êi phô tr¸ch vËt chÊt. §Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn vµ tr¸nh nhÇm lÉn cho c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu c¶ vÒ sè l-îng vµ gi¸ trÞ, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i h×nh thµnh nªn sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. Sæ nµy x¸c ®Þnh thèng nhÊt tªn gäi, quy c¸ch, m· hiÖu, ®¬n vÞ tÝnh, gi¸ h¹ch to¸n cña tõng danh ®iÓm NVL. Trong thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n ë n-íc ta, cã thÓ sö dông mét trong ba ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu, ®ã lµ: - Ph-¬ng ph¸p thÎ song song. - Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. - Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. 2.1. Ph-¬ng ph¸p thÎ song song §iÒu kiÖn ¸p dông: ChØ ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã Ýt danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, khèi l-îng chøng tõ xuÊt vËt liÖu Ýt, kh«ng th-êng xuyªn, tr×nh ®é chuyªn m«n cña kÕ to¸n kh«ng cao. T¹i kho: Thñ kho c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt vËt liÖu ®Ó ghi vµo thÎ kho. ThÎ kho ®-îc më theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. T¹i phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n vËt liÖu dùa vµo chøng tõ nhËp - xuÊt NVL ®Ó ghi sè l-îng vµ tÝnh thµnh tiÒn NVL nhËp- xuÊt vµo “Sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu” (më t­¬ng øng víi thÎ kho). Sæ nµy gièng nh- thÎ kho chØ kh¸c cã thªm c¸c gi¸ trÞ vËt liÖu. Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh ®èi chiÕu sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt víi thÎ kho t-¬ng øng ®ång thêi tõ sæ kÕ to¸n chi tiÕt NVL kÕ to¸n lÊy sè liÖu vµo b¶ng tæng hợp nhËp- xuất- tån NVL theo tõng danh ®iÓm NVL ®Ó ®èi chiÕu víi sè liÖu kÕ to¸n tæng hîp NVL. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song: S¬ ®å 1.1: S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p thÎ song song PhiÕu nhËp kho ThÎ kho Sæ hoÆc thÎ kÕ to¸n chi tiÕt NVL B¶ng tæng hîp nhËp-xuÊt-tån NVL KÕ to¸n tæng hîp PhiÕu xuÊt kho Ghi hµng ngµy, ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng Ghi chó: Quan hÖ ®èi chiÕu 10 ¦u ®iÓm: đ¬n gi¶n trong ghi chÐp, ®èi chiÕu sè liÖu vµ ph¸t hiÖn sai sãt ®ång thêi cung cÊp th«ng tin nhËp- xuÊt- tån cña tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu kÞp thêi, chÝnh x¸c, thÝch hîp víi viÖc sö dông m¸y tÝnh. Nh-îc điểm: ViÖc ghi chÐp gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n cßn trïng l¾p vÒ sè l-îng. H¹n chÕ viÖc kiÓm tra cña kÕ to¸n do chØ ®èi chiÕu vµo cuèi th¸ng 2.2. Ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn: ë kho: ®-îc ghi chÐp gièng ph-¬ng ph¸p thÎ song song. ë phßng kÕ to¸n: KÕ to¸n më sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn NVL theo tõng kho. Cuèi kú trªn c¬ së ph©n lo¹i chøng tõ nhËp- xuÊt- theo tõng danh ®iÓm NVL vµ theo tõng kho kÕ to¸n lËp b¶ng kª nhËp NVL, b¶ng kª xuÊt NVL, dùa vµo c¸c b¶ng kª nµy ®Ó ghi vµo sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµo cuèi kú. Khi nhËn ®-îc thÎ kho, kÕ to¸n NVL tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a thÎ kho víi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ®ång thêi tõ sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån vËt liÖu vµ ®ång thêi ®èi chiÕu víi sæ kÕ to¸n tæng hîp vÒ vËt liÖu. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt Nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. S¬ ®å 1.2: H¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn. PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho B¶ng kª nhËp VL B¶ng tæng hîp N-X-T Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn Sæ kÕ to¸n tæng hîp VL B¶ng kª xuÊt VL Ghi chó: Ghi hµng ngµy, ®Þnh kú Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu ¦u ®iÒm: gi¶m nhÑ viÖc ghi chÐp cña kÕ to¸n, tr¸nh sù trïng l¾p. Nh-îc ®iÓm: ViÖc kiÓm tra gi÷a kho vµ phßng kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng nªn trong tr-êng hîp sè l-îng chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu cña tõng danh ®iÓm vËt liÖu kh¸ lín th× c«ng viÖc kiÓm tra, ®èi chiÕu sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¶nh h-ëng ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c kh©u kÕ to¸n kh¸c. Ph-¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu nh-ng sè l-îng chøng tõ nhËp, xuÊt nguyªn vËt liÖu kh«ng nhiÒu 11 2.3. Ph-¬ng ph¸p sæ sè d-: §iÒu kiÖn ¸p dông: ®èi víi doanh nghiÖp cã nhiÒu danh ®iÓm NVL, sè l-îng chøng tõ nhËp- xuÊt cña mçi lo¹i nhiÒu x©y dùng thµnh hÖ thèng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, dïng gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ®Ó hµng ngµy n¾m ®-îc t×nh h×nh xuÊt, nhËp, tån, yªu cÇu tr×nh ®é kÕ to¸n t-¬ng ®èi cao. ë kho: thñ kho ghi vµo thÎ kho gièng nh- c¸c ph-¬ng ph¸p trªn. Ngoµi ra thñ kho cßn ph¶i tËp hîp toµn bé chøng tõ nhËp- xuÊt ph¸t sinh theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu. Sau ®ã lËp phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ chuyÓn cho kÕ to¸n kÌm theo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt vËt liÖu. Thñ kho ph¶i ph¶n ¸nh sè l-îng vËt liÖu tån cuèi th¸ng theo tõng danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu vµo sæ sè d-. Sæ nµy ®-îc kÕ to¸n më cho tõng kho vµ dïng cho c¶ n¨m. Tr-íc ngµy cuèi th¸ng, kÕ to¸n ®-a sæ sè d- cho thñ kho ®Ó ghi vµo sæ. Ghi xong thñ kho göi vÒ phßng kÕ to¸n ®Ó kiÓm tra vµ tÝnh thµnh tiÒn theo gi¸ h¹ch to¸n. ë phßng kÕ to¸n: kÕ to¸n dùa vµo sè l-îng nhËp, xuÊt cña tõng danh ®iÓm NVL ®-îc tæng hîp tõ c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt mµ kÕ to¸n nhËn ®-îc khi kiÓm tra c¸c kho theo ®Þnh kú 3, 5 hoÆc 10 ngµy kÌm theo phiÕu giao nhËn chøng tõ vµ dùa vµo gi¸ h¹ch to¸n ®Ó tÝnh thµnh tiÒn NVL nhËp- xuÊt theo tõng danh ®iÓm NVL tõ ®ã ghi vµo b¶ng luü kÕ nhËp- khÈu NVL (lËp theo tõng danh ®iÓm NVL). Cuèi kú tÝnh tiÒn trªn sæ sè d- do thñ kho chuyÓn ®Õn vµ ®èi chiÕu tån kho ë sæ s¸ch víi b¶ng luü kÕ nhËp- xuÊt- tån. Tõ b¶ng lòy kÕ nhËp- xuÊt- tån, kÕ to¸n vµo b¶ng tæng hîp nhËp- xuÊt- tån NVL ®Ó ®èi chiÕu víi kÕ to¸n tæng hîp vÒ NVL. S¬ ®å h¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. S¬ ®å 1.3: H¹ch to¸n chi tiÕt NVL theo ph-¬ng ph¸p sæ sè d-. PhiÕu giao nhËn CT nhËp PhiÕu nhËp kho ThÎ kho PhiÕu xuÊt kho Sæ sè d- B¶ng luü kÕ N- X- T B¶ng tæng hîp nhËp-xuÊt-tån NVL PhiÕu giao nhËn ch.tõ xuÊt Ghi chó: Ghi hµng ngµy Quan hÖ ®èi chiÕu Ghi cuèi th¸ng 12 KÕ to¸n tæng hîp ¦u ®iÓm: kh«ng trïng lÆp, ghi sæ th-êng xuyªn, kh«ng bÞ dån vµo cuèi kú Nh-îc®iÓm: kiÓm tra, ®èi chiÕu vµ ph¸t hiÖn sai sãt gÆp nhiÒu khã kh¨n. 3. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: §Ó h¹ch to¸n NVL nãi riÒng vµ c¸c lo¹i hµng tån kho nãi chung cã thÓ ¸p dông mét trong hai ph-¬ng ph¸p: (KKTX) kª khai th-êng xuyªn, hoÆc kª khai ®Þnh kú (KK§K). ViÖc sö dông ph-¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµo yªu cÇu sö dông cña c«ng t¸c qu¶n lý, tr×nh ®é kÕ to¸n viªn còng nh- quy ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. 3.1. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p KKTX 3.1.1. Tµi kho¶n sö dông Ph-¬ng ph¸p KKTX lµ ph-¬ng ph¸p theo dâi vµ ph¶n ¸nh tÝnh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho. Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc sö dông phæ biÕn ë n-íc ta v× nh÷ng thuËn lîi cña nã. Ph-¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c cao, th«ng tin vÒ hµng tån kho kÞp thêi, cËp nhËt, cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc l-îng nhËp - xuÊt - tån cña tõng lo¹i hµng tån kho. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i hµng tån kho, chñng lo¹i vËt liÖu nhiÒu, cã gi¸ trÞ thÊp, nhËpxuÊt- tån th-êng xuyªn mµ ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy rÊt tèn nhiÒu c«ng søc, thêi gian. §Ó h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn th× kÕ to¸n ph¶i sö dông c¸c tµi kho¶n sau: - TK 152: “nguyªn vËt liÖu” TK nµy dïng ®Ó theo dâi gi¸ trÞ hiÖn cã, t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ. Tµi kho¶n nµy cã thÓ më chi tiÕt theo nhãm, thø, tõng lo¹i vËt liÖu theo yªu cÇu qu¶n lÝ vµ ph-¬ng tiÖn tÝnh to¸n. - TK 151: “hµng mua ®i ®­êng”: tµi kho¶n nµy sö dông ®Ó theo dâi c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô mµ doanh nghiÖp ®· mua nh-ng cuèi th¸ng hµng ch-a vÒ nhËp kho. - Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n liªn quan kh¸c nh-: TK 331, TK 133, TK 621, TK 627, TK 642, TK 111, TK 112. 3.1.2. H¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p KKTX: H¹ch to¸n t¨ng gi¶m, kÕt qu¶ kiÓm kª nguyªn vËt liÖu ®-îc m« t¶ trong s¬ ®å sau: 13 S¬ ®å 1.4: s¬ ®å H¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p KKTX TK 331, 111, 112, 141… TK 152 TK 621,627,641,642,335,241 T¨ng do mua ngoµi Gi¸ thùc tÕ NVL xu¸t sö dông Tk 133 cho toµn doanh nghiÖp VAT theo pp khÊu trõ TK 151 TK 154 Hµng mua ®ang ®i ®-êng Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kú tr-íc ®Ó gia c«ng TK 411 TK 128, 222 NhËn vèn gãp liªn doanh cÊp ph¸t b»ng NVL TK 222,128 Gãp vèn b»ng NVL 412 §¸nh gi¸ §¸nh gi¸ t¨ng NVL gi¶m NVL TK 411 NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh Tr¶ vèn gãp liªn doanh NVL TK 3388 TK 138, 642 Thõa ph¸t hiÖn khi kiÓm kª Gi¸ trÞ NVL thiÕu khi kiÓm kª TK 111, 112, 331 TK 154 NhËp NVL tù chÕ hoÆc thuª gia c«ng ChiÕt khÊu th-¬ng m¹i hoÆc tr¶ l¹i NVL cho ng-êi b¸n TK 133 VAT khÊu trõ cho phÇn NVL tr¶ l¹i 14 3.2. H¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: 3.2.1. Tµi kho¶n sö dông: Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph-¬ng ph¸p kh«ng theo dâi mét c¸ch th-êng xuyªn, liªn tôc vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng cña c¸c lo¹i vËt t-, hµng ho¸ trªn c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh tõng lo¹i hµng tån kho mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån ®Çu kú vµ cuèi kú cña chóng trªn c¬ së kiÓm kª cuèi kú, x¸c ®Þnh l-îng hµng ho¸ tån kho thùc tÕ vµ l-îng hµng ho¸ xuÊt dïng vµ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c môc ®Ých kh¸c. Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm tiÕt kiÖm thêi gian, c«ng søc ghi chÐp, vµ thÝch hîp víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng vËt t- kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp ®-îc xuÊt dïng th-êng xuyªn C¸c TK sö dông theo ph-¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú: - TK 611: Mua hµng (tiÓu kho¶n 611 - Mua nguyªn vËt liÖu): dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ sè nguyªn vËt liÖu mua vµo vµ xuÊt trongkú. TK 611: Kh«ng cã sè d- vµ th-êng ®-îc më chi tiÕt theo tõng lo¹i vËt liÖu, CCDC… - TK 152: “nguyªn vËt liÖu” dïng ®Ó ph¶n ¸nh nguyªn vËt liÖu tån kho. - TK 151: “Hµng mua ®ang ®i ®­êng”: ph¶n ¸nh trÞ gi¸ hµng mua nh-ng cuèi th¸ng ch-a vÒ nhËp kho. - Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè TK133, 331, 111, 112, 311, 621, 627… 3.2.2. Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n tæng hîp vËt liÖu theo ph-¬ng ph¸p kª khai ®Þnh kú ®-îc tiÕn hµnh theo s¬ ®å sau: 15 S¬ ®å 1.5: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp NVL theo ph-¬ng ph¸p KK§K. TK 152, TK 151 TK 611 TK 152, TK 151 K/c gi¸ trÞ NVL tån kho ®Çu kú, K/c trÞ gi¸ NVL tån cuèi kú hµng mua ®i ®-êng th¸ng tr-íc hµng mua ®i ®-êng tån cuèi th¸ng TK 111, 112, 331, 311 TK 111, 112, 331 TrÞ gi¸ NVL mua trong kú Kho¶n gi¶m gi¸, tr¶ l¹i NVL… TK 133 TK 133 VAT khÊu trõ ThuÕ GTGT cho phÇn NVL tr¶ l¹i TK 621 TK 411 TrÞ gi¸ NVL sö dông trùc tiÕp NhËn vèn gãp b»ng NVL cho s¶n xuÊt TK 627, 641, 642, 338… TK 222, 128 TrÞ gi¸ NVL sö dông cho c¸c NhËn l¹i vèn gãp liªn doanh ®èi t-îng kh¸c b»ng NVL TK 412 TK 336, 338 §¸nh gi¸ gi¶m NVL Vay t¹m NVL tõ ®¬n vÞ kh¸c TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng NVL 4. Sæ s¸ch kÕ to¸n sö dông ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: HiÖn nay, cã bèn h×nh thøc sæ dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu. Tuú tõng ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é kÕ to¸n cña doanh nghiÖp cã thÓ dïng mét trong bèn h×nh thøc sæ sau: 4.1. H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký chung (NKC) *§iÒu kiÖn ¸p dông: H×nh thøc sæ NKC th-êng ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp cã sè l-îng nghiÖp vô diÔn ra kh«ng nhiÒu, sö dông Ýt tµi kho¶n. 16 * H×nh thøc nµy gåm cã c¸c lo¹i sæ sau: - Sæ nhËt ký chung - Sæ c¸i TK 152 - Sæ (ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, b¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL - B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ gèc, ghi vµo sæ NKC, sau ®ã tõ sæ NKC ghi vµo sæ c¸i TK 152. Tr-êng hîp doanh nghiÖp më c¸c sæ nhËt ký ®Æc biÖt (nhËt ký mua hµng) B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu th× ®Þnh kú ghi vµo c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp- xuÊt, cuèi th¸ng ghi vµo sæ c¸i TK 152, tõ sæ c¸i TK 152 vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh. Tõ chøng tõ nhËp- xuÊt NVL vµo thÓ lªn kÕ to¸n chi tiÕt NVL, theo danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu, cuèi th¸ng vµo b¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL, sau ®ã tõ b¶ng tæng hîp chi tiÕt nguyªn vËt liÖu ®èi chiÕu víi sæ c¸i TK 152. S¬ ®å 1.5: S¬ ®å tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n NVL theo h×nh thøc NKC: B¶ng ph©n bæ NVL Chøng tõ gèc: Ho¸ ®¬n, PhiÕu nhËp, xuÊt kho NhËt kÝ chung NhËt kÝ mua hµng Sæ(thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt VL B¶ng tæng hîp chi tiÕt NVL Sæ c¸i TK 152 BC§TK B¸o c¸o kÕ to¸n Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 17 ¦u ®iÓm: ®¬n gi¶n, dÔ lµm, sö dông Ýt sæ, cã thÓ dïng m¸y tÝnh. Nh-îc ®iÓm: DÔ bÞ trïng lÆp sè liÖu do ghi vµo nhiÒu lo¹i sæ kh¸c nhau. 4.2. H×nh thøc sæ kÕ to¸n nhËt ký - sæ c¸i (NK - SC) * §iÒu kiÖn ¸p dông: phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp sè l-îng nghiÖp vô diÕn ra Ýt, vµ sö dông Ýt TK, tr×nh ®é nh©n viªn kÕ to¸n kh«ng cao. * Sæ s¸ch dïng ®Ó h¹ch to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu: Theo h×nh thøc nµy, kÕ to¸n chØ më mét quyÓn sæ kÕ to¸n tæng hîp duy nhÊt: Sæ NK - SC. Sæ nµygåm cã 2 phÇn: - PhÇn nhËt ký: Ghi chøng tõ, diÔn gi¶i, ngµy th¸ng ghi sæ, sè tiÒn ph¸t sinh - PhÇn sæ c¸i: Ghi thµnh nhiÒu cét, mçi cét ghi sæ c¸i 1 tµi kho¶n. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy c¨n cø vµo chøng tõ gèc, kÕ to¸n kiÓm tra t×nh hîp ph¸p cña c¸c nghiÖp vô vµ ®ång thêi ghi vµo NK - SC theo néi dung nghiÖp vô. Cuèi th¸ng tæng hîp vµ kiÓm tra ®èi chiÕu sè liÖu trªn c¸c tµi kho¶n: Tæng sè tiÒn ë phÇn nhËt ký = Tæng sè tiÒn ph¸t sinh nî cña tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n = Tæng sè tiÒn ph¸t sinh cã cña tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n Ngoµi ra, kÕ to¸n cßn ghi vµo b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu, sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu.Tr×nh tù ghi sæ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau: S¬ ®å 1.6: S¬ ®å tr×nh tù kÕ to¸n NVL theo h×nh thøc NK - SC. Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt Chøng tõ gèc: -Ho¸ ®¬n -PhiÕu nhËp, xuÊt kho NK-Sæ C¸i (PhÇn TK 152) Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL B¸o c¸o tµi chÝnh Ghi chó: Ghi hµng ngµy Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 18 ¦u ®iÓm: DÔ lµm, Ýt nh©n viªn kÕ to¸n, tr×nh ®é kÕ to¸n kh«ng cÇn cao. Nh-îc ®iÓm: Do chØ më mét sæ duy nhÊt ®Ó ph¶n ¸nh toµn bé c¸c nghiÖp vô kinh tÕ nªn sæ NK - SC ®-îc thiÕt kÕ cång kÒnh. 4.3. H×nh thøc sæ chøng tõ - ghi sæ (CTGS) * Theo h×nh thøc nµy, sæ s¸ch kÕ to¸n ®-îc sö dông bao gåm: - Chøng tõ ghi sæ, sæ ®¨ng ký chøng tõ - B¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu. - Sæ (thÎ - kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu, b¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu. * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy hoÆc ®Þnh kú, c¨n cø vµo phiÕu nhËp, phiÕu xuÊt vËt liÖu vµo chøng tõ ghi sæ, b¶ng ph©n bè nguyªn vËt liÖu, sæ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu. Tõ chøng tõ ghi sæ vµo sæ ®¨ng ký chøng tõ, vµo sæ c¸i TK 152. Cuèi th¸ng tõ sæ c¸i TK 152 vµo B¶ng C§TK vµ b¸o c¸o kÕ to¸n. Cuèi th¸ng kiÓm tra ®èi chiÕu sè tæng céng trªn sæ ®¨ng ký chøng tõ víi b¶ng C§TK. Tr×nh tù ghi sæ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau. S¬ ®å 1.7: Kh¸i qu¸t tr×nh tù kÕ to¸n nvl theo h×nh thøc sæ CTGS. B¶ng ph©n bæ NVL Sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt VL Chøng tõ gèc Chøng tõ ghi sæ Sæ ®¨ng ký CTGS Sæ c¸i TK 152 B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n B¸o c¸o KT Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 19 B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL ¦u ®iÓm: DÔ, ®¬n gi¶n Nh-îc ®iÓm: KiÓm tra, ®èi chiÕu khã, chuyªn m«n ho¸ ch-a cao. 4.4. H×nh thøc sæ NhËt ký chøng tõ (NKCT) * C¸c lo¹i sæ ®Ó ¸p dông h×nh thøc sæ NKCT - NhËt ký chøng tõ, b¶ng kª sè 3, b¶ng ph©n bæ NVL - Sæ c¸i TK 152, sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu * Tr×nh tù ghi sæ: Hµng ngµy, ®Þnh kú c¨n cø vµo c¸c chøng tõ nhËp - xuÊt nguyªn vËt liÖu vµ c¸c c«ng ty kh¸c vµo c¸c b¶ng chi tiÕt TK 331, vµ vµo NKCT sè 5, sè 10, sè 1,2, b¶ng kª sè , b¶ng ph©n bè sè 2, sæ kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu. Cuèi kú, tõ b¶ng kª sè 3 vµo b¶ng ph©n bæ sè 2 tõ b¶ng ph©n bæ sè 2 vµo b¶ng kª sè 4,5,6. Tõ c¸c b¶ng kª nµy vµo NKCT sè 7, sæ c¸i TK 152, b¸o c¸o kÕ to¸n. Tõ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt vËt liÖu cuèi th¸ng vµo b¶ng tæng hîp chi tiÕt vËt liÖu, vµ tõ sè liÖu b¶ng nµy vµo b¸c c¸o kÕ to¸n. Tr×nh tù ghi sæ theo h×nh thøc nµy ®-îc biÓn diÔn b»ng s¬ ®å sau S¬ ®å 1.8: S¬ ®å tr×nh tù kÕ to¸n nvL theo h×nh thøc sæ NKCT. NKCT liªn quan sè 1,2,5,10.. B¶ng ph©n bæ sè 4,5,6 ThÎ kÕ to¸n chi tiÕt VL Chøng tõ gèc B¶ng ph©n bæ sè 2 B¶ng kª sè 3 Sæ c¸i TK 152 NhËt ký chøng tõ sè 7 B¶ng tæng hîp chi tiÕt VL B¸o c¸o KT Ghi hµng ngµy Ghi chó: Ghi cuèi th¸ng Quan hÖ ®èi chiÕu 20