Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p chØ sè
I. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¬ng ph¸p chØ sè
§Ó ®¸nh gi¸, ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi thèng kª sö dông
rÊt nhiÒu c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau nh: håi quy - t¬ng quan, d·y sè thêi gian,
®iÒu tra chän mÉu… Trong ®ã ph¬ng ph¸p chØ sè lµ mét trong nh÷ng ph¬ng
ph¸p quan träng cña thèng kª; ®îc vËn dông rÊt nhiÒu trong thùc tÕ. §îc ra
®êi tõ rÊt sím (tõ 1738), tõ ®ã ®Õn nay ph¬ng ph¸p nµy lµ lùa chän cña rÊt
nhiÒu c¸c nhµ khoa häc ®Ó ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi, gióp hä cã
mét c¸i nh×n tæng qu¸t, chÝnh x¸c h¬n sù ph¸t triÓn còng nh c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c¸c chÝnh s¸ch phï hîp, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c hiÖn tîng kinh
tÕ - x· héi ®ã.
1. Kh¸i niÖm vÒ chØ sè:
ThuËt ng÷ vÒ chØ sè ®îc sö dông rÊt nhiÒu trong c¸c lÜnh vùc khoa häc
kh¸c nhau khi dïng ®Ó ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi. VÝ dô nh: chØ
sè ph¸t triÓn con ngêi HDI, c¸c chØ sè dïng ®Ó ®¸nh gi¸; s¾p xÕp thø tù nh: y1,
y2… Tuy nhiªn, trong lý thuyÕt thèng kª, thuËt ng÷ nµy ® îc tiÕp cËn theo mét
c¸ch kh¸c.
1.1. §Þnh nghÜa vÒ chØ sè
ChØ sè trong thèng kª lµ mét sè t¬ng ®èi ®îc biÓu hiÖn b»ng lÇn hoÆc %;
tÝnh ®îc b»ng c¸ch so s¸nh hai møc ®é cña cïng mét hiÖn tîng kinh tÕ - x·
héi. §èi tîng nghiªn cøu cña chØ sè trong thùc tÕ lµ c¸c hiÖn tîng kinh tÕ- x·
héi phøc t¹p. HiÖn tîng ®ã bao gåm nhiÒu ®¬n vÞ, phÇn tö cã tÝnh chÊt, ®Æc
®iÓm kh¸c nhau, bao gåm nhiÒu nh©n tè.
1.2. §Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña chØ sè
* §Æc ®iÓm
- Ph¶i t×m c¸ch chuyÓn c¸c ®¬n vÞ, phÇn tö cã ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt kh¸c
nhau vÒ d¹ng ®ång nhÊt ®Ó thùc hiÖn viÖc tæng hîp tµi liÖu.
- Khi nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña mét nh©n tè nµo ®ã th× ph¶i cè ®Þnh
c¸c nh©n tè cßn l¹i.
* T¸c dông
- Dïng chØ sè ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña hiÖn tîng qua thêi gian
sö dông chØ sè ph¸t triÓn.
- Nghiªn cøu sù biÕn ®éng hiÖn tîng qua kh«ng gian sö dông chØ sè
ph¸t triÓn.
- §Ò ra nhiÖm vô, kÕ ho¹ch, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch sö dông chØ
sè kÕ ho¹ch.
- Ph©n tÝch ¶nh hëng biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè víi sù biÕn ®éng cña
toµn bé hiÖn tîng.
2. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sè:
Khi ph©n tÝch, so s¸nh c¸c møc ®é kh¸c nhau cña hiÖn tîng kinh tÕ - x·
héi, ta cã thÓ dïng c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sè kh¸c nhau.
2.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sè c¸ thÓ (chØ sè ®¬n):
Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña tõng ®¬n vÞ, hiÖn tîng c¸ biÖt.
2.1.1. ChØ sè c¸ thÓ vÒ chØ tiªu chÊt lîng:
iP =
Trong ®ã: p1, p0: trÞ sè cña chØ tiªu chÊt lîng cña tõng phÇn tö ë kú
nghiªn cøu vµ kú gèc.
- ChØ sè nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ cña tõng hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi.
2.1.2. ChØ sè c¸ thÓ vÒ chØ tiªu khèi lîng
iq =
Trong ®ã: q1, q0: trÞ sè cña chØ tiªu khèi lîng cña tõng phÇn tö ë kú
nghiªn cøu vµ kú gèc.
- ChØ sè nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng vÒ lîng hµng ho¸ tiªu thô
cña tõng mÆt hµng.
VD: Trong khi xem xÐt sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt
Nam, ta cã b¶ng sè liÖu sau:
N¨m
GO (tû ®ång)
iq (%)
1995
103374
100,00
1996
117989
114,14
1997
134420
130,03
1998
150684
145,77
Tuy nhiªn, trong thùc tÕ, khi dïng ph¬ng ph¸p chØ sè ®Ó ph©n tÝch c¸c
hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi, ngêi ta Ýt sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sè c¸ thÓ. Do
cã rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè kh¸c nhau cïng ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña mét
hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi, v× vËy, nÕu dïng chØ sè c¸ thÓ th× kh«ng thÓ thÊy râ
®îc møc ®é t¸c ®éng cña tõng nh©n tè ®Õn hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi ®ã. Do
vËy, ngêi ta thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sè chung.
2.2. Ph¬ng ph¸p tÝnh chØ sã chung
ChØ sè chung ®îc tÝnh theo hai ph¬ng ph¸p kh¸c nhau: ph¬ng ph¸p chØ
sè tæng hîp vµ ph¬ng ph¸p chØ sè b×nh qu©n.
2.2.1. Ph¬ng ph¸p chØ sè tæng hîp
Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng chung cña nhiÒu ®¬n vÞ, hiÖn tîng c¸ biÖt.
- Nguyªn t¾c tÝnh chØ sè tæng hîp:
+ Khi tÝnh chØ sè tæng hîp, ph¶i chuyÓn c¸c nh©n tè kh¸c nhau cña cïng
mét hiÖn tîng phøc t¹p vÒ d¹ng ®ång nhÊt ®Ó cã thÓ tæng hîp vµ tiÕn hµnh so
s¸nh.
+ Khi nghiªn cøu ¶nh hëng cña mét nh©n tè nµo ®ã ®Õn sù ph¸t triÓn
cña mét hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi th× ph¶i cè ®Þnh c¸c nh©n tè cßn l¹i. Nh©n
tè cè ®Þnh ®ã ®ãng vai trß lµ quyÒn sè cña chØ sè.
2.2.1.1. ChØ sè tæng hîp vÒ chØ tiªu chÊt lîng
- §Ó tÝnh chØ sè tæng hîp vÒ chÊt lîng (gi¸ c¶), chóng ta kh«ng thÓ céng
tõng gi¸ cña tõng mÆt hµng kh¸c nhau. VD: trong ngµnh c«ng nghiÖp cã rÊt
nhiÒu c¸c mÆt hµng kh¸c nhau nh: may mÆc, s¾t, thÐp… NÕu cã gi¸ c¶ cña
tõng lo¹i mÆt hµng cña c¸c ngµnh trªn, ta kh«ng thÓtÝnh trung b×nh céng gi¶n
®¬n cña c¸c chØ sè ®¬n vÒ gi¸ c¶ vµ c¸ch tÝnh ®ã kh«ng xÐt ®îc ®Õn lîng hµng
ho¸ tiªu thô kh¸c nhau cña tõng mÆt hµng vµ lîng hµng ho¸ ®ã l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn biÕn ®éng chung gi¸ c¶ kh¸c nhau.
V× vËy, ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña gi¸ c¶, ph¶i cè ®Þnh lîng hµng ho¸
tiªu thô ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh vµ viÖc cè ®Þnh nh©n tè nµy gäi lµ quyÒn sè
cña chØ sè tæng hîp vÒ chØ tiªu chÊt lîng (gi¸ c¶).
* NÕu chän chØ tiªu khèi lîng kú gãc (q0) lµm quyÒn sè, ta cã c«ng
thøc:
I p2
�p q
�p q
1 0
(1)
0 0
pq(p) = p1q0 - p0q0
§©y lµ c«ng thøc do nhµ kinh tÕ häc ngêi §øc tªn lµ Laspeyres ®Ò xuÊt
n¨m 1864 nªn ®îc gäi lµ chØ sè gi¸ c¶ cña Laspeyres.
* NÕu chän quyÒn sè lµ lîng hµng ho¸ tiªu thô kú nghiªn cøu:
I p2
�p q
�p q
1 1
(2)
0 1
pq(p) = p1q1 - p0q1
C«ng thøc nµy do nhµ kinh tÕ häc ngêi §øc lµ Pasches ®Ò xuÊt n¨m
1874, nªn ®îc gäi lµ chØ sè gi¸ c¶ cña Pascher.
- Hai c«ng thøc (1) vµ (2) cã ®iÓm kh¸c nhau lµ viÖc chän quyÒn sè. Do
quyÒn sè kh¸c nhau dÉn ®Õn kÕt qu¶ tÝnh to¸n vµ ý nghÜa kinh tÕ kh¸c nhau.
Trong thùc tÕ, b»ng kinh nghiÖm l©u n¨m, ë ViÖt Nam thêng ¸p dông c«ng
thøc chØ sè tæng hîp vÒ chØ tiªu chÊt lîng (gi¸ c¶) cña Pascher.
- Khi gi÷a c«ng thøc (1) vµ (2) cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ, ta cã thÓ dïng
c«ng thøc do nhµ kinh tÕ häc Fisher ®Ò xuÊt n¨m 1921:
I pF
I pL . I pp
(3)
XuÊt ph¸t tõ viÖc chØ sè tæng hîp cña Laspeyres vµ Pascher kh«ng cã
tÝnh nghÞch ®¶o vµ liªn hoµn, v× vËy Pisher ®· ®a ra c«ng thøc (3) thùc chÊt lµ
trung b×nh nh©n cña hai chØ sè trªn.
2.2.1.2. ChØ sè tæng hîp vÒ chØ tiªu khèi lîng
- Nguyªn t¾c tÝnh:
Ph¶i cè ®Þnh gi¸ ë mét thêi kú nhÊt ®Þnh; ®©y chÝnh lµ quyÒn sè cña chØ
sè tæng hîp vÒ khèi lîng
* NÕu chän chØ tiªu chÊt lîng kú gèc (p0) lµm quyÒn sè; ta cã c«ng thøc:
I q2
�q p
�q p
1
0
0
0
(4)
pq(q) = p0q1 - p0q0
C«ng thøc (4) gäi lµ chØ sè tæng hîp vÒ khèi lîng cña Laspeyres.
* NÕu chän chØ tiªu chÊt lîng kú nghiªn cøu (p1) lµm quyÒn sè, ta cã
c«ng thøc:
I q2
�q p
�q p
1 1
0
(5)
1
pq(q) = q1p1 - q0p0
C«ng thøc (5) gäi lµ chØ sè tæng hîp vÒ khèi lîng cña Pascher.
XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa kinh tÕ thùc tÕ cña lîng chªnh lÖch tuyÖt ®èi pq(q),
trong nghiªn cøu thèng kª ë ViÖt Nam thêng chän c«ng thøc (5) ®Ó tÝnh chØ sè
tæng hîp vÒ chØ tiªu khèi lîng hµng ho¸ tiªu thô nãi riªng vµ chØ tiªu khèi lîng nãi chung.
* Ngoµi ra, chóng ta cã thÓ sö dông c«ng thøc chØ sè tæng hîp vÒ khèi lîng cña Fisher:
I qF
I qF . I qL
�q p
�q p
1 1
0
1
x
�q p
�q p
1
0
0
0
(6)
C«ng thøc (6) ®îc dïng phæ biÕn ë c¸c níc kinh tÕ thÞ trêng. Tuy nhiªn,
do h¹n chÕ vÒ vÊn ®Ò tÝnh to¸n lîng chªnh lÖch tuyÖt ®èi vµ do yªu cÇu liªn
kÕt gi÷a c¸c chØ sè víi môc ®Ých ph©n tÝch nh©n tè kh«ng ®îc thùc hiÖn ®îc
nªn chØ sè nµy Ýt ®îc sö dông trong ph©n tÝch nh©n tè.
2.2.2. Ph¬ng ph¸p chØ sè b×nh qu©n
B¶n chÊt cña chØ sè tæng hîp lµ trung b×nh gia quyÒn chØ sè c¸ thÓ trong
®ã quyÒn sè cã thÓ lµ p0q0 hoÆc p1q1. Ph¬ng ph¸p chØ sè b×nh qu©n cho ta kÕt
qu¶ tÝnh to¸n vµ ý nghÜa kinh tÕ hoµn toµn gièng víi chØ sè tæng hîp.
Nh vËy t¬ng øng víi c¸c chØ sè tæng hîp cã c¸c chØ sè b×nh qu©n.
* ChØ sè b×nh qu©n céng
§îc dïng ®Ó tÝnh chØ sè chung vÒ chØ tiªu khèi lîng:
- NÕu ®Æt d0 = , khi ®ã: Iq = iq . d0
Iq =
* ChØ sè b×nh qu©n ®iÒu hoµ:
§îc dïng ®Ó tÝnh chØ sè chung vÒ chØ tiªu chÊt lîng.
- NÕu ®Æt d1 = , khi ®ã:
Ip
Ip
1
d
�i 1
p
p1q1
pq
� i1 1
p
II. Ph©n tÝch sù biÕn ®éng trong s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt
Nam do ¶nh hëng biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè b»ng ph¬ng ph¸p chØ sè
- Ph¬ng ph¸p chØ sè kh«ng nh÷ng ®îc dïng ®Ó biÓu hiÖn sù biÕn ®éng
cña hiÖn tîng kinh tÕ - x· héi mµ cßn ®îc sö dông kh¸ réng r·i ®Ó ph©n tÝch
c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn biÕn ®éng ®ã.
- Ph©n tÝch nh©n tè b»ng ph¬ng ph¸p chi sè cã hai néi dung chñ yÕu.
+ Ph©n tÝch chØ sè toµn bé ra thµnh c¸c chØ sè nh©n tè nh»m môc ®Ých
ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña tõng nh©n tè vµ ¶nh hëng cña sù biÕn ®éng ®ã ®èi
víi biÕn ®éng cña hiÖn tîng phøc t¹p.
+ Ph©n chia lîng t¨ng (gi¶m) toµn bé (tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi) thµnh tæng
c¸c lîng (t¨ng) gi¶m bé phËn. ViÖc ph©n chia nµy nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh vai
trß vµ ¶nh hëng cô thÓ cña mçi nh©n tè ®èi víi biÕn ®éng chung cña hiÖn tîng.
2.1. Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n
§Ó ph©n tÝch biÕn ®éng s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp ta cã thÓ sö dông
mét sè chØ tiªu c¬ b¶n sau:
2.1.1. Kh¸i niÖm chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO - Gros output)
GO = (1) gi¸ trÞ thµnh phÈm ®· s¶n xuÊt ®îc trong kú (b»ng nguyªn, vËt
liÖu cña ®¬n vÞ c¬ së hoÆc b»ng nguyªn, vËt liÖu cña ngêi ®Æt hµng ®a ®Õn).
+ (2) B¸n thµnh phÈm, phÕ liÖu, phÕ phÈm, thø phÈm ®· tiªu thô trong
kú.
+ (3) Chªnh lÖch s¶n xuÊt dë dang cuèi kú so víi ®Çu kú.
+ (4) Gi¸ trÞ c¸c c«ng viÖc cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp lµm thuª cho bªn
ngoµi ®· oµn thµnh trong kú. §èi víi ho¹t ®éng nµy chØ mang tÝnh theo sè
thùc tÕ chi phÝ, tiÒn c«ng, thuÕ, lîi nhuËn,… cña ®¬n vÞ ®· thùc hiÖn.
Kh«ng tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ vËt t cña ngêi ®Æt hµng ®em ®Õn.
+(5) Doanh thu cho thuª thiÕt bÞ, m¸y mãc thuéc d©y chuyÒn s¶n xuÊt
cña ®¬n vÞ, c¬ së.
Trong thùc tÕ ®¬n vÞ c¬ së kh«ng h¹ch to¸n ®îc gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu
cña ngêi ®Æt hµng ®em ®Õn chÕ biÕn nªn gi¸ trÞ nµy kh«ng thÓ hiÖn trong thu
nhËp vµ chi phÝ cña ®¬n vÞ c¬ së.
HoÆc tÝnh GO c«ng nghiÖp theo c«ng thøc thø 2:
GO = (1) Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm s¶n xuÊt chÝnh
+ (2) Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm s¶n xuÊt phô
+ (3) Doanh thu b¸n phÕ liÖu, phÕ phÈm, b¸n thµnh phÈm thùc tÕ ®· tiªu
thô trong kú tÝnh to¸n.
+ (4) Chªnh lÖch cuèi kú so víi ®Çu kú thµnh phÈm tån kho.
+ (5) Chªnh lÖch cuèi kú so víi ®Çu kú thµnh phÈm göi b¸n nhng cha
thu ®îc tiÒn.
+ (6) Chªnh lÖch cuèi kú so víi ®Çu kú s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang.
+ (7) Gi¸ trÞ c«ng viÖc cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp lµm thuª cho bªn ngoµi
®· hoµn thµnh trong kú.
§èi víi ho¹t ®éng nµy, chØ tÝnh sè thùc tÕ chi phÝ, tiÒn c«ng, thuÕ, lîi
nhuËn… cña ®¬n vÞ thùc hiÖn, kh«ng tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ vËt t cña ngêi
®Æt hµng ®em ®Õn.
+ (8) Gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc tÝnh theo quy ®Þnh ®Æc biÖt
+ (9) TiÒn thu ®îc do cho thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ trong d©y chuyÒn s¶n
xuÊt cña ®¬n vÞ c¬ së.
2.1.2. Gi¸ trÞ gia t¨ng cña ®¬n vÞ c¬ së (VA)
Gi¸ trÞ gia t¨ng cßn gäi lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm lµ toµn bé kÕt qu¶ lao ®éng
h÷u Ých cña nh÷ng ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ c¬ së míi s¸ng t¹o ra vµ gi¸ trÞ
hoµn vèn cè ®Þnh (khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh) trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh (mét th¸ng, mét quý hay mét n¨m). Nã ph¶n ¸nh bé phËn gi¸ trÞ míi ®-
îc t¹o ra cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ nh÷ng ngêi lao
®éng cña ®¬n vÞ c¬ së míi lµm ra bao gåm phÇn gi¸ trÞ cho m×nh (V), phÇn
cho ®¬n vÞ c¬ së vµ x· héi (M) vµ phÇn gi¸ trÞ hoµn vèn cè ®Þnh (khÊu hao
TSC§ - G)
- VÒ mÆt gi¸ trÞ: VA = V + M + G
- Ph¬ng ph¸p tÝnh VA: cã 2 ph¬ng ph¸p c¬ b¶n
a) Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt
Gi¸ trÞ gia t¨ng cña ®¬n vÞ c¬ së = Gi¸ trÞ s¶n xuÊt - Chi phÝ trung gian
b) Ph¬ng ph¸p ph©n phèi
=++ +
2.1.3. Chi phÝ trung gian cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp
Chi phÝ trung gian cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp gåm toµn bé chi phÝ vÒ
vËt chÊt vµ dÞch vô phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô
cña lÜnh vùc c«ng nghiÖp.
a) Chi phÝ vËt chÊt
- Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu chÝnh
- Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu phô
- §iÖn n¨ng, nhiªn liÖu, chÊt ®èt
- Chi phÝ cho mua s¾m dông cô nhá dïng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
- Chi phÝ vËt t cho söa ch÷a thêng xuyªn TSC§
- Chi phÝ v¨n phßng phÈm
- Chi phÝ vËt chÊt kh¸c.
b) Chi phÝ dÞch vô
- C«ng t¸c phÝ
- TiÒn thuª nhµ, m¸y mãc thiÕt bÞ, thuª söa ch÷a nhá c¸c c«ng tr×nh kiÕn
tróc, nhµ lµm viÖc…
- Tr¶ tiÒn dÞch vô ph¸p lý
- Tr¶ tiÒn c«ng ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô cho CBCNV.
- Tr¶ tiÒn cho c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ nghiªn cøu khoa hcj.
- Tr¶ tiÒn thuª qu¶ng c¸o
- Tr¶ tiÒn vÖ sinh khu vùc, phßng ch¸y, ch÷a ch¸y, b¶o vÖ an ninh.
- Tr¶ tiÒn cíc phÝ vËn chuyÓn vµ bu ®iÖn, lÖ phÝ b¶o hiÓm Nhµ níc vÒ tµi
s¶n vµ nhµ cöa, ®¶m b¶o an toµn s¶n xuÊt, kinh doanh.
- Tr¶ tiÒn c¸c dÞch vô kh¸c: in chôp, sao v¨n b¶n, lÖ phÝ ng©n hµng.
2.2. C¸c m« h×nh ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO)
a) M« h×nh 1
GO theo gi¸ hiÖn hµnh t¨ng (gi¶m) theo hai nh©n tè:
+ S¶n lîng cña s¶n phÈm: q
+ Gi¸ c¶ cña s¶n phÈm: p
Ipq = = x
pq = pq(q) + pq(p)
b) M« h×nh 2:
GO theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do 2 nh©n tè:
+ Sè lao ®éng (chi phÝ lao ®éng, thêi gian lao ®éng) bé phËn: T
+ NSL§ sèng c¸ biÖt: WS =
Ipq = = = x
Ipq = IW.T = IT . IW(S)
pq = pq(T) + pq(W)
c) M« h×nh 3
GO theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do t¸c ®éng cña 2
nh©n tã:
+ Tæng sè lao ®éng (tæng chi phÝ lao ®éng, tæng thêi gian lao ®éng): T
+ NSL§ sèng b×nh qu©n: W S
Ipq
GO
T
pq1
W 1 . T1
W 0 . T1
W 1 . T1
x
pq0
W0 . T0
W0 . T0
W0 . T1
T1
W
x 1
T0
W0
I T x IW
S
pq pq( T ) pqW
S
d) M« h×nh 4:
GO theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do 3 nh©n tè:
+ NSL§ sèng c¸ biÖt: W =
+ KÕt cÊu lao ®éng cña tæng thÓ: dT =
+ Tæng sè lao ®éng (tæng chi phÝ lao ®éng, tæng thêi gian lao ®éng): T
Ipq
pq1
W 1 . T1
W 01 . T1
W 0 . T1
x
pq0
W01 . T1
W0 . T1
W0 . T0
W1
W01
x
W01
T1
x
T0
W0
IW x I dT x I T
e) M« h×nh 5
GO theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do 3 nh©n tè:
+ HiÖu suÊt sö dông TSC§ (VC§): H
GO
G (v )
+ Møc trang bÞ TSC§ (VC§) b×nh qu©n
Cho 1 lao ®éng
: TR G (v)
T
: T
+ Tæng sè lao ®éng
Ipq
pq1
H1 . TR1 . T1
pq0
H 0 . TR 0 . T0
H 0 . TR1 . T1
H . TR 0 . T1
H1 . TR1 . T1
x
x 0
H 0 . TR1 . T1
H 0 . TR 0 . T1
H 0 . TR 0 . T0
H1 TR1 T1
x
x
H0
TR0 T0
I H x ITR x I T
2.2.2. Ph©n tÝch biÕn ®éng cña VA:
a) M« h×nh 1
VA theo gi¸ hiÖn hµnh t¨ng (gi¶m) do 2 nh©n tè:
+ Khèi lîng cña VA ®îc s¶n xuÊt (R)
+ Gi¸ c¶ cña VA (PVA)
IRP = = x
= IR x IP
RP = RP (R) + RP (P)
b, M« h×nh 2:
VA theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do:
+ Sè lao ®éng (chi phÝ lao ®éng, thêi gian lao ®éng) bé phËn: T
+ N¨ng suÊt lao ®éng x· héi c¸ biÖt: WXH =
c, M« h×nh 3:
VA theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do:
+ Tæng sè lao ®éng: T
+ N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n W XH =
d) M« h×nh 4:
VA theo gi¸ hiÖn hµnh vµ gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do:
+ N¨ng suÊt lao ®éng x· héi c¸ biÖt
+ KÕt cÊu lao ®éng dT =
+ Tæng sè lao ®éng: T
e) M« h×nh 5:
VA theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do:
+ HiÖu suÊt sö dông TSC§ (VC§): H =
VA
G (v )
+ Møc trang bÞ TSC§ (VC§) b×nh qu©n 1 lao ®éng:
TR
: T
+ Tæng sè lao ®éng
-> VÒ h×nh thøc MH(2) (3) (4) (5) gièng hoµn toµn MH (2) (3) (4) khi
nghiªn cøu biÕn ®éng cña GO nhng b¶n chÊt kh¸c nhau.
f) M« h×nh 6:
VA theo gi¸ hiÖn hµnh hoÆc gi¸ so s¸nh t¨ng (gi¶m) do:
+ Tæng sè lao ®éng: T
+ N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n W s
Go
T
+ N¨ng suÊt lao ®éng vËt ho¸ (qu¸ khø) RP = RPT +RP
+ RPIC
ws
Ch¬ng II
øng dông c¸c chØ tiªu chØ sè ®Ó ph©n tÝch biÕn ®éng
s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
I. Tæng quan t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp
trong giai ®o¹n (1995 - 2002)
B¶ng 1: Tèc ®é ph¸t triÓn vµ tèc ®é t¨ng GO ngµnh c«ng nghiÖp
thêi kú 1995 - 2002
N¨m
GO (gi¸ cè ®Þnh
1994) (tû ®ång)
ChØ tiªu
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
B×nh qu©n (95-02)
103374
117989
134420
150684
168749
198326
227381
260203
170 140,75
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi
(tû ®ång)
Tèc ®é ph¸t triÓn
(%)
Tèc ®é t¨ng (%)
Liªn hoµn ®Þnh gèc
Liªn hoµn ®Þnh gèc
Liªn hoµn ®Þnh gèc
100,00
114,14
113,93
112,10
111,99
117,53
114,65
114,43
14,14
13,93
12,10
11,99
17,53
14,65
14,43
14615
16431
16264
18065
29577
29055
32822
14615
31046
47310
65310
65375
124007
156829
22404,14
100,00
114,14
130,03
145,77
163,24
191,85
219,96
251,71
114,1
14,14
30,03
45,77
63,24
91,85
19,96
51,71
14,1
Theo sè liÖu tõ b¶ng trªn ta thÊy trong thêi kú 1996 - 2002, GO trong
ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng trëng ë ®©y kh«ng æn ®Þnh. NÕu nh tèc ®é t¨ng GO
ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 1996 so víi n¨m 1995 ®¹t ë møc 14,14% tøc lµ t¨ng
lîng tuyÖt ®èi lµ 14615 (tû ®ång) th× trong vßng 3 n¨m tiÕp theo 1997, 1998
vµ 1999 tèc ®é t¨ng cã gi¶m dÇn øng víi 13,93%; 12, 10% vµ 11,99%.
Nguyªn nh©n lín nhÊt cã thÓ chØ ra lµ t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi
chÝnh tiÒn tÖ x¶y ra ë ch©u ¸; thiªn tai lò lôt g©y ra lµm cho GO cña ViÖt Nam
nãi chung gi¶m trong ®ã cã sù gi¶m sót cña GO cña ngµnh c«ng nghiÖp nãi
riªng. Tuy nhiªn, sau qu·ng thêi gian ®ã lµ sù ph¸t triÓn trë l¹i trong ngµnh
c«ng nghiÖp, ®¸nh dÊu b»ng tèc ®é t¨ng cao nhÊt trong vßng 8 n¨m cña thêi
kú nµy (1995 - 2002) cña n¨m 2000 so víi n¨m 1999 t¨ng 17,5% t¬ng øng
víi 29577 (tû ®ång). Hai n¨m tiÕp theo, tèc ®é t¨ng tuy cã gi¶m xuèng nhng ë
møc ®é kh«ng ®¸ng kÓ 14,65% cña n¨m 2001/2000 vµ 14,43% cña n¨m
2002/2001 øng víi sè lîng t¨ng tuyÖt ®èi lµ 29055 (tû ®ång) vµ 32822 (tû
®ång).
Tèc ®é t¨ng trëng GO b×nh qu©n cña ngµnh c«ng nghiÖp thêi kú 1995 2002 ®¹t ë møc 14,1%. Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng trëng GO b×nh qu©n cña
ngµnh n«ng nghiÖp trong cïng thêi kú chØ ®¹t con sè 5,8%. Nh vËy, cã thÓ
thÊy r»ng ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n cña toµn quèc trong
giai ®o¹n 1995 - 2002 th× cã sù ®ãng gãp rÊt lín cña tèc ®é t¨ng ngµnh c«ng
nghiÖp. §iÒu nµy phï hîp víi quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn thÕ
giíi. Khi mét nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn, sù ®ãng gãp cña ngµnh c«ng nghiÖp
vµo tæng s¶n phÈm trong níc cµng pahØ cao, gi¶m dÇn sù ®ãng gãp cña n«ng
nghiÖp.
Nh vËy, cã thÓ thÊy r»ng sù ®Çu t vµo ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp cña
níc ta trong thêi gian võa qua lµ cã hiÖu qu¶. NÕu nh tríc kia trong thêi kú
bao cÊp, nÒn c«ng nghiÖp cña níc ta l¹c hËu, yÕu kÐm, hÇu nh kh«ng ph¸t
triÓn, sù ®ãng gãp vµo t¨ng trëng kinh tÕ lµ rÊt Ýt th× trong thêi kú 1995 - 2002
víi sù ®Çu t cã hiÖu qu¶ cña Nhµ níc ®· ®em l¹i mét kÕt qu¶ ®¸ng kh¶ quan.
Kh¼ng ®Þnh cho con ®êng theo híng ph¸t triÓn "c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸' lµ hoµn toµn ®óng ®¾n.
Tuy nhiªn, khi ph©n tÝch sù ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam,
chóng ta kh«ng chØ ®¬n thuÇn xem xÐt ®Õn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®¹t ®îc mµ
cßn ph¶i xÐt ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c t¹o nªn GO ngµnh c«ng nghiÖp nh: chi phÝ
trung gian (IC) hay gi¸ trÞ gia t¨ng VA.
B¶ng 2: BiÕn ®éng cña chi phÝ trung gian (IC) ngµnh c«ng nghiÖp
(1995 - 2002) theo gi¸ cè ®Þnh 1994
§¬n vÞ: tû ®ång
N¨m
ChØ tiªu
GO
VA
IC
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
103374
37961
65413
117989
43263
74726
134420
48852
85568
150684
54607
96077
168749
60157
108592
198326
10866
127460
227381
79657
147724
260203
89106
171097
Trong thêi kú (1995 - 2002), chi phÝ trung gian kh«ng ngõng gia t¨ng
qua c¸c n¨m. N¨m 1995 thÊp nhÊt 65413 (tû ®ång) n¨m 1998 ®¹t 96077 (tû
®ång); n¨m 2000 ®¹t: 127640 (tû ®ång) vµ n¨m 2002 ®¹t: 171097 (tû ®ång).
ViÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®ång nghÜa víi viÖc cÇn thªm rÊt nhiÒu chi
phÝ cho më réng s¶n xuÊt vµ c¸c chi phÝ phô kh¸c. V× vËy, viÖc t¨ng chi phÝ
trung gian qua c¸c n¨m lµ mét lÏ tÊt yÕu. Tuy nhiªn, t¨ng víi tèc ®é nh thÕ
nµo ®Æt trong mèi quan hÖ t¬ng t¸c víi tèc ®é t¨ng cña GO vµ ®é t¨ng cña
VA; mét tèc ®é t¨ng thÕ nµo lµ phï hîp, cã thÓ chÊp nhËn gióp cho ngµnh
c«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo chiÒu híng tèt.
B¶ng 3: Tèc ®é ph¸t triÓn cña chi phÝ trung gian
ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
N¨m
1995
1996
1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
GO (tû ®ång)
Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn (%)
Tèc ®é ph¸t triÓn ®Þnh gèc
2. Gi¸ trÞ gia t¨ng VA (tû ®ång)
Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn (%)
Tèc ®é ph¸t triÓn ®Þnh gèc (%)
3. Chi phÝ trung gian IC (tû
®ång)
Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn (%)
Tèc ®é ph¸t triÓn ®Þnh gèc (%)
103374
B×nh qu©n
(1995-2002
1997
1998
1999
2000
2001
2002
117989
134420
150684
168749
189326
227381
260203
170140,74
37961
65413
144,14
144,14
43263
113,97
113,97
74726
133,93
130,03
48852
112,92
128,69
85568
112,10
145,77
54607
110,16
158,47
108592
111,99
163,24
60157
110,16
158,47
108592
117,53
191,85
70866
117,80
186,68
127460
114,65
219,96
79657
112,41
209,84
17724
111,43
251,71
89106
111,86
234,73
171097
114,1
60558,63
112,96
-
114,24
114,24
114,51
130,81
113,03
166,01
113,03
166,01
117,38
194,85
115,80
225,83
115,82
261,56
114,72
ChØ tieu
98886,13
Tèc ®é t¨ng IC cña thêi kú 1995 - 2002 theo xu híng t¨ng gi¶m kh¸c
nhau, cao nhÊt lµ vµo n¨m 2000 lµ 17,35%, thÊp nhÊt lµn¨m 1998 víi 12,28%.
Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n IC ngµnh c«ng nghiÖp thêi kú nµy ®¹t 14,72% t¬ng øng
lîng t¨ng tuyÖt ®èi b×nh qu©n lµ 98886,13 (tû ®ång).
Cã thÓ thÊy trong thêi kú (1995 - 2002) cã tíi 7 n¨m (ngo¹i trõ n¨m
2000); tèc ®é t¨ng trëng cña IC lu«n cao h¬n tèc ®é t¨ng cña VA. N¨m
1996/1995, tèc ®é t¨ng cña VA lµ 13,97%, trong khi tèc ®é t¨ng cña IC lµ
14,24%;n¨m 1999/1998, tèc ®é t¨ng VA lµ 10,16%; cßn tèc ®é t¨ng cña IC lµ
13,03%. §Õn n¨m 2002/2001 tèc ®é t¨ng cña VA ®¹t 11,86%, tèc ®é t¨ng cña
IC ®¹t 15,82%. B×nh qu©n cña thêi kú, tèc ®é t¨ng trung b×nh cña VA lµ 12,9%
thÊp h¬n so víi tèc ®é t¨ng trung b×nh cña IC lµ 14,72%.
Nh vËy, qua c¸ sè liÖu nµy cho thÊy trong khi ngµnh c«ng nghiÖp lu«n
ph¸t triÓn qua tõng n¨m, biÓu hiÖn ë tèc ®é t¨ng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO); gi¸
trÞ gia t¨ng (VA); chi phÝ trung gian (IC). Nhng trong tèc ®é t¨ng cña GO th×
®ãng gãp cña VA lu«n thÊp h¬n IC. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh t¨ng trëng ngµnh
c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m qua yÕu dùa vµo nh÷ng nh©n tè t¨ng trëng theo chiÒu
réng. C¸c s¶n phÈm t¹o ra hao phÝ vËt t cao, cha ®i s©u vµo chÊt lîng s¶n
phÈm víi ph¸t triÓn khu vùc c«ng nghÖ cao. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc
t¨ng trëng trong ngµnh c«ng nghiÖp níc ta cßn ph¶i phô thuéc rÊt lín vµo tµi
nguyªn thiªn nhiªn, cha ®i vµo ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Bªn c¹nh ®ã
viÖc sö dông l·ng phÝ nguån lùc còng lµ mét nguyªn nh©n lµm cho hiÖu qu¶
s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp ®¹t ®îc kh«ng cao.
Gi¸ trÞ gia t¨ng cña ngµnh c«ng nghiÖp thÊp, tû lÖ chi phÝ trung gian
trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt l¹i cao, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp lµm cho rÊt nhiÒu s¶n
phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp t¹o ra kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh so víi mÆt
hµng cïng lo¹i cña c¸c níc kh¸c. V× vËy, tiªu thô gÆp nhiÒu khã kh¨n dÉn ®Õn
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kh«ng cao.
§iÒu nµy cho thÊy, khi ®¸nh gi¸ vÒ sù t¨ng trëng cña mét ngµnh kinh tÕ
nãi chung, ë ®©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp cã thÓ thÊy r»ng kh«ng chØ ®¸nh gi¸
qua tèc ®é t¨ng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt bëi nã míi chØ thÓ hiÖn mét phÇn cña sù
t¨ng trëng th«ng qua yÕu tè sè lîng tøc lµ mÆt lîng ®¬n thuÇn. Mµ t¸c ®éng
chÝnh cã ¶nh hëng lín ®Õn sù t¨ng trëng cña mét ngµnh kinh tÕ l¹i n»m chñ
yÕu ë yÕu tè chÊt lîng ph¸t triÓn chiÒu s©u. Bëi chØ cã ph¸t triÓn theo chiÒu
s©u míi t¹o mét bíc ngoÆt lín cho sù ph¸t triÓn chung cña mét ngµnh còng
nh c¶ nÒn kinh tÕ quèc d©n.
§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam nãi riªng, chØ khi nµo trong
tèc ®é t¨ng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt, tèc ®é t¨ng cña gi¸ trÞ t¨ng thªm cao h¬n cña
chi phÝ trung gian th× lóc ®ã ViÖt Nam míi ®Ët ®îc mét nÒn kinh tÕ cã ngµnh
c«ng nghiÖp cao, thùc sù ph¸t triÓn ®¹t ®îc môc tiªu "C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸".
II. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn biÕn ®éng GO trong
ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
1. Ph©n tÝch biÕn ®éng GO trong ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
Do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè: tæng sè lao ®éng; n¨ng suÊt lao ®éng c¸
biÖt, kÕt cÊu lao ®éng:
+Tæng sè lao ®éng:
T
+ N¨ng suÊt lao ®éng sèng c¸ biÖt: W =
+ KÕt cÊu lao ®éng:
M« h×nh:
dt
IGO = IW x Id x I T
Ipq =
W 1 .T1
W o .To
Trong ®ã:
=
W 1 .T1
W 1 .T1
x
W 01 .T1
W 0 .T1
W1 .T1 GO1
Wo .TO Goo
x
W 0 .T1
W 0 .T0
GO1: kú nghiªn cøu
GOO: kú gèc
W1
Wo .T1
Go1
GO¤
;W o
;W o1
T1
To
T1
C¸c lîng t¨ng (gi¶m) tuyÖt ®èi:
GO = GO + GO (w) + GO(d)
W 1.T1 W o .To (T1 To ).Wo (W 1 W o1 ).T1 (W 01 W o).T1
Trong thêi kú (1995 - 2002) cã rÊt nhiÒu biÕn ®éng trong gi¸ trÞ s¶n
xuÊt GO, tuy nhiªn ®Ò ¸n nµy kh«ng ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña GO qua c¸c
n¨m mµ chØ lùa chän mét sè n¨m tiªu biÓu: 1995, 1998, 2000 vµ n¨m 2002.
1.1. Ph©n tÝch biÕn ®éng GO trong ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè: tæng sè lao ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n
vµ kÕt cÊu lao ®éng theo khu vùc kinh tÕ.
B¶ng 4: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt, n¨ng suÊt lao ®éng; sè lîng lao ®éng c¸c khu vùc n¨m 1995, 1998, 2000, 2002
ngµnh c«ng nghiÖp
Khu vùc
kinh tÕ
Khu vùc kinh tÕ
trong níc
Khu vùc cã vèn
®Çu t níc ngoµi
Toµn ngµnh
c«ng nghiÖp
N¨m 1995
T
(ngêi)
W(tû
®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
N¨m 1998
T
(ngêi)
77441
2528486
0,030624
102736
25933
104715
0,247653
103374
2633201
0,039258
GO
(tû ®ång)
W
(tû ®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
N¨m 2000
T
(ngêi)
2488377
0,041286
127041
47948
2537712
0,188986
150684
2742089
0,054952
N¨m 2002
T
W
(ngêi)
(tû ®ång/ng)
W
(tû ®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
2943508
0,043508
16827
3534472
0,047616
71285
71285
363859
91906
595682
0,154287
198326
198326
3307367
260203
4130154
0,063001
1.1.1. N¨m 1998 so víi n¨m 1995:
KÕt qu¶ tÝnh to¸n m« h×nh:
= x x
1,4577 = 1,0857
x 1,2916
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
GO
145,77
47310
100,00
x 1,0414
W
108,57
11639,94
24,60
D
129,16
31395,13
66,36
T
104,14
4274
9,04
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp theo khu vùc kinh tÕ cña n¨m
1998 so víi n¨m 1995 t¨ng 45,77% tøc lµ t¨ng thªm 47310 (tû ®ång) lµ do
¶nh hëng cña 3 nh©n tè:
- Do n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c khu vùc kinh tÕ t¨ng 8,57% lµm cho
GO t¨ng thªm 11639,94 tû ®ång.
- Do lîng lao ®éng cña c¸c khu vùc kinh tÕ t¨ng 4,14% lµm cho GO
t¨ng thªm 4274,0 tû ®ång t¨ng thªm 31395,13 tû ®ång
1.1.2. N¨m 2000 so víi 1998
KÕt qu¶ tÝnh to¸n theo m« h×nh:
= x x
1,3162 = 1,0422
x 1,0470
x 1,2061
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
GO
131,62
476,42
100,00
W
104,22
8036,07
16,87
D
104,70
31062,43
65,19
T
120,61
8543,5
17,94
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp theo khu vùc kinh tÕ n¨m 2000 so
víi n¨m 1998 t¨ng 31,62% tøc lµ t¨ng thªm 47642 tû ®ång lµ do t¸c ®éng cña
3 nh©n tè:
- Do n¨ng suÊt lao ®éng c¸c khu vùc c«ng nghiÖp t¨ng 4,22% lµm cho
GO t¨ng thªm 8036,07 tû ®ång
- Do lîng lao ®éng theo c¸c khu vùc c«ng nghiÖp t¨ng 20,61% lµm cho
GO t¨ng 31062,43 tû ®ång.
- Do kÕt c¸u lao ®éng t¨ng 4,7% lµm cho GO t¨ng 8543,5 tû ®ång
1.1.3. N¨m 2002 so víi n¨m 2000:
= = x
1,3119 = 0,9664
= 1,0872 x 1,2488
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
GO
131,19
61877
100,00
W
96,64
-9047,25
-14,62
D
108,72
21585,57
34,88
T
124,88
19338,68
79,74
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp theo khu vùc kinh tÕ n¨m 2002 so
víi n¨m 2000 t¨ng 31,19% tøc lµ t¨ng thªm 61877 tû ®ång do t¸c ®éng cña 3
nh©n tè.
- Do n¨ng suÊt lao ®éng theo khu vùc kinh tÕ gi¶m 3,36% lµm cho GO
cña ngµnh c«ng nghiÖp gi¶m 9047,25 tû ®ång.
- Do sè lîng lao ®éng theo khu vùc kinh tÕ t¨ng 24,88% lµm cho GO
cña ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng thªm 49338,68 tû ®ång.
- Do kÕt cÊu lao ®éng t¨ng 8,72% lµm cho GO t¨ng thªm 21585,57 tû
®ång.
1.2. Ph©n tÝch biÕn ®éng GO trong ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè: N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n; kÕt cÊu lao ®éng
theo ph©n vïng kinh tÕ vµ tæng sè lao ®éng.
B¶ng 5: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt, lîng lao ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 1995, 1998, 2000, 2002
Khu vùc
kinh tÕ
1. §ång b»ng s«ng
Hång
2. §«ng B¾c vµ
Trung du BB
3. T©y B¾c
4. Khu bèn cò
5. Duyªn h¶i miÒn
Trung
6. T©y Nguyªn
7. §«ng Nam Bé
8. §B s«ng C.Long
9. Kh«ng ph©n vïng
10. Toµn ngµnh CN
GO
(tû ®ång)
N¨m 1995
T
(ngêi)
W(tû
®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
17457
838899
0,202809
26369
7149
289977
0,824654
320
3662
20019
255571
5478
1180
50846
11958
5324
103374
N¨m 1998
T
(ngêi)
W
(tû ®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
792080
0,033291
31588
10569
266487
0,039660
0,015985
0,014329
494
4794
28472
246750
177824
0,03806
8091
49187
604926
330452
66346
2633201
0,023990
0,84053
0,036187
0,080246
0,039258
1535
75050
15508
874
150684
N¨m 2000
T
(ngêi)
N¨m 2002
T
W
(ngêi)
(tû ®ång/ng)
W
(tû ®ång/ng)
GO
(tû ®ång)
91294
0,038542
55654
1195123
0,04466560
15831
287147
0,055132
14327
332107
0,043140
0,021046
0,019429
541
1158
26172
166216
0,020671
0,026888
625
9914
32317
316773
0,019340
0,031297
210804
0,038382
10834
248414
0,043613
13562
297910
0,045524
52421
746934
355850
47291
2742089
0,029282
0,100477
0,043580
0,174959
0,054952
1916
98514
18480
9864
198326
72455
1052799
853151
56029
3307367
0,026444
0,093373
0,021661
0,176052
0,0059965
2218
126768
24180
12964
260203
79825
1364489
449785
61825
4130154
0,027786
0,092905
0,053759
0,029689
0,063001
1.2.1. N¨m 1998 so víi n¨m 1995:
KÕt qu¶ tÝnh to¸n theo m« h×nh:
= x x
1,4577 = 0,5833 x 2,3997 x 1,0414
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
GO
145,77
47310
100,00
W
D
58,33
239,97
-107643,51 150678,88
-227,53
318,49
T
104,14
4274,63
9,04
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp theo vïng kinh tÕ n¨m 1998 so víi
n¨m 1995 t¨ng 45,77% tøc lµ t¨ng thªm 47310 tû ®ång lµ do t¸c ®éng cña 3
nh©n tè:
- Do n¨ng suÊt lao ®éng c¸c vïng kinh tÕ gi¶m 41,67% lµm cho GO
gi¶m ®i 107643,57 tû ®ång.
- Do kÕt cÊu lao ®éng t¨ng 139,97% lµm cho GO t¨ng 150678,88 tû
®ång.
- Do sè lîng lao ®éng t¨ng 4,14% lµm cho GO t¨ng 4274,63 tû ®ång.
1.2.2. N¨m 2000 so víi n¨m 1998:
KÕt qu¶ tÝnh to¸n theo m« h×nh
= x x
1,3162 = 0,9358 x 1,1661 x 1,2061
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
GO
131,62
47642
100,00
W
93,58
-13600,96
-26,55
D
1,1661
30180,23
63,35
T
120,61
31062,73
65,2
GO cña ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 2000 so víi n¨m 1998 t¨ng 47642 tû
®ång lµ do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè.
- Do n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c vïng kinh tÕ gi¶m 6,42% lµm cho GO
gi¶m ®i 13600,96 tû ®ång.
- Do kÕt cÊu lao ®éng t¨ng 16,61% lµm cho GO t¨ng thªm 31080,23 tû
®ång.
- Do sè lîng lao ®éng t¨ng 20,61% lµm cho GO t¨ng thªm 31062,73 tû
®ång.
1.2.3. N¨m 2002 so víi n¨m 2000:
KÕt qu¶ tÝnh to¸n theo m« h×nh
= x x
1,3119 = 1,0981
Nh©n tè
ChØ tiªu
ChØ sè (%)
Lîng t¨ng tuyÖt ®èi GO (tû ®ång)
Tû träng ®ãng gãp (%)
x
0,9568
GO
131,19
61877
100,00
x 1,2488
W
109,81
23235,251
37,55
D
T
95,68
124,88
-10696,931 49338,68
-17,29
79,74
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 2002 so víi n¨m 2000 t¨ng
31,19% tøc lµ t¨ng 61877 tû ®ång lµ do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè.
- Do n¨ng suÊt lao ®éng theo c¸c ph©n vïng kinh tÕ t¨ng 9,81% lµm cho
GO t¨ng thªm 23235,251 tû ®ång.
- Do kÕt cÊu lao ®éng gi¶m 4,32% lµm GO gi¶m 10696,931 tû ®ång.
- Do sè lîng lao ®éng t¨ng 24,88% lµm cho GO t¨ng thªm 4938,68 tû
®ång.
-> KÕt luËn:
Xem xÐt biÕn ®éng GO qua c¸c giai ®o¹n (1995 - 2002) t¸c ®éng bëi 3
nh©n tè:
+ N¨ng suÊt lao ®éng
+ Tæng sè lao ®éng
+ KÕt cÊu lao ®éng
Nh×n chung sù t¨ng trëng cña GO míi chØ theo chiÒu réng bëi phÇn lín
sù t¨ng trëng nµy chñ yÕu dùa vµo sù gia t¨ng sè lîng lao ®éng. Sù ph¸t triÓn
GO nµy chñ yÕu phô thuéc vµo c¸c nh©n tè chiÒu réng. Sù ph¸t triÓn cña n¨ng
suÊt lao ®éng hÇu nh lµ kh«ng cã, cã nh÷ng thêi kú n¨ng suÊt lao ®éng l¹i bÞ
gi¶m ®i. Mét ngµnh kinh tÕ muèn ph¸t triÓn m¹nh ph¶i dùa vµo sù ®ãng gãp
cña c¸c nh©n tè chiÒu s©u. §iÒu nµy còng kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a, sù ph¸t
triÓn ngµnh c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cßn mang yÕu tè ph¸t triÓn vÒ sè lîng,
cha ®i s©u vµo chÊt lîng.
2. Ph©n tÝch biÕn ®éng GO ngµnh c«ng nghiÖp (1995 - 2002)
Do t¸c ®éng cña 3 nh©n tè: hiÖu suÊt sö dông vèn s¶n xuÊt; møc trang
bÞ vèn s¶n xuÊt cho lao ®éng vµ tæng sè lao ®éng:
+ HiÖu suÊt sö dông vèn s¶n xuÊt: H
+ Møc trang bÞ vèn s¶n xuÊt cho lao ®éng: TR
+ Tæng sè lao ®éng T
M« h×nh:
- Xem thêm -
.DOC 
30 
161 
55 
