Tài liệu Phương pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các bài thực hành trong chương trình sinh học 8

 S¸ng kiÕn kinh nghiÖm lêi nãi ®Çu Ngµnh Giaã dôc ®· vµ ®ang thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo híng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc tù gi¸c cña häc sinh. Trong ph¬ng ph¸p d¹y häc míi nµy, häc sinh lµ ngêi chñ ®éng giµnh lÊy kiÕn thøc díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn. §Æc biÖt n¨m häc 2006-2007 toµn ngµnh ®ang tÝch cùc hëng øng cuéc vËn ®éng hai kh«ng “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc”. V× vËy viÖc trang bÞ hÖ thèng kiÕn thøc cho häc sinh lµ vÊn ®Ò ®ang ®îc toµn x· héi quan t©m. Víi môc tiªu ph¸t triÓn toµn diÖn, mçi bé m«n cã mét vÞ trÝ vµ vai trß nhÊt ®Þnh, m«n Sinh häc 8 còng n»m trong hÖ thèng ®ã vµ nã gãp phÇn thùc hiÖn tèt môc tiªu vµ nhiÖm vô cña bé m«n Sinh häc. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu ®ã ph¶i kÓ ®Ðn vai trß quan träng cña c¸c tiÕt thùc hµnh. Trong khi ®ã c¸c tiÕt thùc hµnh thêng bÞ xem nhÑ, Ýt ®îc coi träng cha ph¸t huy ®îc vai trß cña nã. V× vËy t«i tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi: “ Phương pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các bài thực hành trong chương trình Sinh học 8 ” §Ó t×m ra c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng khi gi¶ng d¹y bµi thùc hµnh. Do thêi gian nghiªn cøu më réng kiÕn thøc cña ®Ò tµi cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®îc sù ®ãng gãp cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vµ c¸c ®ång nghiÖp! Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! I- LÝ do chän ®Ò tµi: Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 1 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  1- C¬ së lý luËn: Bé m«n Sinh häc nãi chung vµ Sinh häc lãp 8 nãi riªng lµ bé m«n khoa häc thùc nghiÖm n»m trong hÖ thèng khoa häc tù nhiªn cÇn cã sù kÕt hîp linh ho¹t gi÷a c¸c ph¬ng ph¸p, gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh. Qua qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y Sinh häc 8 nh»m cung cÊp cho häc sinh nh÷ng hiÓu biÕt khoa häc vÒ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan, hÖ c¬ quan vµ trong mäi ho¹t ®éng sèng cña con ngêi gÝup cho con ngêi sinh tån vµ ph¸t triÓn. Trªn c¬ së ®ã gi¸o dôc cho häc sinh biÕt c¸c biÖt ph¸p vÖ sinh, rÌn luyÖn th©n thÓ, b¶o vÖ vµ t¨ng cêng søc khoÎ, n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ trong häc tËp gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o nh÷ng con ngêi lao ®éng linh ho¹t n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. §ång thêi còng rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng nghiªn cøu bé m«n cho häc sinh vµ còng gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc THCS. §Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn, viÖc d¹y Sinh häc 8 cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nhiÖm vô trang bÞ c¸c kiÕn thøc, ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, rÌn kü n¨ng vµ nhiÖm vô gi¸o dôc t tëng cho häc sinh nh nhiÖm vô gi¶ng d¹y Sinh häc 8 ®· nªu ë trªn. §Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß to lín cña c¸c tiÕt thùc hµnh ( tuy r»ng chóng chiÕm thêi lîng rÊt nhá 7/70 tiÕt) Qua c¸c tiÕt thùc hµnh gÝup häc sinh rÌn luyÖn c¸c n¨ng lùc sau: - Khai th¸c kiÕn thøc tõ quan s¸t vµ tõ mÉu vËt, h×nh ¶nh. - RÌn kü n¨ng bé m«n, ®Æc biÖt lµ c¸c kü n¨ng ¸p dông trong thùc tÕ: kü n¨ng s¬ cøu b¨ng bã g·y x¬ng, cÇm m¸u vµ h« hÊp nh©n t¹o. - RÌn luyÖn kü n¨ng lµm têng tr×nh, thu ho¹ch tõ ®ã gióp häc sinh bæ sung kiÕn thøc vµ kiÓm nghiÖm kiÕn thøc qua thùc tÕ. Tõ ®ã thÊy ®îc vÞ thÕ vµ vai trß cña thùc hµnh lµ rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong c¸c m«n khoa häc tù nhiªn nãi chung vµ Sinh häc 8 nãi riªng. 2- C¬ së thùc tiÔn: Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 2 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  C¸c bµi d¹y vÒ cÊu t¹o m«, tÕ bµo, ho¹t ®éng cña enzim trong níc bät, chøc n¨ng cña tuû sèng.. sÏ kh«ng s©u s¾c häc sinh kh«ng ®îc cñng cè vµ kiÓm nghiÖm kiÕn thøc nÕu nh kh«ng cã c¸c tiÕt thùc hµnh hç trî vµ c¸c tiÕt thùc hµnh còng kh«ng ®îc thùc hiÖn thµnh c«ng nÕu kh«ng cã lý thuyÕt “ lý thuyÕt kh«ng cã thùc hµnh lµ lý thuyÕt su«ng, thùc hµnh kh«ng cã lý thuyÕt lµ thùc hµnh mï qu¸ng” C¸c kiÕn thøc sÏ ®Çy ®ñ h¬n, s©u s¾c h¬n khi häc sinh ®îc tù t×m tßi, kiÓm nghiÖm qua thùc hµnh ”tr¨m nghe kh«ng b»ng mét thÊy” c¸c thÝ nghiÖm, c¸c buæi quan s¸t thiªn nhiªn sÏ g©y høng thó häc tËp Sinh häc cho häc sinh, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc t duy, chñ ®éng gióp häc sinh t×m ra kiÕn thøc. §Ó n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh trong ch¬ng tr×nh Sinh häc 8 qu¶ còng khã. Bëi v× cã nh÷ng bµi thùc hµnh th× rÊt thùc tÕ nh c¸c bµi vÒ S¬ cøu ngêi, nhng cã nh÷ng bµi rÊt khã vµ vît xa kh¶ n¨ng cña häc sinh nh bµi ph©n tÝch mét khÈu phÇn ¨n vµ lËp khÈu phÇn ¨n c©n ®èi vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c t¸c ®éng tíi hiÖu qu¶ c¸c bµi thùc hµnh sÏ kh«ng cao. Qua nghiªn cøu SGKSinh häc, c¸c tµi liÖu cã liªn quan vµ thùc tr¹ng gi¶ng d¹y c¸c bµi Sinh häc 8 hiÖn nay, kÕt hîp víi vèn hiÓu biÕt kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm tÝch luü b¶n th©n t«i ®· t×m tßi nghiªn cøu ®Ò tµi “ Ph¬ng ph¸p n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh trong ch¬ng tr×nh Sinh häc 8” Th«ng qua nghiªn cøu ®Ò tµi nh»m n©ng cao chÊt lîng hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n ®ång thêi gãp thªm mét phÇn nhá vµo viÖc n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y Sinh häc 8 nãi riªng vµ bé m«n Sinh häc THCS nãi chung. II/ Môc ®Ých nghiªn cøu. 1. X©y dng ph¬ng ph¸p tæ chøc mét tiÕt thùc hµnh cã hiÖu qu¶. Qua 7 bµi thùc hµnh trong ch¬ng tr×nh Sinh häc 8 sÏ x©y dùng ph¬ng ph¸p tæ chøc mét tiÕt d¹y thùc hµnh cã hiÖu qu¶. §Þnh híng cho viÖc nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn mét sè dông cô thùc hµnh, c¶i tiÕn mét sè ®å dïng phôc vô cho tiÕt Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 3 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  thùc hµnh cã hiÖu qu¶, phï hîp víi yªu cÇu thùc tiÔn, t×nh h×nh cô thÓ trong ch¬ng tr×nh Sinh häc vµ ë ®Þa ph¬ng víi ®iÒu kiÖn thiÕu thèn ®å dïng thùc hµnh còng nh ®å dïng d¹y häc. MÆt kh¸c, cÇn cho häc sinh tham quan thùc tÕ t¹i c¸c c¬ së y tÕ cña ®Þa ph¬ng, c¸c h×nh ¶nh mÉu vµ lµm mÉu cña gi¸o viªn gióp häc sinh ®Þnh híng h×nh thµnh kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t duy tÝch cùc cña häc sinh t¹o ®îc høng thó, ®éng c¬ häc tËp vµ yªu thÝch bé m«n. 2. ¸p dông ®Ò tµi trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y. Sau khi nghiªn cøu ®Ò tµi sÏ ®îc ¸p dông vµo gi¶ng d¹y ë trêng. §Ò tµi sÏ ®îc Héi ®ång khoa häc c¸c cÊp thÈm ®Þnh, qua thÈm ®Þnh nÕu cã tÝnh kh¶ thi cao th× sÏ ®îc ®a vµo ¸p dông gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh Sinh häc 8 ë mét sè trêng vµ còng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh Sinh häc. §Ò tµi kh«ng chØ ¸p dông víi líp 8 mµ cßn ¸p dông víi c¶ bé m«n Sinh häc ë cÊp THCS vµ gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong gi¶ng d¹y m«n Sinh häc nãi riªng vµ n©ng cao chÊt lîng ë cÊp THCS. III- §èi tîng vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 1- §èi tîng nghiªn cøu. TÊt c¶ c¸c yÕu tè trong mét tiÕt thùc hµnh lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 4 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  + Sù nghiªn cøu, chuÈn bÞ cña gi¸o viªn. + Sù chuÈn bÞ ®å dïng cña häc sinh + Sù híng dÉn thùc hµnh cña gi¸o viªn. + Néi dung cña bµi thùc hµnh. + Ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng thùc hµnh cña gi¸o viªn. + C¸c h×nh ¶nh mÉu liªn quan ®Õn bµi thùc hµnh. + Ho¹t ®éng thùc hµnh cña häc sinh. + KÕt qu¶ cña tiÕt thùc hµnh (®îc thÓ hiÖn chñ yÕu trªn s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thùc hµnh) 2- NhiÖm vô nghiªn cøu. §Ò tµi cã chÊt lîng vµ cã tÝnh kh¶ thi, g¾n liÒn víi yªu cÇu thùc tÕ, nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau: - Chän ®èi tîng ®Ó nghiªn cøu. - T×m hiÓu sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn tríc buæi thùc hµnh. - T×m hiÓu c¸c tiÕt thùc hµnh vÒ c¸c ph¬ng diÖn: + Sù chuÈn bÞ ®å dïng thùc hµnh cña häc sinh. + Sù híng dÉn thùc hµnh cña gi¸o viªn. + Néi dung cña buæi thùc hµnh. + Theo dâi ph¬ng ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng thùc hµnh cña gi¸o viªn vµ ho¹t ®éng cña häc sinh. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 5 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  + T×m hiÓu s¶n phÈm nh: kÕt qu¶ ho¹t ®éng thÝ nghiÖm, c¸c h×nh vÏ (nÕu cã) ®Ó häc sinh ®iÒn, c¸c s¶n phÈm thùc hµnh(cè ®Þnh x¬ng, cÇm m¸u…) b¶n thu ho¹ch cña häc sinh. - ThiÕt kÕ mét bµi thùc hµnh trong Sinh häc 8. IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §iÒu tra c¬ b¶n Thùc tr¹ng c«ng t¸c gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh ë mét sè trêng THCS. KÕt qu¶ tiÕp thu kiÕn thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng, kü x¶o cña häc sinh qua c¸c bµi thùc hµnh. 2. Ph©n tÝch tæng hîp g¾n víi lý luËn thùc tiÔn. Nghiªn cøu kü c¸c bµi thùc hµnh, x¸c ®Þnh râ môc tiªu: vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é t tëng. VËn dông linh ho¹t ph¬ng ph¸p s ph¹m, vÊn ®Ò ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y m«n Sinh häc ®îc ®Ò cËp trong c¸c bµi thùc hµnh. Tõ ®ã x©y dùng ph¬ng ph¸p d¹y häc mang tÝnh ®Æc thï ®èi víi c¸c tiÕt d¹y bµi thùc hµnh Sinh häc 8. ThiÕt kÕ nh÷ng ho¹t ®éng dËy häc tÝch cùc nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu cña bµi thùc hµnh trªn c¬ së lùa chän vµ phèi hîp c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc phï hîp víi ®Æc trng cña bµi thùc hµnh, néi dung kiÕn thøc vµ tr×nh ®é cña häc sinh. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 6 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  3. KiÓm nghiÖm.  VËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc c¸c bµi thùc hµnh Sinh häc 8 vµ thùc tiÔn gi¶ng d¹y, tiÕn hµnh kiÓm tra kÕt qu¶ gi¶ng d¹y so s¸nh c¸c mÆt: + ViÖc n¾m néi dung kiÕn thøc cña häc sinh ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸c s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thùc hµnh. + Sù ph¸t triÓn t duy khoa häc, t duy kh¸i qu¸t ho¸, trõu tîng ho¸. + Kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, vËn dông thùc tÕ cña häc sinh. + RÌn luyÖn c¸c kü n¨ng bé m«n, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng cè ®Þnh x¬ng, cÇm m¸u, h« hÊp nh©n t¹o, b¨ng bã vÕt th¬ng vµ lµm thÝ nghiÖm chøng minh vai trß cña tuû sèng.  B»ng c¸c h×nh thøc: + TÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh. + Quan s¸t qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc hµnh cña häc sinh. + VÊn ®¸p t×m tßi n¾m thùc tÕ. + Nghiªn cøu s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thùc hµnh nh: cè ®Þnh x¬ng, b¨ng bã vÕt th¬ng, cÇm m¸u vµ hoµn thµnh b¶ng thu ho¹ch chuÈn bÞ s½n. + Sö dông phiÕu häc tËp ®· ®îc chuÈn bÞ s½n. 4.Tæng kÕt rót kinh nghiÖm Tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc, tõ nh÷ng vÊn ®Ò cßn thiÕu sãt thÓ hiÖn trªn s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thùc hµnh, tiÕn hµnh ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¶i tiÕn, bæ sung ph- Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 7 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  ¬ng ph¸p ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh vµ kh¾c phôc tån t¹i ®Ó hoµn thiÖn ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh Sinh häc 8 tiÕn tíi ®¹t hiÖu qu¶ chÊt lîng cao nhÊt. V: Néi dung nghiªn cøu. A. §iÒu tra c¬ b¶n 1. Sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh §èi víi bµi thùc hµnh nãi riªng th× sù chuÈn bÞ lµ rÊt quan träng ¶nh hëng tíi sù thµnh c«ng cña tiÕt d¹y. Trªn thùc tÕ th× sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn cßn n»m trong khu«n mÉu cã s½n ë SGK cßn häc sinh ®¬ng nhiªn phô thuéc vµo gi¸o viªn. Cã nh÷ng tiÕt thùc hµnh ®¸ng lÏ cã thÓ cã kÕt qu¶ rÊt tèt song do sù chuÈn bÞ kh«ng tèt cña häc sinh dÉn ®Õn kÕt qu¶ kh«ng cao. 2. Ph¬ng ph¸p tæ chøc. Víi c¸c bµi thùc hµnh, thêng yªu cÇu häc sinh ®îc thùc hµnh hoµn thiÖn mét sè kü n¨ng: b¨ng bã vÕt th¬ng, ph©n tÝch khÈu phÇn ¨n cho tríc... Nhng thùc tÕ th× häc sinh Ýt ®îc thùc hµnh mµ chñ yÕu quan s¸t gi¸o viªn lµm thùc hµnh, nh÷ng s¶n phÈm sau khi gi¸o viªn ®· b¨ng bã, cè ®Þnh x¬ng, lµm thÝ nghiÖm, tÝnh to¸n s½n. Trong khi ®ã häc sinh cã thÓ lµm ®îc h¬n thÕ rÊt nhiÒu c¸c em cã thÓ tham gia trùc tiÕp b¨ng bã vÕt th¬ng, lµm thÝ nghiÖm vÒ enzim, tÝnh to¸n c¸c thµnh phÇn cña mét khÈu phÇn ¨n cho tríc, lµm thÝ nghiÖm chøng minh vai trß cña tuû sèng. ViÖc tæng kÕt ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña häc sinh hÕt søc cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa rÊt quan träng khi tù m×nh lµm viÖc vµ häc sinh cÇn ®îc ®¸nh gi¸ nh×n nhËn ®Çy ®ñ kh¸ch quan t¹o høng thó trong qu¸ tr×nh tiÕp thu kiÕn thøc. VËy mµ Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 8 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  hiÖn nay c¸c s¶n phÈm ho¹t ®éng thùc hµnh cña häc sinh Ýt ®îc kiÓm tra ®¸nh gi¸, phÇn nhiÒu v× lý do thêi gian. §a sè c¸c gi¸o viªn chØ quan t©m lµm thÕ nµo ®Ó truyÒn t¶i hÕt kiÕn thøc mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn viÖc häc sinh tiÕp thu nh thÕ nµo, lÜnh héi ®îc nh÷ng g× vµ ®· lµm ®îc nh÷ng g× qua tiÕp thu kiÕn thøc lý thuyÕt. B. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc. 1. Sù chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh * §èi víi gi¸o viªn: - CÇn cã sù chuÈn bÞ kü lìng vÒ ph¬ng tiÖn vµ néi dung gi¸o viªn ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch tõ ®Çu n¨m vÒ ph¬ng tiÖn thùc hµnh ë mçi bµi, ®Ó n¾m thÕ chñ ®éng trong tiÕt thùc hµnh. Trong thùc hµnh cÇn cã nh÷ng dông cô, thiÕt bÞ, vËt mÉu cã s½n hoÆc t×m tßi trong thiªn nhiªn ®Æc biÖt lµ bé m«n Sinh häc. - VÒ néi dung: mçi gi¸o viªn ®îc phô tr¸ch khèi líp gi¶ng d¹y cÇn lµm tèt c«ng viÖc vÒ chuyªn m«n vµ c¸c kiÕn thøc kh¸c (hiÓu biÕt vÒ y tÕ, lÜnh vùc cã liªn quan) ®Ó bµi thùc hµnh ®¹t kÕt qu¶ cao. * §èi víi häc sinh: - CÇn nªu cao tinh thÇn ý thøc, th¸i ®é trong giê thùc hµnh. Gi¸o dôc cho c¸c em lßng yªu thiªn nhiªn tõ ®ã biÕt c¸ch b¶o vÖ vµ gi÷ g×n søc khoÎ cho chÝnh m×nh, sù chuÈn bÞ c¸c dông cô cÇn thiÕt( que nÑp, b«ng b¨ng, Õch ®ång ®Ó chøng minh vai trß cña tuû sèng) sÏ t¹o høng thó häc tËp. Do vËy gi¸o viªn cÇn Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 9 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  quan t©m s¸t sao ®Õn sù chuÈn bÞ cña häc sinh, cã nh vËy hiÖu qu¶ cña viÖc chuÈn bÞ míi cao, gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng giê thùc hµnh sinh häc líp 8. 2. Ph¬ng ph¸p tæ chøc: Trong giê thùc hµnh häc sinh ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc c¬ b¶n, gi¸o viªn chØ híng dÉn vµ lµm mÉu, häc sinh cã ®îc trùc tiÕp lµm viÖc th× míi ®¶m b¶o môc tiªu lµ häc sinh ®îc tù m×nh t×m tßi, ph¸t hiÖn kiÕn thøc trªn s¶n phÈm thùc hµnh, trªn c¬ së ®ã gióp häc sinh ph¸t huy tÝnh tÝch cùc t duy , tù lùc, chñ ®éng gióp häc sinh cã thÓ t×m ra kiÕn thøc tõ ®ã h×nh thµnh c¸c kü n¨ng kü x¶o, thóc ®Èy t duy tÝch cùc cho häc sinh, t¹o høng thó häc tËp cho häc sinh yªu thÝch bé m«n. 3.Tæng kÕt ®¸nh gi¸. Tæng kÕt ®¸nh gi¸ lµ kh©u quan träng trong ph¬ng ph¸p d¹y häc. Trªn c¬ së ®ã cÇn kÕt hîp sù ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn víi sù tù ®¸nh gi¸ cña häc sinh, qua ®ã gi¸o viªn thÊy ®îc kÕt qu¶ häc tËp cña c¸c em vµ møc ®é truyÒn ®¹t kiÕn thøc cña m×nh tõ ®ã rót ra ®îc kinh nghiÖm nh»m ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p d¹y häc cña m×nh sao cho cã hiÖu qu¶ vµ thÝch hîp víi ®èi tîng m×nh gi¶ng d¹y. -Gi¸o viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: møc ®é hoµn thµnh bµi thùc hµnh, ý thøc thùc hµnh cña häc sinh vµ kÕt qu¶ bµi thu ho¹ch. PhÇn ®¸nh gi¸ cÇn tØ mØ cô thÓ cho tõng häc sinh ®Ó tõ ®ã c¸c em t×m ra u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm, cã biÖn ph¸p kh¾c phôc c¸c nhîc ®iÓm ®ã nh»m n©ng cao chÊt lîng c¸c bµi thùc hµnh Sinh häc 8 nãi riªng vµ bé m«n Sinh häc. C. §Þnh híng ph¬ng ph¸p chung d¹y c¸c bµi thùc hµnh SH 8 * VÒ ph¬ng ph¸p gi¸o viªn tæ chøc thùc hiÖn: Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 10 Trêng THCS Lan MÉu  S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - ChuÈn bÞ ®å dïng thùc hµnh cÇn thݪt. - C¨n cø vµo c¸c bíc thùc hµnh cña SGK ph¸t triÓn theo ®Þnh híng cña GV. - Trong qu¸ tr×nh thùc hµnh ®îc thÓ hiÖn ë c¸c nhãm nhng thu ho¹ch l¹i ®îc thÓ hiÖn ë c¸c c¸ nh©n. * VÒ ho¹t ®éng cña häc sinh: - RÌn luyÖn c¸c kü n¨ng bé m«n ®Æc biÖt lµ c¸c kü n¨ng cè ®Þnh x¬ng, lµm thÝ nghiÖm, cÇm m¸u.. - T×m ra kiÕn thøc kiÓm nghiÖm kiÕn thøc qua thùc hµnh, quan s¸t s¶n phÈm thùc hµnh. - Cã kü n¨ng ho¹t ®éng nhãm, lµm têng tr×nh, viÕt thu ho¹ch. * VÒ kÕt qu¶: §îc thÓ hiÖn trªn s¶n phÈm cña ho¹t ®éng thùc hµnh. D. Mét sè thÝ dô minh ho¹: ThiÕt kÕ d¹y mét bµi thùc hµnh Sinh häc 8: Bµi 26: Thùc hµnh : t×m hiÓu ho¹t ®éng cña enzim trong níc bät I-Môc tiªu: - BiÕt ®Æt c¸c thÝ nghiÖm ®Ó t×m hiÓu nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho enzim ho¹t ®éng ( trong thÝ nghiÖm nµy enzim trong níc bät chØ t¸c ®éng víi tinh bét chÝn trong ®iÒu kiÖn ¸p suÊt 1 at, t0 = 370C, m«i trêng kiÒm nhÑ) - BiÕt rót ra kÕt luËn tõ kÕt qu¶ so s¸nh gi÷a thÝ nghiÖm víi ®èi chøng. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 11 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  - RÌn luyÖn tÝnh bÒn bØ, khoa häc. - Gi¸o dôc vÖ sinh ¨n uèng. II-ChuÈn bÞ: 1. Dông cô thùc hµnh :12 èng nghiÖm nhá, gi¸ ®Ó èng nghiÖm, ®Ìn cån vµ gi¸ ®un, èng ®ong chia ®é, cuén giÊy ®o pH, phÔu nhá vµ b«ng läc, b×nh thuû tinh, ®òa thuû tinh, nhiÖt kÕ, cÆp èng nghiÖm, mayso ®un níc. 2. VËt liÖu : - Níc bät hoµ lo·ng( 25%) läc qua b«ng läc. - Hå tinh bét 1% - Ho¸ chÊt : dd HCl 2%, dd Ièt 1%, thuèc thö Str«me III.Néi dung vµ c¸ch tiÕn hµnh: Bíc 1: Híng dÉn thùc hµnh: * H§1: Tæ chøc thùc hµnh - GV ph©n chia c¸c nhãm thùc hµnh. - GV kiÓm tra c¸c dông cô thùc hµnh cña c¸c nhãm. - GV híng dÉn c¸ch pha níc bät( 6ml níc bät + 18 ml níc cÊt) * H§2: Híng dÉn häc sinh c¸ch lµm thÝ nghiÖm: - LÊy 4 èng nghiÖm ®Æt tªn lµ A, B, C, D víi dd trong c¸c èng nh sau: + èng A: 2 ml hå tinh bét + 2ml níc l·. + èng B: 2 ml hå tinh bét + 2ml níc bät. + èng C: 2 ml hå tinh bét + 2 ml níc bät ®· ®un s«i. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 12 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  + èng D: 2 ml hå tinh bét + 2 ml níc bät + vµi giät dd HCl 2%. - §Æt 4 èng nghiÖm trong chËu níc nãng 370C trong thêi gian 15 phót (h×nh 26.1). * H§3: Híng dÉn häc sinh quan s¸t: - GV yªu cÇu HS quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra vµ ghi l¹i kÕt qu¶. - GV híng dÉn HS gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng. * H§ 4: KiÓm tra kÕt qu¶ thÝ nghiÖm: - GV yªu cÇu HS so s¸nh dd trong èng nghiÖm víi ban ®Çu. - GV híng dÉn HS chia dd trong mçi èng nghiÖm ra lµm 2 phÇn ®ùng trong 2 èng nghiÖm míi: + èng A thµnh: A1 vµ A2 + èng B thµnh: B1 vµ B2 + èng C thµnh: C1 vµ C2 + èng D thµnh: D1 vµ D2 - TiÕp tôc híng dÉn HS c¸ch kiÓm tra nh sau: + èng A1 + èng B1 Thªm vµo mçi èng vµi giät dd Ièt 1% + èng C1 + èng D1 + èng A2 + èng B2 Thªm vµo mçi èng vµi giät dd Str«me. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 13 Trêng THCS Lan MÉu  S¸ng kiÕn kinh nghiÖm + èng C2 §un s«i mçi èng trªn ngän löa ®Ìn cån. + èng D2 Bíc 2: Ho¹t ®éng thùc hµnh: * H§1: HS thùc hiÖn c¸c thao t¸c cho dd vµo c¸c èng A, B, C, D ®óng tØ lÖ nh híng dÉn. HS thùc hµnh theo c¸c nhãm tuú theo sè lîng HS HS lµm thÝ nghiÖm quan s¸t hiÖn tîng x¶y ra trong khi ®Ó 15 phót( H26) HS th¶o luËn tõng nhãm ®ª gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng x¶y ra. HS tiÕn hµnh kiÓm tra kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ ghi l¹i vµo b¶ng 26.2SGK H§ 2: KiÓm tra kÕt qu¶ lµm thÝ nghiÖm: GV kiÓm tra kÕt qu¶ b¶ng 26.1, 26.2 HS ®· thùc hiÖn. GV ®a kÕt qu¶ chuÈn B¶ng 26.1, 26.2 vµ gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng. - Tinh bét + Ièt mµu xanh - §êng + thuèc thö Str«me mÇu ®á n©u GV nhËn xÐt kÕt qu¶ c¸c nhãm, chØ ra chç sai sãt vµ nguyªn nh©n. * H§ 3 : Tæng kÕt: - Gv nhËn xÐt c¸ch lµm thÝ nghiÖm cña HS. - Gv cho biÕt nh÷ng sai sãt thêng x¶y ra khi lµm thÝ nghiÖm vµ chøng minh vai trß cña enzim trong níc bät. - Gv nhËn xÐt, cho ®iÓm vµi nhãm lµm tèt vµ nh¾c nhë c¸c nhãm ho¹t ®éng cã kÕt qu¶ cha cao. Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 14 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  - Gv cho HS thu dän vÖ sinh. IV. Cñng cè: Gv ®¸nh gi¸ nhËn xÐt toµn bé qu¸ tr×nh thùc hµnh. Hs tr×nh bµy nhÊn m¹nh c¸c néi dung ®· quan s¸t ®îc. Gv híng dÉn HS viÕt thu ho¹ch theo yªu cÇu SGK. V. DÆn dß: HS chuÈn bÞ ®å dïng, xem tríc bµi tiªu ho¸ ë d¹ dµy. B¶ng 26.1: C¸c èng nghiÖm HiÖn tîng Gi¶i thÝch ( ®é trong) A Kh«ng ®æi Níc l· kh«ng cã enzim biÕn ®æi tinh bét. B T¨ng lªn Níc bät cã enzim lµm biÕn ®æi tinh bét. C Kh«ng ®æi Níc bät ®un s«i lµm mÊt ho¹t tÝnh cña enzim biÕn ®æi tinh bét D Kh«ng ®æi Do dd HCl ®· h¹ thÊp pH nªn enzim trong níc bät kh«ng ho¹t ®éng, kh«ng lµm biÕn ®æi tinh bét B¶ng 26.2: C¸c èng HiÖn tîng nghiÖm ( mµu s¾c) Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn Gi¶i thich 15 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm A1 Cã mµu xanh A2 Kh«ng cã mÇu ®á n©u B1 Kh«ng cã mÇu xanh B2 Cã mÇu ®á n©u C1 Cã mµu xanh C2 Kh«ng cã mÇu ®á n©u D1 Cã mµu xanh D2 Kh«ng cã mÇu ®á n©u  Níc l· kh«ng cã enzim biÕn ®æi tinh bét thµnh ®êng Níc bät cã enzim lµm biÕn ®æi tinh bét thµnh ®êng. Enzim trong níc bät bÞ ®un s«i kh«ng cßn kh¶ n¨ng biÕn ®æi tinh bét thµnh ®êng Enzim trong níc kh«ng ho¹t ®éng ë pH axit nªn tinh kh«ng bÞ biÕn ®æi thµnh ®êng VI. kÕt luËn vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt: 1. KÕt luËn: Qua nghiªn cøu ta thÊy ®îc vai trß to lín cña c¸c tiÕt thùc hµnh gãp phÇn hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc, h×nh thµnh kiÕnthøc ë häc sinh mét c¸ch logic vµ s©u s¾c.Tuy r»ng nã chiÕm thêi lîng nhá ( 7/70 tiÕt) nhng râ rµng ®Ó gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶ th× lýluËn lu«n lu«n ph¶i g¾n liÒn víi thùc tiÔn,lý thuyÕt ph¶i g¾n liÒn víi thùc hµnh ®Æc biÖt lµ bé m«n Sinh häc. §Ó n©ng cao chÊt lîng c¸c tiÕt thùc hµnh ë ch¬ng tr×nh Sinh häc 8 Gi¸o viªn cÇn ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o cho c¸c tiÕt thùc hµnh, kÕt hîp linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p thùc hµnh vµ yªu cÇu HS cã th¸i ®é nghiªm tóc trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 16 Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  ®å dïng vµ thùc hµnh. Tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÓu biÕt vÒ m«n Sinh häc, yªu thÝch bé m«n vµ n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc toµn diÖn. 2. ý kiÕn ®Ò xuÊt: * §èi víi c¸c cÊp qu¶n lý gi¸o dôc : -Nªn thêng xuyªn tæ chøc nh÷ng ®ît thùc tËp côm ®Ó th¶o luËn, rót kinh nghiÖm, t×m ra nh÷ng bµi häc quý b¸u nhÊt cho viÖc gi¶ng d¹y c¸c bµi thùc hµnh. - Cung cÊp bæ sung c¸c ®å dïng thùc hµnh. - KiÓm tra thêng xuyªn h¬n viÖc sö dông thiÕt bÞ d¹y häc ë trªn líp cña mçi gi¸o viªn. - Tæ chøc båi dìng vÒ sö dông c¸c thiÕt bÞ d¹y häc cho gi¸o viªn. * §èi víi c¸c gi¸o viªn d¹y bé m«n: - Thêng xuyªn trau dåi kiÕn thøc, tù rót kinh nghiÖm qua c¸c bµi thùc hµnh. - CÇn cã kÕ ho¹ch sö dông ®å dïng d¹y c¸c bµi thùc hµnh theo PPCT vµ c¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ cña nhµ trêng vµ ®Þa ph¬ng. - Thêng xuyªn sö dông, c¶i tiÕn ®å dïng d¹y häc vµ quan t©m ®óng møc tíi c¸c tiÕt thùc hµnh. - Nªn thùc hiÖn ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc theo ch¬ng tr×nh vµ SGK míi. Lan MÉu, ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 2007 Ngêi viÕt NguyÔn v¨n sinh ý kiÕn nhËn xÐt cña trêng …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 17 Trêng THCS Lan MÉu  S¸ng kiÕn kinh nghiÖm …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………….. …………………………………………………………………………………… ……………………………………… ý kiÕn nhËn xÐt cña phßng Gd Lôc nam …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… ………. …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… Môc lôc Néi dung Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 18 trang Trêng THCS Lan MÉu S¸ng kiÕn kinh nghiÖm  Lêi nãi ®Çu 1 I. Lý do chän ®Ò tµi 2 II. Môc ®Ých nghiªn cøu 4 III. §èi tîng nhiÖm vô nghiªn cøu 5 IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 6 V. Néi dung nghiªn cøu 8 A. §iÒu tra c¬ b¶n 8 B. Gi¶i ph¸p kh¾c phôc 9 C. §Þnh híng ph¬ng ph¸p chung d¹y c¸c bµi thùc hµnh SH8 D. Mét sè thÝ dô minh ho¹ 11 VI. KÕt luËn vµ ý kiÕn ®Ò xuÊt 15 ý kiÕn nhËn xÐt cña nhµ trêng vµ phßng GD 17 Môc lôc 18 Gi¸o viªn : Hoµng Hång TuÊn 19 Trêng THCS Lan MÉu